مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی ( دوره اول – جلسه 78 )

مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی.
صورت مشروح مذاکرات جلسه علنی روز یکشنبه شانزدهم آذرماه 1359.
فهرست مندرجات:
1- اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید.
2- بیانات قبل از دستور آقایان: فردوسی پور، خلخالی، خانم اعظم طالقانی.
3- تصویب اضافه نمودن بند (ح) به آخر مادة 5 طرح قانونی اداره صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
4- طرح و تصویب لایحه دوفوریتی قرارداد ترانزیت بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی.
5- طرح سؤال آقای دکتر غفوری از وزارت دفاع.
6- اعلام نظر شورای نگهبان راجع به تصویب لایحه دوفوریتی قرارداد ترانزیت بین ایران واتحاد جماهیر شوروی.
7- پایان جلسه.
جلسه ساعت هشت و سی دقیقه به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل شد.
1- اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید.
رئیس- بسم الله الرحمن الرحیم، با حضور 183 نفر جلسه رسمی است دستور جلسه را قرائت کنید.
منشی- بسم الله الرحمن الرحیم، دستور جلسه هفتاد و هشتم روز یکشنبه شانزدهم آذرماه 1359 هجری شمسی مطابق با بیست و هشتم محرم الحرام 1401 هجری قمری.
1- تلاوت کلام الله مجید.
2- نطقهای قبل از دستور.
3- لایحه راجع به قرارداد منعقده بین دفتر برنامه ریزی و هدایت ترابری وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه کل انتفاعی و بازرگانی سایوز ترانزیت شوروی در باره ترانزیت کالاهای تجاری با پروتکل و پیوستهای چهارگانه آن.
4- سؤال آقای گلزاده غفوری از آقای وزیر دفاع.
5- قرائت اسامی غائبین جلسه قبل.
6- اعلام ختم جلسه و تاریخ جلسه بعد.
رئیس- تلاوت کلام الله مجید را شروع کنید.
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم،      بسم الله الرحمن الرحیم،       و یوم ینفخ فی الصور ففزع من فی السموات و من فی الارض الا من شاءالله و کل اتوه داخرین. و تری الجبال تحسبها جامده و هی تمرمر السحاب، صنع الله الذی اتقن کل شی انه خبیربما تفعلون. من جاء بالحسنه فله خیر منهاو هم من فزع یومئذ آمنون. و من جاء بالسیئه فکبت وجوههم فی النار هل تجزون الا ما کنتم تعملون. انما امرت ان اعبد رب هذه البلده الذی حرمها و له کل شئی و امرت ان اکون من المسلمین. و ان اتلوا القران فمن اهتدی فانما یهتدی لنفسه و من ضل فقل انما انا من المتذرین و قل الحمدلله سیریکم آیاته بتعرفونها و ما ربک بغافل عماتعملون.      (صدق الله العلی العظیم،  حضار صلوات فرستادند).      «از آیه 89 الی 96 سوره النمل».
2- بیانات قبل از دستور آقایان فردوسی پور، خلخالی و خانم اعظم طالقانی.
رئیس- سخنرانان قبل از دستور را دعوت کنید.
منشی- آقای فردوسی پور بفرمائید.
فردوسی پور- بسم الله الرحمن الرحیم. السلام علیکم و رحمه الله و برکاته. با درود فراوان به شهداء و رزمندگان جبهه های جنگ و تقدیر و تعظیم از امروز روز دانشجو و روز شانزده هم آذر. به فرموده امام «ما از آمریکا نمیترسیم چرا که آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند». و برای ما به تجربه ثابت شد که فرمایش امام ما حق است. برای اینکه واقعیت این موضوع روشن شود و نیز جوابی برای سؤالی که هم اکنون در جامعه و در بین جوانان مطرح است که چرا آمریکا به وسیله صدام امروز به ما حمله میکند ناگزیرم یک مقدار به آغاز پیروزی انقلاب برگردم. چرا آمریکا هیچ غلطی نتوانست بکند و چرا امروز حمله کرد؟ بطور خلاصه باید به عرضتان برسانم در دوران دولت موقت، 9 ماه دول موقت جمهوری اسلامی ایران، آمریکا اطمینان داشت که میتواند بوسیله جاسوسان و عوامل داخلیش کودتای سبز به راه بیندازد و لذا جمله نظامی نمیکرد و محاصره اقتصادی نکرد. این موضوع را آنها که در جریان امر بودند کاملا احساس کردند و باید امروز این جمله را به عنوان تقدیر از دانشجویان بگویم که دانشجویان بیدار پیرو خط امام این مسأله را لمس کردند و جاسوسخانه آمریکا را به تصرف درآوردند و پرونده های ننگین امیر انتظام ها و مراغه ایها و نزیه ها و مدنیها و دیگران را رو کردند و سیلی محکم را اینجا آمریکا خورد. و لذا امام فرمود انقلابی بزرگتر از انقلاب اول. تا آنجا آمریکا احساس خطر نمیکرد. از آنجا احساس خطر کرد، لذا ما را محاصره اقتصادی کرد، لذا حمله مستقیم نظامیش را به بیابان طبس آغاز کرد و وقتی این دو موضوع به پیروزی نرسیده و نقشه ها نقش بر آب شد، آنوقت کودتای سرخ به راه انداخت و بحمدالله کودتای سرخ هم به ثمر نرسید. بعد مجبور شد جنگ مرزی برای ما بوجود بیاورد و حمله کنونی صدام عامل استعمار و امپریالیسم جهانی یک حمله طبیعی است از آغاز پیروزی انقلاب تا الان. آمریکا همه نقشه هایش را اعمال کرد، پیروز نشد، تا جنگ مرزی را آغاز کرد و ما نه از آمریکا و نه از حمله مستقیم نظامی و محاصره اقتصادی و جنگهای مرزی از هیچ کدام نمیترسیم. ما از ریگان و کارتر و صدامها نمیترسیم. ما از فرعونها و طاغوتها نمیترسیم. اما از سامریهای داخلی میترسیم سامریهای داخلی ، درست آن موقعی که امام اعلام کرد محاصره آبادان را بشکنید وارتش مکتبی ما، سپاه پاسداران، بسیج مستضعفین وداوطلبان کوشش خودشان را برای شکستن محاصره آبادان آغاز کردند وامپریالیسم جهانی احساس کرد که ایران برنده جنگ است دیدیم در تهران مصاحبه کذائی از تلویزیون پخش شد. یعنی آن موقعی که شیطان بزرگ در جنگ شکست میخورد در داخلی سامریها براه می افتند . و مصاحبه های کذائی آغاز میشود و در قم و تهران به راه می افتد. و در مشهد بلوا برپا میکند و به شریفترین ، انقلابی ترین ، آزادی خواه ترین عناصر انقلاب ما جسارت و اهانت میکنند . پس ما از جنگ وحشت نداریم چرا؟ برای اینکه جنگ ارتش بزمی را به ارتش رزمی و مکتبی تبدیل میکند. ما از جنگ نمیترسیم. زیرا جنگ ثابت کرد نیروهای مسلح، پاسداران انقلاب بسیج مستضعفین ، و اقشار مختلف این ملت همه با هم هستند و متحد و یگانه ما از جنگ نمیترسیم، زیرا جنگ به ما تجربه و توان و قدرت مقاومت و آمادگی بیشتری می آموزد. ما از جنگ نمیترسیم، زیرا در دوران جنگ است که استعدادها شکفته میشود و مخترعان و مبتکران بروز میکنند. توجه دارید که اکثر اسلحه های کنونی در دوران جنگ جهانی اول و دوم ساخته شد. و ا مروز در ایران ما در اثر جنگ ، استعدادها در گوشه و کنار مملکت شکفته میشود.      خبر دادند که در نزدیکی اصفهان در یکی از دهات یک سید طلبه یک دستگاهی را اختراع کرده است که بدون مواد سوخت این دستگاه کار میکند و تولید برق میکند. این استعداد حالا شکفته میشود. یا در شیراز وسائلی که اختراع میکنند من در اینجا از دولت میخواهم امکانات در اختیار این استعدادها و نیروها بگذارند . همان سید در یک خانه گلی زندگی میکند که وقتی دستگاهش را آزمایش میکند آن دستگاه پرواز میکند و دیوار خانه اش را خراب میکند و حدود هزار متر به زمین می نشیند و رمز هلیکوپتر و طیاره را هم به این وسیله او کشف میکند و میفهمد. اما وسائل زندگی ندارد. دیورا خانه اش خراب شده است کسی نیست برایش بسازد. دولت باید محلی و سازمانی برای این استعدادها تهیه کند و پول در اختیارشان بگذارد و امکانات دراختیارشان بگذارد تا از این استعدادها استفاده شود و نکته دیگری که باید در اینجا عرض کنم این است که مکتب و تخصص را چماق نکنید. امروز ما در امریکا حدود پنج شش هزار جوان تحصیلکرده و متخصص داریم و در اروپا شاید سه هزار . چرا دولت دعوت نمیکند از این نیروها از این تحصیلکرده ها از این متخصصین که بیایند به ایران و از وجود آنها استفاده بشود؟ چرا برای تعیین یک وزیر این قدر معطل بشویم و اعلام کنیم که ماقحط الرجال داریم. کجا قحط الرجال است. چرا دعوت نمیشود؟ چرا در روزنامه-ها اعالم نمیشود؟ در آغاز پیروزی انقلاب بسیاری از این نیروها را ما دفع کردیم به امیدی به ایران آمده بودند برگشتند . دولت از اینها دعوت کند ازعلم آنها از تخصص آنها استفاده شود. مکتب ما مکتب تقلید از مرجع اعلم است. یعنی متخصص در فقه. چرا باید تخصص چماق شود. و از آن طرف باز مکتب چماقی علیه تخصص. هم از مکتب و هم از تخصص هر دو باید استفاده بشود. و لذا من در این جا به طور فهرست چند پیشنهاد به دولت دارم عرض میکنم:       اولین پیشنهادم این است اگر میخواهیم جمهوری اسلامی تثبیت شود و شیطان ریشه کن شود دولت باید سازمان تحقیقاتی در سراسر کشور برقرار کند. بدون یک سازمان تحقیقاتی بجای سازمان امنیت، رژیم جمهوری اسلامی تثبیت نمیشود. مطلب دیگر ترویج کشاورزی و تشویق کشاورزان، در شرایط محاصره اقتصادی کشاورزان تصمیم گرفته اند ما را از نظر مواد غذائی خودکفا کنند. اما باید از آنها تشویق کرد و وسائل و امکانات و وامهای طویل المدت در اختیارشان گذاشت. پیشنهاد دیگر ایران یک کشور کشاورزی است . و در اغلب مناطق مردم با کم آبی مواجه هستند مخصوصاً در جنوب خراسان، منطقه طبس و فردوس و گناباد. لذا پیشنهاد میکنم آبهای باران باید بوسیله بستن سدهای خاکی و غیر خاکی مهار شود. باید کویرهای طبس که هنوز به عنوان فردوگاه، آمریکا از آنجا استفاده میکند، کویرهای 12 کیلومتر در 20 کیلومتر وجود دارد و هر آن احتمال اینکه به عنوان فردوگاه از آنجاها استفاده شود هست. بنابراین دولت باید این کویرها را شیار کند و درختکاری کند و به وسیله هواپیماها و هلیکوپترهای بذرپاش باید این کویرها را بذرپاشی شود. و به صورت جنگل درآید. در طبس و فردوس و همه جای کشور احیای قنوات لازم است. و د رفردوس و طبس و بخشهای مرکزی باید قنوات اصلی کانال کشی شود که با صد میلیون تومان اگر در اختیار این دو شهر گذاشته شود چهار قنات اصلی کانال کشی میشود و احتیاج به موتورآلات و تلمبه ها و چاههای عمیق نخواهیم داشت که از نظر روغن موتور و سوخت الان در مضیقه هستد و اکثر آنها خوابیده است و مرتب تلفن و تلگراف میشود که روغن موتور نداریم و در خراسان هم توزیع مواد سوخت با تبعیض روبرو است. در شمال خراسان تانکرها مواد سوختی را سر چاههای عمیق میبرند اما در فردوس و طبس و گناباد و در جنوب خراسان از مواد سوختی خبری نیست. لذا باید این تبعیض هم برداشته شود.
رئیس- دو دقیقه دیگر وقت دارید.
فردوسی پور- یک پیشنهاد دیگر هم دارم.
خلخالی- آقای فردوسی پور دو دقیقه وقتشان را به من داده اند.
فردوسی پور- من گرچه این دو دقیقه وقت را به آقای خلخالی داده ام ولی دو نامه دارم که اینها را باید بخوانم. در رابطه با قضیه مشهد، حجه الاسلام آقای طبسی یک تلگراف به نمایندگان محترم به وسیله رئیس مجلس کرده اند:        بسمه تعالی. وقایعی که چند روز قبل در مشهد به وقوع پیوست در تعقیب نقشه های خائنانه و جریان خطرناکی بود که از قم و تهران آغاز شد و متأسفانه در این شرایط خطرناک آنچنان غائله برانگیز و شرم آور بود که اینجانب ناگزیر به تهران خواهم آمد و مطالب را به استحضار امام امت خواهم رساند. به دنبال دعوت دفتر هماهنگی در مشهد دو تن از نمایندگان و از جمله آقای سلامتیان برای سخنرانی به مشهد میآیند درست در شرایطی که مردم قهرمان مشهد که در یک روز، عزادار چند شهید و در سوگ و تشییع جنازه پیکر چند  پاسدار و ارتشی و عضو بسیج حاضر میشوند این آقایان که قلب  امام امت را به درد آوده اند سخنرانی میکنند و 000 (اینجا کلمه ای است که خوانده نمیشود) و شعار میدهند و وقاحت را به آنجا میرسانند که به نام آزادی به آزادمردانی بزرگ اهانت مینمایند مرگ بر بکی از بزرگترین سرمایه- های  انقلاب و به شخصیتهای اصیل روحانیت میگویند. (عکس آیت الله منتظری را پاره کرده بودند) به امید امام اسائه ادب مینمایند . به روحانیت حمله میکنند. به مقامات اجرائی مملکت علناً در خیابانهای شهر مشهد با فریاد بلند ناسزا میگویند. اما موضع ما در تمام این چند روز جز سکوت و در طی اعلامیه های متعدد مردم را به آرامش دعوت کردن چیزی نبود. امروز بازار مشهد طی یک تعطیل عمومی وفاداریش را به امام و روحانیت اعلام و در یک اجتماع بسیار عظیم در صحن امام، اعمال خائنانه و نفاق افکنانه را محکوم نمودند. برای من به عنوان یک برادر مسؤول شما در استان خراسان این سؤال مطرح است که آیا000
رئیس- وقت شما تمام است.
فردوسی پور- این آزادی که برخی از نمایندگان طرفدار آن هستند، همین معنا است؟ و آیا این توطئه ها که جزئی از یک نقشه خطرناک است و امام امت اولین بار به بازار تهران هشدار دادند تا کی ادامه خواهد یافت؟ اینجانب از عموم نمایندگان انتظار دارد ، در این شرایط حساس با این جریانات بیش از پیش جدیتر برخورد نموده و ملت محترم را آگاه نمایند. یک نامه هم از سپاه پاسداران است.
رئیس- دیگر نمیشود. وقت شما تمام است.
فردوسی پور- در این نامه محاکمه کرده است آقای سلامتیان را مفصل است و در روزنامه خراسان چاپ شده است. لطفاً مطالعه کنند. والسلام علیکم و رحمه الله وبرکاته.
خلخالی- یک دقیقه به من وقت بدهید.
رئیس- آقای خلخالی وقت نیست.
رئیس- خانم اعظم طالقانی بفرمائید.
خلخالی- خانم طالقانی یک دقیقه از وقتتان را به من بدهید و تا شما به تریبون برسید مطلب من تمام است.
اعظم طالقانی- بفرمائید.
صادق خلخالی- بسم الله الرحمن الرحیم، بنام خدا سلام بر همه شماها. راجع به جریان اصفهان میخواهم بگویم که میدان نقش جهان اصفهان پر از جمعیت بوده است. نمیدانم که این میدان وقتی پر از جمعیت بشود آیا دوهزار نفر میگیرد؟ یا بیست یا دویست هزار نفر میگیرد؟ از مردم لبریز بوده است حتی زنها بیشتر از مردها بوده اند. و این را قلمداد کردند که چریک فدائی خلق در حدود بیست هزار نفر بوده اند این کمال بی انصافی است من به مسائل دیگر کاری ندارم. اما آن مسأله ایکه میخواستم عرض کنم، عبارت از این است که

من از حالا استعفای خودم را از سرپرستی مبارزه با مواد مخدر اعلام میکنم (بعضی از نمایندگان: استعفا نکنید) توجه کنید عرض من تمام بشود. امیدوارم که انشاءالله در پیشگاه خدای متعال و عدل الهی و امام امت و امت امام و مجلس شورای اسلامی قدر افراد خادم و خائن معلوم بشود. که بالاخره ما را جلاد قلمداد نکنند. امروز هر کسی یک مدی دارد مثلا که حمله به ما را هم جزو شجاعت خودش میداند که بله اگر به آقای خلخالی یا آقای بنی صدر یا آقای کی و کی000 حمله بکند این جزو شجاعت است. که حمله میکنند بی پایه و بی مایه . آقایانی که درس قضاوت اسلامی را نخوانده اند، در قضاوت اسلامی مبنا بر شهود است بر بینه است. بر وکالت نیست. حتی غیابی میشود کسی را محاکمه کرد. این حرفها چیست که میزنند؟ روی این جهت من از حالا استعفای خودم را اعلام میکنم و هیچگونه سمتی در سرپرستی مبارزه با مواد مخدر ندرام و از شورای عالی قضائی درخواست میکنم نمایندة خودشان را بفرستند هر وجوهی که گرفته شده است ولو یک دینارش در این دفتر ثبت است و کل جریمه هائی که گرفته شده است یکصد و هشت میلیون تومان است. مخارجی که در مقابلش بوده است. و البته همه اینها با اجازة امام بوده است. و از امام دستور گرفته ایم. و بین سی و سی و پنج میلیون تومان برای آبریزگاه مقبره میرپنج است. تمام ضبط است . و من از گروه ضربت تقاضا میکنم تا آخر آذرماه در جلو دروازه ها بایستند. امیدوارم انشاءالله موضع من را در خصیصه ایکه در از ریشه برکندن ضد انقلاب، ضد فئودال، ضد سرمایه دار، ضد امریکائی و ضد امپریالیسم را دارم همیشه حفظ کنند و این مجلس ما هم همینجوری است . و من در اختیار این مجلس هستم. و یکی از اعضای پست و کوچک این مجلس. مرگ بر آمریکا.
رئیس- خانم اعظم طالقانی بفرمائید.
اعظم طالقانی- بسم الله الرحمن الرحیم، انا عرضنا الا مانه علی السموات و الارض والجبال فابین ان یحملنها و اشفقن منها و حملها الانسان انه کان ظلوماً جهولا. با درود فراوان بر شهداء ، امیداوریم که خداوند گذشتگان و شهدا را از ما راضی کند. همانطوریکه الان به آقای هاشمی عرض کردم در مرداد ماه و اوائل مهر من دوبار مطالبی در رابطه با آنچه که باید گزارش میدادم و میگفتم، وقت خواستم وایشان گفتند در فرصت مناسب. انشاءالله الان فرصت مناسبی باشد. بعد از انقلاب همانطوریکه میدانید خواهران ما در جریان انقلاب سهم بزرگی داشتند. مطالبی را که راجع به خواهران میگویم در یک پرانتز عرض بکنم منظورم این نیست که خواهران را بخواهم از برادرانمان و یا زنان را از مردان جدا کنم. مسأله ایزوله کردن زنها نیست ولی من موظف هستم آنچه که واقعیت دارد عرض کنم. بعد از انقلاب میدانید که سازمان ملل یک کنگره ای را از سال 1975 تشکیل داد که در واقع ابرقدرتها این کنگره را برای بدست آوردن پایگاه و هر چه استثمار بیشتر زنها بپا کردند. بعد از انقلاب که بایستی ما در این کنگره ها شرکت میکردیم اولین بار یکی از خواهرانمان در بغداد در کنگره منطقه ای شرکت کرد که متأسفانه خیلی ناراحتش کرده بودند بار دوم در دهلی بود که در آنجا آن طرح اسکپ بود که یک کنگره منطقه ای آسیا است. در آنجا ما تمام مسائلی که دیدیم، دیدیم یک سری مسائل تشریفاتی و روبنائی است و در جلسه آخر موقعی که میخواستند قطعنامه را تدوین کنند ما در آنجا پیشنهادی دادیم که پنج کشوری که حق وتو داشتند که یکی از آنها آمریکاست معترض شد پیشنهاد ما این بود، بدون آزاد شدن از قید امپریالیست جهانخوار نمیتوانیم به این امکاناتی که شما مطرح میکنید دست یابیم، مسائل بهشداشتی، فرهنگی و مسائل دیگر زنها بود، لذا پیشنهاد میکنیم در درجه اول تلاش کنیم که زنان جهان را علیه ابرقدرتها و صهیونیسم جهانی که فقط به منافع خودشان فکر میکنند بسیج نمائیم تا بتوانیم به این خواستها برسیم زیرا تمام این برنامه ها یک حالت رفرمیستی دارد که در اینجا نماینده امریکا بلند شد در جلسه و شدیداً معترض شد و کشورهائی را بسیج کرد و گفت اگر قرار بشود پیشنهاد ایران در قطعنامه گنجانده بشود ما هم حرفهائی داریم و نگذاشتند که به این شکل در قطعنامه گنجانده بشود قسمت بعدی در بانکوک بود که باز یکی از خواهران شرکت کرد و دفعه آخر همین کنگره جهانی زنان در کپنهاک بود که وقتی دولت ما را به اتفاق 9 نفر از خواهران دیگر به آنجا فرستادند، ما در تمام برنامه ها که آنجا شرکت میکردیم بیشترین وقت ما را مصاحبه ها و توضیحاتی راجع به ایران از ما میخواستند وقتی حقوق زن را در اسلام برای زنهای غربی و شرقی مطرح میکردیم آنها با صراحت اظهار عجز میکردند و میگفتند ما باید سالها بجنگیم و مبارزه کنیم تا بتوانیم یکی از این حقوق را به دست بیاوریم و خودشان از وضعی که داشتند شدیداً ناراحت بودند حتی یکی از زنهای غربی میگفت ما از اینکه می بینیم دولتهای ما، نظامهای حاکم بر ما، پولها را به کشورهای دیگر سرازیر میکننند ، یا اسلحه تهیه میکننند و کشورهای دیگر را به جان هم میاندازند ناراحت هستیم، میخواهیم برویم جلو و موانعی به وجود بیاوریم که این برنامه ها قطع بشود. من به یکی از زنهای افریقای جنوبی گفتم شما با تمام مبارزاتی که دارید میکنید چطور نتوانسته اید تا به حال رژیم تبعیض نژادی افریقای جنوبی را سرنگون کنید؟ یک جواب پخته ای به من داد. و آن این بود، ما میتواتیم رژیم تبعیض نژادی افریقای جنوبی را هر چه سریعتر سرنگون کنیم ولی میخواهیم تمام ملتمان آگاه بشوند روی پایشان بایستند که وقتی نظام عوض شد از خودمان بر خودمان سلطه جوئی نکند. می بینیم که در زنهای دنیا چه غرب و چه شرق یک حرکتی به وجود آمده که امپریالیزم فکر میکرد این به نفع خودش تمام میشود و امروز دقیقاً به ضرر خودش تمام شده سات در جلسه ای که این جو جهان را نشان میدهد و اینجاست که من میخواهم یک نکته ای را به برادران و خواهران یادآوری کنیم که اگر این حرکت همینطور که ما می بینیم در دنیا به وجود آمده است این ادامه پیدا کند همانطور که ملتها علیه نظامهای استثمارگر قیام کردند و حقشان را گرفتند ما نگرانیم که زنهای دنیا هم چنین برنامه ای را به وجود بیاورند در ایران خوشبختانه با مکتبی که ما داریم خیلی راحت میشود جلوی این مسائل را گرفت و آن مشروط به این است که حقوق خانواده در ایران دقیقاً مثل مسائل اصلی دیگر ما مورد توجه قرار بگیرد ما در قانون اساسی می بینیم که در همان مقدمه راجع به زن به خصوص مطرح میکند و مسأله خانواده را که مطرح میکند به این شکل است که خانواده واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است و مسائل دیگری که به دنبالش میآورد، بنابراین ما انتظار داریم همینطور که تقریباً چند ماه گذشته من و خواهرمان خانم دستغیب طرحی را برای مسائل خانواده ، نمیگویم طرح کاملی، ولی طرحی بود برای رفع مشکلات خانواده که دادیم به کمیسیون قضائی و کمیسیون قضائی به مسائل دیگری پرداخته است مثل مسأله زمین یا مسأله موجر و مستأجر من میخواهم ببینم آیا مسائل خانواده از مسائل اقتصادی ما جداست؟ اگر این حل بشود و به صورت یک قانون مدونی دربیاید که خانواده ها دچار این مشکلات نباشند این به ضرر ما تمام میشود من از شما برادران استدعا میکنم میدان ارک ربروی مسجد ارک بروید ببینید دادگاه مدنی خاص  فقط از صحب تا دو، سه ، چهار بعدازظهر در آنجا چه می گذرد ببینید چه مشکلاتی وجود دارد این ریشه اش در دو چیز است یکی عدم آگاهی ، عدم رشد زنان و مردان ماست ببینیم آنجا هم مسؤولینی هستند حکام شرعی که در آنجا هستند که من دو نفرشان را می شناسم افراد منصف و واقع بینی هستند و به آنها ایمان دارم، آنها هم همین مسأله را اظهار میکنند، گزارشهائی هم که الان در دست من است اینها هم همین مسائل را نشان میدهد ، عدم آگاهی است، که اینجا رسانه های گروهی و روزنامه های ما، نشریات ما نقش مهمی دارند که اصالت دادن به این مسأله نجات جامعه ماست در آنجا مسائل می بینید که نشان میدهد این زن و مردی که به این دادگاه مراجعه کرده اند چه بسا بر اثر عدم آگاهی است و مسأله دیگر نداشتن یک قانون مدون است. قانون حمایت خانواده را خوب برداشتیم. بسیار خوب، طاغوتی بود آنچنان و اینچنین بود که بعضی از مسائلش هم من میخواهم بگویم مورد استفاده قرار میگیرد و بعد با توجه به اینکه ما انقلاب کردیم وبعد از انقلاب انتظار داریم یک سیستم ارزشی، یک نظام ارزشی در این جامعه حاکم بشود این سیستم ارزشی از خانوده پایه میگیرد می بینید که هنوز قانون خانواده در این مملکت معلق است و مسؤولین هم بارها اینرا به من تذکر داده اند که بایستی در مجلس هر چه زودتر تدوین بشود تا دست ما باز بشود ما ببینیم که چه بکنیم با این مسائل، برایمان دشوار است به بن بست برمیخوریم دستمان باز نیست و مهمتر ازهمه در هر جای کشور یک جور برنامه پیاده میشود، در هر شهرستانی یک جور و همآهنگ نیست اگر یک قانون مدونی تدوین بشود قطعاً این همآهنگ میشود ما بعد از انقلاب انتظار نداریم که آقایان بگویند انقلاب اسلامی شده واسلام آمده دست ما باز شده هر کاری میخواهیم بکنیم آن فرصت طلبانی که بر سر هر سفره ای می نشینند و میخواهند

