خاطرات روزانه آیت الله هاشمی / سال ۱۳۷۶/ کتاب « انتقال قدرت»
*ماجرای گاو و صاحبش و شیری که برای امام خمینی در نجف می بردند!! **تعابیر برادر شیخ مرتضی انصاری درباره هاشمی رفسنجانی
چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت ۱۳۷۶ // ۲۲ ذیحجه ۱۴۱۷ // ۳۰ آوریل ۱۹۹۷
برای افتتاح همایش مدیریت انرژی، از منزل به محل همایش‌های صداوسیما رفتم. از نمایشگاه آن بازدید کردیم. در اجلاس، بعد از گزارش و خیرمقدم [آقای بیژن نامدار زنگنه]، وزیر نیرو و دکتر [محمدرضا] امیدخواه، [دبیر همایش] و دادن نشان لیاقت به آقای [محسن صفایی] فراهانی، [مشاور وزیر نیرو] سخنرانی‌کردم.[1] در مورد اهمیت انرژی در زندگی امروز بشر و فراوانی منابع انرژی در ایران و نیز تکنولوژی بهره‌گیری از منابع و راه‌های اصلاح مصرف انرژی در ایران که افراد خیلی مُسرفانه مصرف می‌شود و یکی از عوامل اقتدار و استحکام ایران را همین امکانات معرفی‌کردم و شکست تهاجم اخیر اروپا، به دنبال اقدام دادگاه میکونوس که در بیانیه دیشب وزرای امورخارجه اتحادیه اروپا آمده و خودداری از تحریم که خواسته آمریکا است و مراجعت سفیران آنها و نیز توضیح اینکه اعلان توقف گفت‌وگوی انتقادی[2] فقط ظاهرسازی است، چون قبلاً به خاطر انتقادات هفتگانه ما به اروپا متوقف شده بود، صحبت‌کردم.
به دفترم رفتم. [محمدعلی قانع‌زاده]، سفیرمان در نیجریه آمد. دربارة اهمیت نیجریه و لزوم نزدیک شدن به آن همکاری در نفت توضیح داد. آقای انصاری‌قمی، برادر مرحوم [شیخ مرتضی] انصاری- واعظ قمی- آمد. از خدمات من به ایران و عزت دادن به روحانیت و اسلام تشکر کردند و خواست که برای آزادی ۲۵۲ نفر از علمای شیعه ایرانی که از ۱۷ سال پیش در عراق زندانی‌اند، منجمله برادرش آقای شیخ احمد که هیچ خبری هم از آنها نیست، کمک کنم
داستانی نقل کرد که برادرش در زمان اقامت امام در نجف، هر روز مقداری ماست که از شیر گاوی که توسط شخص صاحب گاو در خانه‌اش می‌دوشیده، برای امام می‌برده است. یک بار در یک هفته، گاودار نیامده و امام پیغام داده‌اند که احتیاج به شیر دارند. پیگیری کرده و معلوم شده، صاحب گاو مرده و همسرش خانه را نمی‌دانسته و با پیشنهاد ایشان گاو را آزاد گذاشته و به دنبال آن حرکت کرده و به در خانه آمده است. از من خواست، اگر به مکه رفتم، از آنها بخواهیم که وضع بقیع را بهترکنند و نیز به مدیران قم بگویم، در طرح میدان بزرگ آستان، شبحان را حفظ کنند.
آقای [حسن] کامران و همسرش، خانم [نیره] اخوان، نماینده اصفهان آمدند و برای طرح‌های عمرانی استمداد کردند و از رفتار مخالفان خطی گله کردند و دربارة رییس‌جمهور آینده نظرم را خواستند؛ گفتم بی‌نظرم. آقای [محمدحسن] تولایی، [مدیرعامل سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح] و مدیران آمدند و در مورد قرارداد ساخت موتور هواپیما با روسیه و تعمیر و نگه‌داری گزارش دادند.
اخوی محمد، [معاون اجرایی رییس‌جمهور]، برای امور جاری، منجمله تلفن و مسائل ماهواره آمد. عصر در جلسه هِیأت دولت چند مصوبه داشتیم. دربارة احتمال هماهنگ‌شدن کشورهای اروپایی علیه ما، بار دیگر به خاطر اظهارات رهبری که فعلاً سفیر آلمان نیاید و سپس اظهار فرانسه که آلمان را تنها نمی‌گذارد.[3] در گزارش‌ها، فشار ارتشی‌ها و لائیک‌های ترکیه بر دولت اربکان مورد توجه است.
[1] - آقای هاشمی، در گردهمایی ملی انرژی، با اشاره به اینکه امروز انرژی حرف بسیار مهمی را در دنیا می‌زند و یکی از پایه‌های مهم قدرت و شرکت جهانی است، گفت: «ما باید با استفاده از منابع انرژی، تکنولوژی‌های بهره‌گیری از منابع انرژی و درست مصرف کردن آن، این تجربه را در اختیار دیگران بگذاریم. ما در بین کشورهای منطقه، دارای بزرگترین منابع گاز هستیم و اینکه هنوز بسیاری از ذخایر کشف نشده است. علاوه بر این منابع انرژی، معادن مهمی در کشور وجود دارد که امکانات استفاده از انرژی را به ما می‌دهد. استفاده از انرژی خورشیدی، استفاده از انرژی باد، بالاخره دنیا را وادار خواهد ساخت از تجربیات ما استفاده کند. به خاطر فراوانی و ارزانی انرژی در کشور، ما جزو مسرف‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی هستیم. این گران‌بهاترین سرمایه‌مان را نباید به‌راحتی از دست بدهیم. یکی از کارهای خوب، جلوگیری از اسراف مدیریت انرژی است که در کشور ما به همت وزارت نیرو، این کار در حال شکل‌گیری است. کشف منابع انرژی، پیداکردن تکنولوژی روز و بهره‌برداری از این منابع، راه‌های صادرات و مصرف صحیح انرژی و جلوگیری از اتلاف انرژی، ما را به اهداف خودمان که تبدیل به یک قدرت فوق‌العاده جهان در تهیه انرژی است می‌رساند.» رجوع‌کنید←کتاب «هاشمی‌رفسنجانی، سخنرانی‌های ۱۳۷۶، دفتر نشر معارف انقلاب، ۱۳۹۸.
