تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مریم – آیه ۳ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِذْ نَادَی رَبَّهُ نِدَاء خَفِیًّا

آن گاه که پروردگارش را با ندایی پنهان بخواند.

1- زکریا به دور از انظار مردم و با صدای بلند، خدا را خواند و از او حاجت طلبید.

إذ نادی ربّه نداءً خفیًّا

«نداء»; یعنی، خواندن کسی با بلند کردن صدا و «ذکر خفیّ»، آن است که ذاکر آن را از مردم مستور بدارد (لسان العرب). آیات بعد بیانگر این است که ندای زکریا در رابطه با درخواست فرزند بوده است.

2- دعا و راز و نیاز پنهانی زکریا به درگاه خدا، زمینه ساز برخورداری وی از رحمت خاص الهی بود.

رحمت ربّک ... زکریّا . إذ نادی ربّه نداءً خفیًّا

«إذ نادی» ظرف برای «رحمت ربّک» است. مفاد این ترکیب آن است که شمول رحمت خداوند بر زکریا، زمانی بوده که به مناجات پنهانی با خداوند پرداخته بود.

3- پیامبران نیز برای حل مشکلات خویش به دعا رو می آوردند.

عبده زکریّا . إذ نادی ربّه نداءً خفیًّا

4- جواز بلندکردن صدا در دعا

إذ نادی ربّه نداءً

5- پنهانی بودن دعا و دوربودن آن از انظار، از آداب دعا است. *

نادی ربّه نداءً خفیًّا

یادکردن از دعای پنهانی حضرت زکریا و نیز آیات بعدی که استجابت دعای او را مطرح ساخته، ممکن است به مطلوب بودن دعای پنهانی و دور از انظار اشاره داشته باشد.

6- بیم زکریا(ع) از افشا شدن محتوای دعایش، نزد مردم *

نادی ربّه نداءً خفیًّا

«خفیّاً» به قرینه «إنّی خفت الموالی» (در آیات بعد) می تواند اشاره به نگرانی زکریا از پی بردن مردم به دعای وی باشد.

7- مقام ربوبیت خدا، مقام اجابت درخواست بندگان است.

إذ نادی ربّه

8- نقش مهم دعا و التجا به درگاه خدا، در تحولات زندگی انسان و تأمین نیازهای وی

ذکر رحمت ربّک عبده زکریّا . إذ نادی ربّه

انبیا:

دعای انبیا 3; مشکلات انبیا 3

انسان:

عوامل تأمین نیازهای انسان 8; عوامل مؤثر در زندگی انسان 8

خدا:

ربوبیت خدا 7; رحمت خاص خدا 2; زمینه رحمت خدا 2

دعا:

آثار دعا 3، 8; آداب دعا 5; احکام دعا 4; دعا ی پنهانی 1، 5; فریاد در دعا 4; منشأ اجابت دعا 7

رحمت:

مشمولان رحمت 2

زکریا(ع):

آثار دعای زکریا(ع) 2; آثار مناجات زکریا(ع) 2; افشای دعای زکریا(ع) 6; ترس زکریا(ع) 6; دعای زکریا(ع) 1

مشکلات:

زمینه رفع مشکلات 3