استفاده کنند از این موقیعیتها استفاده کنند و از آن طرف من واقعاً از شما سؤال میکنم ، آیا این درست است که یک زنی با سه تا بچه در ایران میماند همسرش میرود در آلمان ، نمیخواهم از مسأله زن فقط دفاع کنم خدا شاهد است مسأله جدا کردن نیست، چیزی است که واقعیت دارد در این جامعه و بعد آقایان در دادگاه به او میگویند که تو فکر آن بیچاره را بکن که در آلمان است بیا طلاق بگیر و بگذار او ازدواج کند مگر اسلام بر اساس اخلاقیات مبتنی نیست؟ یا زنی که بعد از چند سال زندگی میکند حالا طلاقش میدهند این کجا میرود؟ چه دارد؟ هر چه دارد باید بگذارد برود. این باید کجا برود از آنطرف میخواهیم حد شرعی را رعایت کنیم اگر زنهای ما خدای نخواسته آن آگاهی و ایمان و رشد را نداشته باشند به این وضع هم با آنها عمل بشود چه خواهد شد؟ من تقاضا میکنم  به این مسائل کم بها ندهید. پایة جامعه ماست ، شما در اصل 21 قانون اساسی می بینید در پنج ماده من میخواهم سه ماده اش را حداقل اینجا عرض بکنم که احتیاجی به تصویب قانون در مجلس ندارد و بلکه میتوانست از صبح فردا پس از تصویب قانون اساسی به اجرا گذاشته بشود.
3- ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده.
4- ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی سرپرست.
5- اعطای قیمومیت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطة آنها در صورت نبودن ولی شرعی که این قسمت پنجم خودش جای بحث دراد ولی قسمت چهارم را به خصوص تأکید دارم که آن هفته به خدمت آقای دکتر فیاض بخش رسیدم گفتم شنیده ام که وضع این زنان بی سرپرست و خانواده های بی سرپرست به عهده وزارت بهزیستی است و شما تا به حال چه کرده اید؟ ایشان توضیحاتی دادند که من تقاضا میکنم تشریف بیاورند اینجا برای برادران نماینده و خواهران توضیحاتی بدهند شاید ما هم بتوانیم در مشکلاتی که دارند کمک کنیم مشکلاتشان را حل کنیم. گفتند ما نمیتوانیم الان بیمه کنیم چون بودجه نداریم من پیشنهاد کردم الان بنیاد شهید ، کمیته امداد، وزارت کار، وزارت بهداری، و شما وزارت بهزیستی همه تان به طریقی در این مسأله سهم دارید و دارید کار میکنید اگر یک ستاد تشکیل بدهید همآهنگ بشوید چه بسا مسائل خانوادگی و خانواده های بی سرپرست را در سراسر کشور بتوانید زیر پوشش بیاورید باز هم تقاضا میکنم از ایشان که هر طور امکان دارد یک وقتی در اختیار ما بگذارند و مسائل و مشکلاتشان را تشریف بیاورند اینجا مطرح کنند. بعد یک مسأله دیگر در ارتباط با پدر و مادرهاست نمیتوانم عرض کنم کجاها رفتم و چه دیدم ولی این توصیه را به پدر و مادرها دارم ای مادران و پدرها تقاضا میکنم، چون داری کار ساده ای نیست جوانها را تحمل کنید، نگذارید جوانها به این روز بیفتند و خیلی مسائل برای جوانها بوجود آمده در نقاطی که من دیدم که خود این جوانها وقتی ابراز میکردند نشان میداد که پدر و مادرها در اثر عدم آگاهی و نداشتن تحمل چه مسائلی بوجود آورده اند قرآن هم به پیامبر میفرماید، فذکر الما انت مذکر لست علیهم بمصیطر ای پدر و مادر وظیفه تواست وسائل رشد و وسائل هدایت این فرزند را تهیه کنی و آماده کنی خوب به خدا بسپار، من نمیتونم بیش از این باز کنم چون این تریبون و تلویزیون و رادیو وسیله تربیت غیر مستقیم است، چه بسا از این مسائل برای جوانها  و فرزندان ما ناجور است گفتنش شاید ، آموزش غیر مستقیم برایشان باشد، مسألة بعد مسأله ایست که این مشکلات که در رابطه با مسائل خانواده عرض کردم بیشترینش در روستاها و شهرستانها است و این زنان روستائی ما که همة ما میدانیم بیش از همه زحمت میکشند و واقعاً بیش از همه استثمار میشوند و بیش از همه در سختی هستند باید یک فکری بکنیم و بخصوص نهضت سوادآموزی، من هم پیام به آن خواهران دارم هم پیام به نهضت سوادآموزی که هر چه بیشتر این زنان روستائی ما را و زنان شهرستانی ما را زیر پوشش بگیرد که بدترین بلا و میخواهم بگویم بالاترین خطر این مسأله است عدم آگاهی و بیسوادی زنهای ما در روستاها و در شهرستانهاست فعالیتهائی شده الان هم بیشترین شرکت کنندگان را زنها تشکیل میدهند در نهضت سوادآموزی ولی کافی نیست.
رئیس- دو دقیقه دیگر وقت دارید خانم طالقانی.
خانم طالقانی- پس قرار شد بیشتر وقت ندهید.
رئیس- نمیتوانم مشکل است ولی اگر مجلس موافقت کند یک وقتی برای بحثهایتان میگذاریم.
خانم طالقانی- مسألة بعدی در مورد زنان دانشگاهی ماست و خواهرانی که دانشجو هستند که امیدواریم وزارت علوم تسهیلاتی فراهم بکند. برای رشته هائی که خواهران ما میخواهند در آن شرکت بکنند و از آنطرف توصیه میشود همینطور که خودشان میگفتند که امام جمعه ها در نماز مطرح میکنند که ازدواج کنید و وقتی ازدواج میکنیم برای تحصیلات ما مشکلاتی فراهم است و ما آن رشته هائی را که باید شرکت نمیتوانیم، تقاضا میکنم این حتماً مورد توجه وزارت علوم قرار بگیرد، بخصوص رشته مامائی چون کشیک زیادی دارد و بعلاوه باید پنج سال هم خارج از مرکز آنها بروند خدمت کنند همسرانشان موافقت نمیکنند نتیجتاً آن رشته را اینها دنبالش نمیروند با وجود اینکه همه ما به این رشته احتیاج داریم تقاضا دارم تسهیلاتی فراهم بشود در این زمنیه و بعد هم اینرا عرض بکنم که الان نورا اینجا هست ما به خدمت امام که رسیدیم و گزارشاتی در زمینه مسائل زن  این کنفرانسها که دادیم امام در آنجا فرمودند و خواستند که زنهای معتقد و متعهد هر چه بیشتر در جامعه بیآیند و مسؤولیتها را به دوش بگیرند چون اینجور که در اینجا خواسته شده و مطرح شده امام اینرا بعنوان یک مسؤولیت خواسته اند و من در اینجا میخواهم بگویم پس بنابراین سر هر جائی که گیر میکنیم نگوئیم چهار تا خواهر مکتبی را بیاوریم سر کار، نه، ارزش انسانی را به زنهایمان بهیم و این زنها را در آن کارهائی که شایستگی اش را دارند منتصب کنیم چه بسا که این خواهران ما واقعاً عاشقانه و خالصانه خدمت میکنند خداوند مؤیدشان کند. در اینجا یک مطلبی بود که یکی از برادران به من تذکر دادند که قرار بود بنویسند حالا من عرض میکنم که آقای معرفی زاده هستند گفتند بطور کلی وضع آوارگان در شهرها آن جور که باید و شاید رضایت- بخش نیست امیدوارم مسؤولین پیشنهاداتی را که ایشان دارند این پیشنهادات ایشان را بپذیرند. متشکرم.
3- تصویب اضافه نمودن بند (ح) به آخر ماإه 5 طرح قانونی ادارة صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
رئیس- بسم الله الرحمن الرحیم، یک تذکر کوتاه داریم در مورد لایحه تصویب شده رادیو تلویزیون، آقای توکلی توضیح میدهند. اگر لازم بود آقایان رأی هم بدهند.
توکلی- بسم الله الرحمن الرحیم، در مادة 5 آن طرح داشتیم که تهیه و تنظیم و تصویب اساسنامه سازمان صدا و سیما از وظائف شورای سرپرستی است بعد ضمن بحث در بارة مادة هشت ، آنجا مجلس رأی داد که اساسنامه باید به تصویب مجلس شورا هم برسد فکر کردیم که این تصویب مجلس را کجا قرار بدهیم اگر میخواهد ذیل مادة 8 بیاید خیلی نامناسب بود با متن مادة 8 ولی علت اینکه آنجا مطرح شد یک علت خاصی بود که آنروز پیش آمده بود بنابراین در همان مادة 5 یک بندی بعد از بند «هـ » و «و» و «ز» بتذ «ح» اضافه شده است به این مضمون «شورای سرپرستی باید اساسنامه سازمان را جهت تصویب نهائی به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.»
رئیس- اینرا ما اصلش را تصویب کردیم متن عبارتش و اینکه کجا باشد چون در مجلس تصویب نشده بود ما فکر کردیم اگر اینجوری بفرستیم شورای نگهبان یک روزی جای اعتراضی ممکن است باقی بگذارد پس اگر آقایان موافقند همین متن را در آخر ماده 5 با همین تعبیری که خواندند میگذاریم.
یکی از نمایندگان- آقای هاشمی دوباره بخوانید.
رئیس- عبارت را یکبار دیگر میخوانند.
توکلی- مادة 5 بند الف، ب، ج، د، هـ ، و، ز ، (این چند تا بند را داشت) این بند اضافه میشود بند «ح» شورای سرپرستی باید اساسنامه سازمان را جهت تصویب نهائی به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید.
رئیس- آقایانی که با این شکل موافقند قیام بکنند (اکثر برخاستند) تصویب شد، بدهید ببرند به شورای نگهبان.
فؤاد کریمی- عبارت قوه مجریه را لطف کنید تصحیح بفرمائید.
4- طرح و تصویب لایحه دوفوریتی قرارداد ترانزیت بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی.
رئیس- دیگر تمام شد ، الان لایحه دوفوریتی قرارداد ترانزیت با اتجاد جماهیر شوروی مطرح است که اعضای محترم شورای نگهبان هم تشریف آورده اند نمایندة وزارت راه هم آمده اند و مجلس طبق آئین نامه باید در اولین جلسه لایحه دوفوریتی را مطرح بکند ما روز سه شنبه لایحه دوفوریتی را تصویب کردیم بعد پروتکل هم توزیع شده آقایان دیده اند حالا مطرح است.
بعضی از نمایندگان- توزیع نشده است.

رئیس- توزیع شده آقایان از محفظه ها برنداشته اند در محفظه ها گذاشته اند همه ما برداشته ایم چطور شما برنداشته اید هر کس برنداشته میتواند الان برود بگیرد.       چون الان سه روز است تکثیر شده و در تمام محفظه ها گذاشته اند ، آقایان هم نوبت گرفته اند و حالا بحث شروع میشود، اول نماینده وزارت راه توضیح خودشان را بدهند که بعد مخالف و موافق صحبت کنند. البته شما وقتتان محدود نیست میتوانید اول توضیحی بدهید و اول هم اصل مادة واحده را بخوانید.
قائم مقامی (معاون وزارت راه)-      بسمه تعالی،       لایحه راجع به قرارداد منعقده بین دفتر برنامه ریزی و هدایت ترابری وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی ایران و اتحادیة کل بازرگانی و انتفاعی سایوس ترانزیت شوروی در بارة ترانزیت کالاهای تجاری با پروتکل و پیوستهای چهارگانه آن.
ماده واحده- قرارداد منعقده بین دفتر برنامه ریزی و هدایت ترابری وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه کل انتفاعی و بازرگانی سایوس ترانزیت شوروی در بارة ترانزیت کالاهای تجاری که در تاریخ 25 شهریور ماه 1359 بین طرفین قرارداد به امضاء رسیده است با پروتکل و پیوستهای چهارگانه آن، به شرح پیوست این قانون تصویب و اجازة اجرای آن داده میشود و وزارت راه و ترابری میتواند طبق مفاد آنها اقدامات لازم بعمل آورد.        مفاد این لایحه که خدمت مجلس شورای اسلامی تقدیم شده است در اجرای مادة 6 موافقتنامه ترانزیت مصویب 1336 است، بعد از انقلاب شکوهمند ملت ایران و استقرار حاکمیت جمهوری اسلامی ، موضوع استفاده از راه ترانزیت اتحاد جماهیر شوروی مطرح بود، بخصوص که مسائل و مشکلاتی در سایر نقاط ورودی احساس میشد، در این رابطه هنگامیکه پروتکل همکاریهای اقتصادی ایران و شوروی داشت طرح و مطرح میشد موضوع انعقاد این قرارداد د رآن پروتکل پیش بینی شد و این پروتکل در تاریخ 13/4/1359 از تصویب شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران گذشت. بر اساس بند دوم این پروتکل تکلیف شده بود که موضوع انعقاد قرارداد ترانزیت ایران و شوروی بطور یکسره تا تصمیم نهائی و انعقاد قرارداد در مسکو از تاریخ 15 اوت شروع بشود بنابراین ضمن توضیحاتی که همکار من در جلسة قبل حضور مجلس محترم شورای اسلامی دادند و من در جلفا بودم بخاطر همین مشکلات برگشتم خدمتتان که این توضیحات را خودم خدمتتان عرض کنم دیده شد که مجوز انعقاد این قرارداد رعایت نشده است که این توضیح را من لازم دانستم که به استناد آن پروتکل که به تصویب شورای انقلاب جمهوری اسلامی رسیده است در بند 2 بخش حمل و نقل و ارتباطاتش صراحتاً این اجازه را داده و تکلیف کرده است که این مسأله حتی در تاریخ زمانی مشخص خاتمه پیدا کند که طبیعتاً اقدامات لازم از طرف وزارت راه و ترابری انجام شده و این لایحه در حال حاضر تقدیم مجلس شورای اسلامی است جهت تصویب نکته قابل اهمیت دیگری که در این لایحه مطرح است به لحاظ آنکه در حال حاضر حجم مبادلات ما اعم از واگن کامیون و کشتی از طریق ترانزیت اتحاد جماهیر شوروی به مقاصد انزلی، آستارا، نوشهر، جلفا در حال افزایش صریح است و با توجه به محدودیتهائی که به خصوص بعد از جنگ هم علاوه بر مشکلات بعدی در کانالها و مراکز دیگر وارداتی ما متوجه شده این قرارداد در بند زمان اجرائی اش ناظر بر قبول طرف شوروی از تاریخ امضاء برای اجراست که این را هم اگر اجازه بفرمائید بنده عین ماده را در اینجا خدمتتان عرض میکنم در مادة پانزدهم این قرارداد که حائز اهمیت است به لحاظ رعایت قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به این شکل و به این تعبیر قرارداد منعقد شده است مدت اعتبار این قرارداد از تاریخ امضاء لغایت 31 دسامبر 1981 مطابق با دهم دیماه 1360 تعیین میشود و چنانچه یکی از طرفین تا سه ماه قبل از انقضای مدت قرارداد کتباً نسبت به فسخ یا تجدید نظر در شرائط قرارداد اقدام ننمایند این قرارداد به خودی خود برای هر یک از سالهای بعد تمدید شده تلقی خواهد شد. این قرارداد پس از تأیید آن از طرف مقامات ذیصلاح جمهوری اسلامی ایران قابل اجرا خواهد بود بر اساس عملیاتی که در حال اجرا هست دولت اتحاد جماهیر شوروی اجرای قرارداد را از تاریخ امضاء قرارداد شروع کرده است. این دو توضیح بود که در رابطه با این قرارداد لازم دانستم با توجه به مطالبی که در جلسه قبل مجلس محترم شورای اسلامی مطرح شده بود خدمت نمایندگان محترم عرض بکنم اگر بحث دیگری نیست اجازه بفرمائید که موافقین و مخالفین لایحه نظراتشان را بدهند و برای پاسخگوئی در خدمتتان هستم.
شهرکی- سؤال دارم.
منشی- آقای شهرکی.
رئیس- این سؤالها یک مقدار در توضیح وزارت راه مؤثر است و آقایان بیشتر آشنا میشوند.
شهرکی- بسم الله الرحمن الرحیم، سؤال من اینست نرخهائی که در این قرارداد تعیین شده بر اساس چه ضوابطی بوده و از چه مبناهائی گرفته شده است.        سؤال دوم: اینکه آیا زاهدان برای عبور کالا برای شوروی هم در نظر گرفته شده یا خیر؟ و آیا در استان سیستان و بلوچستان شوروی چه کالاهائی میتواند حمل و نقل کند و مقصدش به کجا هست.
قائم مقامی(معاون پارلمانی وزارت راه)- حضورتان عرض کنم در مورد نرخها مبنای مطالعه و انعقاد و طرح و تصمیم، دو تعرفه بین المللی است: یکی تعرفه اکسل است که در حال حاضر در خلیج فارس عمل میشود بین کشورهای اروپائی به بنادر خلیج فارس چند بندر در امارات متحده و بندر کراچی این یک نرخ است که تابع سه سورسارژ ناگوار است یک زمینه نرخ هم تعرفه هائی است که حمل و نقل کالا از طریق ترانزیت کشور ترکیه مطرح است. نرخهائی را که در اینجا توافق شده است با توجه به دو مبنای نرخی را که خدمتتان عرض کردم حالت کاهشی دارد ضمن آنکه این نرخها 30 درصد تخفیف داده شده در پیوست یک نکته دیگر هم لازم به توضیح میدانم در مورد نرخها که این قرارداد خودش مبنای خط سیر و ترتیب تحویل و تحول امکانات و تجیهزات حمل و نقلی را مطرح میکند اما اندکسها یا ضمائم یا پیوستهای آن که در این زمینه نرخ را دارد مطرح میکند این درهر سال بایستی تجدید بشود و طبیعتاً بر مبنای همان نرخها یا همان تعرفه های بین المللی این نرخها علم بشود ولی به هر صورت نرخهائی را که در این ضمیمه ملاحظه میفرمائید از این دو تعرفه ایکه حمل و نقلش متوجه کشور جمهوری اسلامی ایران بوده است کمتر است ضمن آنکه در ذیلش هم نوشته شده است که 30 درصد تخفیف از طرف شوروی داده میشود به لحاظ شروع کار. در مورد زاهدان، این قرارداد امکان استفاده ترانزیت آزاد را برای کالاهای ایرانی از خاک اتحاد جماهیر شوروی مطرح میکند در مقابل این وزنی و توناژی را که ما برای این بار تصور کردیم چیزی در شروع کار با توجه به آماری که داریم در نیمه اول سال در حدود چهار میلیون تا چهار میلیون و پانصد هزار تن ورودی است از طریق نقاط ورودی مشترکمان با اتحاد جماهیر شوروی. لکن در اینمورد هم سقفی مشخص نشده یعنی سقفش در اختیار ماست که بر اساس نیازمان تجیهزات حمل و نقلی در اختیارمان خواهند گذاشت که ترانزیت انجام بشود. نکته سوم مسأله ترانزیت از خاک ماست به شرط رعایت متقابل، عمل متقابل در اجرای قرارداد که در این رابطه نقاط ورودی و خروجی دقیقاً مشخص است که اگر کالائی احتمالا از طریق اتحاد جماهیر شوروی بخواهد از ایران ترانزیت بشود که راه آهن دولتی ایران به لحاظ اینکه فاصله ترانزیت طولانی است، نهایت استقبال هم در این زمینه دارد. نقاط خشکی ما در جلفای ایران آستارای ایران باجگیران زاهدان و بنادرمان انزلی، نوشهر، خرمشهر، بندر خمینی، بندر عباس و بوشهر است که برای ترانزیت کالا به پاکستان از طریق ایران به وسیله اتحاد جماهیر شوروی مطرح میشود حضورتان عرض کنم در این رابطه ضمن مطالعات دیگری که برای احیاء و توسعه اقتصادی و اجتماعی سیستان و بلوچستان مطرح است مطالعاتی در حال حاضر برای ایجاد بندر در جلفا در جریان است و احتمالاً ترانزیت از بندر چاه بهار یا نقطه دیگری که تعیین بشود برای افغانستان و اتحاد جماهیر شوروی خط مستقیم کامیون رو که اینها البته در اینجا دیده نشده مطلقاً اینها چیزهائی است که به عنوان طرحهای جانبی وزارت در دست مطالعه و بررسی است که انشاء الله آنچه که به صلاح ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران است نتیجه گیری خواهد شد.
شهرکی- این پاسخ نشد من پرسیدم زاهدان و چرا به افغانستان از آن مسیر کالا حمل بشود.
قائم مقامی- کالای ترانزیت است فکر میکنم توضیح دادم خدمتتان کالاهائی را که اتحاد جماهیر شوروی صادر میکند به پاکستان از طریق خاک ایران بطریق ترانزیت ، مقصد زاهدان است بدلیل اینکه آنجا راه آهن وجود دارد از زاهدان بارگیری راه آهن است که میبرد برای پاکستان.

