نماز جمعه تهران به امامت آیت الله هاشمی رفسنجانی

خطبه اول :

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین والصلاه والسلام علی رسول الله وعلی آله الائمه المعصومین

اعوذبالله من الشیطان الرجیم، اولم یرالذین کفروا ان السماوات و الارض کانتار تقا ففتقنا هما و جعلنا من الماء کل شی حی افلا یومنون*

اوصیکم عبادالله بتقوی الله فانه من یتقی الله یکفر عنه سیئاته و یعظم له اجرا

مطابق معمول خطبه اول را درباره مسائل مربوط به قرآن ایراد می‌کنم. در ضمن خطبه‌های متعدد به بحث «اعجاز قرآن» رسیده بودیم و تا به حال در اعجاز قرآن چند بعد و چند وجهه را گفته‌ایم و آخرین قسمتی را که درباره اعجاز صحبت می‌کردیم، اعجاز قرآن از لحاظ علمی بود. هر بار هم تذکر دادم که قرآن به عنوان کتابی که بخواهد علم مشخصی را تبیین کند، نیامده، اساس پیام قرآن هدایت و راهنمایی بشریت است.

ضمن راهنمایی‌ها، در بحث‌های گوناگون اشارات علمی دارد. این اشارات علمی گاهی به مسائل مختلف آفرینش، انسان، زمین، آسمان و چیزهای از این قبیل است. بنابراین اگر توقع جامعه این باشد که مثل یک کتاب علمی که وارد یک بحث می‌شود، حقایق علمی را توضیح بدهد، این بحث نیست، بحث این است که اشارات علمی قرآن واقعاً معجزه است.

چیزهایی را قرآن از عهد قدیم اشاره کرده است که از درک آن روزها و علم آن زمان برنمی‌آمد. در طول تاریخ 1400 سال، بخشی از آنها فاش شده و آینده‌های دور باید این اشارات را از طریق دانشگاه‌ها، مجامع علمی و تحقیقاتی روشن‌تر نمایند.

یکی از زمینه‌هایش را در خلقت خود انسان گفتم و یکی درباره خلقت آفرینش بود. البته این آفرینشی که من سماوات عرض می‌کنم، مربوط به خورشید را عرض می‌کنم، نه آفرینشی که بی‌کرانه است و هنوز چشمان مسلح انسان هم نتوانسته است خیلی از چیزها را با فاصله‌های سالهای نوری ببیند.

در محدوده این آیه‌ای که مطرح کردم، دو سه نکته مهم علمی را اشاره می‌کنم که به نظر خودم باید از نکات مهم اعجاز علمی قرآن به حساب بیاوریم. اولین نکته‌اش همین آیه‌ای است که خواندم. در آیه 30 سوره انبیاء می‌گوید که: مگر این کفّار نمی‌بینند که آسمان‌ها و زمین «رتق» ما بودند و ما آنها را «فتق» کردیم.

رتق یعنی چه؟ فتق یعنی چه؟ رتق یعنی بسته و متصل و فتق یعنی منفصل و باز شده. این یک جمله دو سه کلمه‌ای است و بعد از این، مبدأ شکل‌دهی کائنات است و قرآن بُعد زمان کائنات را در چند آیه دیگر توضیح می‌دهد.

تقریباً در هفت جای قرآن در مورد شکل دهی زمان آمده است که آسمان‌ها و زمین را خداوند در شش روز آفریده است.* این نکته‌ای مهم است که باید روی آن کمی درنگ کرد. نکته دیگر این است که در یکی از همین آیاتی که راجع به آفرینش است، می‌فرماید که ما زمین را دو روز خلق کردیم و «خلق الارض فی یومین»** این هم یک نکته دیگری است.

نکته چهارم این است که در آیه دیگری در سوره «فصلت» می‌فرماید که «قدرفیها اقواتها فی اربعه ایام»*** بعد از اینکه زمین را در دو روز شکل دادیم در حالی که «پودر» بودند و تعبیر «دُخان» است. سپس می‌فرماید: آسمان‌ها را در دو روز از شکل دودی به این شکل موجود درآوردیم. قرآن می‌گوید: زمین را در دو روز خلق کردیم.**** تقدیر و تنظیم اقوات و نیازهای زمین در چهار روز انجام شد، که مجموعاً شش روز می‌شود.

قرآن در آیات دیگری، در هفت آیه، صریح می‌فرماید: ما آسمان‌ها و زمین را در شش روز خلق کردیم. مفسرین در گذشته در تفسیر و توضیح این آیات حسابی سرگیجه گرفتند و حرف‌های عجیب و غریبی زدند.

قسمتی از آن علمی است و منتظر کشفیات جهان است و به آنها حق می‌دهیم که ندانند چه چیزی بگویند. یک قسمتش هست که عجیب است بیشتر منابع تفسیری ما. در مورد شش روز و همچنین آن چهار روز و همچنین آن دو روز نقل از اسراییلیات است. یعنی روایاتی است که از طریق افرادی مثل «کعب الاحبار» و «ابوهریره» و کسانی از این قبیل آمده است و بیشتر در صرف تکوین از تورات است که حقیقتاً خرافات است.

چیز عجیب و غریبی است. قابل نوشتن و گفتن نیست، این شش روز را این شکل می‌گویند: خداوند از یکشنبه شروع کرد، تا جمعه تمام شد. چون جمعه همه چیز جمع شد، اسمش را «جمعه» گذاشتند.

