نماز جمعه تهران به امامت آیت الله هاشمی رفسنجانی

خطبه اول:

بسم ‌اللّه الرحمن الرحیم

الحمدللّه رب العالمین و الصلاه والسّلام علی رسول‌اللّه و علی آله الائمه المعصومین

اوصیکم عبادالله بتقوی الله و اتباع امره و نهیه

« وَ مَنْ یَتَّقِ اللَّهَ یُکَفِّرْ عَنْهُ سَیِّئاتِهِ وَ یُعْظِمْ لَهُ أَجْراً»*

قطعاً فراموش نکردید که بناست چند خطبه‌ای درباره دستاوردهای انقلاب عرض کنیم که تا به حال چند خطبه درباره معجزه پیروزی انقلاب، تثبیت انقلاب و دفع شرارت‌ها و توطئه‌ها ایراد شد.

درباره دوران آشوب و شورش که برای براندازی انقلاب طراحی شده بود و سپس تنظیم ساختار نظام اسلامی که یک کار بی‌سابقه و بکر و ستودنی است، مطالبی گفتم و امروز درباره آثار جهانی انقلاب بحثی را شروع می‌کنم، چون هوا سرد است و انتظاری نیست که نمازگذاران عزیزمان را در سرما نگه داریم، بخش کوتاهی از آن موضوع را عنوان می‌کنم و بخش دیگر به خطبه بعد مؤکول می‌شود.

آثار جهانی انقلاب که دور از چشم ماست، بسیاربسیار مهم و پیچیده است و بنده می‌توانم سرفصل‌هایی از آن را در خطبه‌ها مطرح کنم. ولی باید کار تحلیلی جامعی روی این موضوع شود. در مورد آثار داخلی در فصل بعد عرض می‌کنم و فعلاً به آثار جهانی می‌پردازم. چند مورد را که حدود 16 مورد است، یادداشت کردم که امروز چند مورد از آن را با شما در میان می‌گذارم.

اولین اثری که در دنیا داشت و محاسبات و نظرهای محافل سیاسی، فرهنگی و صاحبنظران را عوض کرد، این است که برای آنها مهم بود که انقلاب اسلامی، طلسم یک دور باطل و تفکّر نادرست را در دنیا شکست و آن این بود که فکر می‌کردند که جای دین در تاریخ معاصر و آینده در مدیریت جوامع نیست و ادیان و پیروان ادیان باید به گذشته‌های افتخارآمیزشان راضی باشند و امروز برای انسان‌سازی تلاش کنند، آن هم در رابطه با مسائل شخصی و رابطه با خدا و کاری با مسایل جامعه، سیاست، اقتصاد، فرهنگ، علم و دانش و... نداشته باشند و اینها را برای اهل دنیا بگذارند. تقریباً خیال دنیا راحت شده بود که از این به بعد دین به دوره‌های گذشته برنمی‌گردد که به اسم دین بر دنیا حکومت می‌شد.

یک اثر مهم انقلاب اسلامی که باید خیلی به آن بها بدهیم. این است که این طلسم را شکست و پیشتاز یک حرکت بسیار مهم که باید به عنوان یک نقطه عطف تاریخ حساب کنیم، ثابت کرد که این طور نیست و می‌شود امروز هم جامعه و دنیا را با دین اداره کرد. آن هم از دید ما دین اسلام که دین خاتم و آخرین پیام الهی به وسیله انبیاست و چیزی است که تا قیامت خواهد بود.

این، مطلب خیلی مهمی است، ممکن است که سرسری از این بگذریم و بگوییم که این یک قطعه تاریخی است که اتفاق افتاده، خیلی از کشورها، حکومت‌های جدید درست کردند، انقلاب کردند و سلطنت یا جمهوری و نظام طائفگی را بهم زدند و خیلی کارهای عجیب کردند و هنوز هم می‌کنند، اما این پیام‌ها در آن نیست. اینها مسائل خاص عرفی است که دستاوردهای خوب و یا بد انسان‌هاست.