شهرکی- در ارتباط با مسائل سیاسی مملکت فکر میکنم یک مقدار اشکال داشته باشد.
رئیس- سؤال بعدی از کیست؟
منشی- آقای سید محمد کاظم دانش.
سید محمد کاظم دانش- بسم الله الرحمن الرحیم، من ضمن اینکه با اصل پیشنهاد موافق هستم سؤالم این بود که آیا این قرارداد مشمول چه نوع کالاهائی است همة نوع کالا یا مثلا کالاهای خاصی واز جمله آیا کالاهای نظامی هم در این قرارداد هست یا نه یعنی شامل اینها میشود یا نه؟
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم تابعیتی در کالاهای تجارتی محدودیتی این قرارداد مطلقاً ندارد اگر در فهرست نرخها اشاره به نوع کالاهای خاصی شده است به لحاظ ایت=نست که این کالاها عملکرد صحنه حمل ترانزیتی از اتحاد جماهیر شوروی را داشته است منتهی اگر طبیعتاً کالاهای دیگر هم اضافه بشود بر این مجموعه هیچ محدودیتی این قرارداد شامل نمیشود و اجازه داده میشود که این کالاها حمل بشود به ایران در مورد محمولات نظامی هم طبیعتاً در این قرارداد ما اختیاری نداشتیم که راجع به این محمولات صحبت کنیم ولی خود قرارداد امکان ترانزیت را میدهد حالا احتمالا اگر وزارت دفاع یا نیروهای مسلح هم در این زمینه بخواهد. میتواند از این قرارداد بعنوان یک زمینه مسائل و احتمالا برای کالای نظامیش استفاده کند. ولی ما این سمأله را ، نه اجازه اش را داشتیم و نه در مذاکراتش صحبتی شده است ولی خود قرارداد باز است، فکر میکنم که مقامات مربوط میتوانند صحبت بکنند و نتیجه بگیرند.
رئیس- سؤال بعدی.
منشی- آقای فؤاد کریمی.
فؤاد کریمی- در ماده سوم در بند «الف» و «ب» : در بند «الف» نوشته شده قبلا حداکثر ظرف مدت 3 روز بوسیله تلگراف یا تلکس، ولی در بند «ب» نوشته که حداکثر تا یک روز، سؤال اول من اینست که علت این اختلاف چیست و اگر هر دو سه روز بود ، بهتر نبود؟ سؤال دوم من در مورد مدت این پروتکل است. آیا مدتش محدود است یا نامحدوداست؟ یعنی مدت پس از تصویب مجلس، این پروتکل برای مدت نامحدودی اعتبار قانونی دارد یا برای مدت محدودی؟
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم در مورد سؤال اولتان تصور من اینست که در رابطه با بند «الف» و «ب» یک امتیاز برای طرف ایرانی قائل شده است. برای اینکه در آنجا در بند «الف» صحبت از ترانزیت صادراتی به شوروی است و صادراتی وارداتی شوروی از طریق قلمرو جمهوری اسلامی است. یعنی موقعی که آنها نیاز به یک عمل ترانزیتی از طریق خاک ایران پیدا میکنند اینها مدت را سه روز قبل به ما اطلاع میدهند. این زمان را برای طرف شوروی بستیم. کوتاه تر کرده ایم. گفتیم اگر ما نیاز ترانزیت پیدا کردیم در بند «ب» این سفارشات را یک روز قبل بشما میدهیم. که طبیعتاً این به نفع دولت جمهوری اسلامی ایران است. حضورتان عرض کنم در مورد زمان موافقتنامه که فرمودید . ماده 14 را که خدمتتان قرائت کردم ناظر بر همین قضیه است اصل قرارداد اعتبارش تا پایان سال 1960 هست و اگر اعتراضی برای تجدید نظر در مفادش نباشد خودبخود تجدید شده تلقی میشود.
منشی- آقای مجید انصاری سؤالی ندارید؟
مجید انصاری- خیر.
منشی- آقای دانش آشتیانی.
غلامرضا دانش آشتیانی- قسمتی از سؤال من قبلا پرسیده شد ولی قسمت دیگر با توجه باینکه در این قرارداد بخاطر اینکه احتمالا وارداتی که ما میکنیم و هزینه ای که در مقابل حمل و ترانزیت میدهیم بیشتر خواهد بود. و در اقتصاد ما مسألة بها و کرایه ای که برای حمل داده میشود. نقشی دارد در اینکه کالاها گرانتر تمام بشود تا یک حدی آن تخفیف را جبران میکند و اگر امکان بیشتر داشته باشد بهتر است. سؤال من اینست که در بارة بیمه هم چه نرخی در نظر گرفته شده است؟ و تخفیفی اینجا مطرح شده است که تأثیر داشته باشد که کالاها ارزانتر در وارد شدن داشته باشد یانه؟
قائم مقامی- قیمت کالا؟
دانش آشتیانی- در بیمه ای که پرداخت میشود. حق بیمه.
قائم مقامی- من عذر میخواهم متوجه نشده ام.
غلامرضا دانش آشتیانی- عرض میکنم حق بیمه ای که منظور شده است روی جه معیاری است و آن تخفیفی که در حمل کالا 30% گرفته شده است این امکانش هست در بیمه هم مورد توجه قرار بگیرد یا نه؟
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم که تا آنجا که بنده در جریانش هستم حق بیمه در این رابطه برابر نرخهای بین الملل عمل میشود. نرخ کرایه و با توجه به اینکه کالا (سی ، ن ، اف) است و ترانزیت در آنجا میشود در قلمروی که باصطلاح ترانزیت میشود . کلیه تعرفه تخفیفی در این زمینه در موردش ناظر هست ولی بهر صورت سؤالتان برای من هنوز روشن نیست اگر اجازه میفرمایید رویش فکر میکنم پاسخش را خدمتتان عرض میکنم.
غلامرضا دانش آشتیانی- خواهش میکنم.
منشی- آقای فدایی.
فدایی – بسم الله الرحمن الرحیم، در مادة 15000 «مدت اعتبار این قرارداد از تاریخ امضاء لغایت سی و یکم دسامبر فلان تا مطابق دهم دیماه تعیین میشود و چنانچه یکی از طرفین تا سه ماه قبل از انقضاء مدت قرارداد کتباً نسبت به تسویه یا تجدید نظر در شرایط اقدام ننماید این قرارداد به خودی خود برای هر یک از سالهای بعد000» یعنی در مورد هر یک از سالهای بعد به چه صورت خواهد بود؟ یعنی باز هم باید در سال بعدش سه ماه قبل از سال بعد یا همینطور ادامه پیدا میکند.
قائم مقامی- نه، سه ماه قبل از سال بعد.
فدایی- یعنی سال به سال تمدید میشود؟
قائم مقامی- بله، سال به سال تمدید میشود. بخاطر اینکه همانطور که عرض کردم پیوست و ضمائمش الزاماً میبایست سال به سال تغییر کند چون اگر جهت کاهشی داشته باشد که باید نرخها کاهش پیدا کند . اگر آنها در جهت افزایشی تقاضا کنند که حتماً خواهند کرد مقاومت باید بکنیم و مذاکره بکنیم و نگذاریم بنابراین در مورد ضمائمش این ارتباط سالیانه تصور بر این است که برای این قضیه مطرح میشود . منتها اصل قرارداد چهارچوب و شکل کلی کار را تعیین میکند که تصور نمیکنم که مثلا اگر اصل قرارداد هم اینجا تصویب بشود چون در هر صورت اگر اصلاحاتی هم رویش باشد و مطرح بشود. اصل قرارداد صرفاً ترتیب ارتباط بین دو سازمان حمل و نقل دو کشور را برای عمل ترانزیت دارد انجام میدهد. در این رابطه وارد قضیه نرخها نمیشود. یعنی اگر کالایی باشد . اگر ما ترانزیت بکنیم این ترانزیت تغییر و تحولش در مرز باجگیران فی المثل چه جوری باید انجام بشود نماینده ما چه جوری باید کالا را بگیرد. نماینده ما چه جوری باید این تغییر و تحول را با گمرک انجام بدهد. نماینده ما چه جوری باید ترتیب حمل بعدی این کالا را از مثلا گمرک به سمت مقصد نهایی بدهد اصل قرارداد روی کلیه این حرکات صحبت میکند نرخها تابع یکی از مواد قرارداد است. که طبیعتاً خود نرخها تابع تجدید نظر کل قرارداد هم اگر احتمالا نظراتی طبیعتاً بعداً پیدا بشود با توجه به این فاصله زمانی عنوان میشود و باید اصلاح بشود.
فدائی – منظورم این بود که در این ماده شاید لازم باشد که به خصوص این تمدید هر سالش ذکر بشود.
قائم مقامی- به هر حال با نظر مجلس است.
منشی- آقای ابراهیم یزدی.
دکتر ابراهیم یزدی- بسم الله الرحمن الرحیم، دو سؤال در این جا مطرح است. یکی این که چون این قرارداد به موجب مادة 6 از یک قرارداد دیگری که در سال 1336 بین ایران و شوروی امضاء شده آیا تصویب این قرارداد به منزله تأیید و تصویب قرارداد منعقده در سال 1336 بین ایران و روسیه شوروی هست یا خیر؟ چون طبق اصل 75 و اصل 125 از قانون اساسی قراردادهای خارجی باید به تصویب مجلس برسد اینجا یک اشکال پیدا میشود که استناد میشود به مادة 6 از یک قراردادی که هنوز اصلش در مجلس به بحث و تصویب گذاشته نشده است. سؤال دوم من اینست که آیا به موجب این قرارداد اگر چنانچه روسیه شوروی بخواهد کالا، اعم از کالاهای تجاری یا نظامی از طریق عشق آباد و باجگیران به افغانستان به پشت جبهه بفرستد در حالیکه مسلمانها دارند میجنگند طبق این قرارداد مجاز خواهد بود یا خیر؟ یا فرق نمیکند از طریق باجگیران و عشق آباد یا از طریق جنوب از طریق خلیج فارس و زاهدان به پشت جبهه بفرستد برای تقویت نیروهای خودش علیه مجاهدینی که در افغانستان در حال جنگ هستند ممنونم.

قائم مقامی- اگر اجازه بفرمایید اول جواب سؤال دومتان را عرض کنم. عنوان قرارداد در باره ترانزیت کالای تجاری است و طبیعتاً اصلا کالای نظامی را در بر نمیگیرد. سؤالی را که قبلا کرده بودند عنوان قرارداد اصلا در باره ترانزیت کالای تجاری است. عنوان قرارداد، قرارداد بین دولت جمهوری اسلامی ایران و آن سازمانی که در آنجا هست برای ترانزیت کالای تجاری است. ضمن این که طرفین برای رد یا قبول پیشنهادات همدیگر نکته ای را که در این رابطه اینجا لازم به توضیح میدانم عملا در تمام طول این مدتی که این قرارداد در گذشته هم مطرح بوده و با اصلاحاتی الان مطرح شده است. و بعد قطع شده است و غیره روسها طالب نبودند کالایی از ایران ترانزیت شود. و علی الاصول این قرارداد در زمان اجرایش در گذشته و همین الان هم که دارد اجرا میشود. اساساً قراردادی است یکطرفه و یک سمته، و این کالاها هستند که برای ما از آنجا ترانزیت میشوند. و ما در سابقه مان نداریم که کالایی را در طول این مدت ترانزیت کرده باشیم برای اتجاد جماهیر شوروی در قلمرو خاک خودمان. ضمن آنکه طبیعتاً در ترکیب سفارشی که گرفته میشود بر اساس روالی که در قرارداد مشخص شده است خوب، طرف ایرانی هم نوع کالا را میداند هم وضعیت حمل را میداند. در رد و قبولش به اصطلاح اعمال نظر میکند اگر آن مسائلی که میفرمائید باشد. کما اینکه آنها هم طبیعتاً شاید الان اگر ما به آنها بگوئیم برای ما کالای نظامی بیاورید شاید نیاورند. و بگویند که نه، این ناظر بر تجارت است و ما فقط تجارتی را عمل میکنیم اینها در روح ماده این قانون تصور بنده اینست که در این قرارداد0000
رئیس- آقای قائم مقامی آن سؤال دیگرشان که 000
قائم مقامی- سؤال اولی را که راجع به تصویب000
خامنه ای- آقای هاشمی من توضیحی روی توضیح ایشان دارم که مطلب را روشن میکند. اگر اجازه میدهید عرض کنم.
رئیس- به نوبت، حالا اجازه بدهید ایشان جوابشان را بدهند.
قائم مقامی- در مورد به اصطلاح تصویب این قرارداد که میفرمائید این قرارداد به تبع قرارداد دیگری است. این قرارداد به تبع قرارداد دیگر نیست. یک موافقتنامه ترانزیت هست که اگر بخواهید من عین موافقتنامه ترانزیت را الان اینجا هست و میخوانم. که در سال 1336 یک موافقتنامه ای هست بین دولتین ایران و شوروی راجع به مسائل ترانزیت بعنی خاص موضوع مسائل ترانزیت است برای اینکه به اصطلاح کیفیتی مطرح نبوده است آمده اند در شش، هفت ماده ترتیباتی را قائل شده اند. از طرف ایران آن موقع فردی به اسم آقای سیاح مثل این که سفیر کبیر بوده که این را امضاء کرده است و از طرف هیأت رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی یک آقایی به نام آقای سااوویچ مثل اینکه قائم مقام آن هیأت بوده که گویا این را امضاء کرده است. این موافقتنامه کلا ناظر بر هفت ماده است که این هفت ماده اگر بخواهید عیناً قرائت میشود که بتواند در تصمیم گیری شاید مؤثر باشد.
رئیس- هفت ماده.
قائم مقام- هفت ماده موافقتنامه ترانزیت.
رئیس- مربوط به سابق است.
قائم مقامی- که این قرارداد به استناد این موافقتنامه بسته شده است.
یکی از نمایندگان- ماده یک و دو را بخوانند ماده یک آن ذیل دارد.
قائم مقامی- مادة 1- اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در تکمیل حقی که مادة 10 قرارداد مذکور در فوق به ایران میدهد و با تغییر بند 3 (رئیس: لطفاً آرامتر بخوانید) بند 3و4 همین ماده به مؤسسات دولتی یا به شرکتهای تجارتی و بازرگانی حق ترانزیت آزاد را از خاک خود به مقصد ایران برای تمام کالاها صرف نظر از کشور مبدأ و یا کشور تولید کننده اعطاء مینماید. حق مذکور در فوق (این جواب سؤال آقای یزدی هم میشود) شامل ترانزیت اسلحه، تجهیزات و مهمان جنگی از کشور ثابت نمیگردد.
مادة 2- ایران در تکمیل حقی که مادة 10 قرارداد مذکور در فوق به اتحاد جماهیر شوروی میدهد و با تغییر بند 6 همین ماده به مؤسسات دولتی واقتصادی شوروی حق ترانزیت آزاد را از خاک خود به مقصد اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی برای تمام کالاها صرف نظر از کشور مبدأ و یا کشور تولید کننده اعطاء میکند. حق مذکور در فوق شامل ترانزیت اسلحه، تجهیزات و مهمات جنگی از کشور ثابت نمیگردد.
مادة 3- طرفین متعاهد کالاهایی را که به منظور حفظ حیوانات و نباتات و بعلت بهداشتی ورودشان به اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی و یا ایران قدغن میباشد بطور ترانزیت حل نخواهد کرد.
مادة 4- طرفین متعاهد هیچگونه حقوق گمرکی ، مالیات، عوارض، از کالاهای ترانزیتی در یافت نخواهد نمود.        اعم از اینکه کالاهای ترانزیتی مستقیماً هم و یا اینکه کالاهای مذکور تخلیه و تجدید بارگیری شود و یا برای نگاهداری به انبارها تحویل گردد. و یا برای حمل و نقل مجدداً بسته بندی گردد. پرداخت هزینه حمل و نقل کالاهای ترانزیتی و سرویسهای مربوطه، انبارداری، تخلیه بار، باربری حفاظت ، بارگیری وغیره000 در خاک هر یک از طرفین متعاهدین طبق نازلترین تعرفه انجام خوهد شد.
مادة 5- طرفین متعاهد به منظور تسریع حمل و نقل کالاهای ترانزیتی اقدامات لازم را برای تسهیل اجرای تشریفات گمرکی و حداقل وقت لازم برای ترخیص کالاها خواهند نمود.
مادة 6- عملیات حمل و نقل (ماده ای است که این قرارداد در رابطه اش شکل میگیرد) عملیات حمل و نقل مربوط به ترانزیت کالا از خاک ایران را مؤسسات حمل و نقل دولتی ایران واز خاک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، مؤسسات حمل و نقل شوروی انجام خواهند داد. این مؤسسات بین خود موافقتنامه ای (همین موافقتنامه ای که خدمتتان است یعنی قراردادی که اینجا هست) راجع به ترتیب حمل و نقل ترانزیتی ، خط سیر، طرز محاسبه و تسویه حساب و ترتیب مبادله اطلاعات مبنی بر حجم کالا که برای حمل در نظر است و شرایط دیگر منعقد خواهند ساخت.
مادة 7- طرفین متعاهد موافقت مینمایند که کمیسیون مختلطی به منظور مراقبت در اجرای این موافقتنامه و همچنین برای رفع اشکالاتی که ممکن است حین اجرای آن پیش بیاید تشکیل دهند، کمیسیون مزبور بنا به پیشنهاد یکی از طرفین در مسکو یا تهران منعقد خواهد شد. (البته این اساس این قرارداد هست که بقیه اش هم در ذیل آن هست که اگر بخواهید آن را هم میخوانم وگرنه که نه).
دکتر یزدی- آقای هاشمی ببخشید سؤال من این نبود.
رئیس- سؤالتان چی بود؟
یزدی- یادداشت دادم خدمتتان و سؤال من این است که آیا امضاء و تصویب پیشنهاد جدید به منزله قبول و تصویب اصل قرارداد سال 1336 خواهد بود یا نه؟
رئیس- ممکن است که دهها قرارداد باشد که طبعاً تا به مجلس نیاید به اعتبار خود باقی است، ما قراردادها را که لغو نکردیم.
یزدی- لغو نباید بشود.
رئیس- بله میگویم که لغو نکردیم ولی تصویب هم نکردیم، آنها اعتبار دارد یعنی هر قرارداد ترانزیتی که بوده است و ما لغو نکرده ایم آنها اعتبار دارد.
یزدی- مجلس باید نظر بدهد.
رئیس- بله، باید بیاوریم و بحث کنیم ولی تا نیامده است اعتبار دارد و سؤال شما را ایشان جواب دادند. کس دیگری سؤال دارد؟
منشی- آقای عبد خدائی بفرمائید.
عبد خدائی- بسم الله الرحمن الرحیم، با توجه به اینکه کالاهای وارداتی به ایران بوسیله شوروی در سی و شش مورد مشخص شده است مورد سی و هفتم آن هست «متفرقه» که این متفرقه کش – بردار است پیشنهاد من این است که یا کلمه متفرقه حذف بشود و یا اینکه توضیح بیشتری داده بشود که متفرقه چیست؟ البته در کالاهای صادراتی ایران هم متفرقه عنوان نشده است. و این سؤال اول من بود و سؤال دوم من این است که وزیر امور خارجه ای که این پیشنهاد را داده است فعلا کیست؟ و این را برای ما روشن کنید.
رئیس- این که مربوط به وزیر امور خارجه نیست. این مربوط به وزارت راه است.
قائم مقامی- در مورد سؤال اولتان که به اصطلاح وزیر پاسخگو هستم این کالاهایی که در اینجا همانطور که عرض کردم مشخص شده است. کالاهایی است که در جریان حمل و نقل هست الان دارد نرخش تثبیت میشود. خروج ارزش کنترل میشود و به اصطلاح جریان حمل و نقلش انتظام پیدا میکند.آن چیزی را که به عنوان کالاهای بعدی هست. این را نیاز دولت جمهوری اسلامی ایران

تعیین میکند چه بسا که لازم باشد ما فی المثل گندم یا غله از طرف اتحاد جماهیر شوروی بیاوریم. در اینجا مثلا ذرت اشاره نشده است. بلافاصله نرخ ذرت روی ارتباطی که گرفته میشود تعیین میشود و به آن 37 فقره اضافه میشود همانطور که عرض کردم این قرارداد حاوی دو قسمت است یک قسمت اصل ارتباط است که قرارداد تعیین میکند . یک قسمت نرخها است که ضمائم تعیین میکند این نرخها در هر لحظه آن تعداد 37 تا ممکن است یک دفعه به 170 تا برسد و یا 37 تا در عمل مثلا به 5 فقره کالا محدود بشود. بنابراین اشاره اینکه به اصطلاح در آن ضمائم چرا 37 فقره است. بیک دلیل اصلا رفتیم دنبال ضمیمه، که مبنای ثابتی را برای نرخ تنظیم کنیم که کالاهای بعدی را که در ارتباط با نیاز مملکت برای محل و نقلش مطرح میشود. بتوانیم روی نرخهای پایه- ای که به این ترتیب قرارداد بسته شده است. آن نرخها را بتوانیم عمل بکنیم. نرخها را وارد کار بکنیم ولی اگر اشاره بفرمائید که چرا 37 تا؟ خوب، طبیعتاً این نیاز است میتواند 40 تا باشد میتواند بیشتر باشد. متفرقه هم بیشتر در این رابطه عنوان خود متفرقه کالاهایی است که مثلا حامل واگنی است که کیفیت مشخصی از نظر کل حجم آن واگن بارش ندارد. در اصطلاح حمل و نقل (غذر میخواهم که این لغت را باین شکل میگویم) کالاهایی عمومی میگویند باین شکل که مثلا یک کشتی یا یک واگن یا یک کامیون چندین بارنامه دارد. بارش یک دسته نیست. بارش مشخص نیست. بارش مال یک تاجر نیست. طبیعتاً در واگنی که 60 تن است . ممکن است 20 نفر در آن بار ذیسهم یا ذیحق باشند . این متفرقه ناظر بر آن کالاها است. والا حالت خاصی نبوده است که چرا متفرقه گذاشته اند. مثلا اگر تراکتور باشد بحضورتان عرض کنم. چوب باشد، الوار باشد، آهن باشد. احتمالا ده تا، بیست تا، صد تا، هزارتا واگن فقط الوار زده است. فقط آهن زده است . بنابراین نرخ آهن با توجه به بارگیری و تخلیه اش مشخصاً در اینجا قید شده است. ولی متفرقه همانطور که عرض کردم یک واگن یا یک کامیونی است یا یک کشتی است که نوع بارش کاملا متفرقه است. عملا هم ما در بندر خونین شهر این کالاها را تخلیه میکردیم مثلا در بندر عباس این کار را نمیکردیم، در بندر بوشهر مثلا، این کار را نمیکردیم، آنجا بیشتر حمل مستقیم میکردیم. کشتی تمام بارش یک دست بود. میآید آنجا و تماماً مثلا ذرت میزند. تماماً گندم میزند. تماماً کشتی آهن میزند این متفرقه ناظر به آن قضایا است.
عبد خدائی- مربوط به وزارت خارجه است.
رئیس- این مربوط به وزیر راه است.
یکی از نمایندگان – مربوط به وزیر امور خارجه هم هست.
رئیس- آقای خداپناهی کفیل وزارت خارجه است اگر مربوط به آنجا باشد و امضاء بتوانند بکنند امضاء میکنند.
منشی- آقای عباسی بفرمائید.
رئیس- پیشنهادها در مرحله بعد است سؤال اگر دارید بفرمائید.
عباس عباسی- بسم الله الرحمن الرحیم، البته من سؤالی که مطرح کردم نه تا است که خودشان این سؤالها را بخوانند و جواب بدهند بهتر است شاید من بخوانم وقت بیشتری بگیرد. یکی اینکه در مادة اول نوشته «کارهایی از قبیل گمرکی و بندری و غیره00»          برای من معلوم نیست که چه باشد و کجا باشد دوم هم اینکه در ماده 3 بند «ت» «حمل کالا پس از تأیید سایوز ترانزیت» پس از تأیید اگر باشد بنظر من شاید با مشکلاتی برخورد بکند ممکن است یک وقتی کالایی از جایی برای ایران بیاید . یا ایران بخواهد بجایی بفرستد آن شرکت شوروی بگوید نه ما برایمان مقدور نیست و بهانه هائی و چیزهائی ایجاد بکند.
رئیس- اگر بخواهید همه سؤالات را بخوانید که ایشان یادشان میرود میخواهید سؤالاتتان را بایشان بدهید که خودشان بخوانند یا یکی یکی به سؤالات جواب بدهند.
قائم مقامی- در مورد مادة 1 که فرمودید از قبیل گمرکات بندری و غیره این در داخل پرانتز آمده است بخاطر اینکه اصل قضیه ناظر به تشریفات و خدمات است. در اینجا ممکن است که طرفین بهمدیگر مثلا نوعی تخلیه بارگیر را هم بعنوان خدمات حواله بدهند مأمور ما که در اتحاد جماهیر شوروی نیست که این کار را انجام بدهد یا مثلا از واگن به واگن کردن. برای حمل بعدیش از واگن به کشتی کردن، از کامیون به واگن کردن، برای اینکه این مسیر را طی بکند این بوده است که در اینجا صرفاً نیست، عملیات و تشریفات وخدماتی است که عملا امر ترانزیت به آن نیاز دارد. در این رابطه «گمرکی و بندری و غیره» گذاشته اند که ناظر بر آن قضیه باشد. در بند «ب» که فرمودید در اینجا یک نظر اصلاحی است که طبعاً مجلس شورای اسلامی میبایست رویش نظر بدهد نه بنده.
رئیس- پیشنهاد را نخوانید پیشنهادها جداگانه مطرح میشود.
عباسی- نه این سؤال است برای من ابهام دارد.
رئیس- هر چه سؤال دارید بخوانید.
عباسی- بله، یکی هم صورت مجلس در مورد زاهدان بخصوص آورده شده است. قسمت حمل کالا یا ورود کالا یا خروج کالا از زاهدان طبق صورت مجلس باید باشد در حالی که در دیگر بنادر یک همچون قیدی نیست.        مادة 4 بند ح.
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم حمل کالاهائی که بصورت کامیونی یا بصورت حمل کامیون به واگنی یعنی ترکیب این دو تا را در عمل پیدا میکند میبایستی صورت مجلس حاوی تعداد محموله باشد. بند 3 اول را که ملاحظه بفرمائید مثلا بایستگاه عشق آباد به نشانی سایوز ترانزیت ارسال میکند طبق بارنامه راه آهن با کامیون تا باجگیران طبق صورت مجلس تنظیمی «در مورد » مثلا اضافه بوده باید بنویسد طبق صورت مجلس حاوی تعداد محموله وگرنه در تمام موارد دیگر حمل کامیونی یا واگن به کامیونی مطرح میشود بایستی صورت مجلسهای تنظیمی حاوی تعداد محموله باشد که در این تحویل و تحول مشخصاً قید بشود.
عباسی- موضوع بنادر ایران غیر از این مورد ندارد.
قائم مقامی- برای اینکه در آنجا یک بارنامه کشتی است ببینید در اینجا تعداد کامیون شما، معمولا کامیونهائی که بار میآورند بارهای تکه تکه میآورند بار راه آهن یا بار کشتی، بارهای عمده که اصطلاحش را عذر میخواهم که به این شکل عرض میکنم «چارتر» صدا میکنند کشتی را یک جا برای این کار میگیرند. بنابراین کالا باین ترتیب که عمل میشود ما در مرز شمالیمان در جلفا، در آستارا، در انزلی و نوشهر یک شرکتی وجود دارد بنام شرکت مختلط حمل و نقل ایران و شوروی پنجاه درصد سهام آنرا روسها دارند و پنجاه درصدش را هم ایرانیها دارند اینها با توجه به دو سیستم حاکمیت کاملا متفاوت که مطرح است و باصطلاح عدم امکان نفوذ در این دو سیستم از نظر حمل و نقل این شرکت عملیات تحویل و تحول را در این نقطه انجام میدهد  دیگر اینجا نیاز ندارد یعنی شرکتی که عملیات تحویل و تحول را دارد انجام میدهد شرکت مشترک است منتها در زاهدان نمیتواند حضور داشته باشد یعنی در زاهدان عملا خود وزارت راه و ترابری که در اینجا عنوان شده است عمل میکند در مرز نصفش خوب روس است و نصفش ایرانی است ولی موقعی که کالا ترانزیت نمیشود و به زاهدان میآید یک سازمان ثالث دیگری که اصلا در ارتباط به آن قضایا نیست کالا را کلا دارد تحویل میدهد به اصطلاح طبق شرایطی که مقررات باین ترتیب باید تحویل بدهد روی این اصل است که کیفیت زاهدان یا مثلا جاهای دیگری که در داخل ایران مطرح میشود بدون مرز مشترک با آنها این را حائز است.
عباسی- بله، باز مادة 4 بند «د» ایران یا ترابری ایران موظف است که کالا را از فرستنده تحویل و بگیرنده تحویل نماید. هیچگونه قیدی ندارد ، ولو آن فرستنده کالا یا گیرنده کالا یا هر دو آنها در حال جنگ با ایران باشند. امکان دارد شوروی یا فرضاً یک کشور دیگری فردا از طریق ایران بخواهد کالائی مثلا به عراق که الان ما در حال جنگ هستیم یا کشور دیگری همانطور که برادرمان آقای یزدی فرمودند بخواهند کشوری یا دولتی مثلا افغانستان بخواهند بفرستند و ما یک همچون قیدی نداریم. که میتواند، نمیتواند اصلا حق دارد که رد بکند یا نه؟
رئیس- شما ایراداتی که دارید اینجا نیاورید سؤال بیاورید یعنی ما 000
عباسی- عرض میکنم این سؤال است که آیا.
رئیس- همه چیز را میشود به شکل سؤال دربیاورید سؤال بکنید توضیح بخواهید تا ابهام برطرف بشود مخالفتهایتان را بعداً بکنید.
عباسی- عرض کردم برای من روشن نیست که آیا دارای این قید هست یا نه؟
یکی از نمایندگان – آقای هاشمی سؤال خوبی است.