گویا زبان آن موقع بود و بعد «سبت» به معنای قطع یعنی روز شنبه تعطیل شد. چون یهودی‌ها روز شنبه تعطیل هستند. چیزی شبیه این حرفها در بسیاری از تفاسیر و روایات آمده است.

در مورد اینکه «آسمان و زمین بسته بودند، یکی بودند و اینها را باز کردیم» حرف‌های عجیب و غریبی زدند و مفسرین سه، چهار قول گفتند که هر یک آنها اشکالاتی دارد، البته این مثل آن حرفها خرافی نیست.

به هر حال خواستند معنایی بکنند، معنا هم کردند. آنها را به عنوان یک مصداق هم می‌شود پذیرفت. ولی باز باید منتظر ماند تا حقایق کشف بشود.اینکه همه آسمان‌ها و زمین بسته بودند و بعد خداوند باز کرد، بعضی‌ها می‌گویند: یعنی اول ماده آسمان و زمین یکی بود، بعد به اراده خداوند به عناصر مختلفی تبدیل شد که شما الان می‌بینید. مثل سنگ، و عناصر موجود در زمین مثل درخت، گیاه و آب، اینها از هم جدا شده است. قبلاً اینها وجود جمعی داشته اند.

بعضی‌ها گفتند: نه، منظور این است که زمین در اثر باران باز شده و شکاف پیدا کرده است و این گیاهان و درختان درآمده‌اند و آسمان باز شد و این باران از آسمان آمده است.

مرحوم طباطبایی این قول را انتخاب کرده است و می‌فرماید: بعضی‌ها می‌گویند منظور حالت رتق، حالت عدم است. یعنی وقتی که هیچ چیز نبود این رتق است. چون این یک نظریه فلسفی است. در علم فلسفه می‌گویند: عدم هیچ تمایزی ندارد. چون هیچ چیز نیست یکی است، چیزی نیست که بتوانیم حد و مرزی برای آن قایل شویم. وقتی که به وجود می‌آید، متنوع می‌شود، لذا منظور از رتق حالت عدم است و منظور از فتق حالت وجود است. این هم یک قول است.

قول چهارم، قولی است که جدید است و من نمی‌خواهم بگویم که حرف آخر است. ولی این دستاوردهای علمی هزاران دانشمند امروزی است که از دو، سه قرن پیش از زمان «لاپلاس»* به بعد به این نقطه رسیدند که آن با قرآن تطبیق می‌کند.

من یکی یکی آن چیزهایی که گفتم را با نظرات جدید اشاره می‌کنم و باز هم تأکید می‌کنم که من الان نمی‌خواهم بگویم این تفسیر قرآن است.

ممکن است علوم آینده تفسیرهای جدیدی بدهد. من می‌خواهم بگویم که قرآن هر چه که پابه‌پای علوم پیش می‌رود، نه تنها باطل نمی‌شود، بلکه تحکیم می‌شود و ما از یک مرحله ادغام اطلاع پیدا می‌کنیم. هر چه جلو می‌رویم، می‌بینیم که وضع بهتر می‌شود. اینکه آسمان و زمین یکی بودند و بعد از هم جدا شدند بسیار معنا دارد. آخرین فرضیه‌ای که درباره مجموعه منظومه شمسی مطرح شد این است که تمام اینها در خورشید بودند و خورشید هم به صورت توده گاز بود. این، دو نکته مبهم که در اینها وجود داشت، را روشن می‌کند: یکی، اینکه توده‌های گازی همه جز وجود خورشید بودند و با یک انفجار میمون و طراحی شده متفرق شدند و کرات مختلف را تشکیل دادند. دوم «وهی دخان» و آیه دیگری که قرآن می‌فرماید که «ثم استوی الی السماء و هی دخان، فقضا هن سبع سماوات فی یومین»* بودند که حالا ما دخان را به گاز تعبیر می‌کنیم.

حالت گازی شکل داشتند که اینها را در دو روز تبدیل به شکل کردیم. دو روز را هم همین جا تفسیر می‌کنند که تقریباً از اوایل در تفسیر قرآن جزو اقوال قدیمی است که زمین دور خودش می‌چرخد و تبدیل به یک روز و یک شب می‌شود.

بنابراین، اینجایی که گفتیم دو، سه نکته‌ای در قرآن بود، این است که آسمان‌ها و زمین یک مجموعه در یک موجود واحد بودند و گازی شکل بودند.

بعد خداوند آنها را در دو روز و دو دوره به اشکال موجود درآورد. در این دوره باز هم کمی احتمال است. یک دوره همان دوره گازی شکل بودند و دوم دوره‌ای که تبدیل به مایع می‌شوند و سرد و منجمد می‌گردند.

یعنی دوره گازی و دوره مایع بودن و انجماد. اگر بعد از جدا شدن از خورشید حساب کنیم، به این شکل درمی‌آید. پس آن دو روز اول که دو دوره است، درست تطبیق می‌کند با آن که همه علما الان به اتفاق می‌گویند. البته این راعرض کردم که تا زمان «لاپلاس» چنین چیزی در تصور نبود. وقتی که قبل از لاپلاس سحابی عریان کشف شد، این فکر قوت گرفت.

بعد از مدتی که علما پی بردند این فکر قوت گرفت. چون سحابی‌ها همه گازی شکل هستند، این فرضیه پیش آمد که همه موجودات کرات قبلاً گازی شکل بودند و بعداً به تدریج سرد شدند و به این صورت درآمده اند. الان این فرضیه معقول و تا حدودی هم علمی است. پس تا اینجا ما می‌فهمیم که آنچه که علم امروز است و آنچه که در دانشگاهها هست و دانشمندان دنیا می‌گویند، در دو مرحله زمین و کرات دیگر منظومه شمسی از حالت گازی و مایع به صورت منجمد تا دوره‌ها بعد درآمدند.