باید اینجا سراغ یک مقوله بسیار عمیق و اساسی تاریخی، انسانی و الهی رفت و آن مسئله حاکمیت دین خداوند به جامعه بشری و احیاء پیام انبیاست. اثر این انقلاب در دنیا جدّی شد. اگر کسی به موضع‌گیری‌های مراکز دینی غیر اسلامی دنیا نگاه کند، می‌بیند که خیلی تفاوت کرده، تا آن روز پاپ سعی می‌کرد وارد مسائل سیاسی نشود، با اینکه قدرت پاپ زیاد است. ولی بعد از آن می‌بینیم که در مسائل اساسی جهانی، اظهارنظر می‌کند و فشار می‌آورد و مسیحی‌ها وارد معرکه می‌شوند و هر روز هم صحنه جدیدی از حضور کنشت‌ها، کلیساها، معابد اردویی، بودائی‌ها و بسیار از ادیانی که در شرق، جمعیت و طرفدار دارند، به وجود می‌آید. دارند حالت جدیدی پیدا می‌کنند.

آخرینش را چند روز پیش شنیدیم که برای اولین بار روحانیون بودایی در سریلانکا نامزد مجلس شدند که تعجب جهانی را برانگیخت و مثل بمبی در دنیا منفجر شد که چه خبر شد؟ اینهایی که دعوت به ریاضت، صومعه‌نشینی و انزوا می‌کردند، الان آمدند و مصاحبه کردند و گفتند که دیدیم نقش دین برای اداره جامعه خیلی بیشتر از نقش دیگران است. این، مسئله خیلی مهمی است که ما روی آن کم کار کردیم و کسانی که در این مسائل اطلاع و قدرت تحلیل دارند، باید وارد شوند.

مسئله دوم این بود که انقلاب ما نشان داد که انسان‌های مؤمن - البته هر کسی به راه خویش ایمان دارد، ولی منظور من مؤمن به دین است - می‌توانند تاریخ را عوض کنند. چون در ایران بخش‌های مختلفی وارد میدان شده بودند، بخشهای سیاسی چپ، راست و ملی‌گرا نتوانستند جامعه را متحوّل کنند. وقتی نیروی مذهبی وارد میدان شد، نشان داد که می‌تواند قدرت عمیق‌تر، عظیم‌تر، پایدارتر و قابل اتکاتری را به دنیا عرضه کند و کرد.

دلیل ما هم این است که در مدت کوتاهی که معمولاً عمر مبارزات خیلی بیشتر از اینهاست تا پیروز شوند، توانست رژیم تا دندان مسلّح شاهنشاهی ایران و اربابان مختلفش را که در ایران حضور واقعاً جدی داشتند، مثل آمریکا و انگلیس را به زانو در بیاورد و ملّت را به نام دین بر سرنوشت خود مسلّط کند، این کار بزرگی است که به حساب انسان‌های مؤمن می‌گذاریم. ممکن است بعضی از این مطالب شبیه هم باشد و خیال کنید که تکراری است، تکراری نیست.

اولین کار این بود که انقلاب ما ثابت کرد که عصر دین هیچ وقت سپری نمی‌شود و ادعای سپری شدن عصر دین دروغ است.

دومین کار این است که ثابت کرد که همین انسان‌های مؤمن و معتقد بیشتر و پایدارتر از دیگران می‌توانند مشکلات راه مبارزه و اداره جامعه را به عهده بگیرند.

