تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یوسف – آیه ۳ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ أَحْسَنَ الْقَصَصِ بمَا أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ هَـذَا الْقُرْآنَ وَإِن کُنتَ مِن قَبْلِهِ لَمِنَ الْغَافِلِینَ

ما بدین سبب که این قرآن را به تو وحی کردیم ، نیکوترین داستان را برای تو باز می گوییم و قطعاً پیش از آن در زمره بی خبران بودی.

 

1ـ قرآن، حاوی بهترین و زیباترین داستانها

نحن نقصّ علیک أحسن القصص بما أوحینا إلیک هذا القرءان

 

2ـ خداوند ، بیانگر سرگذشت پیشینیان برای پیامبر(ص)

نحن نقصّ علیک أحسن القصص

«قصّ» (مصدر نقص) به معنای بیان کردن و بازگو کردن است. «قَصَص» به معنای بیان کردن و نیز به معنای داستان و چیزی است که بازگو می شود.

 

3ـ قرآن ، بازگو کننده داستانها با بهترین و زیباترین بیان

نحن نقصّ علیک أحسن القصص

چنان چه «قصص» مصدر باشد ، «أحسن القصص» مفعول مطلق می شود و در حقیقت توصیفی برای کیفیت بیان کردن و بازگو کردن خواهد بود.

 

4ـ داستان یوسف(ع) بهترین و زیباترین داستان

نحن نقصّ علیک أحسن القصص

 

5ـ خداوند، داستان یوسف را با بهترین و زیباترین بیان نقل کرده و گزارش داده است.

نحن نقصّ علیک أحسن القصص

 

6ـ مطالعه و دقت در داستان یوسف ، مایه دریافت حقایق و معارف الهی است.

إنا أنزلنـه قرء نًا عربیًّا لعلکم تعقلون. نحن نقصّ علیک أحسن القصص

برداشت فوق ، مقتضای ارتباط میان جمله «لعلکم تعقلون» با «نحن نقصّ علیک» است.

 

7ـ قرآن ، نام کتاب آسمانی پیامبر(ص)

بما أوحینا إلیک هذا القرءان

 

8ـ خداوند، قرآن و داستانهای آن را از طریق وحی در اختیار پیامبر(ص) قرار می داد.

نحن نقصّ علیک ... بما أوحینا إلیک هذا القرءان

حرف «باء» در «بما أوحینا» سببیه است و «ما» در آن مصدریه می باشد.

 

9ـ پیامبر(ص) ، پیش از نزول قرآن و سوره یوسف، از داستان حضرت یوسف اطلاعی نداشت.

نقصّ ... بما أوحینا ... و إن کنت من قبله لمن الغـفلین

 

10ـ مردم عصر بعثت ، ناآگاه به سرگذشت یوسف(ع) پیش از نزول قرآن

و إن کنت من قبله لمن الغـفلین

«إن» در جمله فوق مخففه است و مراد از «الغافلین» مردم عصر بعثت می باشد. بنابراین مفاد جمله «إن کنت ...» چنین می شود: تو نیز ای پیامبر! پیش از نزول قرآن همانند سایر مردم ، از داستان یوسف بی خبر بودی.

 

11ـ قرآن ، منبعی برای آگاهی به تاریخ و سرگذشت پیشینیان

و إن کنت من قبله لمن الغـفلین

 

12ـ غفلت پیامبر(ص) از برخی حقایق و وقایع

و إن کنت من قبله لمن الغـفلین

 

13ـ پیامبر(ص) از پیش خود و بدون تعلیم الهی ، از امور غیبی اطلاعی نداشت.

و إن کنت من قبله لمن الغـفلین

 

14ـ علم و آگاهی پیامبر(ص) ، نشأت گرفته از قرآن و وحی الهی است.

بما أوحینا إلیک ... و إن کنت من قبله لمن الغـفلین

 

 

15ـ «عن جعفربن محمد(ع) انه قال: قال والدی ... و ما أنزل الله سورة یوسف إلاّ أمثالاً لکی لایحسد بعضنا بعضاً کما حسد یوسف إخوته و بغوا علیه ;(1)

از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: پدرم (امام باقر) فرمود: خدا سوره یوسف را نازل نفرمود مگر به عنوان مثلها [ی بیدارکننده] تا بعضی از ما به بعضی دیگر حسد نورزیم، آن گونه که برادران یوسف به او حسد ورزیدند و به او ستم کردند».

اقوام پیشین:

اهمیت سرنوشت اقوام پیشین 2

تاریخ:

منابع تاریخ 11

تعقل:

آثار تعقل 6

حسد:

           اهمیت اجتناب از حسد 15

خدا:

تعالیم خدا 2; نقش تعالیم خدا 13

دین:

زمینه فهم دین 6

روایت: 15

سوره یوسف:

تعالیم سوره یوسف 15; فلسفه نزول سوره یوسف 15; نزول سوره یوسف 9، 10

شناخت:

منابع شناخت 11

قرآن:

روش بیانی قرآن 3، 5; قرآن از کتب آسمانی 7; قصص قرآن 1، 3; نقش قرآن 9، 10، 11، 14; وحیانیت قرآن 8; ویژگیهای قرآن 1، 3

قصه:

بهترین قصه 4

کتب آسمانی: 7

محمد(ص):

کتاب آسمانی محمد(ص) 7; محدوده علم محمد(ص) 9; محمد(ص) و غفلت 12; محمد(ص) و قصه یوسف(ع) 9; معلم محمد(ص) 2; منشأ علم غیب محمد(ص) 13; منشأ علم محمد(ص) 14; وحی به محمد(ص) 8، 14

مسلمانان:

مسلمانان صدراسلام و قصه یوسف(ع) 10

وحی:

نقش وحی 14

یوسف(ع):

زیبایی قصه یوسف(ع) 4، 5; مطالعه قصه یوسف(ع) 6; ویژگیهای قصه یوسف(ع) 4، 5

 

پی نوشت ها :

1. تفسیرعیاشی، ج 2، ص 166، ح 2 ; نورالثقلین، ج 2، ص 408، ح 5.