یک چنین تفسیری قبل از قرن هیجدهم عملی نبود، و به ذهن کسی نمی‌رسید، نمی‌شد راجع به این بحث کرد و علمای ما عمدتاً آن شش روز را شش مرحله گفتند. شما تفاسیر عقلانی را ببینید، همه در شش مرحله گفتند.

حالا هم شش مرحله می‌گویند: مرحله گازی، مرحله مایعات، مرحله انجماد، مرحله تشکیل کوه‌ها و دریاها، مرحله به وجود آمدن حیات و مرحله نهایی یعنی خلق انسان که این شش دوره را این‌گونه تنظیم می‌کنند، تنظیم مراحل شش گانه چیزی مقدور است، اما باز هم تغییرات احتمالی دارد، باید صبر کرد تا ببینیم علم چه می‌کند.

اینقدر کلمات، حروف و آهنگ قرآن محکم، متین و حساب شده آمده که تا قیامت تحولات دستاوردهای بشری را تحمل می‌کند. آن قسمتی که گفتیم «رتق» و «فتق» شد، با یک تفسیر با موازین امروزی می‌توانیم بگوییم آن این است که بصورت یک واحد گازی شکل بودند که امروز آثار حیات و مخلوقات از دریا و زمین و کوه و درخت و موجودات مختلف در اینها وجود دارد و نکته‌ای که در قرآن می‌گوید: رزق و قوت و نیازهای زمین را در چهار روز تنظیم و طراحی کردیم، با زمین شناسی امروز دنیا و چهار دوره زمین شناسی که ما الان در دوران چهارم زمین شناسی هستیم، تطبیق می‌کند.

در ایران ما، دوره چهارم «کواترنر» یک علم کاملا جدیدی است که از حدود 10 سال پیش به دانشگاههای ما وارد شد، البته در دنیا مقداری بیشتر سابقه دارد، ما الان در این دوره زندگی می‌کنیم.

اگر دنیا چهارونیم میلیارد سال عمر داشته باشد و اگر دوران قابل مطالعه برای ما 600 میلیون سال می‌باشد، اگر دوران چهارم زمین‌شناسی دو تا هفت میلیون سال عمر داشته باشد که این دوران چهارم امروز مورد توجه همه دانشگاهها هست، این جمله آخری آیه قرآن که «فقدر فیها و اقواتها فی اربعه ایام»* چهار دوره زمین‌شناسی را مورد اشاره قرار می‌دهد.

عرض کردم فقط یک پیشنهاد در تفسیر و فقط طرح یک احتمال علمی در تفسیر قرآن است. حقیقتاً وقتی که ما به این نکات توجه می‌کنیم و به عمر طولانی تفاسیر نگاه می‌کنیم و به اعمال سلیقه‌های مختلف در تفسیر قرآن نگاه می‌کنیم، مسائل جدیدی برایمان کشف می‌شود. برای ما روشن می‌شود که با قرآن باید چگونه برخورد کرد. اتکاء به اسراییلیات از خطرناکترین کارهای تفسیر قرآن است.

خطبا، علما و نویسندگان ما به روایاتی که ریشه‌شان روشن نیست و پدر و مادرشان شناخته شده نیست، روایاتی که ناشی از تفکرات چند نفر است که در آن موقع به نام عالم و «حبر» در صدر اسلام بودند که کتابهای قدیمی یهودی و نصرانی را داشتند و از آن، جملات تحریف شده خودشان را به خورد مردم می‌دادند، نباید استفاده کنند تا ما گرفتار این‌طور چیزها نشویم.

وقتی هم می‌فهمیم اشکالی  ندارد، متشابهات قرآن، و یا مطالب عمیق قرآن که به این آسانی نمی‌توانیم به عمقشان برسیم و تا قیامت زنده خواهد بود و هر روز برای ما قابل تجدیدنظر خواهد بود. وقتی که برخورد می‌کنیم، باید با احتیاط برخورد کنیم. لذا بنده مرتب تأکید می‌کنم این حرفهایی که من می‌زنم تفسیر نهایی قرآن نیست. اینها مطالبی است که می‌تواند باشد. مثلاً همین چهار دوره را مرحوم آیت‌الله طباطبایی می‌گویند: مراد چهار فصل است. اینکه قرآن می‌فرماید به زمین اقواتش را دادیم، بهار، تابستان و پاییز و زمستان است.

حالا این چقدر قابل قبول باشد، خدا می‌داند. این هم یک حرف نهایی نیست، به صورت یک احتمال قابل طرح است. آن جاهایی که چهار فصل وجود دارد. این چهار دوره چیست؟ آن نگرانی که بسیاری از مفسرین دارند که شش روز قرآن، هشت روز می‌شود، چون دو روز خلقت زمین، دو روز خلقت آسمان‌ها، چهار روز تنظیم اقوات زمین که هشت روز می‌شود.

ما گفتیم اصلاً مسئله این نیست. آنجایی که صحبت از 6 روز است، شش مرحله است، اینجایی که صحبت از 4 روز است، چهار دوره زمین شناسی است، آنجایی که صحبت از رتق وفق است تبدیل شدن موجود گازی به موجود منجمد است که واقعاً دوره جداگانه‌ای است. همه اینها قابل بحث است.