مسئله سوّمی که می‌توانیم از آثار انقلاب حساب کنیم، طلسم شکست‌ناپذیری استکبار و ابرقدرتهای مدعی جهان را شکست. تا آن روز تحلیل همه این بود که اگر انقلابی در جهان پیروز می‌شود، پشت سرش باید قدرت خارجی و نیرومندی از اردوگاه غرب یا شرق باشد. لذا انقلاب‌ها و تحول‌هایی که می‌شد، بعضی شرقی و بعضی غربی بود، نوع شرقی که متکی به شوروی‌ها و نوعاً سوسیالیستی بود و نوع غربی آن کودتاها و به قول خودشان انقلاب از دریچه دیگر بود که باز با حمایت استعمار غرب انجام می‌شد و فکر می‌شد که بدون اتکاء به این دو قدرت نمی‌توان هیمنه استکبار را شکست، امّا ایران و مبارزات ایران این کار را کرد. اینها که می‌گویم هم شامل دوره مبارزه و هم شامل دوران اداره جامعه تا امروز است. انقلاب اسلامی ایران ثابت کرد که آمریکا و اردوگاه غرب با همه قدرتش و همچنین اردوگاه شرق آن روز با همه قدرت و مکنتش، شکست‌پذیر هستند و اگر ملّتی برای مبارزه با این قدرت‌های جهنمی تصمیم بگیرد و پایش بایستد و حاضر باشد فداکاری کند و مال و جان بدهد و ایثار کند، می‌تواند همان قدرت‌هایی را که شکست‌ناپذیر تلقی می‌شوند، بشکند و این دستاورد خیلی مهم است. یک واهمه خطرناک حاکم بر افکار مردم دنیا را که مثل ویروس خطرناکی، همه جا را آلوده کرده بود، شکست و حقیقتی را نشان داد و ثابت کرد که بزرگترین قدرت‌ها هم گرچه در داخل متکی به همه امکانات حکومتی باشند، در مقابل خواست به حق و مداوم ملّت‌ها، شکست‌پذیرند و ما این موضوع را در دوران مبارزه، تثبیت، جنگ و سازندگی تا امروز به خوبی ثابت کردیم و این دستاورد در سطح جهانی است. الان قضاوت‌هایی درباره ایران و انقلاب اسلامی می‌شود که می‌توان از این مقوله‌ها استفاده کرد. ما میلیون‌ها انسان بیرون از ایران داریم که با درس‌هایی که از انقلاب اسلامی گرفته‌اند، راه خود را عوض کردند و به فکر حل مشکلات خود به طور عمیق افتادند که شاید در بعضی از بخش‌ها نمونه‌هایی از آنها را خدمت شما عرض کنم.

چهارمین مسئله شکستن تز منحوس استعماری جدایی دین از سیاست است. فرهنگ‌سازان تقلبی دنیا مدت‌ها کار کرده بودند که بگویند باید دین را از سیاست جدا کرد که دو استدلال در آن بود:

یک استدلالشان برای خودشان است و آن این است که افکار ادیان قدیمی و متناسب با زمان نزول خودشان است. حتّی آنهایی که دین را قبول دارند، حتّی آنهایی که به کلیسا می‌روند و یا به کنیسه‌ها و یا به معابد بودایی و هندو و... می‌روند،  می‌گفتند دین متعلق به آن زمان است. تقدّسش محفوظ، اما اگر دین وارد سیاست شود، نمی‌تواند امروز را اداره کند، اما چیزی که به ما و شاید به نیروهای مؤمن دین می‌گفتند، این بود که سیاست آلوده به نیرنگ، کلک، دغل بازی، کارهای ناحق و پشت هم‌اندازی است و دین نباید خود را به این‌گونه مسائل آلوده کند. وقتی با این زبان با علما، حوزه‌ها و مؤمنین صحبت می‌کردند، خیلی از افراد فریب می‌خوردند و می‌گفتند که راست می‌گویند، ما که می‌خواهیم با خدا عهد داشته باشیم و راه خدا را برویم، نمی‌توانیم دغل بازی و کلک‌بازی کنیم. جا انداخته بودند که باید دین از سیاست جدا باشد.