قائم مقامی- در امر ترانزیت کار حمل ونقل باین شکل است که موقعی که سفارشی انجام میشود این سفارش قبولی دارد و اگر امر قبولی انجام نشود عملا ترانزیت انجام نمیشود یعنی اگر الان دولت شوروی سفارشات ما را برای ترانزیت از خود شوروی قبول نکند حالا همه این کالا بخاری باشد یا همه این کالا نمیدانم گندم باشد. کشوری هم که دارد این کالا را میفرستد فرض بفرمائید در یک شکل خیلی خیلی متعارف مثل رومانی و چکسلواکی است که جرو اقمار شوروی هم مطرح است اگر این قبول ندهد اصلا حمل و نقل تحقق پیدا نمیکند یعنی اینها ترتیب حمل و نقل است قرارداد جامع و مانع است جامع تمام جوانب امر باید باشد حالا در یک مورد یک سفارشی را ما نمیخواهیم انجام بدهیم اصلا نمی پذیریمش یعنی اگر الان ما بخواهیم از یک کشوری که ما با آن در حال جنگ هستیم ومثلا به دولتهایی که دشمن ماهستند یا در خط امپریالیسم و صهیونیسم قرار گرفته اند کالا حمل نکنیم عملا آن موقع که میگوید که 300 هزار تن کالا برای اینجا ببر قبولی آن از نظر ما اصلا اعلام نمیشود. که ما در مرز تحویل و تحول کالا را تحویل بگیریم و روی راه -آهن خودما یا روی کامیون ایرانی بزنیم و بیاوریم ترانزیت کنیم. بیک نقطه دیگر ببریم. همین عمل را هم متقابلا او میتواند انجام بدهد بنابراین ذکر این مسأله در قرارداد که اگر یک روزی ما جنگیدیم و کسی دشمن ما شد ما نمیبریم و ترانزیتش را انجام نمیدهیم اصلا باصطلاح نقض غرض است قرارداد حاوی تمام اصول یک قرارداد است انجام آن بر اساس قبولی طرف متعاهد است قبول نمیکنیم و آن کالا را عملا حمل نمیکنیم.
عباسی- ابهام در اینجاست که قیدی برای خودداری ندارد میگوید موظف است که از گیرنده تحویل بگیرید.
رئیس- ایشان جوابشان را دادند شما دیگر بحث نکنید آقای عباسی. شما اگر بخواهید روی همه آن ده، پانزده سؤالی که آنجا نوشتید همینقدر بحث بکنید تا شب هم حرفهایتان تمام نمیشود بحث نکنید سؤال کنید اگر قانع نشدید.
عباسی- بله، من عرض کردم خودشان سؤالها را بخوانند خودشان هم جواب بدهند راحت تر هستند.
رئیس- مثل اینکه دیگر سؤال ندارند.
عباسی- چرا یک دو سه تا سؤال است.
خلخالی- آقا وقت مجلس را میگیرید.
عباسی- وضع حمل و نقل هوایی برای من روشن نیست من نفهمیدم.
قائم مقامی- قرارداد ناظر است در حمل و نقل کالای تجاری از طریق زمین، دریا و زمین اعم از جاده و کامیون وراه آهن است قرارداد هوایی ناظر بر این قضیه نیست.
منشی- آقای خلخالی بفرمائید.
خلخالی- بنام خدا، من از جناب آقای وزیر این معنا را سؤال میکنم که آیا000
یکی از نمایندگان- معاون وزارتخانه هستند.
خلخالی- معاون وزیر چون آقایان خودشانرا معرفی نمیکنند لذا ما هم آشنائی چندانی نداریم و متوجه نمیشویم.
قائم مقامی- عذر میخواهم ، من قائم مقامی معاون وزارت راه و ترابری هستم.
خلخالی- حالا، آن مقام مسؤولی که از طرف وزارتخانه آمده میخواهم ببینم کالاهائی که از راههای خشکی و آبی اتحاد جماهیر شوروی به ایران ترانزیت میشود آیا این کالاها را آنجا بررسی میکنند که بفهمند توی این بار و توی این ماشین چی هست؟ یا نیست؟ یا اینکه همینجوری میآورند و بما تحویل میدهند خلاصه این برای ما جنبه حیاتی دارد که باید ما بفهمیم اگر آنها طبق یک قراردادهائی تفتیش میکنند اگر بخواهند همچو امتعه ای را بخواهند از ایران ترانزیت بکنند باید ما عیناً همان کار را انجام بدهیم.
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم کیفیت سفارشاتی که انجام میشود همانطور که عرض کردم در مرز تحویل و تحول این کالاها دقیقاً مشخص میشود که این کالاها چه هستند سفارشات انجام شده است سفارشات اصولی است یا نیست که انشاءالله وزارت بازرگانی در آینده بتواند با تجارتی که در اختیار هیأت دولت درمیآورد مشخصاً کالاهائی بیاید که دقیقاً مورد نیاز هم باشد.
خلخالی- یعنی بارها تفتیش میشود؟
قائم مقامی- در اینجا بارها بر حسب برنامه و آن مالکیت اساسی و آن صورت حسابهای اساسی دیده میشود ، به اصطلاح یک بار توسط حمل و نقل و یک بار توسط گمرک، عملیات گمرکی بر اساس دیدن کالا انجام میشود.
خلخالی- متوجه نشدم غرض من اینست که یعنی مالی که از چکسلواکی یا از رومانی یا منباب مثال از آلمان غربی، شرقی میگیریم دوباره در خود شوروی این را تحقیق میکنند ببینند توی این بارها چیست؟ من این را میخواهم بدانم.
قائم مقامی- حالا بنده متوجه شدم شما چه میخواهید، حضورتان عرض کنم راجع به تفتیش چه بگردند و نگردند خدا عالم است که چه میکنند.
خلخالی- نه دیگر، این باید برای ما مشخص بشود.
قائم مقامی- آن چیزی که مطرح است در این رابطه قاعده تفتیش نیست چون اینها بر اساس پلمب «تیر» که یک کنوانسیون بین المللی است باید حرکت کند هر وسیله ای که تابع این پلمب «تیر» باشد اساساً پلمبش باز نمیشود موقعی که مبدأ این پلمب را نصب کرد در طول مسیر این پلمب کنده نمیشود تا میرسد به کشوری که خریدار بوده است و کشورهای بین راه بجر در مواردی که مثلا احساس حمل اسلحه یا حمل قاچاق بکنند، یا حمل مواد مخدر بکنند و فکر کنند که تشریفات تیر رعایت نشده است 0000
خلخالی- آقای حسینی میگویند این مطابق شغل شما بود (خنده نمایندگان). من به این کار ندارم این یک مسأله حیاتی است برای ما چون بعضی از بارها که از بعضی کشورها وارد میشده مورد تفتیش قرار میگرفته.
قائم مقامی- بهر حال این دیده میشود.
رئیس- توضیحتان را بگذارید برای بعد.
قائم مقامی- البته در موقع خودش من میخواستم این نقشه را خدمتتان عرض کنم که این دقیقاً جریان کالاهائی را که ما میخریم از کشورهای خارجی بر اساس حمل با کامیون و راه آهن و واگن که در حال انجام است به مقاصدی که مشخص شده ترسیمش میکند که البته بعد از فرمایشات آقایان نمایندگان0000
رئیس- توضیحاتتان را کوتاه بدهید که وقت زیاد نگیرد.      بعد کدام یک از آقایان هستند؟
منشی- آقای سید محمد خامنه ای هستند که تشریف ندارند و کس دیگری سؤالی نکرده است.
رئیس- بسیار خوب ، سؤالاتی که مطرح شده بود جواب دادند و حالا مخالف و موافق صحبت میکنند.
قره باغ- من تذکر آئین نامه ای دارم.
رئیس- تذکر آئین نامه ای تان چیست بفرمائید.
قره باغ- بسم الله الرحمن الرحیم، در ماده 80 هست که لوایح قانونی که از طرف دولت به مجلس پیشنهاد میشود باید اولا دارای فلان و ثانیاً دلایل لزوم تهیه و پیشنهاد آن در مقدمه لایحه بطور وضوح درج شود در ماده 110 در ضمن آن میگوید «لوایح و طرحهای دوفوریتی آنست که پس از تصویب دو فوریت بلافاصله بطبع و توزیع آن اقدام و پس از 24 ساعت از موقع توزیع در مجلس مطرح شود در هر لایحه این و طرح ضرورت دارد مخصوصاً لوایح و یا طرحهائی که پای کشورهای خارجی در میان است که با یک کلمه ممکن است که چه فسادهائی ببار بیاورد.» ولی این لایحه را همین الان برای ما آوردند و از رفقا و برادرانی که اینجا هستند میپرسیم میگویند ما هم نداریم (عده ای از نمایندگان: قبلا بدست ما رسیده است) نسبت به شما اشتباه نیست.
رئیس- تذکرتان معلوم شد بحث نکنید، تذکرتان را فهمیدم جواب میدهیم.
قره باغ- ما چنین چیزی را نداشتیم الان اگر بخواهند بحث بکنند ما وارد ماجرا نیستیم000
رئیس- تذکرتانرا فهمیدم.
قره باغ- به چنین لوایحی الی الابد ما رأی نخواهیم داد.
رئیس-‌ آقایان روز چهارشنبه این طبع شده و در همه محفظه ها گذاشته شده است.
عده ای از نمایندگان- ما ندیدیم آقای هاشمی بما نرسیده است.
رئیس- دلیلش هم این است که اکثریت آقایان برداشته اند حالا اگر 000 (چند نفر از نمایندگان: ما ندیدیم برای ما نفرستادند) پیدا است که تبعیضی قائل

نمیشوند که برای شما نفرستند آقایان یا مسافرت رفته اندیا نبوده اند، برنداشته اندحالا گرفتار کم -کاری خودشان هستند.
یکی از نمایندگان – چون در قطع بزرگ چاپ شده شاید متوجه نشده اند.
رئیس- خوب، چون بزرگ بوده است خیال کرده اند نشریه است. و مثل اینکه نخوانده اند.
یکی از نمایندگان- آقای هاشمی همه اش را خوانده ایم.
رئیس- اولین مخالف صحبت کنند، آقای حائری زاده بفرمائید.
حائری زاده- بسم الله الرحمن الرحیم، قسمت زیادی از صحبتها را در ضمن سؤالات مطرح کردند اما آنچه که من بصورت نسبتاً منظمی برای خودم تنظیم کرده بودم اجازه بدهید در عین حالی که ممکن است بعضی از قسمتها تکرار شود ولی نمیتوانم از داخل متنی که آماده کرده ام دربیاورم. مسأله اول علت اینکه من مخالف مشروط نوشته ام با اصل این کار که دارد یا مایحتاج دیگری که داریم از این مسیر بیاید و از این استفاده بشود مسأله ای نیست ولی مخالفت من، آن روز هم مطرح کردم بخاطر این است که به این سرعت و با این عجله بصورت دوفوریتی بخواهد مطرح بشود به دلائلی که دارم با این سرعت مخالفم و پیشنهاد من این بود که یک فوریتی باشد و خارج از نوبت در کمیسیون مطرح بشود (یکی از نمایندگان : گذشتند) بهر صورت میشود فوریت را با امضای 15 نفر پس گرفت.
رئیس- این گذشته است این را باید همان روز میگفتید.
حائری زاده- نه، نگذشته است میشود با امضای 15 نفر فوریت را پس گرفت و در یک کمیسیون دقیقاً بررسی بشود و تمام جوانبش همانطور که عرض کردم سنجیده بشود.       سؤال من اینجا است که دلایلی که برای مخالفت دارم این است که امضای طرفین در تاریخ 25/6/59 انجام شده است و بعد از هفتاد روز در تاریخ 5/8/59 تصویب هیأت وزیران انجام شده است و بعد در تاریخی که در مجلس مطرح میشود 11/9/ است یعنی بعد از امضاء تا طرح در مجلس دو ماه و شانزده روز طول کشیده است و از تصویب هیأت وزیران تا طرح در مجلس یک ماه و شش روز طول کشیده است وقتی که چنین چیزی بعد از تصویب هیأت وزیران تا طرح در مجلس یک ماه و شش روز طول کشیده خوب، چه مانعی دارد که الان فوریت را پس بگیریم وبعد در یک کمیسیون دقیقاً بررسی بشود و یک خرده حساب شده تر روی اصل قرارداد سال 1336 هم مطالعه بشود چون وقتی که استناد میکنیم به مادة 6 آن قرارداد خودبخود آن قرارداد را پذیرفته ایم وقتی به آن استناد میکنیم یعنی خود آنرا هم الان مورد قبول قرار داده ایم این فرق میکند با اینکه اصل قرارداد را دومرتبه بیاوریم و یک ماده اش را بگوئیم قبول است و بقیه اش رد است یا نظرات اصلاحی روی آن داشته باشیم، در هر صورت در ماده اول 0000
رئیس- اجازه بدهید حالا اولین قسمت حرفتانرا برسیم ایشان تقاضای سلب فوریت در این لایحه را دارند.
حائری زاده- با امضای نمایندگان میشود که این لایحه یک فوریتی بشود یعنی خارج از نوبت در کمیسیون مربوطه یا کمیسیونهای مشترک بررسی بشود وبعد بیاید به مجلس.
رئیس- ایشان تقاضای سلب دوفوریت دارند باید از مجلس رأی بگیریم.
معین فر- نمیشود باید با امضای 15 نفر باشد000
حائری زاده- اجازه بدهید من صحبتم را بکنم.
رئیس- وقتی که تقاضای سلب دوفوریت شد دیگر شما حق صحبت ندارید.
حائری زاده- آقای هاشمی اگر اجازه بدهید من بقیه دلایل مخالفتم را بگویم شاید راحت تر سلب فوریت بشود.
رئیس- خیر، اگر میخواهید تقاضایتانرا پس بگیرید تا برگردیم به اصل مطلب.
حائری زاده- نه، من تقاضایم را دارم.
یکی از نمایندگان- آقای حائری زاده تقاضای سلب یک فوریت نه دوفوریت ، من میخواهم از دو فوریتی به یک فوریتی تبدیل بشود.
رئیس- اجازه بدهید در صورت رد.
حائری زاده- آقای آیت میگویند طبق مادة 114 میتواند.
رئیس- اجازه بدهید این ماده ای را که ایشان حق این کار را دارند من بخوانم اگر آقایان سلب فوریت را تصویب کردند: «در صورتی که مجلس فوریت لایحه یا طرحی را تصویب نکند یا پس از تصویب بر اثر تقاضای دولت یا یکی از نمایندگان قبل از ورود در شور ماده واحده یا مواد سلب فوریت آنرا تصویب کنند ادامه مذاکره بطور عادی صورت خواهد گرفت تقاضای سلب فوریت برای هر طرح و یا لایحه فقط یکبار بعمل خواهد آمد » آقای حائری زاده تقاضای سلب فوریت کردند و استدلالشان را هم گفتند آقایانی که 000
یکی از نمایندگان- وارد در شور شده ایم.
رئیس- خیر، هنوز وارد نشده ایم و در کلیاتش هم بحث نکرده ایم وارد شور ماده واحده یا مواد هنوز نشده ایم این اولین مخالف است که دارد صحبت میکند، تا بحال توضیح بود. آقایانی که با پیشنهاد آقای حائری زاده دائر بر سلب فوریت موافقند قیام بکنند.
عده ای از نمایندگان- یک فوریت، یا سلب یک فوریت؟
رئیس- بله، سلب یک فوریت (عده کمی برخاستند) تصویب نشد حالا بقیه حرفتان را ادامه بدهید.
حائری زاده- پس بنابراین آن مسأله ای که یکی از دوستان گفتند، من تأکید میکنم که لزوم فوریت و قید دلایل فوت فرصت یا امکان وقوع خسارت در مقدمه آورده بشود به عنوان یک پیشنهاد اصلاحی که بعداً معلوم میشود در مادة اول قید شده که سایوز ترانزیت سفارشات مربوط به انجام عملیات حمل و نقل و تشریفات خدمات را از ترابری و همچنین از مؤسسات دولتی و اقتصادی ایران و شرکتهای تجارتی و بازرگانان قبول خواهد کرد اینجا مسأله ای پیش میآید که راه برای شرکتهای تجارتی و بازرگانان برای بعضی سوء استفاده ها ممکن است باز باشد که حداقل این است که اگر این جا چیزی اعمال نمیشود دولت در کنار این یک آئین نامه داخلی داشته باشد در این مورد که من این را تأکید میکنم و نماینده دولت هم اینجا هستند که الان سایوز ترانزیت تنها با ترابری روبرو باشد نه اینکه سایوز ترانزیت بتواند سفارشات مربوط به انجام عملیات را از شرکتهای تجاری و بازرگانی هم قبول بکند همه بازرگانی داخلی و بازرگانان و شرکتهای تجاری از کانال ترابری که دولتی هست کارهایش را با سایوز ترانزیت انجام بدهد، در قسمتهای آخر ماده اول است.
رئیس- شما بدانید که فقط به عنوان مخالف میتوانید صحبت کنید.
حائری زاده- بله، به عنوان مخالف دارم صحبت میکنم. مخالفم بخاطر اینکه اینجا تصریح نشده است.
رئیس- ببینید پیشنهاد فقط جداگانه داده میشود.
حائری زاده- بسیار خوب من میگویم یکی از دلایل مخالفتم با این قرارداد این است که 000
رئیس- خیلی خوب ، من تذکر دادم، شما هم این تذکر را مراعات کنید.
حائری زاده- در مادة دوم در قسمت دوم ماده است که بنادر خارجی را گفته است، قسمت آخر جمله ای هست که ناجور است البته قسمت اول آنرا هم میگویم.
مادة دوم (بند الف) – که مسأله زاهدان قید شده است که جزو نقاط خشکی مرزی هم نیست و یک جائی است درست در وسط ایران و در شرق، موقعیت خاص منطقه ای را هم در نظر بگیرید اعتقاد من این است که زاهدان حذف بشود که آقایان هم فرمودند در قسمت دوم ماده دوم قید شده که در صورت توافق طرفین ممکن است کالاها از سایر نقاط مرزی ایران و نیز شوروی حمل گردد این طرفین یکی ترابری است و یکی سایوز شوروی از این نظر شاید جالب نباشد اینجا یک مرزی و یک حد سنگین تر و سخت تری را باید گذاشت نه که در صورت توافق طرفین ممکن است کالاها از سایر نقاط مرزی ایران شوروی نیز حمل گردد اینهمه مرز باز داریم واینهمه مرز مشترک000
رئیس- جناب حائری زاده بگذارید من یک تذکر بدهم طبق روال آئین نامه اگر بخواهیم عمل بکنیم بعد از اینکه کلیات را تصویب کردیم باید این مواد را یکی یکی جداگانه تصویب بکنیم والان شما وارد جزئیات مواد که میشوید دوباره هم میخواهید همین را بگوئید من خواهش میکنم کلیاتتانرا بفرمائید هر موقعی که بماده مربوطه رسیدیم و خواستیم تصویب بکنیم آن موقع

صحبت بکنید.
حائری زاده- در آن موقع باز وقت داریم؟
رئیس- چاره ای نداریم چون اگر بخواهیم الان اینطور بحث بکنیم.
یکی از نمایندگان- آن مربوط به کلیات است.
رئیس- باید کلیات باشد، فعلا کلیات مطرح است اگر در کلیات لایحه حرفی ندارید بگذارید برای وقتی که یکی یکی این مواد را میخوانم و میخواهیم رد بشویم.
حائری زاده- البته با توجه به کل قرارداد، با کل موافقم ولی اصلاحات و نظراتی دارم.
رئیس- خیلی خوب، باز پیشنهادات هم بعداً مطرح میشود و در هر ماده ای هم میتوانید پیشنهاد بدهید این کار ما خیلی طولانی خواهد شد.
حائری زاده- بسیار خوب، در جزئیات وارد شدیم من بقیه بحثم را برای آن موقع میگذارم.
منشی- آقای رضا اصفهانی (موافق).
اصفهانی- بسم الله الرحمن الرحیم، اگر شرایط خاصی را که فعلا داریم در نظر بگیریم و آن مقدار کالاهای ضروری که بعضیهایش کالاهای مادر هستند که باید هر چه زودتر حمل بشود و بیاید اینها را مورد توجه قرار بدهیم معتقدم دوفوریت که هیچ بلکه باید ده فوریتی باشد بسیاری از مرغداریها هست که بخاطر وجود بعضی از قسمتهای فنی همینطور معطل مانده است بسیاری از جاها هست که بخاطر کمبودتراکتور و کمباین و امثال اینها نشده که کشت بشود، همینطور بسیاری از کارخانه- ها هست که این کارخانه ها احتیاج بیک سلسله پیچ و مهره ها و ابزاری دارند که اینها هنوز موفق به دریافت آن نشده اند اصولا در نظر بگیریم که خود قرارداد ترانزیت یک شرط استثنائی است ما در یک موقعیت خاصی هستیم اگر اوضاع و احوال خیلی طبیعی بود که بطور مستقیم ما وارد میکردیم، بنابراین من معتقدم این مسأله را هر چه زودتر فیصله بدهیم و ترتیبی بدهیم داده بشود که برای بحث در قسمتهای جزئیش هم آنطور که در تجربیات قبلی داشتیم مجلس آنجور معطل نشود که بسیاری از کالاها الان فاسد شده یا در حال فساد است آن چیزهائی هم که فاسد نشده اگر اینجا بیاید حداقلش این است که تا حدودی جلو این تورم را میگیرد والسلام.
رضوی اردکانی- من اخطار قانونی دارم.
رئیس- آقای رضوی اخطار قانونی دارند بفرمائید چه ماده ایست؟
رضوی- مادة 125 قانون اساسی، در این ماده دارد که تمام عهدنامه ها و موافقتنامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولتها باید پس از تصویب مجلس به امضای طرفین برسد ولی در این قرارداد نوشته در تاریخ فلان قبلا امضاء شده و حالا به مجلس آورده اند بالاخره با این قرارداد تطبیق نمیکند، باید بعداً امضاء بشود.
رئیس- این پیش نویس است.
رضوی- ممکن است که زیرش نوشته اند که انشاءالله بعد از تصویب عملی بشود ولی قرارداد را امضاء کرده اند.
رئیس- آن پیش نویس است هنوز هیچ کاری رویش نکرده اند و بدون تصویب امضاء نمیشود آنها قبلا مذاکره کرده اند و برای تصویب آورده اند.
منشی- مخالف آقای نقوی.
نقوی- حرفی ندارم.
رئیس- حرفی ندارند مخالف بعدی.
منشی- آقای عباس عباسی مخالف.
عباسی- من مخالف مشروطم اگر میشود تا 000
رئیس- بسیار خوب، آنرا که در مواد میتوانید به موقعش صحبت کنید.
عباسی- البته یک تذکر دیگری هم هست و آن اینست که این باعث این نشود که ما دیگر حق انعقاد قرارداد با یک کشور دیگری نداشته باشیم این باید در آن قید بشود.
رئیس- بسیار خوب، شما این را در پیشنهادتان بفرمائید. مخالف دیگری نداریم اگر کسی از آقایان موافقند میتوانند صحبت کنند والا از کلیات رد بشویم و مواد را بخوانیم.
موحدی ساوجی- من به عنوان مخالف نامنویسی کرده ام.
رئیس- آقای موحدی ساوجی بفرمائید.
موحدی ساوجی- بسم الله الرحمن الرحیم، علت مخالفت من بخاطر این است که چون در این لایحه همه پیش بینی های لازمه انجام نگرفته و از جهاتی میبایستی بعضی جنبه ها روشن میشد و نشده است از این جهت من با کلیات این لایحه هم مخالفم یعنی با اصل قرارداد تجاری و ترانزیتی یعنی با مسأله حمل و نقل کالاهای تجارتی مخالفتی ندارم اما با اینکه در این مواد لایحه آن پیش- بینی های لازمه نشده که از جمله دو چیز را من اینجا یادداشت کرده ام با اینکه این لایحه را از اول تا آخر خواندم دیدم این دو چیز در آن لایحه وجود ندارد. یکی همان است که آقای 0000
رئیس- آقای موحدی، وقتی که به آنجا رسیدیم ماده ماده میخوانیم شما پیش بینی هایتانرا پیشنهاد میدهید و مجلس تصویب میکند آنهم اگر مجلس رأی داد.
موحدی ساوجی- چون مسأله بنظر من این است که کلیات از جزئیات جدا نیست.
رئیس- خیر، حالا آن بحث نیست، پیش بینی ها را بصورت پیشنهاد مطرح میکنید و رویش عمل میکنیم.
موحدی ساوجی- نه پیشنهاد این که ناقص است دیگر.
رئیس- وقتی که به آن ماده رسیدیم اگر نقصی بنظرتان رسید نقصتانرا بفرمائید. الان جای این بحث نیست. از آقایان موافق بفرمایند یک نفر بیایند صحبت کنند.
منشی- موافق آقای قائمی هستند.
رئیس- آقای قائمی بفرمائید.
دکتر قائمی- بسم الله الرحمن الرحیم، این چون اولین قراردادی است که در عمر مجلس ما که در رابطه با یک بیگانه مطرح میشود موادش را من دقیقاً خواندم که کلیاتش تا حدودی که من تشخیص دادم این است که جوانب طرفین در این قرارداد کاملا رعایت شده است و حتی در بارة موارد مورد اختلاف کمیسیونی را که از لحاظ اعضاء مساوی هستند در نظر گرفته شده و به فکر خسارات ناشیه عمدی یا غیر عمدی در این قرارداد بودند و علاوه بر این مدت این قرارداد تا حدود دی ماه سال بعد گذاشته اند که این خودش یک تجربه ای است که اگر احیاناً در حین عمل احساس کردیم که بعضی از موادش یا کلش زیان بخش است قادر به لغوش هستیم اما در بارة ضرورت تصویبش که من موافق آن هستم تجربة جنگ به ما یاد داد که ما نباید تها به داشتن یک راه در مملکت قانع باشیم شبکه ارتباطی ما در سطح بین المللی باید وسیع باشد تا اگر عوامل امپریالیسم یک راه را بر ما بستند راههای دیگر باز باشد بخصوص که فعلا بسته بودن راههای آبی جنوب فعلا بخاطر ضرورت جنگی میتواند عاملی باشد برای تأیید گفته های من به تصویب این قرارداد و همینطور نیاز به ورود بعضی از مواد ضروری به مملکت مثل دارو یا مواد اولیه کارخانجات، مفاد این را در کل که یکی دوبار من تقریباً باید بگویم دقیقاً خوانده ام تا آنجا که من میفهمم زمینه را برای وابستگی به شرق فراهم نخواهم کرد در عین اینکه ما اصرار داریم از دامن غرب خودمانرا بیرون بکشیم که کشیدیم یک سری جزئیاتی است که البته اینها را در ضمن بحث در مواد مطرح خواهم کرد مثل مسأله اینکه مثلا سه روز قبل اعلام کنند یا اینکه نرخ حمل کالا چه باشد چه نباشد اینها مسائل جزئی است در جمع من موافقم که هر چه زودتر این قرارداد تصویب بشود.
رئیس- فقط یک تذکر میدهم، ایشان یک تعبیری داشتند که راههای آبی جنوب بسته است در صورتیکه راههای آبی جنوب بسته نیست.
منشی- دیگر کسی مخالف نداریم.
رئیس- مخالف نداریم از آقایان اگر کسی حرف اضافی از آنچه که گفته شد دارند صحبت کنند والا وارد مواد میشویم.
منشی- اجازه بدهید به ترتیب اسامی آقایان را بخوانم. آقای رنجبرموافق، صحبتی دارید بفرمائید.
رنجبر- بسم الله الرحمن الرحیم، با کلیات این طرح موافقم ضمن اینکه شابد بعضیها یا عده ای این طرح را در جهت وابستگی به شرق بنامند و یا اینکه آنرا مغیر با شعار نه شرقی، نه غربی تلقی بکنند ولی از آنجائی که مملکت ما ، رابطه صحیح بازرگانی مابین تمام کشورهائی که در یک خط حقیقی و انسانی واقعی حرکت میکنند لزوم دارد بنابراین با این طرح موافقم و تقاضای تصویب آنرا دارم.