همین جا از علما و بخصوص محققان حوزه می‌خواهم با همکاری دانشگاهها این، یک موضوع تحقیق و یک تألیف مستقل بشود. چون اینها قدری جنبه‌های عمیق ادبی و حوزوی دارند. همین آیات مربوط به بدو خلقت آسمان‌ها و زمین و دوران اینها که قابل توجه ما و دنیاست را تحقیق کنند. اگر قرآن و انجیل و تورات را در همین مطالب مربوط به ابتدای خلقت کائنات باهم مقایسه کنیم می‌توانیم تفاوت دین خاتم را بفهمیم و آنچه که امروز در دست ما وجود دارد و بحث‌هایی که ما در تمدن‌ها می‌خواهیم بکنیم و دستاوردهای ادیان و یا دستبردهایی که در ادیان دیگر شده است، قابل بحث است که باید دنبال بشود.

بسم الله الرحمن الرحیم

انا اعطیناک الکوثر/ فصلّ لربکّ وانحر/ ان شانئک هو الابتر*

خطبه دوم:

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله رب العالمین و الصلاه والسلام علی رسول الله و علی علی امیر المؤمنین و علی الصدیقه الطاهرة و سبطی الرحمه و علی بن الحسین و محمدبن علی و جعفربن محمد و موسی بن جعفر و علی بن موسی و محمد بن علی و علی بن محمد و الحسن بن علی و الخلف الهادی المهدی.

اوصیکم عبادالله بتقوی الله و اتباع امره و نهیه.

از امّت عزیز درخواست داریم که همیشه مواظب تقوا باشند و همیشه به حفظ این جوهر ارزشمند که اگر نباشد، انسان از درجه ارزش و اعتبار ساقط است، توجه بفرمایند.

تذکر لفظی هم بدهیم. اینجا که نشسته بودیم در اظهارات و شعارها و معمولاً در سخنرانی‌ها و حتی گاهی از بزرگان تعبیری می‌شنویم که می‌گویند مقام عظمای ولایت، این تعبیر ادبی غلطی است چون مقام به اصطلاح ادبی مذکر است و عظما صفت مؤنث است، نمی‌تواند صفت مقام، عظما باشد. باید بگوییم «مقام عظیم» یا «مقام شریف» و از این قبیل، صفت مذکر بیاورید.

من در رادیو، تلویزیون، سخنرانی‌ها و نوشته‌ها زیاد می‌بینم. اینقدر می‌آید که آدم می‌بیند یک قدری برای جامعه‌ای که شعار مهمش با تعبیر غلطی ادا می‌شود، زننده است. آن هم در تریبون نماز جمعه از همه بدتر است. اما مناسبت‌های این هفته که خیلی فراوان است، ما به طور فشرده چند مناسبت را عرض می‌کنیم.

اولین آن از هفته گذشته است که میلاد نورانی پیغمبر اکرم(ص)⁽¹⁾ و میلاد مقدس امام صادق(ع)⁽²⁾ است که بر محور آنها ما هفته وحدت را داشته‌ایم که الحمدلله امسال هم مثل سالهای گذشته این برنامه پربار انجام شد و با سخنان بسیار عمیق و فشرده و آموزنده رهبر گرانقدر انقلاب بحثمان تکمیل شد.

یک نکته خاصی را در مسئله وحدت و این کنگره‌ها که امسال یازدهمین کنگره اش را در ایران برگزار کردیم،⁽³⁾ می‌خواهم عرض کنم، گاهی از ما می‌پرسند ـامسال هم بعضی‌ها پرسیدندـ که این چه نفعی دارد که شما هر سال می‌گویید کنگره ی وحدت و مقداری هم هزینه مصرف می‌کنیم و وقت صرف می‌کنیم و ما به وحدتی هم نمی‌رسیم؟ 12 سال پیش هم مثل حالا بودیم. بلکه حالا وحدتمان یک مقدار کمتر شده است، هم در داخل و هم در مجموعه جهان اسلام، کانون‌های اختلاف را بیشتر می‌بینیم.

من به آنها عرض کردم و حالا هم می‌گویم مسئله وحدت این قدر مهم است که اگر در طول 10 سال به دست نیامد، ما نباید مأیوس و دلسرد شویم. اگر روزی این وحدت ولو بطور نسبی که در نظر ما است اتحاد و همکاری در میان یک میلیارد و 500 میلیون مسلمان یعنی یک چهارم جمعیت دنیا، که متأسفانه شیاطین تبلیغاتی ما را همیشه کمتر می‌گویند و یک پنجم می‌گویند که دروغ است. یک وقت حساب کنید و همین آماری که در اختیار است ببینید، حدود یک چهارم جمعیت دنیا را ما داریم. اگر آن وحدت پیش بیاید، بزرگترین اتفاق تاریخ بعد از اسلام است و چیزی است که همه مشکلات را حل می‌کند، لذا برای یک چنین حرکتی عیبی ندارد ما سالها حرف بزنیم، تمرین کنیم، تأکید کنیم، فرهنگ‌سازی کنیم، روحیه‌ها را تبلیغ کنیم، مشکلاتش را ببینیم، عوامل تفرقه‌انداز و شیطاینی که می‌خواهند مسلمانان را متفرق کنند، خیلی بیش از اینها شرارت می‌کنند. اگر می‌بینید همین مقدار هم هماهنگی است، همین مقدار هم وحدت است، همین مقدار هم ما می‌توانیم با هم کار کنیم، شیعه و سنی کار کند، ترک و کرد و فارس و بلوچ و عرب با هم کار بکنند، کشورهای مختلف بتوانند کنفرانس مشترک تشکیل بدهند و با هم هماهنگی بکنند، گامی بردارند و حرکتی بکنند، بعضی از توطئه‌ها را خنثی بکنند، به خاطر همین دعوت‌ها و همین فشارها و همین مطالبه‌هاست.