منظره‌ای از اوایل انقلاب یادم هست. اوایل انقلاب که امام را دستگیر کردند و به زندان بردند و بعد از زندان در خانه‌ای محصور کردند و مدت‌ها ایشان را از جامعه جدا کردند و فشارهای فراوانی از طریق حوزه‌ها و نیروهای مبارز آمد و مجبور شدند ایشان را آزاد کنند که به قم برگردند، رسانه‌های درباری بحثی را مطرح کردند که القا کنند که امام در مذاکرات با مسؤولان دولت پذیرفتند که دین با سیاست سازگاری ندارد و تصمیم گرفتند که در حوزه باشند و به کارهای علمی و اخلاقی حوزه بپردازند. ایشان به قم آمدند و بعد روزنامه‌ها در سرمقاله‌ها و صفحات داخلی این بحث را دامن زدند که سیاست محیط آلوده‌ای است، روحانیت این را برای دیگران بگذارند و آلوده نشوند و تقدّس مسجد و قرآن و معبد را فدای این طور چیزها نکنند. این یک بحث عوام‌فریبانه بود و وقتی امام این چیزها را دیدند، ناراحت شدند و پیغام دادند، این حرف‌هایی را که دارید القاء می‌کنید که من چنین قراری با شما داشتم دروغ است، یا شما تکذیب کنید و یا من تکذیب و اقدام می‌کنم.

می‌دانم که یکی از شخصیت‌های روحانی آن زمان را که با مطبوعات تهران سر و کار داشت، را به قم فرستادند و با امام صحبت کردند و بنده هم در آن جلسه‌ای که امام این اخطار را کردند، بودم. البته آنها اقدام مناسبی برای تکذیب نکردند و القاء آنها در جامعه ماند. امام خودشان سخنرانی کردند و شاید هم بیانیه دادند و فرمودند که اینها دارند مغالطه می‌کنند، من می‌دانم سیاستی که اینها دارند، آلوده است. دغل‌کاری، خدعه، نیرنگ، فریبکاری و پشت هم‌اندازی دارد. اما سیاست دین این نیست، دین جامعه را بدون آلودگی اداره می‌کند، دین با صداقت، اخلاص و شفافیت، خواسته‌ها، راهکارها، اهداف و ابزار کار خود را به مردم معرفی و از آن دفاع می‌کند. بنابراین دین عین سیاست و سیاست عین دین است، منتها نه سیاست به تعریف شما. سیاست به تعریف دین که همان ولایت و اداره صحیح جامعه است.

به هر حال تز استعماری بسیار خطرناک شکست. اگر کسانی از معمّرین نیروهای اسلامی، چهل، پنجاه سال پیش را به یاد بیاورند، می‌دانند که این تقریباً پذیرفته شده بود که دین و سیاست با هم سازگار نیستند. ولی انقلاب این تز را شکست و امروز دیگر کسی جرأت نمی‌کند، بگوید اگر بگوید، خیلی زود رسوا مـی‌شود کـه چنین تـز استعماری را تکرار می‌کند.

پنجمین نکته که عرض می‌کنم - آخرین خواهد بود، چون وقت نداریم و خطبه دوم احتمالاً طولانی‌تر می‌شود - دین و مدرنیزم بود. یک بحث بسیار بسیار جدّی در رسانه‌ها و محافل علمی و دانشگاهی و کلاس‌‌های سیاسی دانشگاه‌ها، مطرح بود و الان هم هست، که دین مربوط به عصر گذشته است و دین نمی‌تواند در مدرنیزم حضور داشته باشد. چون عصر مدرن، اطلاعات، دانش‌ها، علومی که در گذشته سابقه تاریخی نداشته، شناخت افلاک، آسمان‌ها، کرات، فضا، شناخت اعماق همه اجزاء ذرات و شناخت شیوه عمل موجود است. موجودات فوق‌العاده بزرگ و فوق‌العاده ریز و غیر قابل رؤیت، ارتباطات اجتماعی، ارتباطات فرهنگی، اخلاقی و انسان‌های مدرن همه متکی به دستاوردهای علمی سطح اول دنیا هستند. اینها هستند که سرنوشت بشر را تعیین می‌کنند، ولی وقتی که دین نازل شده که آخرین آن دین اسلام 1400 سال پیش، از این دنیای مدرن خبری نبوده، بنابراین اگر بخواهد با مدرنیزم سر و کار پیدا کند، دستش خالی است و دین در عصر امروز - اگر مؤمنین بخواهند - نمی‌تواند منطقاً کارایی داشته باشد. این حرف بخصوص در محیط‌های علمی و جوان‌ها و نوجوان‌ها و کسانی که مرعوب علم و دانش غرب بودند، به خصوص علوم ریاضی و طبیعی و نجوم جدید بودند، خیلی اثر می‌گذاشت. مثل‌هایی هم می‌زدند که ظلم به تاریخ ادیان بود که من در مورد اسلام می‌گویم. چیزهایی در روایات، اظهارات و سخنرانی‌ها پیدا کردند و می‌گفتند که دین با این منظر با واقعیت‌های جهان مواجه می‌شود. دین دیگر نمی‌تواند با این تفکر و پیشرفت علم که هر روز  چندین کتاب بر کتابخانه دستاوردهای جدید بشری اضافه می‌شود، کارساز باشد. وقتی در محافل علمی مطرح می‌شد، انصافاً شکننده بود. دستاوردی که عرض می‌کنم در سطح جهانی است و امروز در بسیاری از مراکز تحقیقاتی دنیا مورد مطالعه است و موافق و مخالف دارد.