منشی- آقای نصیری لاری.
نصیری لاری- بسم الله الرحمن الرحیم، در مورد موافقت با این قرارداد برادرمان آقای انصاری مطالب مفصلی را فرمودند و تا حدودی حق مطلب ادا شد اما یکی دو نکته را من به عرض میرسانم و آن اشاره ای است که آقای رنجبر کردند اصولا مسأله وابستگی در اینجا نمیتواند مطرح باشد دو تا همسایه دیوار به دیوار گاهی این احتیاج دراد از در خانه او عبور بکند و بالعکس و این یک مسأله طبیعی است و از طرف دیگر ما نیاز داریم به اینکه کالاهائی را فوراً و ضرورتاً وارد کنیم و راههائی را که در دست نداریم و بعضی از آنها هم آسیب پذیر است و احتمال اینکه یک روزی بروی ما بسته بشود روی مقتضیاتی است که الان در منطقه وجود دارد و ناگزیریم از این راه استفاده کنیم دیگر اینکه معذورات همانطوریکه همه میدانند در اسلام اباحه کننده بعضی از محظورات هست دید واین را باید ازش استفاده کرد.       مسأله ای که بعضی از آقایان وسواس داشتند یکی محمولات نظامی بود که در متن خود قرارداد ذکر شده و رد شده ودیگر اینکه مسائل مرزی مشترک که افغانستان با روس دارند اینکه امکان دارد از پشت جبهه وسائل نظامی وارد کنند. اولا همان ماده ای که محمولات نظامی را رد کرده است ناظر بر همین قضیه هست. در ثانی فعلا افغان و روس آنقدر مرزهای باز دارند و دست خودشان است و نیازی که از اینجاها دیگر ببرند ندارند. و از طرف دیگر اینها مسائلی نیست که ایجاب بکند آمدن مستشار یا چیزهای دیگری که ما وسواس داشته باشیم از اینکه وابستگی نظامی، خرید نظامی به آن صورت نیست. عبور کالا است از راههای آبی و خاکی هم مرز با ایران که دولت شوروی دارد. بنابراین مسائل قرارداد تجاری به آن صورت نیست و سیاسی نیست. خریدهای نظامی هم به آن صورت نیست که برای تعلیم مثلا فرض کنید. آنهائی که میخواهند آن تجهیزات را بکار ببرند، ناگزیر باشیم از اینکه مستشار بیاوریم. بنابراین بنده موافقم به اینکه بقول آقای اصفهانی با فوریت هر چه بیشتر این قرارداد تصویب بشود و مورد عمل واقع بشود. عرضی ندارم.
رئیس- هنوز هشت نفر دیگر موافق اسم نوشته اند با توجه به این دوفوریتی که آقایان تصویب کرده اند ملاحظه بکنند که حرفها را خیلی کوتاه بگویند واگر حرف جدیدی البته باشد خیلی بجا است.
دکتر خلیلی- آقای هاشمی وقت مطالعه بدهید.
رئیس- حالا چون آئین نامه قرارداد دولت هیچگونه محدودیتی به مجلس نداده است، باز است و باید بحث شود البته در آئین نامه بعدی شاید یک فکری بکنیم. اما فعلا نمیتوانیم هیچگونه محدودیتی ایجاد بکنیم.
یکی از نمایندگان- پیشنهاد کفایت مذاکرات داده بشود.
رئیس- در این لایحه و همچنین در لایحه بودجه هم کفایت مذکرات نمیشود داد.
دیالمه- خودشان رضایت بدهند.
رئیس- حالا اگر کسی میخواهد آن یک مسأله دیگری است ولی کسانی که خواستند صحبت کنند حق دارند مگر اینکه خود آقایان منصرف بشوند.
منشی- آقای سید ابوالفضل موسوی تبریزی.
سید ابوالفضل موسوی تبریزی (موافق مشروط) – بسم الله الرحمن الحریم، بطوریکه برادرانمان توضیح دادند این راه اگر برای ما باز باشد و کالای تجارتی و مورد نیاز مردم مخصوصاً در این زمان که ملت ما احتیاج مبرم دارد هیچ اشکال ندارد منتهی یک نکته ای را تذکر میدهم مشروط بودنم به این جهت است زیرا شاید به نظر بعضی از نمایندگان این نکته برانی بشود باید با حفظ استقلال جمهوری اسلامی ما باشد این نکته را باید من تذکر بدهم.         یکی هم نامه ای راجع به همین لایحه شرکت حمل و نقل آذران که تقریباً متشکل از 19 شرکت حمل و نقل است که به من داده اند با اجازه آقایان متن نامه را که چند خط بیشتر نیست برایتان بخوانم که باید اینها را هم در نظر بگیریم. «ساحت مقدس مجلس شورای اسلامی بطوری که از سیمای جمهوری اسلامی ایران مشاهده گردید قانونی جهت حمل و نقل زمینی در شرف تصویب است در تنظیم این قانون به هیچوجه از نظر صاحبان حرف و مشاغل که بنحوی از انحاء با امر حمل و نقل سر و کار دارند استفاده نشده است.»
رئیس- این صحبت شما مربوط به این موضوع نیست بلکه به لایحه دیگری است الان در کمیسیون است.
ابوالفضل موسوی تبریزی- اگر مربوط به آن باشد که در وقت خودش صحبت میکنم فقط موافق مشروط بودن من علتش این بود یعنی موافقم و اصل کر هم خیلی خوب است اگر یک راهی هم برای حمل کالا برای مملکت ایران باز باشد و کالا را وارد بکنند و این تورم را در مملکت بردارند بنظرم راه بهتری است منتها با حفظ استقلال جمهوری اسلامی ایران والسلام.
منشی- آقای علی اصغر باغانی.
رئیس- آقای باغانی بفرمائید.
علی اصغر باغانی- بسم الله الرحمن الرحیم. مطلبی که لازم می بینم تذکر بدهم مثل این است که حمل و نقل کالا با قرارداد بازرگانی با دولت اتحاد جماهیر شوروی اشتباه شده است که بعضی مسأله وابستگی را عنوان کردند این قرارداد که به مجلس آورده شده است فقط برای حمل و نقل کالاهای تجارتی است قرارداد بازرگانی با خود دولت اتحاد جماهیر شوروی نیست که مسأله وابستگی یا غیر وابستگی مطرح باشد با توجه به ضرورتهائی که کشور، از نظر حمل و نقل کالاها احساس میکند تقاضا میکنم که دوفوریت لایحه زود مورد تصویب قرار بگیرد و کشور از این تنگنا بیرون بیاید.
تاتاری- این آقایانی که حرف جدیدی ندارند استدعا میشود کفایت مذاکرات بشود.
رئیس- باز هم تذکر میدهم آقایانی که حرف جدیدی ندارند وقت مجلس را نگیرند.
منشی- آقای حسینعلی رحمانی بفرمائید.
حسینعلی رحمانی- بسم الله الرحمن الرحیم. دلیل موافقت شرایط مخصوص جنگی و محاصره اقتصادی است که ما را در شرایطی قرار داده است که باید شیوه ای را در وضع کشور به وجود بیاوریم که اثر محاصره اقتصادی را خنثی بکند واین یک شیوه معمولی بین المللی است که موجب وابستگی نخواهد بود بعضی از آقایان تذکراتی در مورد اینکه موجب وابستگی نباشد فرموده اند. باید گفته بشود که در مورد بررسی بندها باید دقت کامل به عمل بیاید و تردیدی در تصویب کل موضوع نداشته باشد والسلام.
رئیس- 182 نفر حضور دارند اگر رأی دادید وارد شور در مواد میشویم که یکی یکی مواد را بخوانیم  و تصویب کنیم. آقایانی که با عبور از بحث در کلیات و ورود در شور مواد موافق هستند قیام بکنند (اکثر برخاستند) تصویب شد با اکثریت قاطع ، حالا یکی یکی مواد را بخوانید.    آقایان خودتان نسخه ای دارید با دقت توجه بفرمائید آقای بیات میخوانند و ماده به ماده رد میشویم این اولین کار ما است در مورد 0000
معین فر- اجازه بدهید توضیحی بدهم.
رئیس- آقای معین فر.
معین فر- بسم الله الرحمن الرحیم، لایحه اصلا به صورت مادة واحده است .
رئیس- خیر، من پروتکل را میگویم.
معین فر- به هیچوجه نیازی نیست که پروتکل اینجا خوانده بشود و به جزء جزء آن رأی گرفته بشود. پروتکل ضمیمه لایحه است، لایحه هم به صورت مادة واحده است که به دولت برای مبادلــه اش اجازه میدهد. به این ترتیب هیچ احتیاجی نیست.
دیالمه- آقای هاشمی، تبصرة مادة 86 را بخوانید.
رئیس- آقای دیالمه این ماده مربوط به ایجاد لایحه نیست شما مقاوله نامه ها و این قبیل مواد را بخوانید ، ماده ای را که شما گفتید به این موضوع ارتباطی ندارد.
دیالمه- اگر لایحه باشد نمیشود به صورت مادة واحده درآورد اگر قرارداد باشد0000
رئیس- اصلا شما مقاوله نامه ها و قراردادها را ببینید، باید پروتکل خوانده بشود.
آقامحمدی- آقای هاشمی، تذکری دارم.
رئیس- اتفاقاً این لایحه از آن مواردی است که اولین کار ما است و خیلی هم طولانی خواهد بود آقای آقامحمدی بفرمائید.
آقامحمدی- بسم الله الرحمن الرحیم، آقای هاشمی اگر قرار باشد که در این لایحه تغییراتی بدهیم باید نماینده شوروی هم اینجا باشد یعنی آن کسی که امضاء میکند که بگوید آری یا خیر.

رئیس- اتفاقاً همینطور هم هست دولت باید این قرارداد را بردارد و برود آنجا با ایشان صحبت بکند. این پیش بینی شده است حالا من میخوانم این مواد مربوطه را بخوانیم و بعد در مورد آن تصمیم بگیریم.
دکتر آیت- بنده تذکر دارم.
رئیس- بفرمائید.
دکتر آیت- بسم الله الرحمن الرحیم، این مطلبی را که میخواستم بگویم آقای آقامحمدی گفتند. در قراردادها رسم است که اگر مجلس تغییراتی داد میروند با آن طرف مذاکره میکنند که او قبول بکند اما خواستم در اینجا بگویم که مغیر با دوفوریت است یعنی ما در اینجا در حقیقت خواندیم و این قرارداد هم ترانزیت است، چیز مهمی نیست حتی اگر یک جمله هم تغییر پیدا بکند دوباره رفتن و مذاکره کردن و برگشتن فوریت را از بین میبرد. این به صورت تقاضا و خواهش است ضرری ندارد که اصلا کسی پیشنهاد تغییری نداده است چون هیچ ضرری در اینجا نیست من فقط این مطلب را خواستم بگویم.
رئیس- اگر مجلس این کار را کرد حرفی نداریم.
آیت- البته به عنوان تذکر است که عرض کردم.
رئیس- بگذارید مواد را بخواینم تا ببینیم چه حاصل میشود؟
فؤاد کریمی- به این ترتیب یک ماه طول میکشد .
رئیس- قبلا در آئین نامه پیش بینی شده است و با صراحت آمده است . مادة 98 آئین نامه را ملاحظه بفرمائید نوشته است «هر گاه دولت ضمن تقدیم لایحه قانونی به مجلس تقاضای تصویب هر نوع عهدنامه، مقاوله نامه، قرارداد یا موافقت نامه ای را که با یکی از دول خارجه بسته میشود بنماید مواد عهدنامه (مشکل اینجا است) مقاوله نامه قرارداد یا موافقت نامه باید ضمیمه لایحه قانونی مذکور باشد». که اینها این کار را کرده اند.
دیالمه- آقای هاشمی ، این کار قاعدتاً وقت مجلس را میگیرد. هیچ چیزی را روشن نمیکند.
رئیس- حالا بخوانیم اینقدر طول نمیکشد، بخوانیم اگر این راه بود بعد000
رفیعیان- ضمیمه لایحه باشد.
رئیس- تا اینجا بود که ضمیمه باشد حالا بعد را هم بخوانیم مادة 99 «مواد عهدنامه، مقاوله نامه، قرارداد و یا موافقت نامه مذکور در مادة فوق چاپ و توزیع میشود که ما این کار را هم کردیم و طبق آئین نامه در معرفی شور اول و دوم گذارده میشود» یعنی همین مواد، مواد عهدنامه را توزیع میکنند منتهی ما شور اول و دوم نداشتیم چون دوفوریتی کردیم و در معرض شور به صورت دوفوریتی قرار دادیم پس مواد عهدنامه مطرح است و همین است که آقایان آوردند.
مادة 10- در ضمن شور اول نسبت به کلیات میتوان بحث نمود که ما این کار را کردیم و عبور کردیم ولی اعتراضات به بعضی از شرایط و مواد قرارداد باید به عنوان پیشنهاد کتبی (شور اول را اگر داشتیم که شور اول نداریم) بدون مذاکره به کمیسیون ارجاع گردد در هر حال این قبیل پیشنهادات باید 24 ساعت قبل از طرح در کمیسیون طبع و توزیع بشود.
مادة 101- ضمن تقدیم گزارش شور دوم کمیسیون ، گزارشی در باب مواد (ما الان تقریباً داریم شور دوم را انجام میدهیم) در باب مواد مورد اعتراض تنظیم و طبع و توزیع میکند و در ضمن آن نظر خود را در باب اصلاحات یا تصویب یا رد لایحه دولت نسبت به مواد مورد اعتراض در مجلس مطرح میکند و این گزارش در شور دوم مجلس، مورد بحث قرار میگیرد (یعنی در باره مواد) و نسبت به مواد مورد اعتراض و همچنین به کل لایحه رأی قطعی داده میشود.
مادة 102- در صورت رد یا مسکوت ماندن لایحه مجلس، به این طریق رأی میدهید، مجلس ، دولت را موظف میکند تا در باب مسائل مورد اعتراض با دولت متعاهد مجدداً داخل مذاکره و گفت و گو شود که این هم پیش بینی شده است.
یوسفی- در باب دو فوریت نیست.
رئیس- بلی دوفوریت نیست اما دوفوریتی که الان داریم در موادی که آقایان اعتراض دارند باید بحث بکنیم یا نباید بکنیم؟
رضا صفهانی- آقای هاشمی این آئین نامه را به طور کلی برای یک ماه دو ماه یک رأی گیری بکنیم که تمام بشود.
رئیس- خوب، حالا آن پیشنهادی است (شهرکی: طبق اصل 77 تذکر دارم) آقای شهرکی اصل 77 را بخوانید.
شهرکی- بسم الله الرحمن الرحیم، «عهدنامه ها ، مقاوله نامه ها، قراردادها  و موافقتنامه های بین – المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد» من میگویم اگر قرار باشد که روی قرارداد ما صحبت نکنیم و همینطور در بست قبول بکنیم و تصویب بکنیم مگر ممکن است ؟ که ما در مفادش بحث نکنیم و همینطور این قرارداد تصویب بشود؟ یا مادة واحده تصویب بشود ما جائی داریم که اجازه داده بشود به دولت، که بر اساس تصویب این ماده واحده بتواند قراردادی را منعقد بکند اگر چنین چیزی است آقایان بگویند (رئیس: نداریم) در غیر اینصورت بایستی به تصویب مجلس برسد.
رئیس- مواد باید خوانده بشود و تصویب بشود.
یوسفی جیردهی- دوفوریتی است.
رئیس- خوب، به هر حال دوفوریتی کسانی که به یک ماده اعتراض دارند باید مطرح بشود همینطور که نمیشود ما ماده ای را 000      چون آقای معین فر پیشنهادشان این بود که ماده واحده را تصویب بکنیم ولی در این مورد روی مواد عهدنامه است. اثر دوفوریتی این است که به کمیسیون نمیرود، شور اول و دوم ندارد شورای نگهبان فوری میآیند به مجلس و حاضر میشوند و همین جا هم تصویب میشود به هر حال باید روی مواد بحث بشود حالا اگر آقایان چیزی میتوانند به عنوان راهنما بگویند بفرمایند.
الویری- بنده راه حلی دارم که بگویم.
رئیس- آقای الویری راه حلی را پیشنهاد میکنند.
الویری- ببینید الان برای اینکه به همین ماده واحده ما رأی بدهیم مجبور هستیم به اصطلاح همین قراردادی که هست که در چند ماده تنظیم شده است اگر نظراتی در آن مواد داریم ابراز بکنیم اما مسلم است مقدار زیادی از همین مطالبی که در این قرارداد آمده است قابل بحث به آن صورت نیست. مثلا فرض کنید وزن حداقل هر پارتی کتیرا یا جدول مفصلی که در جلویش برای این مسائل هست. من پیشنهاد میکنم با توجه به اینکه من این قرارداد را خواندم و دیدم آن مسائلی که احتمالا نظرات موافق و مخالفی وجود دارد و پیشنهاد میشود رویش داد محدود است بنابراین راه حل عملی این است که پیشنهادها را به اصطلاح به ترتیب نوبت دریافت بکنیم موافق و مخالف روی آن پیشنهاد صحبت بکنند رأی گیری بکنیم و درست همان مسائلی را که به این ترتیب تغییری در این قرارداد ایجاد میشود در ضمیمه همین ماده واحده به دولت ابلاغ بکنیم.
رئیس- خیلی خوب، به هر حال ماده به ماده به چه نحوی رأی بگیریم هر کسی اعتراضی به یک ماده دارد باید بحث بکنیم، این روش مربوط به قانون ما است یعنی ممکن است طول بکشد ولی آقایان سعی کنید در مسائلی که فکر میکنید ضرورتی ندارد که راجع به یک ماده بحث شود چیزهای بیموردی را مطرح نکنید واقعاً اگر مسأله جدی است مطرح بکنیم. آقا یشبستری تذکر آئین نامه ای دارند بفرمائید.
محمد شبستری- در هیچ جائی گفته نشده است که ماده به ماده عهدنامه یا قرارداد خوانده بشود و تصویب بشود آنچه را که از این بندهائی که جنابعالی خواندید مفهوم میشود شور و مذاکره است آن مسأله ای که باید تمام مواد به تصویب برسد همان ماده 104 است که بطور کلی در تمام طرحها و لوایح قانونی اول باید ماده به ماده و بعد برای تمام مواد مصوب طرح یا لایحه رأی گرفته بشود آن چیزی را که مربوط به لایحه است همان ماده واحده است که دولت داد بنابراین برای آن باید رأی بگیرید.       در مسذله قرارداد باید شور و مذاکره در مجموع مواد قرارداد انجام بگیرد این معنایش این نیست که از اول ماده به ماده رأی بگیریم . پس همان پیشنهادی را که آقای الویری میکنند اگر اشخاص بگویند که راجع به چه جاهائی پیشنهاد دارند و همین جا تصویب بشود و ضمیمه بشود هیچ خلاف آئین نامه نیست. 
رئیس- ببینید به هر حال با توجه به حرف آقای الویری و ایشان اگر کسی اعتراضی به ماده ای درد حداقلش این است که در مجلس باید مطرح بشود یعنی از اول شروع میکنیم کسانی که به ماده ای اعتراضی دارند یا پیشنهاد دارند مطرح میشود و جلو میرویم و اگر هم ماده به ماده نخوانیم موادی را نمیخوانیم که کسی اعتراض ندارد، یا کسی در مورد آن پیشنهادی ندارد، پس

کسانی که اعتراض به ماده ای دارند یا در باره موادی پیشنهادی دارند بلند بشوند بایستند که اسامیشان را به ترتیب بنویسیم.
دیالمه- آقای هاشمی ، ماده را نخوانید.
رئیس- میگویم که نخوانیم. به آن نحو بیشتر وقت میگیرد چون یادشان میآید که همان موقع اعتراض بکنند حالا اگر کسی خوانده است واعتراضی دارد ، اعتراضش را بگوید آقایانی که اعتراض یا پیشنهادی دارند بایستند که اسامی را یادداشت بکنیم.       آقایان وقتیکه نوبتتان میرسد در مورد هر یک از مواد اگر حرفی دارید بگوئید که به ترتیب نوبت از شما سلب نشود.
منشی- آقای صلواتی، اولین پیشنهاد را کتباً آقای صلواتی دادند. عین پیشنهاد آقای صلواتی را میخوانم:      «پیشنهاد میشود رفت و آمد از زاهدان حذف بشود چون غیر مستقیم به رسمیت شناختن دخالت شوروی در افغانستان است».
رئیس- آقای صلواتی مربوط به چه ماده ایست؟
صلواتی- مربوط به بند الف مادة 2 هست که اسم بندرها و محلهائی که میتوانیم با شوروی ترانزیت داشته باشیم منجمله خطهای مرزی را اسم بردند، زاهدان را هم اسم بردند و زاهدان را من فکر کردم که به علت اینکه الان جنگی در افغانستان است و ما عملا آن جنگ را محکوم میکنیم ، این محل را حذف بکنیم .
رئیس- یک موافق و یک مخالف صحبت بکند.
منشی- آقای شهرکی هم پیشنهاد داده اند و میتوانند به عنوان موافق صحبت بکنند.
رئیس-‌ آقای شهرکی هم همین پیشنهاد را داده بودند. صبر کنید مخالف صحبت بکند بعد شما به عنوان موافق صحبت بکنید.
الویری- وقتیکه افغانستان چند صد کیلومتر مرز مشترک با شوروی دارد و به راحتی میتواند از همان مرز مشترکی که دارد اگر بخواهد کالائی را نقل و انتقال بکند و عملی بکند دیگر مسلماً از زاهدان استفاده نخواهد کرد بنابراین وجود نام زاهدان در اینجا فکر نمیکنم احیاناً با وجود جریان جنگ در افغانستان اشکالی پیش بیاورد.
رئیس- موافق آقای شهرکی هستند بفرمائید.
شهرکی- بسم الله الرحمن الرحیم، یکی از مسائلی که در مورد زاهدان مطرح کردم و آقای صلواتی هم موافق بودند و این مسأله را مطرح کردند مسأله افغانستان است.       مسأله دوم، مسأله بلوچستان پاکستان است که مسائل سیاسی زیادی در آن خطه مطرح است من به آقای هاشمی یادداشتی دادم زیاد این مسأله را باز نمیکنم ولی توجه آقایان را به این مسأله جلب میکنم که اگر قرار باشد کالائی که از کشور ما بصورت ترانزیت عبور میکند و ما حق نداریم بر اساس پلمبی که زیر نظر یک سازمان بین المللی که تا حدی برای من مشخص نیست که این سازمان بین المللی تا چه حد مورد تأیید مملکت ما است زیر نظر آن سازمان این محموله پلمب میشود و به مقصدی فرستاده میشود ما هم حق هیچگونه دخل و تصرف و یا بازرسی در این مسیر از این کالا نداریم اگر قرار باشد کالاهای (غیر از آن کالائی که کشور مبداء مطرح میکند) دیگری به جائی بفرستد چه کنترلی بر آن هست و مخصوصاً مسأله این دو منطقه یکی افغانستان و یکی هم بلوچستان پاکستان لازم است که به آن توجه بشود. از جو سیاسی آنجا آقایان اطلاع دارند که چیست؟ و مسائلی که در ارتباط با سیاست استان سیستان وبلوچستان مطرح است من روی این قسمت تکیه میکنم و استدعا میکنم اگر بشود منطقه زاهدان از این پیشنهاد حذف بشود.
رئیس- نماینده دولت اگر توضیحی در مورد این پیشنهاد دارند بدهند.
قائم مقامی- بنده دو توضیح در این رابطه دارم. اول پاسخ آقای شهرکی را میدهم بعد توضیح دوم را عرض میکنم نقطه زاهدان به عنوان یک نقطه مرزی تلقی میشود چون راه آهن از زاهدان به بعد وجود دارد کالاهائی که میآید بر خلاف مطلبی که نماینده محترم آقای شهرکی عنوان فرمودند اگر به روح قرارداد عنایت بفرمائید. در بند بند این قرارداد صحبت از این است که ما سفارشات همدیگر را به چه ترتیبی میگیریم. یعنی موقعی که راجع به ترتیب تحویل و تحول کالاها صحبت کردیم دقیقاً میدانیم که دولت شوروی چه کالائی را از ایران ترانزیت میکند همانطوری که دولت شوروی دقیقاً میداند که چه کالائی را ما از خاک شوروی ترانزیت خواهیم کرد و بعد هم اختیار (یک بار توضیح داده شد) رد یا قبول این سفارش برای ما محفوظ است همانطوری که برای شوروی محفوظ است اگر بخواهیم نقطه ای را حذف بکیم اینجا برمیگردیم به آن توجه دومی را که میخواستم خدمتتان عرض بکنم این قرارداد در خیلی از موارد قراردادی است که حالا به هر دلیلی که مطرح بوده است هیأتی که رفته است یا موضع قوی دولت جمهوری اسلامی در خیلی از موارد به نفع دولت جمهوری اسلامی یک طرفه بسته شده است. این قرارداد حامل کالای اتحاد جماهیر شوروی به طور ترانزیت از قلمرو ایران نیست. این قرارداد حائز عملکرد کالای تجاری ایران از قلمرو اتحاد جماهیر شوروی است.      کیفیت هائی که مطرح شده است از نوع کالا تا تخفیفات تا ترتیب سفارشات و ترتیب تحویل و تحول عیناً اگر در یک سنگی گذاشته بشود درست است که از جملات حالت تقارن و مرض الطرفین احساس میشود ولی اگر در یک کفه ای گذاشه بشود دقیقاً نشانگر این مطلب است که در این قرارداد سنگینی به طرف منافع دولت جمهوری اسلامی است هر نقطه ای از این موارد فرضاً نقطه عراق را بسیار مایل بودند که حتماً ما بگذاریم حذف بشود در مقابل نقاطی را که گرفتیم توازن این نقاط با توازن نقاط در داخل جمهوری اسلامی دقیقاً باید دیده بشود این شکلی را که خدمتتان عرض کردم نگاه بکنید ما ازاین طریق یعنی از فنلاند، سوئد، نروژ، ایرلند، انگلستان، هلند، بلژیک، فرانسه، سوئیس، اسپانیا، ایتالیا، آلمان، اتریش، چکسلواکی، لهستان، مجارستان، بلغارستان، رومانی، یونان، آلبانی و غیره کالا به طریق ترانزیت به مقاصد داخلی مان از خاک اتحاد جماهیر شوروی حمل میکنیم اگر قرار باشد که نقاط محدودی که صرفاً از طریق ترانزیت ایران یا چهار نقطه بندری است و یا یک کشور پاکستان داشته باشیم تعدد کیفیت (به اصطلاح) این نقاط و نوع تقاضا و نوع (به اصطلاح) مبادله و نوع نیاز دقیقاً اعتقاد دارم که نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی به آن عنایت داشته باشند.     آن چه که در اینجا برای دولت مطرح است، با توجه به محدودیتهائی که در راه این قرارداد وجود دارد تصویب این قرارداد است، قرارداد خودش بار محدود زمانی را در بر دارد هر نوع تغییر و تحول بنیادی( البته بنیادی قابل قبول است) هر نوع تغییر و تحولی که عنایت به روح کل قرارداد نداشته باشد و به طور جزئی دیده بشود این قرارداد از نظر اجرا به تأخیر، و از نظر وصول و خروج ارز از مملکت با مشکلاتی مواجه میکنید. به هر صورت من راه حلی نمیتوانم در این راه به نمایندگان محترم ارائه بدهم، ولی مشکل دولت را و مشکلی که در رابطه با این قرارداد و اهمیت این قرارداد و همانطوری که عرض کردم منافعی را که دولت جمهوری اسلامی به تبع این قرارداد برایش مطرح میشود عنوان کردم حتی در صفحه تخفیفات که ملاحظه میفرمائید در ضمائم این قرارداد دقیقاً مشخص است.
رئیس- آقای قائم مقامی! شما در خصوص زاهدان صحبت تان را فرمودید. حالا میخواهیم رأی بگیریم.        183 نفر حضور دارند آقایانی که با پیشنهاد آقای صلواتی و شهرکی در مورد حذف زاهدان از قرارداد موافقند قیام بکنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد بفرمائید بنشینید آقای قائــم مقامی شما هم بفرمائید بنشینید دوباره هر وقت لازم شد به شما اطلاع میدهم.
منشی- پیشنهاد بعدی از طرف آقای الویری است.
رئیس- یعنی الان «زاهدان» در آن پیشنهاد باقی ماند.
الویری- در سطح آخر مادة 2 آمده است «در صورت توافق طرفین ممکن است کالاها از سایر نقاط مرزی ایران و شوروی نیز حمل گردد» با توجه به اینکه ما اطلاع نداریم و نمیدانیم که در آینده وضعیت نقاط مرزی ما چگونه خواهد بود؟ بنابراین فکر میکنم ضرورت دارد اگر غیر از این شهرها و بنادری که در اینجا نام برده شده است اگر بخواهد شهری اضافه بشود حتماً به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد بنابراین پیشنهادم این است که اینجا قید بشود در صورت توافق طرفین و تصویب مجلس شورای اسلامی بقیه اش عین عبارتی است که در اینجا آمده است.
رئیس- مخالف صحبت کند.