اگر ما فراموش بکنیم و حرکت نکنیم شیاطین تفرقه‌انداز با ابزار نیرومندی که دارند؛ وضع دنیای اسلام را خیلی آشفته می‌کنند لذا نگویید که نتیجه نگرفتیم، نتیجه گرفتیم. حداقل این است که وضع موجود را حراست کردیم. ولی بنده بیش از این انتظار دارم و فکر می‌کنم باید بتدریج اهل نظر، اهل فکر و دلسوزان بنشینند و برای وحدت سازمان‌های مخصوصی تعبیه کنند و ارتباطات خاص و راههای مناسبی به وجود بیاورند که حالا اگر هم مقداری طول کشید.

به هر حال طرح هفته وحدت کار بسیار خوبی بود، و شروعش از یک نقطه تفرقه است که تاریخ تولد پیغمبر(ص) را ما هفدهم ربیع‌الاول می‌دانیم و اهل سنت ـ خیلی‌هایشان ـ دوازدهم می‌دانند. حرکت به سوی وحدت را از همین نقطه اختلاف شروع کردیم و انشاءالله بتوانیم در سالهای بعدی بهتر از سالهای گذشته کار کنیم.

به هر حال بنده از هر کسی که در راه وحدت دنیای اسلام و وحدت امّت عزیزمان در ایران، کار بکند صمیمانه تشکر می‌کنم و عمیقاً گله‌مندم از کسانی که تفرقه می‌اندازند و این وحدت را می‌شکنند و باعث جدایی دل‌های خودمان یا دل‌های ما و افرادی خارج از ایران می‌شوند که این خسارت عمده‌ای است و درست در جهت تمایل کشورهای استکباری است.

از مناسبت‌های دیگر این هفته دو، سه نهاد ما در این هفته، روز یا هفته دارند. یکی نیروی انتظامی است که اینجا صحبت‌های فرمانده این نیرو را شنیدند.⁽⁴⁾ نیرویی واقعاً زحمتکش، واقعاً تلاشگر و واقعاً مفید است. البته من اشکالات و عیوبش را هم کم و بیش می‌دانم. اما مسئله عمده این نیرو این است که واقعاً در این دوران خیلی تلاش کرده و خیلی زحمت کشیده و الان هم نقش مهمی دارد. زحمت زیادی می‌کشند، ما در دوران جنگ اینها را در قسمتی از خطوط دفاعی داشتیم، آن موقع ژاندارمری، شهربانی و کمیته بودند که بعداً ادغام شدند و بعد از دوران جنگ هم واقعاً امنیت کشور تا حدود زیادی مرهون حضور جدّی اینهاست.

ما اگر امروز می‌توانیم در مرزهای کشورمان طرح‌های بزرگی را اجرا بکنیم، در نزدیکی مرزهای بلوچستانِ پاکستان سد بسازیم، در کنار مرزهای افغانستان دانشگاه و سد و طرح‌های عظیم کشاورزی داشته باشیم، در خراسان در کنار مرزهای افغانستان معادن عظیم را احیا بکنیم و اطراف کشور که الان آبها معمولاً از اطراف کشور فراهم می‌شوند و مشغول مهار آبها هستیم، قسمت زیادش به همین عزیزان نیروی انتظامی مربوط می‌شود که این امنیت را برای ما تأمین می‌کنند.

کمبودها را فرماندهشان گفتند، البته باید توجه داشت که ما در شرایط سازندگی هستیم و به همه کشور باید بپردازیم، به دانشگاه‌ها، به بیمارستان‌ها، به راه‌ها، به دریاها، به کشاورزی و به همه جا باید برسیم و امکاناتمان را بین همه اینها تقسیم کنیم. قطعاً هم نمی‌توانیم آن وضع ایده‌آل را برای اینها فراهم کنیم. اینها هم با زحمت زیاد خودشان کمبودهایشان را جبران می‌کنند. کشوری مثل ایران با این همه دشمن، باید تلاش کند. این امنیتی که در ایران است واقعاً قابل ستایش است. شما اطراف خودمان را ببینید. عراق را، ترکیه را، کشورهای شمالی را، افغانستان را، کشورهای جنوب هم اگر آرامشی دارند - این نیروهای خارجی که آنجا آمده‌اند برای غارت، یک چنین وضعی را به وجود می‌آورند.- این امنیت نیست، امنیت موقعی است که مثل ایران از درون خودش و با همت خود مردم بجوشد. در ایران - با این شرایط - هر کس دست‌اندرکار امنیت است. مردم ما، وزارت اطلاعات ما، وزارت کشور ما، نیروی انتظامی ما، ارتش، سپاه بخصوص بسیج، عوامل فراوانی زحمت می‌کشند و ما باید از اینها قدردانی کنیم و از زحماتشان تشکر کنیم.

مسأله بعدی ما سازمان تأمین اجتماعی است که روز پنجشنبه روز تأمین اجتماعی است.⁽⁵⁾ این هم نهاد بسیار مقدس، ارزشمند و مؤثری در کشور است. حدود 20 میلیون جمعیت کشور ما، یعنی حدود 13 درصد تحت پوشش سازمان تأمین اجتماعی هستند. درمانشان و شغلشان، بازنشستگی‌شان و مستمری گرفتنشان با تأمین اجتماعی است. البته اگر شهرها را حساب کنیم بیش از 60 درصد می‌شود. البته چون اینها درروستاها نیستند و عمدتاً در شهرها هستند، 20 میلیون نفر را تحت پوشش دارند، ده‌ها بیمارستان قابل توجه ساختند و به بهترین وجه بیماران خودشان را درمان می‌کنند. حقوق‌ها را در طی چند سال
ـ دو برنامه ـ خیلی خوب بالا بردند. مستمری‌بگیرها را به شکل خوبی اداره کردند و در درون خودشان هم کارهای عمده‌ای کردند.