آنهایی که رنگ سیاسی و رنگ استعماری به قضیه نمی‌دهند، منصفانه می‌پذیرند که اشتباه شده بود و عده‌ای هم هستند که هنوز روی افکار خود باقی هستند. این همه بحثها باید در مجامع خودمان، در اجلاس‌ها و همایش‌هایی که در خارج حضور پیدا می‌کنیم و در رسانه‌ها و سایت‌ها و چیزهایی که از طریق اینترنت و جاهای دیگر در اختیار دیگران گذاشته می‌شود، مورد توجه قرار گیرد. امروز خیلی خوب فهمیدند که دین و دانش قابل جمع هستند و دانشگاه ایران و علوم جدید در ایران در دوران انقلاب راه 100 ساله را در مدت 25 سال پیمود. وقتی بین امروز و 25 سال پیش مقایسه می‌کنند، می‌بینند که دانشگاه ما آن‌قدر از لحاظ کمی و کیفی عظمت پیدا کرده که قابل مقایسه نیست و تأیید می‌کنند.

من یک شاهد عملی می‌آورم. همین هفته قبل در یکی از کشورهای جنوب خلیج فارس و در یکی از دانشگاه‌های پیشرفته شان اجلاسی بود، شورای اتحادیه‌های دانشگاهی دنیای اسلام که الان حدود 170 دانشگاه در آن عضوند که تعدادی از ایران در آنجا عضوند، آنجا نخبگان دانشگاهی جمع شدند که همکاری و تعامل علمی کنند و دستاورد دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را تبادل و تقویت کنند. در اجلاس تعداد زیادی عضو جدید پذیرفته شدند که تعداد 200 عضو شد. هم در دوره قبل و هم در این دوره که این اجلاس دوره سه ساله دارد، دانشگاه‌های ایران محور و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان رئیس شورای اجرایی این اتّحادیه انتخاب شد. اینجا که عوام نیستند و موج عوام‌فریبی نیست. اینجا شخصیت‌های مبرز دانشگاه‌های جهان اسلام جمع شدند، (حدود 200 دانشگاه) وقتی دستاوردهای دانشگاه‌های ایران را بحث می‌کنند و علوم و دانش پیشرفته ایران را می‌بینند، از لحاظ سیاسی به مصلحت خودشان می‌دانند و زیر بار نمی‌روند و نمی‌خواهند که این اعتبار را به ایران بدهند. امّا این بار هم مثل سه سال گذشته دیدند طرح‌هایی که از ایران رفت، برای همه مفید بود. این بار هم از ایران و آن هم رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، به عنوان رئیس شورای اجرایی انتخاب شد که فکر می‌کنم از افتخارات ما و سند خوبی برای بحث ما می‌باشد که عصر جدایی علم و دین دروغ بود و عصر شروع هماهنگی علم و دین با انقلاب اسلامی آغاز شد و امروز مدرنیزم می‌تواند از پایه‌های دینی استفاده کند. امروز دین می‌تواند از بهره‌های فراوانی که مدرنیزم به بشریت داده، برای نشان دادن افکار عمیق، الهی، آسمانی و ریشه دار خود بهره بگیرد.