توکلی- برادران توجه بفرمایند. ما اگر بخواهیم این جور به دولتی که رأی اعتماد داده ایم بی اعتماد باشیم هیچوقت کار پیش نمیرود. دولتی که اینجا میآید و با آن رأی بالا رأی اعتماد میگیرد و ما به کارش نظارت داریم و این قرارداد هم اینجا آمده و ما میدانیم اگر بعداً تغییری در نقاط مرزی ایجاد شود میتوانیم دولت را بخواهیم و به او بگوئیم فلان قراردادی که تصویب شده است مواظف باش تخطی نکنی و هر کاری میخواهی بکنی با اطلاع مجلس باشد. این جوری دست و پای دولت را ببندیم کار پیش نمیرود و بنابراین من با این پیشنهاد مخالف هستم.
رئیس- موافق صحبت کند.
منشی-‌ آقای حائری زاده .
حائری زاده- در مورد پیشنهادی که آقای الویری کردند. اینجا مسأله طرفین خود دولت نیست. یکنفر به نمایندگی از طرف وزارت راه است. آن هم اداره ترابری است. کل دولت نیست که شما این همه اطمینانی که روی کل دولت دارید در یکنفر خلاصه میکنید. اینجا در صورت توافق طرفین این مسأله ای که آقای الویری گفتند بسیار جالب است. برای اینکه اگر خواستند بلافاصله یک حالت اضطراری باشد به صورت دوفوریتی میآورند و مجلس تصویب میکند که از سایر نقاط مرزی تازه آنهم مشخص میشود که کجا و کجا که حداقل دولت یک پیش بینی های لازم تدارکاتی را از نظر افراد و از نظر کنترل در آن نقاط مرزی که مشخص خواهد کرد بگذارد. نه اینکه فقط قسمت ترابری بیاید و یکنفر برود امضاء کند و دو سه نفر در جریان باشند.
رئیس- نماینده دولت اگر توضیحی دارند بدهند . اگر ندارند رأی بگیریم.
قائم مقامی- شدت بارهائی که از طریق قلمرو اتحاد جماهیر شوروی به سمت مملکت دارد روانه میشود در حال حاضر این امکان را به وجود آورده که نقاط مرزی جدیدی بین ایران و شوروی به عنوان نقاط ورودی کالا دیده بشود. 33 پست اسکله ما در بندر شاهپور به هر صورت آماده بهره- برداری است منتها کشتی به دلائلی به آنجا نمیرود. در بندر خونین شهر در حال حاضر تعداد زیادی از اسکله هایمان را در اختیار نداریم که انشاءالله بزودی در اختیار خواهیم گرفت و به دلیل همین تضعیف و نقاط کمی را که در این مراکز برای ورود کالا داریم شاید نیاز باشد. فی المثل همین الان ما نقاطی را که البته اگر بخواهید اسم ببرم یا نه که در حال مطالعه اش هستیم به این مجموع برای تحویل و تحول در مرزهایمان اضافه شود که در هر نقطه ورودی بتوانیم مقداری از کالاهائی که از بنادر جنوبی میآمده در آن نقاط برای مملکت تحویل بگیریم. چون مقدورات و تجهیزات هر نقطه ورودی هم یک حد مشخصی دارد. فی المثل ما در گمرک جلفا در حال حاضر بیشتر از سالی دو میلیون تن تا دو میلیون و پانصد هزار تن نمیتوانیم تحویل بگیریم. اگر غرض این باشد که مقدار بیشتری کالااز آنجا تحویل بشود نقطه جدیدی بلافاصله میبایست افتتاح شود. در رابطه با اینکه فرمودند یک شخصی تصمیم میگیرد. خیر، اینجور نیست وزارت راه و ترابری به لحاظ اعتبار قانونی در زمینه امور راه و امور حمل و نقل جوابگو است. این قرارداد موقعی که صحبت از طرفین میکند منظور شخص آقای وزیر راه و ترابری است که به عنوان نماینده دولت و وزیر دولت در وزارت راه وجود دارد و به تبعش قسمت حمل ونقل وزارت راه این قرارداد را منعقد کرده است.
رئیس- عده حاضر در جلسه 181 نفر است. کسانیکه با پیشنهاد آقای الویری مبنی بر اینکه 00
معین فر- آقای هاشمی! اجازه بدهید بنده یک توضیحی بدهم که مشکلی را حل کند.
رئیس- ما مشکلی نداریم.
معین فر- چرا ، اگر اجازه بفرمائید توضیح بدهم.
رئیس- توضیح بدهید، ممکن است توضیحتان در کارمان مفید باشد.
معین فر – اگر نمیخواهید ندهم؟
رئیس- البته لزومی ندارد.
معین فر- بنده احساس میکنم شاید مفید باشد.
رئیس- الان ما میخواهیم برای این پیشنهاد رأی بگیریم.
معین فر- بلی، روی این پیشنهاد . اگر یک توضیحی بدهم ، شاید مسأله را حل کند.
رئیس- مشکلی نیست، یا رأی میدهند و یا رأی نمیدهند. آقای الویری پیشنهادتان را توضیح بدهید.
الویری- در سطر آخر ماده دوم آنجائی که نوشته شده در صورت توافق طرفین ممکن است کالاها از سایر نقاط مرزی ایران و شوروی نیز حمل گردد به این صورت اصلاح شود.        «در صورت توافق طرفین و تصویب مجلس شورای اسلامی ممکن است کالاها از سایر نقاط مرزی حمل گردد».
رئیس- آقایانی که با این پیشنهاد آقای الویری موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) رد شد.    اگر اعتراض یا پیشنهاد جدیدی هست بفرمائید.
منشی- آقای عباس عباسی.
عباس عباسی- من پیشنهادم را خدمت خودتان فرستادم.
رئیس- خیلی خوب.
منشی- آقای موحدی ساوجی.
موحدی ساوجی- چون بند الف ماده 2 تصویب نشد میماند چیز دیگری که من به عنوان پیشنهاد میخواستم عرض کنم.      در بند «ب» مادة 3 که نوشته اند مشخصات، نام ، نشان، آدرس و سایر مشخصات محموله ها را باید قبلا اعلام کنند و پیوست سندی که با آن محموله مثلا ترانزیت میشود معلوم بشود که اینجا کالا چه کالائی است و چقدر وزنش است. من در اینجا برای اینکه ممکن است این محموله ها گاهی واقعاً خلاف آنچه که در اسناد ضمیمه هست چیزهائی حمل شود واز رفی هم پلمپ هست و ممکن است بگویند نباید دست به آن بخورد، بررسی نشود، باز نشود. لذا من در این مورد این پیشنهاد را کرده ام. خواهش میکنم اگر برادران و خواهران نماینده لازم میدانند . همانطور که من به نظرم میآید خیلی لازم است تصویب بشود. طبق بند «ب» مادة 3، در محموله های مشکوک کارکنان و مأموران ایرانی میتوانند محموله را باز کنند و در صورت عدم تطابق کالای مشهود یا مشخصات مندرج در سند طبق قانون جمهوری اسلامی که بعداً از طریق مجلس شورای اسلامی مشخص خواهد شد تعقیب گردد.
رئیس- خوب، مخالف و موافق صحبت کند.
منشی-‌ آقای معادیخواه مخالف.
معادیخواه- بسم الله الرحمن الرحیم، اگر اتحاد جماهیر شوروی یک تخلفی بکند و احیاناً سوءاستفاده ای از یک قراردادی بکند. محاکمه و مجازاتش یکطرفه بر اساس آن چیزی که جمهوری اسلامی قانونی تصویب بکند نخواهد بود این بالاخره تابع همان حقوق بین الملل است.
منشی- موافق کسی نیست؟ (اظهاری نشد).
رئیس- آقای موحدی ساوجی یک موافق هم ندارند که از ایشان حمایت کنند بنابراین دیگر شما زحمتی ندارید که توضیح بدهید.
موحدی ساوجی- آقای خلخالی کجا رفتند؟ (خنده نمایندگان).
رئیس- عده حاضر در جلسه 182 نفر است. آقایانی که با پیشنهاد آقای موحدی موافقند قیام کنند (دو نفر برخاستند) (خنده نمایندگان).      رد شد. پیشنهاد بعدی را اعلام کنید.
منشی- آقای حائری زاده.
حائری زاده- آقای هاشمی! با توجه به اینکه مخالف فقط یکنفر است که اسم نوشته است و خود من هستم و بقیه آقایان همه موافقند، اگر صلاح بدانید من پیشنهادی ندهم. چون اگر در این لایحه کوچکترین تغییری داده شود باز دو مرتبه طول میکشد و باز مجدداً شوروی باید موافقت کند. من کلا نظراتم را در بارة موادی که دارم بگویم و نماینده دولت یادداشت میکنند و یا صورت مذاکرات این جلسه را به ایشان تحویل میدهند و دولت به صورت یک آئین نامه ای در کنار این منظور خواهد کرد یا نخواهد کرد.
رئیس- بسیار خوب، شما بفرمائید اگر مجلس تصویب کرد000
حائری زاده- اول اینکه خواهش میکنم آن قرارداد سال 1336 را یکبار دیگر اینجا بخوانند. که ما به دقت برای آخرین بار گوش کنیم. چون به مادة 6 آن استناد میشود خود آنهم بار دیگر تقویت میشود.
رئیس- آن قرارداد را اگر خواستید تکثیر میشود و در اختیار شما گذاشته میشود.
حائری زاده- بلی، تکثیر بشود و در اختیار ما قرار بگیرد . در مادة اول آن

قسمتی را که عرض کردم (سایوز ترانزیت) سفارشات مربوط به انجام عملیات حمل و نقل و تشریفات را فقط از طریق ترابری قبول کند. این قسمت «و همچنین از مؤسسات دولتی و اقتصادی ایران و شرکتهای تجاری و بازرگانان0000) این شرکتهای تجاری و بازرگانان بیاید و فقط از کانال ترابری و مؤسسات دولتی عبور کند که دیگر راه سوء استفاده برای شرکتهای تجاری احتمالا یا بعضی بازرگانان بسته شود.
رئیس- اینرا پیشنهاد میدهید؟
حائری زاده- خیر، اشکالات من روی این طرح است.
رئیس- بسیار خوب.
حائری زاده- پیشنهادی ندارم ، اشکالات و علل مخالفت من روی این قرارداد است.
رئیس- بسیار خوب بفرمائید.
حائری زاده- مادة سوم، اینکه قید شده «برای محمولات ترانزیتی صادراتی و وارداتی شوروی000»
رئیس- آقای حائری زاده! اجازه بدهید اگر نسبت به ماده اعتراض دارید یکی یکی بحث روی آن کنیم و رد شویم و اگر هم پیشنهاد دارید روی پیشنهادتان بحث میکنیم.
حائری زاده- آقای هاشمی! بحث ما چه نتیجه ای خواهد داشت جز اینکه نماینده شوروی هم باید اینرا بپذیرد.
رئیس- بسیار خوب، اگر مجلس تصویب نکرد، بعد به نماینده شوروی میدهیم که بپذیرد. فعلا ما که نمیخواهیم راجع به لغو آن صحبت کنیم. ما میخواهیم صحبت کنیم که ببینیم مجلس پیشنهاد شما را قبول میکند یا اعتراض شما را رد میکند.
حائری زاده- حالا عرض میکنم. در مورد سایر مواد هم یک چنین پیشنهاداتی هست . ولی چون یک کار تخصصی است و وزارت راه و وزارت بازرگانی مشترکاً میتوانند روی آن نظر بدهند مجموعه این پیشنهادات مجلس به آنها منعکس میشود و دولت خودش میداند که چه کار انجام بدهد.
رئیس- خوب، چرا در مجلس باشد؟ شما میتوانید به نماینده دولت بدهید.
حائری زاده- چون دوفوریتی است اینطور است وگرنه000
رئیس- اگر میخواهید بحث شود. هر یکی را که مایل هستید مطرح کنید که بحث کنیم.
حائری زاده- یکی همین مادة اول بود که عرض کردم که شرکتهای تجاری و بازرگانان اینکار را بتوانند از طریق ترابری و مؤسسات دولتی بکنند، نه اینکه سایوز ترانزیت مستقیماً بتواند برای اینها سفارشات مربوط به انجام عملیات را انجام بدهد.
رئیس- بسیار خوب، این یک پیشنهادی است. مخالف و موافق صحبت کند.
منشی- آقای لطیف صفری مخالف هستید یا موافق( صفری: مخالفم) بفرمائید.
لطیف صفری- بسم الله الرحمن الرحیم، در موردیکه ایشان فرمودند ، این سایوز ترانزیت خودش یک شرکت نیست نوشته است این خلاصه آن اتحادیه شرکتهای حمل و نقلی است که در آنجا هست. در اینجا هم ترابری همان کار را میکند یعنی این نیست که یک بازرگان خودش مستقلا وارد معامله بشود یا خودش مستقلا کار کند. باید از کانال این اتحادیه ای که زیر نظر ترابری هست این عمل بشود. بنابراین این مورد ایرادی نیست و راه سوء استفاده ای هم باز نیست.
منشی- آقای عباسی موافق.
عباس عباسی- بسم الله الرحمن الرحیم، همانطور که برادرمان فرمودند با توجه به اینکه بازرگانی خارجی ما باید ملی باشد و در اختیار کامل دولت قرار بگیرد گنجاندن این ماده یا این پیشنهاد بسیار به جا خواهد بود که دیگر آنها سوء استفاده نمیکنند و سوء استفاده کنندگان از اول پیروزی انقلاب تا حالا مقدار زیادی طلا و دیگر چیزها تحت عنوان تجارت، بازرگانی،‌چک ، سفته و هر چه که خودشان دانسته اند با آن کلکهائی که بلد هستند برده اند. بنابراین این پیشنهاد برادرمان بسیار به جا خواهد بود و من با این پیشنهاد موافق هستم.
رئیس- آقای قائم مقامی توضیح بدهید.
قائم مقامی- بسم الله الرحمن الرحیم، توضیحی را که نماینده محترم دادند بسیار به جا است. منتها ببینیم که اشکال کار کجا است . در حال حاضر یک مقدار زیادی سفارشات انجام شده است . طرف شوروی یا بازرگانان ما حالا حتماً نمایندگان محترم و مقامات مملکت در جریاناتش هستند قراردادهائی را برای حمل کالاها منعقد کرده اند که این کالاها بیاید. و این ارتباط مستقیم طبیعتاً منافعی را هم برای برخی از تجاری که احتمالاً وجه صحت را پیشه کار خودشان نمیکنند پیش میآورد. منتها اعمالش در این قرارداد در حال حاضر مشکلات عدیده ی را منجمله قطع حمل و نقل را از طریق خط شوروی مطرح میکرد. ما با همکاران وزارت بازرگانی خودمان و کمیته هائی که در این زمینه وجود داشتند و فعالیت میکردند مدت زیادی روی این موضوع بحث کردیم. فکر میکردیم که بلافاصله با تجارت ملی شده عملا این کانالهای متعدد خودبخود کانالیزه میشود و از داخل یک مجرا عبور میکند یعنی تجار دیگر سفارش خارجی نمیدهند و سفارشات خارجی را دولت به عهده میگیرد ولی در حال حاضر که این کار عملی نشده است یعنی هنوز اصول تجارت خارجی پیش بینی نشده است. دست گذاشتن و بستن این کانال عملا سفارشاتی را که انجام شده است که با اطاق بازرگانی و وزارت بازرگانی در کلیه این زمینه ها جلسات متعددی مطرح شد تا اینکه این اصلا پیشنهاد خود ما بود که در این زمینه برای اینکه مشکلی پیش نیاید به این فرم ببینیم که اگر به جمله همعرض بالایش نگاه بفرمائید می بینید که صرفاً بخاطر تقابل این کار گفتیم: «سایوز و شنشترانس» و همچنین از سازمانهای دولتی و اقتصادی شوروی قبول میکند. در حالیکه آنجا تمام این مجرا از یک کانال دارد عبور میکند. بخاطر همعرض شدن به اصطلاح جملات قرارداد این رعایت شده در این رابطه و انشاءالله با تجارت ملی شده واعمال و تنظیم قوالب و قوارهایش این خود به خود منتفی است. منتها حذفش در حال حاضر کلا عملیاتی را در آنجا تا حدود خیلی زیادی متوجه با نکث میکند و تغییر مسیر میدهد. این توضیحی بود که بنده دارم اگر نه عنایت شده به توجه ایشان.
رئیس- بسیار خوب، عده حاضر در جلسه 182 نفرند آقای حائری زاده متن پیشنهادتان را بخوانید تا رأی بگیریم.
حائری زاده- این قسمت آخر ماده اول است که قید میکند: «سایوز ترانزیت» سفارشات مربوط به انجام عملیات حمل و نقل و تشریفات و خدمات 000 از ترابری و همچنین از مؤسسات دولتی و اقتصادی ایران (شرکتهای تجاری و بازرگانان نیز از طریق ترابری) قبول خواهد نمود.
رئیس- آقایانی که با این پیشنهاد آقای حائری زاده موافقند قیام کنند (چهار نفر برخاستند ) رد شد.
منشی- آقای سبحان اللهی بفرمائید.
رئیس- خود آقای حائری زاده هنوز هم پیشنهاد دارند.
منشی- آقای حائری زاده هنوز پیشنهادهای شما ادامه دارد؟
رئیس- آقای حائری زاده مطلب دیگری هم دارید بفرمائید.
حائری زاده- من گفتم به صورت پیشنهاد دیگر فایده ای ندارد آقای هاشمی میدانید چرا فایده ندارد؟ چون نتیجه ای نخواهد داشت تا آخر کار همین اتلاف وقت است. اگر صلاح میدانید000
رئیس- ببینید مشکل کار این است که مجلس 000
حائری زاده- اگر صلاح میدانید ما اینجا اصلا مطرح نکنیم یا میخواهید همه را بخوانم و نظراتم را در باره تمام مواد بگویم.
رئیس- آخر بیخودی وقت گیری است چون نتیجه ای که نمیدهد غیر از گفتن از تریبون . اگر مجلس تصویب کند خوب است. یک قیدی است تصویب شده است و دولت هم باید مراعات کند و اگر مراعات نکند بی جهت وقت تلف شده است.
یکی از نمایندگان- آقای هاشمی مجلس تمرکز ندارد والا مسائل حساس است و باید دقت کند.
رئیس- مجلس با دقت دارد به حرفها گوش میدهد. آقای حائری زاده اگر مطلب جدیدی دارید که فکر میکنید مفید است بگوئید.
حائری زاده- آقای هاشمی این مواردی را که من در مورد مواد دارم مسائل حیاتی و اساسی نیست ولی مثلا در مادة سوم حالا اینجا نمونه اش را عرض میکنم. در مادة سوم در قسمت بند الف قید شده است که : «برای محمولات