دو مسئله مهم در کشور است: یکی بیکاری است که همیشه باید مواظب باشیم و یکی درمان است. قسمت زیادش به عهده اینهاست. بیمه‌های اجتماعی در دنیای صنعتی امروز اگر نباشد کشورها متلاشی می‌شوند، مخصوصاً وقتی که جنگی یا حادثه‌ای یا مسائل مهمی، بحران‌های اقتصادی از قبیل آنچه که امروز در جنوب شرق آسیا اتفاق می‌افتد، کارگران و قشر حقوق‌بگیر را بسیار آسیب‌پذیر می‌کند و این تأمین اجتماعی از پدیده‌های جدّی و ضروری و مبارک زمان ماست و الحمدلله در ایران هم در سطح خوبی فعالیت می‌کند و باید اینها تقویت شوند.

کسانی که تاکنون بیمه‌های اجتماعی نشده‌اند، بروند بیمه شوند، چون برای دوران از کارافتادگی و دوران بحران اقتصادی خیالشان راحت می‌شود، حداقل یک حقوق کمی برای زندگیشان تضمین شده دارند و درمانشان هم شکل خوبی پیدا می‌کند. البته بیمه‌های دیگر دولتی هم هست و بخصوص برای بازنشستگان دولت خودش یک مراحل دیگری دارد.

مجموعاً الان جمعیت عظیمی از کشور ما با همین حقوق بازنشستگی و مستمری و پس اندازهای این گونه‌ای دارند زندگی می‌کنند و ما باید این سیستم را تقویت کنیم. اگر سیستم‌های بیمه‌های اجتماعی در ایران جدّی گرفته شود، این‌گونه بحران‌هایی که گاه به گاه پیدا می‌شود، نمی‌تواند زندگی مردم را چندان تحت تأثیر قرار بدهد. سختی‌ها را کم می‌کند.

نهاد دیگری که امروز هفته دارد و هفته ایشان شروع می‌شود، بهزیستی است که یکی از نهادهای بسیار مقدس و ارزشمند امدادی کشور ماست.⁽⁶⁾ این نهاد سروکارش با چند میلیون انسان گرفتار معلولیت است. حالا یا معلولیت جسمی و یا ذهنی، که متأسفانه به خاطر شرایط غلط زندگی در دوران‌های گذشته آمار معلولین بسیار زیاد است و اصلاً در گذشته، در زمان رژیم پهلوی از این سیستم جلوگیری جدّی نشده است و یکی از وظایف مهم بهزیستی همین آموزش‌ها برای جلوگیری از معلولیت‌ها است. چقدر آدم به خاطر مراعات نکردن مثلاً یک آزمایش در ازدواج بچه‌هایشان را دچار معلولیت‌هایی کرده‌اند که تا آخر عمرشان، خانواده شان، بچه و همه را رنج می‌دهند که آزمایشی اگر می‌شد و یک ازدواجی اتفاق نمی‌افتاد، این مرض هم بین بچه‌ها نبود و بسیاری از عوارضی که اتفاق می‌افتد.

الحمدلله الان بهزیستی ما دانشگاه دارد و از آخرین دستاوردهای علمی برای آموزش و جلوگیری استفاده می‌کند. ما هم در برنامه اول و دوم به این نهادها ـ کمیته امداد، بهزیستی، بنیادهای دیگر و خود تأمین اجتماعی ـ توجه ویژه‌ای داشتیم. ما می‌دانستیم در کنار سازندگی باید به اقشاری که نیاز دارند، رسید و نیازهایشان را بطور جداگانه تأمین کرد و توجه کردیم. یک دفتر برای نقاط محروم تأسیس کردیم که هم سازندگی آنجا برود و هم توجه ویژه به آنها بشود.⁽⁷⁾ ستاد بازسازی نقاط جنگ زده را تقویت کردیم و بودجه بهزیستی و کمیته امداد امام و تأمین اجتماعی را چند برابر کردیم. به خاطر اینکه آن فاصله عمیق و کانال پر نشدنی که بین قشر مرفه و محروم ما وجود داشت، پر شود که البته آثار بسیار خوبی داشته است.

فکر می‌کنم در نهایت هم با همان طرح فقرزدایی باید این فاصله را کمتر کنیم. آنهایی که تحت پوشش این نهادها نیستند، مشکل دارند و این نهادها نمی‌توانند زندگی مناسبی را برای آنها تأمین بکنند. طرح دیگری داریم که این گونه افراد از آن طرح تغذیه بکنند که آن طرح هم در دست دولت در حال بررسی است تا با شرایط امروز بتوانند آنها را تنظیم کنند.

به هر حال مجموعه این نهادها حقیقتاً جزو افتخارات کشور است. افتخارات انقلاب و در جهت اهداف انقلاب است که عدالت اجتماعی، ظلم ستیزی، مبارزه با تبعیض و رفتن به طرف زندگی سعادتمندانه در حدود مقدور ایران که حد بالایی هم هست. به خاطر ثروت‌های بیکرانی که خداوند در این سرزمین امام زمان تعبیه فرموده است، باید شکرگزار باشیم.