[2] - با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت از جانب ایران و برقراری آتش‌بس میان ایران و عراق، فرصت مناسبی برای بهبود و توسعه روابط سیاسی ایران و اتحادیه اروپایی فراهم شد، اما صدور فتوای حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر قتل سلمان رشدی، موجب واکنش تند اتحادیه اروپایی در مقابل ایران گردید که نمود آن در فراخوان سفرای کشورهای اروپایی از تهران بود. اما پس از یک ماه با چرخش موضع اتحادیه اروپایی در این رخداد، سفرای کشورهای اروپایی به تهران برگشتند. گرچه آقای هاشمی تلاش داشت روابط دوجانبه بهبود یابد، ولی به دلیل برقرارماندن عوامل تنش‌زا بین دوطرف، این تلاش‌ها چندان مؤثر واقع نشد. اصرار بر ابقای حکم ارتداد سلمان رشدی، قتل مخالفان در خاک دول اروپا، مخالفت ایران با روند سازش اسراییل و اعراب، نگرانی اروپا از دستیابی ایران به سلاح اتمی، نگرانی آمریکا از همکاری ایران با روسیه و نظایر آن پس از تجاوز عراق به کویت و به دنبال اتخاذ مواضع بی‌طرفانه از سوی ایران در این جنگ، اتحادیه اروپا به عادی‌سازی مجدد روابط امیدوار شد. پس از اعلام آمادگی دو طرف برای انجام گفت‌وگوهای انتقادی، تبادل نظر بین مقامات سیاسی واقتصادی ایران و اتحادیه اروپایی در تهران، کپنهاگ، بن، پاریس و مادرید ادامه یافت و نتایج مثبتی نیز به بار آورد، ولی حادثه میکونوس، تمام تلاش‌ها را از نقش بر آب کرد و روابط دوجانبه به بدترین وضع ممکن از زمان اعلام حکم ارتداد سلمان رشدی درآمد. جمهوری اسلامی، این ترور را دسیسه‌ای از جانب مخالفان نزدیکی روابط دوجانبه خواند و آمریکا آن را ستود. در پی محکومیت مقامات ایرانی در دادگاه میکونوس، ایران و آلمان سفرای خود را فراخواندند و سایر دول اروپایی نیز سفیران خود را از تهران فراخواندند و این وضع تا زمان روی کار آمدن آقای خاتمی ادامه داشت. با توجه به تغییر رویه ایران مبنی بر تنش‌زدایی در روابط با غرب، این اقدام از جانب کشورهای اروپایی نیز با استقبال روبرو شد و از اسفند ۱۳۷۶، گفت‌وگوهای سازنده، جایگزین گفت‌وگوهای انتقادی گردید.
[3] - بعد از حکم دادگاه برلین علیه مقامات عالی جمهوری اسلامی، هلند به عنوان رییس دوره‌ای اتحادیه اروپا اظهار داشت که به دنبال دست داشتن دولت ایران در جریان حادثه میکونوس، کشورهای عضو این اتحادیه، سفیران خود را در تهران فرا می‌خوانند. این حادثه موجب شد تا سفیران ۱۲ کشور اروپایی خاک ایران را ترک کنند. در عمل مقابله به مثل، جمهوری اسلامی نیز سفیران خود را از این ۱۲ کشور فرا خواند. آیت‌الله خامنه‌ای در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۷۶ در یک سخنرانی، ضمن قدردانی از مواضع اصولی دولت در قبال این جریان، از دولت می‌خواهند در کمال اقتدار و با رعایت مصلحت آنچه را که عزت اسلامی اقتضا می‌کند، در مورد کشورهای اروپایی اعمال کنند. ایشان فرمودند: «دستگاه دولتی ما که بحمدالله مواضع بسیار خوبی در مقابل حرکت‌های زشت اینها داشته است، از حالا به بعد هم بایستی با کمال قدرت عمل کند و در مرحله اول، سفیر آلمان را فعلاً تا مدتی نباید راه بدهد که به ایران بیاید. بقیه هم که می‌خواهند به عنوان یک حرکت اصطلاح آشتی‌جویانه برگردند، مانعی ندارد؛ خودشان رفته‌اند، خودشان هم برمی‌گردند. دیدند که رفتن‌شان هیچ اهمیتی ندارد. اینها می‌خواهند برگردند، مانعی ندارد، اما در رفتن سفرای ایران به کشورهای آنها هیچ عجله‌ای نباید بشود. باید با سر صبر و فرصت ببینند چه چیزی مصلحت است و آنچه که عزت اسلامی اقتضا می‌کند، همان‌طور که همیشه گفته‌ایم، همان‌گونه عمل کنند.» منبع: تارنمای دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات ۱۳۷۶