تفسیر آیات قرآن کریم – سوره حجر – آیه ۳ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
ذَرْهُمْ یَأْکُلُواْ وَیَتَمَتَّعُواْ وَیُلْهِهِمُ الأَمَلُ فَسَوْفَ یَعْلَمُونَ
رهایشان کن تا بخورند و کامرانی کنند و آرزوها سرگرمشان سازد; پس زود باشد که بدانند.
1- پیامبر(ص)، به هنگام مواجهه با حق ناپذیری کافران مکه، مأمور به رها کردن آنان به حال خود و ترک محاجه با آنها شد.
ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا
2- پیامبر(ص) برای هدایت کافران، تلاش وسیعی داشت.
ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا
اینکه خداوند، به پیامبر(ص) دستور می دهد که «آنان را به حال خود رها کن» حکایت از آن دارد که آن حضرت، تلاش گسترده و وسیعی برای نجات آنان از کفر انجام داده بود.
3- برای کسانی که حق گریز و هدایت ناپذیرند، نباید دل سوزاند و سرمایه گذاری کرد.
ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا
4- تمامی همّ و تلاش کافرانِ هدایت ناپذیر صدراسلام، خوردن و بهره وری از تمتعات و لذتهای مادی بود.
ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا
5- خوردن، لذت بردن و برخوردار شدن از متاعها و لذتهای دنیوی و غوطه ور شدن در آرزوهای واهی، هدف و مقصد اعلای کافران است.
ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا و یلههم الأمل
6- غوطه وری در تمتعات و لذتهای مادی، مانع تسلیم شدن در برابر حقایق دینی
ربما یودّ الذین کفروا لو کانوا مسلمین. ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا
فراز «ذرهم یأکلوا و یتمتعوا و ...» ـ که درصدد بیان حالات کفار است ـ می تواند به منزله تعلیل و جوابی باشد برای اینکه: چرا آنان اسلام نمی آورند و سرانجام نادم و پشیمان می شوند؟
7- زندگی بدون تن دادن به تعالیم دین، سرگرمی و تباهی عمر است.
ذرهم ... و یلههم الأمل
«لهو» در لغت به معنای چیزی است که انسان را مشغول می کند و از مراد و مقصودش باز می دارد. بنابراین کسی که از هدفش باز بماند، عمر خود را تباه کرده است.
8- متمرکز کردن تمامی همّ و تلاش بر بهره وری هر چه بیشتر از تمتعات و لذتهای دنیوی و دل بستن به آرزوهای واهی، امری ناپسند و محکوم است.
ذرهم یأکلوا و یتمتّعوا و یلههم
آیه، تعریض است به اینکه: کافرانِ هدایت ناپذیر، تمام همّشان تمتعات دنیوی است; لذا باید آنان را به حال خود رها کرد و این حاکی از ناخرسندی خداوند از آنهاست.
9- کافرانِ هدایت ناپذیر صدراسلام، سرگرم آرزوهای واهی بودند.
ذرهم ... و یلههم الأمل
10- سرگرم شدن به آرزوهای واهی، مانع هدایت پذیری و تسلیم شدن در برابر حق است.
ربما یودّ الذین کفروا لو کانوا مسلمین . ذرهم ... و یلههم الأمل
11- اِخبار خداوند به آشکار شدن حقانیت اسلام، برای کافران صدراسلام در آینده
ربما یودّ الذین کفروا ... فسوف یعلمون
برداشت فوق، مبتنی بر این است که مفعول و متعلق علم در «یعلمون» حقانیت اسلام باشد که مورد انکار آنان بود.
12- گرفتار شدن به سرنوشت شوم، تهدید خداوند به کافرانِ هدایت ناپذیر
ذرهم ... فسوف یعلمون
براشت فوق، بنابراین احتمال است که مفعولٌ به و متعلق علم در «یعلمون» عاقبت امر و سرنوشت آنان باشد.
13- سرانجام تداوم کفر و غوطه وری در لذتهای دنیا، پشیمانی است.
ربما یودّ الذین کفروا لو کانوا مسلمین. ذرهم یأکلوا ... فسوف یعلمون
14- اخطار و هشدار به سرنوشت شوم کافرانِ دنیاطلب، روشی برای بازداشتن از کفر و دنیاطلبی
ربما یودّ الذین کفروا ... ذرهم یأکلوا و ... فسوف یعلمون
آرزو
آثار آرزوی باطل 10; آرزوی ناپسند 8
اسلام
ظهور حقانیت اسلام 11
انذار
آثار انذار 14؛ انذار از فرجام شوم 12، 14
پشیمانی
عوامل پشیمانی 13
حق
بی مهری با حق ناپذیران 3; موانع حق پذیری 6، 10
خدا
انذارهای خدا 12
دنیاطلبان
فرجام شوم دنیاطلبان 14
دنیاطلبی
آثار دنیاطلبی 6; روش مبارزه با دنیاطلبی 14 ; ناپسندی دنیاطلبی 8
دین
آسیب شناسی دینی 6; اهمیت دین 7
زندگی
زندگی ناپسند 7
علایق
عوامل علاقه به لذایذ مادی 13; فرجام علاقه به لذایذ مادی 13; ناپسندی علاقه به لذایذ مادی 8
عمر
موارد تباهی عمر 7
عمل
عمل ناپسند 8
قرآن
پیشگوییهای قرآن 11
کافران
آرزوی باطل کافران 5; آرزوی باطل کافران صدراسلام 9; انذار کافران 12; اهداف کافران 5; تلاش کافران صدراسلام 4; دنیاطلبی کافران 5; دنیاطلبی کافران صدراسلام 4; سرگرمی کافران صدراسلام 9; فرجام شوم کافران 12، 14; کافران و حقانیت اسلام 11; لذایذ مادی کافران 5; لذایذ مادی کافران صدراسلام 4
کافران مکه
ترک احتجاج با کافران مکه 1; حق ناپذیری کافران مکه 1
کفر
روش مبارزه با کفر 14; فرجام اصرار بر کفر 13
محمد(ص)
تلاش محمد(ص) 2; محمد(ص) و هدایت کافران 2; مسؤولیت محمد(ص) 1; هدایتگری محمد(ص) 2
هدایت
موانع هدایت 10
تصاویر ضمیمه