بحث مهم بین‌المللی و خارجی ما مربوط به فلسطین و بیت‌المقدس است که حقیقتاً ما را در مطلع یک جریان خطرناک جدیدی قرار داد. البته این جریان‌ها از زمان طرح سازش و صلح تحمیلی شروع شده است، ولی امروز دارد آثار خودش را نشان می‌دهد و یک پله جدیدی به طرف مشکل می‌رویم. این طرحی که دولت اسرائیل برای بیت‌المقدس در نظر گرفته که من یک قدری به عقب برمی گردم و قضیه را عرض می‌کنم که ما الان در چه وضعی در فلسطین هستیم.

شما می‌دانید چند سال پیش با هیاهوی فراوان آمدند به عنوان صلح در مقابل زمین، یا امنیت اسراییل در مقابل دادن زمین به عرب، مسئله سازش را مطرح کردند. این تیتر کار بود. زمینی که می‌خواستند بدهند چه بود؟ چیزی که می‌خواستند بگیرند چه بود؟ آنچه می‌خواستند بگیرند این بود که مشروعیت اسراییل را به امضای کشورهای اسلامی برساند و امنیت خودش را تضمین بکند و کسی از فلسطینی‌ها حق نداشته باشد امنیت اسراییل را مخدوش کند. می‌خواستند بخشی از اراضی که در جنگ سال 67 در یک حمله برق‌آسا از دست مسلمانان ـ در آن روز عمدتاً دست اردن و مصر بودند ـ گرفتند، به مسلمانان بدهند. این قرار بود. در اسلو پایتخت نروژ جلسات سری طولانی درست کردند و قراردادی تنظیم کردند و اینجوری زمان‌بندی کردند. مجموعه اراضی که باید اسراییلی‌ها پس بدهند اینهاست: همه اراضی شرق تا غرب رود اردن به اضافه قسمت‌هایی از غزه اول است. گفتند منطقه را به سه مرحله، الف، ب، ج، تنظیم کردند. منطقه الف شهرها، منطقه ب روستاها، منطقه ج بقیه اراضی، که شامل شهرک‌های صهیونیست نشین هم هست. من این گزارش را از سفارت فلسطین گرفتم. با استناد به متن قرارداد که ضمیمه است، این نکات بیرون می‌آید.

قرار بود در سال گذشته میلادی ـ در پایان سه ماهه اول ـ شهرها را تخلیه کنند که فقط 3 درصد از کل اراضی می‌شود که هم از لحاظ اداری، هم امنیتی، هم انتظامی تحویل فلسطینی‌ها بدهند. این قسمت را تقریباً دادند. جز بخشی از الخلیل که 20 درصد را ندادند. آن هم جای حساس که حرم حضرت ابراهیم بود. چون 400 خانواده یهودی در آن زندگی می‌کنند. آنجا را برای اینکه اسراییلی‌ها حضور داشته باشند، ندادند.

منطقه ب که روستاها بودند، بنا بود تا ماه نهم سال میلادی گذشته (1997 میلادی) تحویل داده شود که این هم تقریباً 27 درصد است. در روستاها تخلف عمده کردند و از لحاظ اداری و انتظامی تحویل دادند ولی از لحاظ امنیتی اسراییل آنجا ماند. یعنی حاکمیت را اسراییل گرفت، قرار شد عرب‌ها اداره کنند و شورته آنها هم نظم روستاها را اداره بکند. در این قسمت تخلف عمده شروع شد.

قسمت سوم که بند ج است را بنا بود در سه ماه اول امسال (98 میلادی) که الان چهار ماه از آن گذشته، تحویل بدهند. یعنی همه مناطق، راه‌ها، کوه‌ها، معادن و شهرک‌ها را، تحویل فلسطینی‌ها بدهند. مدتی است که دولت اسراییل ایستاده و می‌گوید که ما قرارداد را عمل نمی‌کنیم، شرط‌های واهی می‌گذارد. این قسمت سوم که اساسی است، عمل نشده است و در غزه هم 20 درصد ندادند.

بنابراین اسراییلی‌ها همان قرار داد ظالمانه‌ای که ما اصلاً قبول نداشتیم و ظلم و جور می‌دانستیم را نپرداختند. آمریکایی‌ها اخیراً آمده‌اند و گفته‌اند ـ البته حتماً شنیده‌اید ـ اسراییل بیاید در این مرحله فقط 13 درصد را ـ عرض کردم فعلاً در این مرحله 3 درصد را داده‌اند، بقیه 24 درصد و روستاها را ندادند و حاکمیتش دست اسراییل است ـ بدهد. دولت خودگران هم پذیرفته که به نظر ما بد کرده است. ولی این ادامه همان سازش است و از این نسخه‌ها کار پیچیده می‌شود. ولی همین را دولت اسراییل نپذیرفته و دو شرط خطرناک هم پای آن گذاشته است: یکی اینکه فلسطینی‌ها باید همه افراد فلسطینی که تحت تعقیب اسراییل هستند را به عنوان تضمین صلح تحویل دهند و دوم اینکه آن بندی که در میثاق فلسطین هست که دولت اسراییل نهایتاً باید نابود شود، حذف شود.

یعنی سازمان فلسطین موجودیت خودش را با این بند که حذف می‌شود از دست می‌دهد و نیروهای مبارزش را هم به اسراییل تحویل دهد تا به زندان‌ها بروند. اینها تحویل بدهند نه آنها بیایند و بگیرند. آنها بگیرند و تحویل دهند. معلوم است که این دو شرط قابل عمل نیست. تحویل را محال کردند، به همه اینها پشت پا زدند که هیچ، مسئله بیت‌المقدس که مهم‌ترین بند مورد آرزوی فلسطینی‌ها و دنیای اسلام است، را به صورت بمب ساعتی درآوردند که بالاخره منطقه را منفجر خواهد کرد. این چیزی نیست که بشود به این آسانی از آن گذشت.