ترانزیتی صادراتی و وارداتی شوروی از طریق قلمرو کشور جمهوری اسلامی ایران بوسیله راه آهن دولتی ایران سفارشات بایستی قبلا حداکثر ظرف مدت سه روز به وسیله تلگراف یا تلکس به ترابری در تهران اعلام شود». که من پیشنهادم این است که این حداکثر سه روز بشود : «حداقل یک هفته» چون سه روز ممکن است پنجشنبه و جمعه یا تعطیلات در آن باشد و اصلا دولت ایران هیچ کنترلی روی محمولات نمیتواند داشته باشد. که این چی است ؟ چه جوری آمده؟ چطور شد؟
رئیس- خیلی خوب، پیشنهاد کنید نماینده دولت توضیح میدهد. آنوقت مجلس میفهمد.
حائری زاده- پیشنهاد من این است که در اینجا وقتی قید شده است که: «حداکثر سه روز» این خیلی کم است با توجه به تعطیلات احتمالی که همیشه هست. پنجشنبه و جمعه ها. و دولت نمیتواند خودش را آماده کند. این سفارشات را بگیرد و آن اطلاعات را به آن گمرک یا آن قسمت بارگیری بدهد تا بتواند محموله را از نظر تعداد نگله ها و مشخصات کنترل کنند و هیچ کنترلی عملا روی این کار نخواهد داشت مگر اینکه مدت بشود : «حداقل یک هفته.»
رئیس- مخالف و موافق در بارة پیشنهاد ایشان صحبت کند.
منشی- آقای صفری شما مخالف هستید؟
صفری- بلی من مخالف هستم.
منشی- آقای صفری بفرمائید.
صفری- این زمانیکه گذاشته اند یکجا هم یک روز است برای یک کشتی و بعضی جاها هم سه روز گذاشته اند این فقط برای مخابره خبری است که ما این کالا را میخواهیم بفرستیم. دیگر زمان این نیست که حتماً در این موقع باید بفرستد یا جمع و جورش کند یا چی. بعد از آنکه تمام این مراحلش انجام شد در این مدت زمان اعلام میکند. به وسیله تلگراف یا هر چیز دیگر اعلام میکند که ما این کالا را میخواهیم بفرستیم. و این از نظر زمانی هم فکر میکنم کافی است. حتی بعضی از جاها یک روز برایش تعیین کرده اند و این دیگر نیازی ندارد که ما آن را تمدید کنیم.
رئیس- عده حاضر در جلسه 183 نفر هستند کسانی که با پیشنهاد آقای حائری زاده که اخیراً مطرح شد موافقند قیام کنند. (عده کمی برخاستند) رد شد. یک موافق سرسخت دارد که خودشان هستند (خنده نمایندگان).
حائری زاده- آقای هاشمی من بقیه پیشنهادهایم را مطرح نمیکنم. بلی گفتم به صورت نامه برای خود شما مینویسیم . اول هم گفتم فایده نخواهد داشت و این خراب کردن مطلب است.
رئیس- پیشنهادهای بعدیتان را بفرمائید.
حائری زاده – پیشنهادهای بعدی را دیگر نمیگویم . بقیه را بصورت نامه به خود شما مینویسم که شما به دولت منعکس کنید.
رئیس- خیلی خوب، ایشان بنا شد پیشنهادها وراهنمائی هایشان را بدهند به نماینده دولت که رسیدگی کنند.
منشی- آقای سبحان اللهی بفرمائید.
سبحان اللهی- بسم الله الرحمن الرحیم، در مورد ماده دوم آن نقاط و بنادری که بین ایران و شوروی در نظر گرفته شده است برای ترانزیت کالا اغلب دیده میشود که در این بنادر که در قلمرو شوروی است کالای مورد نیاز ایران در آنجا میماند آنها که مورد نیاز نیستند حمل میشود. پیشنهاد میشود که نمایندگی از ترابری در آن بنادر و نقاط شوروی از طرف ایران انتخاب و تعیین بشود. تا آن کالاها که مورد نیاز و ضروری است برای کشور هرچه زودتر حمل بشود تا آنها که مورد نیاز نیستند.
رئیس- مخالف و موافق ایشان صحبت کنند. پیشنهاد ایشان اصلا مخالف و موافق ندارد آقای قائم- مقامی اگرمیخواهید توضیحی بدهید.
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم که کالاهائی که به مرز شوروی میآید هم ترابری و هم بازرگانی مطلع میشوند که این کالاها در چه تاریخی بر حسب چه ترکیبی در اتحاد جماهیر شوروی در بنادر کلی احتمالا لنینگراد و بقیه نقاطی را که در اینجا قید شده است در این قرارداد حضور پیدا میکند. قبول یک شرط که البته قبول این شرط که دولت شوروی چقدر اینرا قبول بکند بلافاصله با قبول این مطلب که عوامل ایرانی در نقاط ورودی که آنها را در اتحاد جماهیر شوروی بخواهند حضور داشته باشند یک سؤالی را برای ما مطرح میکند که نمایندگان شوروی هم در بندر امام خمینی، در بندر خونین شهر، در بندر عباس و در بندر بوشهر و نقطه مرزی زاهدان میخواهند حضور پیدا کنند. یا این قضیه دو طرفه است یا یکطرفه . اگر یک طرفه میخواهیم اعمال کنیم که قطعاً روسها نخواهند پذیرفت و اگر دو طرفه بخواهیم اعمال کنیم این را باید مصلحتهایش را دقیقاً مطالعه کنیم. ضمن اینکه اصلا نیازی به حضور نمایندگان ایرانی در نقطه ورودی کالا به مرز شوروی برای ترانزیت نیست. چون که در این رابطه بر اساس اطلاعاتی را که ترابری و بنا به اصطلاح اختصار کلامی آن در اینجا سایوس ترانزیت با همدیگر در این ارتباط هستند دقیقاً کالاهائی که دارد وارد میشود مشخصاً معلوم است که چیست و ترتیب حمل آن هم بر همان منوال داده میشود.
رئیس- آقای سبحن اللهی پیشنهادتان را بخوانید تا رأ‌ی بگیریم.
سبحان اللهی- در نقاط خشکی و بنادر قلمرو شوروی نمایندگانی از ترابری باشند که کالاهای ضروری ایران به موقع تحویل ایران بشود.
رئیس- پیشنهاد ایشان را شنیدید 183 نفر هم حضور دارند آقایانی که با پیشنهاد آقای سبحان اللهی موافقند قیام کنند. (کسی برنخاست) لااقل خودتان بایستید (خنده نمایندگان) البته مجلس وضعش روشن است برای اینکه این پیشنهاد است و یا اگر چیز جدیدی تصویب بشود باید مدتی معطل بشود تا مورد موافقت شوروی قرار بگیرد مجلس نمیخواهد دولت را و نیازهائی که کشور دارد معطل بکند و به نظر میرسد آقایان مطمئن هستید که پیشنهادات قبول نمیشود به این دلیل ممکن است اگر فرصتی بود و بحثی بود این قرارداد بهتر میشد.
منشی- آخرین نفر آقای دانش آشتیانی هستند.
غلامرضا دانش آشتیانی- عرض کنم بنده یک سؤال راجع به حق بیمه کرده بودم که قرار شد نماینده دولت آنرا مطالعه کنند و جواب بدهند و پیشنهادم راجع به همان حق بیمه و کرایه انبار است حالا اگر شما زیر آب همه پیشنهادات را زده اید من حاضرم پیشنهادم را پس بگیرم حالا با آن توضیحی که ایشان میدهند بعداگر من نظری داشتم به عرض خواهم رساند.
رئیس- به هر حال اگر حالا میخواهید پیشنهاد بدهید که بدهید اگر نمیخواهید که هیچ، به علاوه ایشان میگویند در مادة 6 جواب شما هست.
غلامرضا دانش – اجازه بدهید توضیح بدهم
رئیس- ایشان یک بار توضیح دادند آقای قائم مقامی توضیحی راجع به گفته های آقای دانش بفرمائید.
قائم مقامی- بیمه اساساً بنا بر عرف بین المللی حمل و نقل به عهده تاجر گذاشته شده واین بیمه تابع نرخ سورشارژ مثل سروشارژ جنگی یا سورشارژی که در جنوب الان داریم نیست که احتمالا تا صد و شصت درصد اضافه میشود این بیمه شامل آن بیمه نیست منتها خسارت را دولت شوروی و دولت ایران موقعی در مقابل کالا قبول میکند که این کالا بیمه شده باشد یعنی اگر الان دولت شوروی بیاید به ما بگوید پانصد هزار تن کالا را ببرید واین را بیمه نکند خساراتش متوجه خود دولت جماهیر شوروی و به عکس هم همین حالت است یعنی کلیه کالاهائی که از آن مسیر حرکت میکند این کالاها میبایستی متکی به بیمه باشد که علی الاصول هم با توجه به فرم کالاهائی که دارد میآید و ثبت سفارشاتی که در این زمینه انجام شده کلیه کالاها بیمه هستند توسط 00
رئیس- آقای دکتر یزدی بفرمائید.
دکتر ابراهیم یزدی- بسم الله الرحمن الرحیم، با توجه به سؤالی که من کردم بعد از اینکه متن قررداد اصلی که در سال 1336 تصویب شد. مادة 2 و 3 یک جمله ای دارد که هم در مورد ایران است و هم در مورد اتحاد جماهیر شوروی که حق مذکور در فوق شامل ترانزیت اسلحه و تجهیزات و مهمات جنگی از کشور ثالث نمیگردد این به این معنی است که اگر دولت ایران از یک کشور اروپائی اسلحه بخرد از طریق روسیه شوروی نمیتواند به ایران بیآورد همینطور اگر روسیه شوروی اسلحه ای از یک کشور ثالثی بخرد از طریق ترانزیت ایران نمیتواند ببرد. ولی این در هیچ کجا تصریح ندارد که به کشور ثالثی نمیتواند اسلحه بفرستد. یعنی به موجب اصل قرارداد 1336 دولتین میتوانند از طریق ترانزیت به یک کشور ثالث اسلحه و تجهیزات و مهمات جنگی بفرستند بنابراین من پیشنهاد میکنم تبصره ای به شرح زیر در ذیل مادة 1 بیاید.       این مقررات شامل ترانزیت اسلحه و تجهیزات و مهمات جنگی از کشور ثالث و یا به کشور ثالث برنمیگردد.

رئیس- اگر مخالف وموافق نمیخواهند صحبت کنند نماینده دولت توضیح بدهد.
منشی- آقای شمس الدین حسینی مخالف، آقای سید کاظم دنش موافق.
 شمس الدین حسینی- بسم الله الرحمن الرحیم، با توجه به اینکه نمایندة دولت توضیح دادند که هر نوع کالائی را که ما نمیخواهیم وارد کشورمان بشود موافقت نمیکنیم با حملش و گذشته از اینها، مسلم است که اتحاد جماهیر شوروی هم خودش فروشنده اسلحه است و همچنین ما هم اگر چنانچه قرار شد که اسلحه ای بخواهیم بخریم و از کشورهای بلوک شرق بخواهیم بخریم مسلماً دولت شوری موافق است و این موافقتنامه هم طبق یک قراردادی تنظیم خواهد شد که با سیاست بین المللی اقمار شوروی یا خود شوروی موافق هست اگر ما موافقت بکنیم با خرید اسلحه دیگر یک چنین مشکلی به وجودی نمی آید که ما در این قرارداد نام آنرا بگنجانیم و بنابراین باعث بشود که این قراردادی که الان نیاز داریم به اجرایش در اثر محاصرة اقتصادی و مسائل جنگی و مسائل مختلف دیگری حالا اینرا به هم بزنیم و یک قرارداد دیگری را شش ماه برویم دنبالش که آنهم موافقت بکند و یک چنین جریانی ما را در مسألة مواد غذائی و احتیاجاتی که داریم با توجه به اینکه قیمت بیمه هم در آن آبهای جنوب و اینها اگر هم حمل ونقل ارتباطش برقرار باشد الان خیلی بالاست و این گرفتاری را از این طرف نداریم م تصور میکنم که اصلا احتیاجی نیست که این مسائل را مطرح کنیم وامضاء قرارداد را به تأخیر بیندازیم.
منشی- آقای سید محمد کاظم دانش.
سید محمد کاظم دانش- بسم الله الرحمن الرحیم، با توجه به اینکه یکی از خصوصیات مکتب ما این است که و تواصوا بالحق و تواصوا بالصبر، ما میبایستی در کارهایمان و موضع گیریهایمان حق و صبر را حتماً در نظر بگیریم بنابراین ما تحت جو فعلی که یک مسأله کوتاه مدت است و ما الان در شرائط جنگی و در شرائط محاصرة اقتصادی هستیم برای یک قرارداد درازمدت نبایستی قبول کنیم ، یعنی فقط بایستی همان حق و صبر را در نظر داشته باشیم نه اینکه تحت تأثیر این وضع فعلی و این جوی که الان ما در آن هستیم یک قراردادی بر ما تحمیل بشود یک تفاوتی هست بین ما و بین همسایه بغل دستیمان شوروی و آن اینست که معمولا شوروی میتواند صادرکننده اصلحه باشد و ما وارد کننده خریدار اسلحه بنابراین اگر که بنا باشد قرارداد ، قرارداد واقعاً عادلانه ای و بر حقی باشد این تفاوت موقعیت بایستی منظور بشود و همانجور که فرمودند اگر که بنا باشد یک محدودیتی نسبت به اسلحه باشد فرق نکند، هم به اصطلاح صدور اسلحه به کشور ثالث و از کشور ثالث، هر دو بایستی باشد در این زمینه و لذا من با پیشنهاد جناب آقای دکتر یزدی در این زمینه موافقم.
رئیس- نماینده دولت توضیحی دارید ؟ بفرمائید توضیحتان را بدهید.
قائم مقامی- حضورتان عرض کنم که این قرارداد ، یک قرارداد طویل المدت نیست این قرارداد این امکان را نمیدهد که هر یک از طرفین بتوانند بر اساس سیستم هرج و مرج کالاهائی را که میخواهند از هر نوع، و هر کیفیت و به هر شکلی که هست به داخل مملکت یکدیگر گسیل بکنند بنده خدمتتان عرض کردم و تأکید میکنم که کلیه سفارشاتی که انجام میشود قبولی ترابری در مورد حملش مطرح است یعنی تا ما اعلام قبولی نکنیم یعنی وزارت راه و ترابری که اختصاراً ترابری نامیده میشود اعلام قبولی نکند مطلقاً نمیتواند عمل ترانزیت از خاک ایران انجام بشود به همین ترتیب در مورد اتحاد جماهیر شوروی اما آنچه که راجع به حمل اسلحه است در پروتکل مطرح است اگر لازم است که آنجا در موافقتنامه ترانزیت یک اصلاحاتی بشود در آنجا باید اصلاح باشد ولی دراین قراردادی که ما بسته ایم به تبع ماده ششم آن موافقتنامه جمیعاً این موارد را دیده ایم و در خود مواد این قرارداد هم گنجاندیم که سفارشات قبلا باید تأییدیه اش کسب بشود و چون تأیید ردست یه دما است عملا این قضیه حاصل نمیشود.
حائری زاده- به استناد کدام ماده میتوانند مخالفت کنند؟ به استناد کدام ماده شما میتوانید باخروج اسلحه از شوروی به مقصد یک کشور ثالث مخالفت کنید؟
قائم مقامی- به استنادقرارداد، به استناد موافقتنامه ترانزیت، مگر موافقتنامه ترانزیت را تکثیر نکرده- اند خدمتتان نداده اند؟ به استناد موافقتنامه ترانزیت در این زمینه ما موافقت نمیکنیم حالا اگر نقصی هست به موافقتنامه ترانزیت آن موافقتنامه ترانزیت را اصلاح بفرمائید این قرارداد در این رابطه جامع و مانع است چون تأییدیه داریم ما به خیلی از دلایل میتوانیم موافقت نکنیم منجمله بگوئیم که مثلا امکانات کشش راه آهنمان در این خط گویا نیست همین کاری که آنها میکنند بلائی کهاین روزها در جلفا سر ما ریختند 500-600 واگن ما در جلفا الان پشت خط جلفای ایران متوقف است به همین دلایل یعنی این چهار پنج روزی را هم که بنده در جلفا بودم و هزار امکاناتی را هم که همکاران راه آهنی گمرک، انبارهای عمومی و سایر کارگرانی که آنجا دارند زحمت میکشند و 24 ساعته هم دارند کار میکنند خط ما نمیتواند در روز 250 واگن بگیرد چرا؟ برای اینکه به ما تراکم تحمیلی میشود چرا ؟ برای اینکه به ما انواع واقسام تمهیداتی در این زمینه بشود عیناً همین مسائل مطرح است یعنی اگر قرار باشد فرض بر سوء نیت و عدم انجام کار باشد خوب تراکمها هست ما میخواهیم قراردادی داشته باشیم که به موجب این قرارداد تحمیل کنیم و اگر انجام نمیشود دقیقاً موارد سوء تفاهم و عدم انجام کار مشخص باشد.
رئیس- حالا دیگر بحث نداریم بفرمائید پیشنهاد آقای دکتر یزدی مطرح است 183 نفر در مجلس حاضر هستند اگر میخواهید پیشنهادتانرا تکرار بکنید که آقایان رأی بدهند.
دکتر یزدی- پیشنهاد من این است که چون این موافقتنامه طبق مادة 6 از یک قرارداد دیگری بسته شده و با تصویب این موافقتنامه اصل قرارداد 1336 را هم 000
رئیس- پیشنهادتانرا بگوئید.
دکتر یزدی- تأیید میکنید بنابراین مادة 1و2 از قرارداد قبلی را هم تأیید میکنید بنابراین برای اینکه رفع هر گونه شبهه ای بشود پیشنهاد میکنم که به مادة 1 تبصره زیر اضافه بشود.      «این مقررات شامل ترانزیت اسلحه و تجهیزات و مهمات جنگی از کشور ثالث و یا به کشور ثالث نمیگردد.»
رئیس- آقایانی که با پیشنهاد آقای دکتر یزدی موافقند قیام کنند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد دیگر پیشنهادی ندارید ، خوب 183نفر حاضرند مادة واحده پیشنهادی دولت را به رأی میگذاریم.
شهرکی- بنده سؤالی داشتم ولی ایشان واضح جواب ندادند.
رئیس- دیگر حالا سؤال مطرح نیست سؤالتانرا بگوئید آقای قائم مقامی به سؤال ایشان جواب بدهید.
شهرکی- در مورد کنترل کالا یک مرتبه جواب دادند که یک سازمان بین المللی این کالا را پلمپ میکند دفعه دیگر در سخنانشان گفتند که نه نمایندگان ما دقیقاً نوع کالا را کنترل میکنند من میخواهم بدانم کدام یک از اینها است، آیا نمایندگان ما یا آن سازمان کنترل میکند و ما نظری نداریم نمایندگان دولت در آنجا نیستند دقیقاً کدام یکی نوع کالاها را کنترل میکنند.
رئیس- آقای قائم مقامی بفرمائید.
قائم مقامی- کالاهائی که از کشور ثالث به وسیله کامیون حمل میشود که اگر بخواهیم نقاط ورودیش را روی نقشه نشان بدهیم اینها پلاک تیر (TIR) دارند یعنی کنوانسیون بین المللی تسهلات گمرکاتی اینها به جای اینکه در هر مرز ورودی که میخواهند وارد بشوند ودیعه ای بسپارند تشریفات گمرکی روی محموله شان انجام بشود این کار انجام نمیشود یک پلمپ در مبداء گمرک مبداء میزند که جزو کنوانسیون گمرکی است این کالاها با کامیون در طول مسیرشان تشریفات گمرکی را انجام نمیدهند نه اینکه اینها نمیتوانند تشریفات گمرکی را انجام بدهند به استناد بند 2 پروتکل امضای الحاق دولت ایران به کنوانسیون گمرکی (تیر) این حق برای دولت ایران محفوظ است که مقررات جاری خودش مافوق مقررات کنوانسیون گمرکی تیر است یعنی هر موقع که اینها بخواهند پلمپی را بشکنند می شکنند نه در ایران در تمام طول مسیر هم گمرکات کنترلهای لازم را در مورد این پلمپ اگر تشخیص بدهند که بایستی انجام بشود به موجب مقررات آن پروتکل انجام میدهند اما یک قسمت دیگر حمل و نقل با واگن و کشتی است و به اصطلاحی جابه جائی این دو نوع حمل و نقل در روی همدیگر است. در این رابطه کالاها دقیقاً شمرده میشود جمع 4 میلیون تن کالائی که از طریق شوروی امسال به آن دست خواهیم داشت یا یک چیزی در حدود روزی 40 کامیون در آستارا است یعنی جائی که کامیون تحویل میگیرند که در سال 000
فؤاد کریمی- آمار را ذکر نکنید.
کیاوش- آقا من هم یک سؤال دارم.
رئیس- سؤال شما چیست بفرمائید.

کیاوش- بسم الله الرحمن الرحیم، در این اصطلاحات حقوقی قراردادها را تقسیم کرده به قراردادهای بسته یا قراردادهای بسته اصطلاحاً به آن قراردادهائی گفته میشود که فقط قرارداد بین دو کشور منعقد میشود و کشور ثالث نمیتواند بعداً ملحق بشود به یکی از این دو کشور ولی قرارداد باز برعکس این است برای اینکه سؤال آقای دکتر یزدی هم جواب داده بشود دولت باید این را مشخص کند که آیا این قرارداد باز است یا قرارداد بسته؟
رئیس- شما که تا حالا میگفتید قرارداد نیست.
کیاوش- بعداً اشکالی هم دارم سر اینکه اصلا لایحه ای که آورده اند اسمش قرارداد است یا موافقتنامه باز هم طبق اصطلاحات حقوقی این قراردادنامه است اصلا موافقتنامه نیست اگر موافقتنامه است پس تحت شرایط دیگری قرار میگیرد اگر قرارداد است نوع قراردادش باید معین بشود.
قائم مقامی- این قرارداد بین دولت ایران و دولت شوروی بسته میشود که امکان الحاق با کشورهای دیگری در آن دیده نشده است.
کیاوش- پس باید در اینجا مطرح بشود که این قرارداد بسته است.
رئیس- هر چه هست شما تصویب میکنید حالا آن دیگر بحث ندارد حالا متن مادة واحده برای رأی گرفتن خوانده بشود.        (بشرح زیر قرائت شد.)
مادة واحده- قرارداد منعقده بین دفر برنامه ریزی وهدایت ترابری وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه کل انتفاعی و بازرگانی سایوز ترانزیت شوروی در باره ترانزیت کالاهای تجاری که در تاریخ 25 شهریور ماه 1359 بین طرفین قرارداد به امضاء رسیده است با پروتکل و پیوستهای چهار گانه آن بشرح پیوست این قانون تصویب و اجازه اجرای آن داده میشود و وزارت راه وترابری میتواند طبق مفاد آنها اقدامات لازم را بعمل آورد.
رئیس- 184 نفر در مجلس حاضرند آقایانی که با این مادة واحده بهمین صورتی که خوانده شد موافقند قیام کنند (اکثر برخاستند) با اکثریت قاطع تصویب شد حالا شورای محترم نگهبان بفرمائید آقای صافی نظر آقایان را بفرمائید .
صافی- در خارج از جلسة مشورت میکنیم و بعد نظرمان را میدهیم.
رئیس- آقایان تشریف میبرند بیرون برای مشورت کردن در باره این مادة واحده و برمیگردند نظرشانرا اعلام میکنند در این فاصله (یکی از نمایندگان : جواب سؤال را بدهند) اجازه بدهید ساعت یازده و پنجاه و دو دقیقه است ما هنوز حدود سه ربع ساعت میتوانیم مجلس را تمدید کنیم تا چهار ساعت کامل بشود با آن مقداری که شروع کرده ایم و آقایان اگر با تمدید وقت مجلس موافقت میکنند یک لایحه دوفوریتی داریم که آقای گنابادی آورده اند که آن باید مطرح بشود و آقای دکتر مهران هم چندین جلسه است میآیند برای جواب سؤال و هر دفعه تأخیر می افتد آقایانی که با تمدید وقت به اندازه سره ربع ساعت موافقند قیام بکنند (اکثر برخاستند) تصویب شد. آقای گنابادی لایحه دوفوریتی دارید؟ (یکی از نمایندگان: اول باید به سؤال جواب داده شود) آخر دوفوریتی مقدم بر سؤال است. پس آقای دکتر غفوری سؤالشانرا در مورد طبس مطرح کنند که ایشان جواب بدهند 5 دقیقه.
5- طرح سؤال آقا ی دکتر غفوری از وزارت دفاع در مورد حادثه طبس.
دکتر غفوری- بسم الله الرحمن الرحیم، قولوالحق ولو علی انفسکم.  من برای صرفه جوئی در وقت اول متن سؤال را میخوانم و بعد در فرصت 5 دقیقه اول یک مختصر توضیحی در باره روح این سؤال که به تناسب روح این سؤال پاسخ متناسب داده بشود و بعد اگر فرصتی شد بعد از اینکه جواب داده شد و جواب پاسخگوی روح آن سؤال نبود مسأله باز است برای ارجاع به کمیسیون رسیدگی به سؤالات و اما سؤال.  
ریاست محترم مجلس.         در مورد سؤالات زیر از مسؤول یا مسؤولان مربوطه خواسته شود که در اولین فرصت ممکن و قانونی برای پاسخ در مجلس شورای اسلامی حضور یابند:
1- گزارش جریان دقیق تهاجم و ورود نیروهای آمریکا به مرزهای هوائی ایران و مسأله طبس.
2- گزارش عکس العمل نیروهای دفاعی جمهوری اسلامی و اولین زمان اطلاع از جریان و نوع عملکرد.
3- جریان بمباران هلیکوپتر در روی زمین.
4- جریان قتل پاسدار محافظ.
5- نتایج این جریانات و آثار بدست آمده و گزارش مجموعه تحقیقات و جمع بندیها در این زمینه.     متشکرم، علی گلزاده غفوری- 10/6/59
10/6/59 یعنی درست سه هفته قبل از هجوم هوائی به ایران و ده روز قبل از هجوم از مرزهای خشکی و از دست رفتن موقتی حدود مهران دو تا سؤال کوچک اینجا هست طبق اصل 88 قانون اساسی که وقتی نماینده ای سؤال کرد باید حداکثر در ظرف ده روز این جواب داده بشود بطور مختصر سؤال این است که کی این سؤال بدولت ابلاغ شده و بعد علت تأخیرش که ولو اینکه الان سه ماه و تقریباً 7-8 روز میگذرد و با توجه به اینکه 0000
رئیس- 5 دقیقه اول شما تمام شد . بفرمائید بنشینید در 10 دقیقه بعد این توضیح را بخواهید آقای دکتر مهران بفرمائید.
دکتر مهران- بسم الله الرحمن الرحیم، در جواب نماینده محترم جناب آقای گلزاده غفوری بدون اینکه وارد بحث تأخیر ، بشوم که بعداً پاسخ عرض خواهد شد وارد متن سؤال میشوم و به متن سؤال بطور بند بند پاسخگوئی عرض میکنم.
رئیس- آقای دکتر مهران شما یک ربع وقت دارید.
دکتر آیت- آقای هاشمی این مسأله مهمی است و من معتقدم مجلس وقت را برای ایشان تمدید بکند.
رئیس – نمیشود آقا، پیش بینی نشده است حالا اگر خواستید یک فکری برایش میکنیم. این مهمترین مسأله است.
دکتر آیت- مجلس میتواند قانون وضع کند.
رئیس- پیش بینی نکرده اند که تمدید شود آقای دکتر مهران حالا شما در یک ربع حرفهایتان را بزنید.
دکتر مهران- اول سؤال شده است گزارش جریان دقیق تهاجم و ورود نیروهای آمریکا بمرزهای هوائی ایران و مسأله طبس پس دو قسمت تقسیم میشود یکی گزارش تجاوز بمرزهای هوائی و قسمت دوم موضوع طبس. در مورد تهاجم به مرزهای دولت جمهوری اسلامی ایران باید به استحضار نمایندگان محترم برسانم که این جنبه سیاسی فوق العاده مهمی دارد که انشاءالله مجلس در موقع خودش به این مسأله توجه خواهد کرد و انشاءالله مسأله را تعقیب خواهد کرد تهاجم به کشور ایران از طرف دولت آمریکا سابقة طولانی و ممتدی داشته است اولین تهاجمی که به کشور ایران شده است و به آن کار رسیدگی نشده و موجب شده تهاجمات بعدی هم صورت بگیرد تهاجمی است که بعد از جنگ شهریور 1320 دولت آمریکا بدون هیچگونه مجوزی و بدون هیچگونه قرارداد و موافقتی خودسرانه وارد خاک ایران شده است این تاریخ کشور ما است و متأسفانه کسی به آن توجه نکرده است یعنی بدون اینکه جنگی را اعلام بکند یا قراردادی را امضاء بکند قشون آمریکا وارد خاک ایران شد و سالهای سال از خاک این کشور از جاده های این کشور از راه آهن این کشور از بنادر این کشور استفاده کرد و هیچ نوع غرامتی و پاداشی پرداخت ننمود و اما تجاوزی که امروز شده غیر از تجاوزهای دیگری که بعداً عرض خواهم کرد تجاوزی است که در مورد مسأله طبس شده است اطلاعاتی که ارتش ایران ودولت ایران دارد چون این موضوع از طرف حجت الاسلام جناب آقای هاشمی رفسنجانی و جناب آقای خامنه ای و آقای دکتر چمران به امر امام رسیدگی شده است مسأله برای مجلس شورای اسلامی بایستی کاملا روشن باشد و گزارشاتی که ما در این زمینه داریم باید به استحضارتان برسانم که ما بر اساس نوشته های خارجی، گفته های خارجی رادیوهای خارجی و تفسیرهای بین المللی این گزارش را تنظیم کرده- ایم هیچ نوع اسیری بدست ارتش اسلامی ایران نیفتاده هیچ بازجوئی از مهاجمین نشده هیچ دلیل و مدرک قانع کننده ای بدست نیامده که ما بتوانیم بر اساس این که خود آنها اظهار کرده اند البته این گزارش با تقارن و با قرائن و با امارات و با مختصر مدارکی که بدست ارتش اسلامی افتاده تطبیق میکند این جریان به این شرح بوده در ساعت 30/17 روز چهارم اردیبهشت ماه 1359 هشت فروند هلیکوپتر 130-C و شش هواپیمای 130-C به فضای هوائی جمهوری اسلامی ایران تجاوز کردند مسیری که اینها داشته اند به این شرح است هواپیماها طبق اظهاراتی که خود آقایان کرده اند و طبق اظهاراتی که محافل مختلف

بین المللی کرده اند از خاک مصر هواپیمای 130-C غول پیکر هر کولس 130-C از خاک مصر حرکت میکنند پرواز میکنند روی خلیج عدن در امتداد دریای سرخ می‌آیند میرسند به دریای عدن و از دریای عدن همینطور خاک عربستان را دور میزنند و از روی فضای عربستان رد نمیشوند دور میزنند وارد دریای عمان یا دریای عرب میشوند واز آنجا وارد میشوند روی ناونیمیتس که این ناو یک ناو هواپیمابر بزرگی است که خودش دارای فرودگاه است و میتواند هواپیماها روی روی این پیاده بشوند و از روی آن پرواز بکنند و این هواپیماها و این هلیکوپترها از روی این ناو دریائی ناو هواپیمابر حرکت میکنند و بخاک ایران میآیند و وارد فضای ایران میشوند از یک نقطه ای وارد میشوند که این نقطه بنام کنارک است از مسیر کنارک تا نقطه فرود خوشبختانه نقشه این عملیات الان در دست ما هست و موجود است و تمام این مسیر طرح ریزی شده بر اساس اینکه از نقاطی عبور بکنند که این نقاط در حقیقت نقاط کور باشد یعنی نقاطی که زیر پوشش رادارهای ایران نباشد علاوه بر این طبق اظهار خود آنها بوسیله یک هواپیمائی که در فضا پرواز میکرده و این هواپیما دارای دستگاههای الکترونیکی بوده و بوسیله این دستگاهها میتوانسته اند که رادارها را کر بکنند بوسیله این هواپیما هم کمک میشدند و هدایت میشده اند تمام گفتگوهائی که بین خدمه هلیکوپتر و بین خدمه هواپیماهای 130-C و بین هلیکوپترها با فرمانده خودشان صورت گرفته مکالمات رمز بوده و بهیچوجه شفاف و روشن وگویا برای احدی جز آنهائی که به رمز اطلاع داشته اند قابل فهم و درک نبوده این حرکتی که انجام میشود بمحض پرواز در فاصله 40 مایلی ناو هواپیمابر یکی از هلیکوپترها بخاطر طوفان شنی که در آن موقع بوده خراب میشود  و بلافاصله در هوا دچار سانحه میشود و می بیند که نمیتواند بمأموریت خودش ادامه بدهد برمیگردد به ناو 7 هلیکوپتر به سمت ایران حرکت میکند در نقطه ای بنام راوند باز یکی دیگر از این هلیکوپترها به علت نقص فنی قادر به ادامه نیست ودر آنجا فرود میآید که بعد لاشة آنهم در حقیقت برداشته شده الان لاشه آن هلیکوپتر موجود است و به تهران حمل شده این دو هلیکوپتر خودبه خود از بین میروند یعنی از صحنة کار و مأموریت خارج میشوند بقیه هلیکوپترها حرکت میکنند و دقیقاً طبق اظهارات خودشان دقیقاً حدود ساعت دوازده شب در نقطه بنام رباط در نزدیکیهای طبس جائی که در مجاورتش سابق یک فرودگاهی برای کشف اورانیوم و استخراج اورانیوم خود آمریکائیها ساخته بودند، در این نقطه پیاده شود. قبل از هلیکوپترها، هواپیماهای 130-C که سرعت بیشتری داشتند قبلا در آن نقطه پیاده شده بودند و تعدادی کواندو از هواپیماها پیاده میشوند. بنابراین هواپیماها در طبس میآیند. در آنجا استقرار پیدا میکنند. کوماندوها از هواپیماها خارج میشوند و در همین لحظه بوده که یک راننده تانکری از آن جاده از یزد بطرف طبس عبور میکرده است. که به آن رانندة تانکر ایست میدهند و طبق اظهارات آن راننده تانکر کسی که با او صحبت میکند بزبان فارسی آشنائی داشته است و با او فارسی صحبت میکند. آنها راننده تانکر را متوقف میکنند و به تانکر هم شلیک میکند. ولی راننده تانکر به هر تمهیدی که بوده خودش را پنهان میکنند و بطرف طبس حرکت میکند و در آنجا به ژاندارمری گزارش میدهد، که در بخش دوم عرض خواهم کرد. این هلیکوپترها و هواپیماها روی زمین بوده اند و در همین موقع هم یک اتوبوسی از یزد بطرف طبس حرکت میکند و آنها جلو اتوبوس را هم میگیرند و تمام سرنشینان این اتوبوس را پیاده میکنند و آنها را بطرف هواپیماها میآورند و معلوم نیست که چه برنامه ای از کار داشته ند که از اینکه آن عده را بیاورند داخل هواپیماها منصرف میشوند و آنها را به حالت ایستاده برمیگردانند، و دست روی سر ، آنها را نگهداری میکنند ، که اطلاعاتی بجائی نبرند و در حقیقت خبر منتشر نشود. در عین اینکه این عملیات انجام میشده است هلیکوپترها که تعدادشان شش عدد بوده است، و این تعداد هلیکوپتر حداقل تعداد لازم برای انجام مأموریت بوده است، به بنزین گیری از هواپیماهای 130-C شروع میکنند، که دو تا از آنها برای انجام مأموریت حامل بنزین بوده اند. و برنامه باین شکل بوده است که بنزین گیری در ساعت یک بعد از نصف شب تمام بشود. بعد از اینکه بنزین گیری در ساعت یک بعد از نصف شب تمام شد. هلیکوپترها بطرف تهران حرکت بکنندو در نقطه ای نزدیک گرمسار هلیکوپترها بزمین بنشینند. و این هلیکوپترها که دارای یک وسایلی بوده اند که بعد از نشستن بتوانند رنگ آنها را با پرچم ایران و یا سایر علائم ایران بتوانند تغییر بدهند. این هلیکوپترها قرار بود در آنجا بنشینند. افرادی را که مأمور انجام این کار بوده اند. (بعضی کوماندوها را ) در همانجا پیاده بکنندو هلیکوپترها تحت حفاظت عده ای در آنجا قرار بگیرند و استتار بشوند. برای اینکه دیده نشوند و اگر هم دیده میشدند چون با علائم ایران و یا پرچم ایران بوده اند احتمال این بود که افرادی فکر بکنند که اینها ایرانی هستند و متعلق بارتش ایران است. و مزاحم آنها نشوند . برنامه بعدی باین ترتیب بوده است.
رئیس- دو دقیقه دیگر وقت دارید.
دکتر مهران- البته چنین مسأله ای، مسأله تاریخی است. بایستی دقیقاً ثبت بشود که بعداً مورد توجه و رسیدگی قرار بگیرد. بنابراین بنده کامل میگویم وقتی این هلیکوپترها در گرمسار پیاده میشدند برای افراد کوماندو قبلا شش دستگاه کامیون و وانت که با نمره های موقت و نو تهیه شده بود و در یک گاراژی در نزدیکیهای شهر ری در آنجا مستقر بود بایستی این کامیونها و این وانتها بروند و این کوماندوها را بیاورند به آن نقطه شروع حرکت که عبارت باشد از یک نقطه ای در بین تهران و شهر ری که محلش هم تقریباً برای ما مشخص شد و پس از در حدود بیست ساعت استراحت و اختفا، دقیقاً در ساعت بیست و چهار فردا (یعنی نصف شب فردا) مأموریت خودشان را انجام بدهند، مسیر حرکت اینها به این شکل مشخص شده است که از خیابان افسریه حرکت میکنند و میآیند بطرف نارمک و از نارمک در بزرگراه رسالت قرار میگیرند و از آنجا حرکت میکنند و میآیند و میرسند به پل سید خندان و از آنجا رد میشوند و میروند به یک قدمی در پشت سفارت آمریکا و عملیات خودشان را بوسیله وسایلی که در هواپیما بوده است و جناب آقای خلخالی هم آن وسایل را مشاهده کردند و ضبط کردند و صورت برداری کردند به آن وسایل گروگانها را آزاد بکنند یعنی عملیات آزادی گروگانها را انجام بدهند.
رئیس- وقت آقای دکتر مهران تمام شد. (یکی از نمایندگان: تمدید کنید. برای تمدید رأی بگیرید).
رئیس- البته این رأی گیری که وقت ادامه پیدا بکند در آئین نامه هیچ پیش بینی نشده است اگر تمایلی دارید که بشنوید.
یکی از نمایندگان- بنده پیشنهاد دارم.
گلزاده غفوری- آقای هاشمی اجازه بدهید چون این سؤال0000
دیالمه0- مطالبی را که مربوط به سؤال ایشان بود میبایستی سریع و روشن بیان میفرمودند والا داستان این مسأله یک ساعت طول میکشد.
رئیس- آخر ایشان سؤالشان هم یک گزارش کامل بوده و گزارشی هم که ایشان میدهند البته آن گزارش دقیق نیست یعنی آن مقداری که من درجریان بودم و میدانم چندین برابر این است و خود آن گزارش را اگر دقیقاً بخواهید که داده بشود دو ساعت و یا یک ساعت و نیم طول میکشد اینها چیزهائی است که اکثراً در روزنامه های آن زمان منتشر شده است.
دیالمه- منظور آقای غفوری این مطالب نیست.
رئیس- آقای غفوری خودتان چه میگوئید؟
غفوری- من گفتم که اولا این یک سؤال سطحی نیست که ما اینجا همینطوری بگوئیم. آئین نامه چه میگوید و فلان چه میگوید و شما هم مرتب بگوئید وقت تمام شد و اینجوری بگذرد این سؤال مردم است این سؤال تاریخ است، این سؤال رابطه دو ملت است بلکه همان چیزی که ما داریم میگوئیم و سؤال امروز ما است با اینکه سه ماه گذشته است این سؤال چون تجزیه شده است به پنج سؤال من فکر میکنم که یک راه حل آئین نامه ای اش همین باشد که هر یک از این سؤالات همینطوری که هنوز ایشان در سؤال اول هستند بنابراین موافقت بشود که پنج سؤال تلقی بشود و هر چقدر طول میکشد، من یک مسائلی دارم و علت اینکه آن موقع هم این را طرح کردم یعنی سه هفته قبل از این یک 000
رئیس- حالا توضیح آنرا نمیخواهد بدهید.
گلزاده غفوری- بنابراین من فکر میکنم برای فرمول قضیه موافقت بکنند دوستان واگر مورد علاقه- شان است که حتماً هست، و مورد علاقه چه کسی میتواند نباشد؟ یا امروز یا روزهای دیگر یا اینکه چند روز هم گذشت این را تمام و کمال به آن برسیم ویک مسأله ای را برای مردم روشن کنیم. و

سؤالاتی را هم که ایشان جواب دادند همانطور که گفتم جریان حکایت را ما نمیخواهیم ما یک چیزهای دیگری میخواهیم که بدنبال این مسائل خود به خود پیش خواهد آمد بنابراین موافقت بفرمائید که اگر آقایان هم 000
رئیس- آقایان خودشان در یک مواقعی که میل ندارند آن چنان دقیق میشوندو کتابها را دستشان میگیرند و بلند میشوند و به من میگویند تذکر آئین نامه ای، تذکر آئین نامه ای، و روی یک کلمه میایستند وقتی که تمایل خودتان باشد میفرمائید که آئین نامه و حق مردم و فلان و از اینطور چیزها منهم حرفی ندارم و من به عنوان رئیس مجلس و مسؤول حفظ آئین نامه این مراعات را میکنم حالا اگر آقایان مایلند بشنوند ما این وقت جلسه را همین طور امتداد میدهیم وایشان تا هر وقت میخواهند توضیح بدهند. (دیالمه: آئین نامه جایش را تعیین کرده است) آئین نامه کجا تعیین کرده است؟ بخوانید.
دیالمه- آئین نامه مشخص کرده است اگر این مدت برای جواب کافی نبود سؤال باید برود به کمیسیون سؤالات و در آنجا اسناد را بیاورند و بررسی کنند.
رئیس- میرود به کمیسیون و ایشان در کمیسیون توضیح میدهند، توضیحات کمیسیون را بشنوید و منتشر کنید همه کار را هم میتوانید بکنید یعنی هر چه در کمیسیون باشد میتوانید منتشر کنید.
گلزاده غفوری- آقای هاشمی اصلا جواب داده نشده است که کافی باشد یا کافی نباشد.
رئیس- میگویم، بهر حال شما با یک ربع وقت برای این کار با آئین نامه ای که تصویب کرده اید دست من را بسته اید یعنی 000
گلزاده غفوری- پنج سؤال است آقا، پنج سؤال است و هر کدام از آنها یک ربع وقت لازم دارد.
رئیس- خیر یک سؤال است.
گلزاده غفوری- پنج سؤال است که تجریه شده است.
رئیس- آن یک سؤال است که در آن این پنج قسمت را توضیح داده اید.
گلزاده غفوری- آقا شما دوباره عبارت را بخوانید نوشته سؤالات جمع بسته شده است.
رئیس- یک نماینده از یک وزیر یک سؤال میکند اگر خواستید پنج سؤال در پنج ورقه جدا میکنید.
گلزاده غفوری- میتوانید بگذارید برای روزهای دیگر. آقا پنج تا سؤال است. ایشان هنوز در اولی است و به دومی نرسیده است.
آیت- آقای هاشمی یک پیشنهاد دارم.
رئیس- اشکال دوم از نظر چهار ساعت وقت مجلس است یعنی که در آئین نامه داریم که مجلس بیش از 4 ساعت نمیتواند طول بکشد. اگر میخواهید ادامه پیدا کند، باز هم باید تصویب کنیم که00
دکتر آیت- آقا پیشنهاد ایشان ربطی به ادامه ندارد.
رئیس- شما پیشنهادتان چیست؟
دکتر آیت- پیشنهادم این است که مطابق اصل 76 مجلس حق تحقیق و تفحص از تمام امور را دارد. این سؤالی را هم که آقای دکتر غفوری کردند اصولا موضوعی نیست که تنها به ایشان ربطی داشته باشد. من فکر میکنم همه مجلس موافق باشند که دولت در این مورد یک گزارش مفصل به مجلس بدهد و بعد از آن گزارش هم آقای غفوری یا دیگران میتوانند سؤال را مطرح بکنند. اگر قانع شدند که هیچ و سؤال منتفی است. و اگر قانع نشدند به کمیسیون میرود و سایر مسائل. این سؤال همه مجلس است و گزارشی است که دولت باید به مجلس بدهد و اگر ما الان وقت را تمدید کنیم، یک ساعت هم تمدید کنیم. چنین مسأله مهمی ده ساعت هم وقت برایش کافی نیست.
رئیس- عیبی ندارد یعنی ما از مقوله سؤال و جواب خارج میشویم و میرویم سراغ مقوله توضیح خواستن از جریانی که حق ما است و این را باید مجلس تصویب بکند و آقایان با اسناد و همه چیز بیایند و توضیح بدهند. الان اگر شما مایل باشد چون وقت جلسه تمام شده است نمایندگان مجلس میتوانند اینجا بنشینند و به این حرف تا عصر هم گوش بدهند.
گلزاده غفوری- جوابش باید رسماً داده بشود.
رئیس- آقای غفوری خود شما که آئین نامه نویس بوده اید در آئین نامه نوشته اید یک ربع.
گلزاده غفوری- من خودم نوشته ام هر سؤالی یک ربع نه پنج تا سؤال یک ربع.
رئیس- نه اینطور نیست، یک سؤال در پنج نقطه است.
گلزاده غفوری- آقا شما سؤال را بخوانید . نوشته ام سؤالات زیر000
دیالمه- در این مدت یک سؤال ایشان هم جواب داده نشد یکی از سؤالات این است که مثلا کسی دستور داده هلیکوپترها را بمباران کنند چه کسی بوده جواب دادن به این سه ساعت طول میکشد.
رئیس- آقایان تشریف نبرید مجلس از رسمیت می افتد، چند لحظه تشریف داشته باشید تا تصمیممان را بگیریم . حالا دو شکل مطرح است یا اینکه مثل پیشنهاد آقای آیت قضیه ادامه پیدا بکند. یا اینکه به کمیسیون برود و آقای غفوری در کمیسیون حاضر بشوند و توضیحات آقای دکتر مهران را 000
کیاوش- آقا همه میخواهند بفهمند.
صباغیان- اول باید جواب داده شود بعد برود به کمیسیون.
رئیس- میگویم ایشان یک ربع وقت دارند و یک ربع تمام شده چه کار بکنم من.
گلزاده غفوری- یک سؤال را جواب داده اند. چهار تای دیگر آن مانده است.
رئیس- شما یک راه قانونی درست کنید که من اجازه بدهم.
گلزاده غفوری- سؤالات را به پنج سؤال تجزیه کنید.
رئیس- شما بدعت نگذارید که هر کسی که به اینجا آمد جواب بدهد یک قسمت از حرفهایش را بگوید و وقت مجلس ادامه پیدا بکند. یعنی باید حرفها خلاصه بشود در یک قسمتهائی که در یک ربع بگنجد. این را خواسته اند که در وقت صرفه جوئی کنند.
یکی از نمایندگان – سؤال برود به کمیسیون پیشنهاد آقای دکتر آیت عملی است.
رئیس- آن کیفیت راهی که آقای دکتر آیت میگویند مجلس اگر آمادگی دارد امروز عصر هر وقت که میخواهید000
گلزاده غفوری- آقای هاشمی سؤال که مربوط به ما نیست مربوط به مردم است.
رئیس- شما غصة مردم را نخورید شما نماینده مردم هستید و باید طبق قانونی که نمایندگان مردم وضع کردند عمل کنند.
گلزاده غفوری- همین است دیگر پنج تا سؤال کرده ام باید جواب بدهند.
رئیس- آقای غفوری چرا تجاهل میفرمائید، یک را در پنج سؤال نقطه کرده اید. یک سؤال است در پنج نقطه.
گلزاده غفوری- ایشان میبایست در یک ربع به هر پنج سؤال جواب میدادند.
رئیس- ایشان کوتاهی کرده اند. ایشان باید حرفهایش را در یک ربع میگفتند.
گلزاده غفوری- خوب ایشان باید این چیزها را بدانند.
رئیس- من از اول به ایشان تذکر دادم که یک ربع وقت دارند آقای دکتر مهران نبایستی تاریخچه- ای را  بگویند که همه آن در روزنامه پخش شده بود. و همه را ما میدانستیم. (همهمه نمایندگان).
صباغیان – آقای شبستری راه آئین نامه ای میگویند.
رئیس- آقای شبستری بفرمائید.
مجتهد شبستری- عرض کنم که در مادة 65 صفحه 18 آئین نامه قدیم، اواخر مادة 65 یک «بندب» وجود دارد آنجائیکه وقتهای نطقها و شورها و همه وقتها را روشن میکند یک «بندب» است. آن «بندب» این است: در موارد فوق در صورتیکه ضرورت اقضاء کند ممکن است استثنائاً بدون مذاکره و با پیشنهاد رئیس و تصویب مجلس مدت نطق و شور اضافه شود. شما  اگر این پیشنهاد را به مجلس به عنوان راه حل بکنید و مجلس تصویب کند. قضیه حل است.
رئیس- آقای دیالمه بفرمائید.
دیالمه- اجازه بفرمائید مواردش را بخوانم برای توضیح پیشنهادهای اصلاحی نیست به مواد لوایح و طرحها، اعم از فردی و جمعی و برای توجیه

پیشنهاد کفایت مذاکرات و یا مخالفت با آن و توضیح پیشنهاد فوریت و عدم آن و پیشنهاد سکوت و مخالفت با آن و پیشنهاد تنفس و اخذ رأی مخفی واخطار نظام نامه ای و یا اخطار قانونی و پیشنهاد انواع رأی در مورد استیضاح هر یک پنج دقیقه» ذیل این نوشته است اگر این موارد فوق را خواسته اند اضافه اش بکنند آن وقت میتوانند.
رئیس- آنچه که حرف آقای دیالمه را تأیید میکند اینست که در آن «بند 2» بالا همین هست. یعنی آنجا که نیمساعت ها هست نوشته شده که رئیس میتواند پیشنهاد کند و وقتهای نیم ساعته را اضافه کنند. پس معلوم میشود که این مربوط به همه نیست . والا تکرار است.
شبستری- بعد از بند «ب» بند «ج» آمده است.
رئیس- در سطر ششم و هفتم در مورد لوایح مهم و مفصل آمده است که «رئیس مجلس میتواند نیمساعتهای فوق را با اطلاع قبلی مجلس تا یک ساعت افزایش دهد. پس معلوم میشود که موارد فوق به همه نمیخورد . قبلا آنها را گفته است.
عابدین زاده- یک سؤال دارم.
رئیس- اینجا دیگر سؤال نداریم.
عابدین زاده- آیا طرح این مسأله در این موقعیت زمان انحراف از مسائل اساسی مملکت نیست.
رئیس- حالا دیگر طرح شده است. این مربوط به قبل است. و به قول آقای غفوری مربوط به سه ماه قبل است. اتفاقاً آقای غفوری حاضر بودند که اگر زمان اقتضا نکند بگویند بعداً جواب بدهند. خودشان این حرف را زدند اما اینطور نیست و مربوط به سه ماه قبل است.
6- اعلام نظر شورای نگهبان راجع به تصویب لایحه دوفوریتی قرارداد ترانزیت بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی .
رئیس- برای اینکه شورای نگهبان را اینجا معطل نکنیم نظر شورای نگهبان را در ماده آن لایحه که قبلا مطرح بود این وسط بخوانم و آقایان هم نشسته اند.
بسمه تعالی، مجلس شورای اسلامی.        لایحه مربوط به مادة واحده راجع به قرارداد منعقده بین  بین دفتر برنامه ریزی وهدایت ترابری وزارت راه وترابری جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه ل انتفاعی و بازرگانی سایوز ترانزیت شوروی که در جلسه 16/9/59 به تصویب مجلس شورای اسلامی با حضور شورای نگهبان رسید در جلسه خصوصی شورای نگهبان مطرح شد وبا اکثریت آراء مورد تأیید قرار گرفت.        دبیر شورای نگهبان- لطف الله صافی
پس این قرارداد با ماده واحده ای که آقایان آورده بودند تصویب شد، هم از نظر مجلس و هم از نظر شورای نگهبان.
رئیس- حالا در مورد گزارش یک راهی پیدا کنیم چون ما در آینده هم دچار چنین مشکلی خواهیم بود. ما راجع به این مسأله رسیدگی میکنیم و یک راه حلی فکر میکنیم برای اینکه گزارش طبس را مجلس بشنود. حالا آقای غفوری ده دقیقه میتوانند صحبت بکنند.
یکی از نمایندگان – هنوز جواب ایشان گفته نشده که ایشان صحبت بکنند.
رئیس- باشد ایشان حق دارند بگویند قانع نشدم آقای غفوری بفرمائید.
بجنوردی- این سؤال بگذارید برای جلسه دیگر.
رئیس- اگر آقای غفوری بخواهند بگذارند برای جلسه دیگر من حرفی ندارم. میتوانیم جلسه خصوصی بگذاریم برای سؤال ایشان.
گلزاده غفوری- به شرط اینکه وقت کافی و متسع داده بشود که آدم اقلا دینش را ادا کند. و فشار روحی را نکشد.
رئیس- بسیار خوب. یک جلسه خاصی باید بگذاریم.
گلزاده غفوری- اولا متن سؤال را بکنید در مورد سؤالات زیر و دقت بفرمائید اگر پنج سؤال است وقت کافی داده بشود. و مسأله تجزیه و تحلیل بشود. ما نمیخواهیم حکایت تاریخی بگوئیم      ما میخواهیم نتیجه بگیریم. اگر موافقت میکنید وقت بدهید.
رئیس- درست است باید آنجور باشد حق با شما است که این مسأله باید روشن بشود. این را خود من هم رویش میگویم.
گلزاده غفوری- خود شما هم یک سؤالی را در برابرش قرار گرفتید همینطوری نشنیده گرفته اید.
رئیس- که چه؟
گلزاده غفوری- به چه مناسبت سؤالی را که در تاریخ 10/6/59 مطرح شده است من نمیدانم کی ابلاغ شده است؟ که سه ماه و هفت روز دیگر باید جوابش داده بشود.
رئیس- حالا من جواب میدهم ، این سخن شما به من مربوط میشود . ما بلافاصله ابلاغ کردیم در آن موقع وزیر دفاع نداشتیم. بعد که وزیر دفاع آمد قضیه جنگ پیش آمد. مدتی هم هست که آقای دکتر مهران اعلام آمادگی کردند  و ما ایشان را مکرر دعوت کردیم. همیشه دیدید جلسات خورده به مسائل000
گلزاده غفوری- این مسأله سؤال انگیز است. من این را طرح خواهم کرد که ببینید تأخیر آن چه آثاری دارد.
رئیس- آقای غفوری این سؤال را ما در تاریخ 26/6/59 به وزارت دفاع فرستادیم.
گلزاده غفوری- آقای هاشمی 26/6/59 کجا 10/6/59 کجا؟ در این 16/17 روز این نامه کجا بوده از اینجا تا آنجا؟
رئیس- خوب حالا آنچه فرستادیم این است.
گلزاده غفوری- شما میدانید در این 17 روز دو تهاجم بزرگ اتفاق افتاد. ما میخواستیم از این مسائل جلوگیری بشود. ترتیبی بدهید تا این مسائل مطرح بشود.
7- پایان جلسه.
رئیس- حالا بفرمائید بنشینید. در برنامه جلسه فردا دو تا دوفوریتی داشتیم که در روز چهارشنبه تصویب شد که دو فوریتی ها فردا مطرح میشود. فردا ساعت هشت صبح جلسه رسمی خواهیم داشت و آقای رجائی تشریف میآورند و به سؤال آقای سلامتیان پاسخ میدهند.
گلزاده غفوری- پاسخ سؤال بنده معلوم نشد.
رئیس- شما اگر قانع نشدید باید بروید به کمیسیون.
گلزاده غفوری- جوابش داده نشده است.
رئیس- خیلی خوب باید بروید به کمیسیون بگوئید قانع نشدیم وایشان را بخواهید. یا یک جلسه رسمی مجلس را تشکیل بدهید آن هم بر طبق پیشنهاد آقای آیت که مجلس مطلع بشود. جلسه ختم میشود. (ساعت دوازده و سی دقیقه جلسه پایان یافت.)
 رئیس مجلس شورای اسلامی- اکبرهاشمی رفسنجانی