حتماً می‌دانید بیت‌المقدس قدیمی‌ترین نقطه مقدس بین ادیان مهم دنیاست و فعلاً دو بخش دارد: یکی بخش قدیمی که حرم و مقدسات ادیان آنجاست و یک بخش هم شهر جدیدی است که اسراییل ساخته است، آن بیت‌المقدس غربی که جدید است کاملاً یهودی و اسراییلی است، قسمت شرقی را اکثریت مسلمان و عرب دارد.

حیله خطرناکی که فقط شیطان می‌تواند طراحی کند، شروع کرده‌اند و آن اینکه گفته‌اند: بیت‌المقدس را که فعلاً مساحت آن یکصد و بیست و سه کیلومتر هست، توسعه بدهند و آن را به 600 کیلومتر افزایش دهند، یعنی بیش از چهار برابر، چه چیزی اضافه می‌شود که اینقدر بزرگ می‌شود. اطراف آن روستاهاست، شهرک‌های یهودی‌نشین است و زمین‌های خالی، منظورشان این است که با آوردن آن قسمت، محدوده شهر یهودی و صهیونیستی را آنقدر تقویت کنند که مسلمانان موجود مستهلک شوند و آن شهر هم به یک شهر کاملاً صهیونی تبدیل شود.

خطر دوم آن این است که این توسعه‌ای که در کرانه غربی رود اردن می‌دهند؛ همین زمین‌هایی است که باید پس بدهند. به دو قسمت تقسیم می‌شود: شمال آن از جنوبش جدا می‌شود. یعنی دیگر فلسطینی‌ها یک کشور متصل به هم ندارند، یک طرف یک کشور کوچک، یک طرف یک کشور کوچکتر، وسط اینها بیت‌المقدس است که اگر این وضع پیش بیاید قطعاً یک روزی هم پایتخت اسراییل خواهد شد. چون آنها آن قسمت را پایتخت اعلام کردند و کنگره آمریکا هم آن را تأیید کرده است.

در شرایطی که صحبت از صلح است، در شرایطی که صحبت از سازش است، در شرایطی که کشورهای عربی را وادار کردند امضاء کنند و مشروعیت اسراییل را بپذیرند که این بدترین چیزی بود که اینها به اسراییل دادند، ما خیلی داد زدیم که این کار را نکنید، اینها 40 سال را روزه گرفتند، اسراییل را تحریم کردند، بعد از 40 سال آمدند با گوشت خوک افطار کردند و اینجور بلا را سر مسلمانان آوردند.

نتیجه آن هم این شده است، طرف ما اصلاً قابل اعتماد نیست، در صورتی که آمریکا و روسیه دو کشور مهم دنیا ضامن این قرارداد بودند، اینها ناظر بودند و بایستی اجرا می‌شد. ببینید ما در چه شرایطی قرار گرفته‌ایم.

تأسف من این است که در همین شرایط سخت هم دولت‌های اسلامی مسئله را جدّی نمی‌گیرند، رئیس جمهور ما که رئیس کنفرانس اسلامی است و حق قانونی دارد، خواست که اجتماعی از وزراء خارجی کشورهای اسلامی تشکیل شود. چون رئیس کنفرانس خواسته، اگر خیلی همکاری نمی‌کنند، طبیعی‌ترین جواب آن این است که اجتماعی تشکیل شود.

اجتماعی را باید تشکیل دهند. هفته‌ها می‌گذرد، جوابی ندادند. اگر وضع بخواهد اینجور پیش برود که رئیس کنفرانس هم نتواند این اجتماع را برای فلسطین درست کند، برای دنیای اسلام در مقابل این خطرها، چه باید کرد؟ کنفرانس اسلامی تشکیل شده برای اینکه از امکانات دنیای اسلام برای مسائل مهم اسلام استفاده کند و چه مسئله‌ای مهم‌تر از توسعه یهودی کردن بیت المقدس برای دنیای اسلام پیدا می‌کنید؟ چه چیز از این خطرناک‌تر دارید؟ چه چیز از این بدتر دارید؟ چطور نمی‌توانیم برای این کار مهم جلسه وزرای خارجی که برای مسائل کوچک هم دور هم جمع می‌شوند، تشکیل دهیم؟

نشان بدی است و دنیای اسلام واقعاً باید هشیار و بیدار باشد. این اظهاراتی که می‌کنیم، مسئله شخصی و ایرانی نیست، ایران کمتر از هر کشور اسلامی دیگر در معرض خطر صهیونیست‌هاست. ولی ایران به عنوان دلسوز دنیای اسلام، به عنوان مسلمان و به عنوان کسی که مسئله فلسطین را از اول جزو آرمان‌های مبارزه و انقلاب خودش قرار داده است، نمی‌تواند در این مسئله مهم کوتاه بیاید.

می‌دانیم از آن روزی که با جریان سازش خاورمیانه مخالفت جدّی کردیم، چه بهای سنگینی پرداختیم. ولی این وظیفه‌شناسی را داریم، ملت ما این وظیفه‌شناسی را دارد و امیدواریم که بتوانیم این وظیفه را به خوبی عمل کنیم. امیدواریم که دنیای اسلام و به خصوص اعراب در این قضیه همکاری کنند.

          والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

پی نوشت ها: