مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی ( دوره اول – جلسه 625 )

مشروح‏مذاکرات‏مجلس‏شورای‏اسلامی صورت مشروح مذاکرات جلسة علنی روز یکشنبه ششم خرداد ماه1363 فهرست مندرجات 1- اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید . 2- بیانات آقای رئیس به مناسبت اختتام اولین دوره مجلس شورای اسلامی . 3- قرائت متن پیام امام خمینی به مناسبت اختتام دوره اول مجلس و تقدیم لوحه اهدائی معظم‏له به خانواده شهداء و نمایندگان بوسیله آقای هاشمی رفسنجانی ریاست مجلس . 4- پایان جلسه . جلسه ساعت هشت و بیست و پنج دقیقه به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل شد 1- اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید رئیس- بسم الله الرحمن الرحیم ، با حضور دویست و چهار نفر جلسه رسمی است . این آخرین جلسه رسمی مجلس شورای اسلامی دوره اول است و برنامه امروز : تلاوت کلام الله مجید و بعد یک سرود است و بعد بنده برای آقایان کمی صحبت می‏کنم و بعد یک عکس دسته جمعی یادگاری است که از نمایندگان تنظیم میشود . البته قبل از اینکه برای گرفتن عکس برویم لوحه‏های یادبودی است که افتخار دادند امام به ما و برای نمایندگان دوره اول مجلس نوشته‏اند تهیه شده که تقدیم نمایندگان میکنیم . تلاوت کلام الله مجید را شروع کنید . اللهم صل علی محمد و آل محمد اعوذ باالله من الشیطان الرجیم – بسم الله الرحمن الرحیم ان فی خلق السموات و الارض و اختلاف اللیل و النهارلایات لاولی الالباب . الذین یذکرون الله قیاماً و قعوداً و علی جنوبهم و یتفکرون فی خلق السموات و الارض ربنا ما خلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار . ربنا انک من تدخل النار فقد اخزیته و ما للظالمین من انصار . ربنا اننا سمعنا منادیاً ینادی للا یمان ان امنوا بربکم فامنا . ربنا فاغفرلنا ذنوبنا و کفرعنا سیئاتنا و توفنامع الابرار . ربنا و اتنا ما وعدتنا علی رسلک ولاتخزنایوم القیمه انک لا تخلف المیعادفاستجاب لهم ربهم انی لااضیع عمل عامل منکم من ذکراوانثی بعضکم من بعض و فالذین هاجرواواخرجوامن دیارهم و اوذوا فی سبیلی و قاتلو و قتلوا لاکفرن عنهم سیئاتهم ولا دخلنهم جنات تجری من تحتها الانهار . ثواباً من عندالله و الله عنده حسن الثواب . دعویهم فیها سبحانک اللهم و تحیتهم فیها سلام و اخرد عویهم ان الحمدالله رب العالمین . ( صدق الله العلی العظیم – حضار صلوات فرستادند ) ( از آیه 187 الی 195 سوره آل عمران و آیه 11 سوره یونس ) ( در این هنگام برنامه سرود توسط گروه موسیقی وزارت ارشاد اجرا شد ) 2- بیانات آقای رئیس به مناسبت اختتام اولین دوره مجلس شورای اسلامی رئیس با تشکر از برادرانی که سرود خوبی خواندند و خوب هم خواندند خداوند به اینها توفیق بدهد که هنرشان را در راه اسلام و انقلاب همیشه در کار داشته باشند . بسم الله الرحمن الرحیم ، الحمد لله الصلوه علی رسول الله و آله اجمعین ‹‹ و امر هم شوری بینهم ›› . بعد از چهاسال کار متمرکز و در راه خدا رسیدیم به پایان یک دوره از اولین مجلس شورای اسلامی . امروز آخرین جلسه این دوره را به عنوان جلسه تودیع تشکیل داده‏ایم وبه جا است که یک مروری به کارنامه چهارسال کار خودمان بکنیم و برای آیندگان و تاریخ یک قطعه‏ای در تاریخ ثبت کنیم . قبل از اینکه وارد صحبت بشویم یادی از شهدای بزرگوار مجلس شورای اسلامی و همه شهدای انقلاب میکنیم که ما عمیقاً معتقدیم که انقلاب را و رونق کار را و موفقیت ها را مرهون خون این عزیزان هستیم و برای مفقودان و اسراء و جانبازان انقلاب و خانواده های عزیز و بستگانشان و مجروحانی که در بیمارستانها هستند دعا میکنیم ، برای آنها نزد خداوند مقام عالی و صبر و اجر می‏خواهیم . در این مقدار صحبتی که میشود یک نگاهی به خود مجلس می‏کنیم یک نگاهی به نمایندگان مجلس و به مردم و رهبر و وضع جاری . در مورد مجلس باید عرض کنیم که این مجاس یک فصل نوی در تاریخ اسلام و شاید هم در تاریخ دنیا باز کرد . اولین مجلسی که خودش را متعهد کرد قوانین الهی و معارف آسمانی را به صورت برنامه زندگی مردم دربیاورد فعلا زیر همین سقف است و در همین کشور است . ما امیدواریم که این پیشتاز دنبال خودش مجالس فراوانی را بتواند در تاریخ آینده خلق کند و الگوی خوبی بشود برای دیگران . یک نکته بسیار مهم خود مجلس شورای اسلامی است قطع نظر از ویژگیهای مثبت یا منفی‏اش . همین که انقلابی موفق شد که درسال دوم پیروزیش مجلسی آزاد درست بکند که این مجلس با اعتراف دشمنان ما جزو آزادترین پارلمانهای دنیاست ، برنامه‏هایش مستقیم پخش میشود و هیچ چیز سری و مخفی از مردم ندارد و نمایندگانش آزادترین نمایندگان دنیا هستند در حرف زدن و ابراز رأی ، این از افتخارات یک انقلاب است و شما میدانید وجود ندارد در تاریخ انقلابهای دنیا که انقلابی جرأت کرده باشد در سالهای اول پیروزی خودش تصمیم گیری را واگذار کند به یک چنین جمع بزرگ ، علنی و منتخب مردم ، نه انتصابی . تحقیقاً اگر انقلابی پایگاه عمیق مردمی نداشته باشد و اعتماد قطعی به دوام خودش نداشته باشد این ریسک را نمی‏پذیرد . در این انقلاب توکل بر خدا و اعتماد بر مردم و قدرت کم نظیر رهبری در هدایت امور چنین شهامتی را به این انقلاب داد که یک چنین کار بزرگی را بکند و تفسیر مفسران سیاسی دنیا این بود که این تجربه یا شکست می‏خورد ، مجلس حذف میشود و یا اینکه این مجلس پایه‏های انقلاب را سست می‏کند و می‏لرزاند . روزهای اول که در شورای انقلاب ما صحبت می‏کردیم برای انتخابات آنجا کسانی که نمی‏شناختند مردم را نظرشان این بود که واگذاری کار مردم به مردم زود است . انتخابات را بگذارید بعد از چند سال دیگر . اصلا تدوین قانون اساسی را خیلی‏ها صحیح نمی‏دانستند به آن زودی ، می‏گفتند یک تجربه کاری ده پانزده ساله لازم است که آن اصول لایتغیر را بتوانیم بفهمیم و بعد بنویسیم و چیزهائی از این قبیل . البته از بعضی جهات آن محاسبات درست است ، خوب طبعاً قانونی که سالهای اول نوشته بشود ممکن است نواقصی داشته باشد که احتیاج به ترمیم داشته باشد . ولی مسأله بسیار مهم اینجا همان اعتماد رهبری به مردم و عمق ریشه‏های انقلاب و نفوذ بی‏سابقه انقلاب در قلوب مردم بود که این جرأت را داد و تجربه خوبی شد . واما خود مجلس چه اثری داشت در جامعه ؟ باز شما نمایندگان که رابط واقعی بین مردم و مسؤولان هستید باز این مطلب را بهتر از دیگران درک می‏کنید . تصمیم‏هائی که در اتاقهای در بسته گرفته میشود هرچند هم که متقن باشد و آثار خوبش بعد از مدتی کشف بشود از لحاظ مردم و اعتماد مردم نمیتواند کارگشا و راهنما باشد . اینکه مردم همه مشکلات انقلاب را تحمل می‏کنند و یک قدم به عقب برنمی‏دارند و پابه‏پای پیشتازان انقلاب در صحنه حاضرند ، اسرار زیادی دارد . یکی از اسرار مهمش اینست که مردم میدانند که در این دستگاه اداری مملکت کسی نیست که بخواهد کلاه سرآنها بگذارد و چیزی را از آنها مخفی کند و به نام آنها و از ثمرة انقلاب آنها سوء استفاده بشود . ممکن است مردم احساس ضعفی در بعضی از امور بکنند ، احساس کمبودی بکنند ، ناراحتیهائی در زندگیشان ببینند . اما وقتی که برایشان باز است که این کسانی که دارند این انقلاب را اداره می‏کنند در خدمت مردم هستند و از صفا و صمیمیت کافی برخوردار هستند ، مردم وجداناً قانع هستند که باید برای این انقلاب خدمت کرد و بنده که یک مقدار اطلاعات تاریخی دارم در یک فرصتهائی که کار کمتر داشته‏ام توانسته‏ام مطالعه بکنم در جائی چنین وضعی را ندیده‏ام ، در هیچ انقلابی ، در هیچ حرکت اجتماعی از این قبیل ما ندیده‏ایم که اینگونه بشود رابطه عمیق بین مردم و مجریان و مأموران ودر حقیقت خدمتگزاران مردم به وجود بیاید و این مجلس این نقش را به خوبی دارد ایفا می‏کند . مردم دارند می‏بینند که وقتی که در این مجلس یک نقطه‏ای مطرح میشود با گوش خودشان می‏شنوند ، نمایندگان چه قدر دل میسوزانند ، بحث می‏کنند و وسواس به خرج میدهند برای اینکه چیزی برخلاف این مملکت و مردم پیش نیاید . یکی دیگر از ویژگیهای مجلس ( حالا قبل از اینکه به نمایندگان برسیم ) این بود که در کل ، جامعه ما تشخیص میداد که این مجلس طرفدار طبقه محرومی است که حقش در تاریخ این کشور ضایع شده . اینرا لمس کرد جامعه ما و جامعه فعمید که در این مجلس اکثریت قوی نماینده‏ها با همة وجودشان از طبقات مستکبر ، زورگو و متجاوز متنفرند . لوایح آنجائی که رنگ حمایت از مظلوم را به خودش می‏گرفت بدون هیچگونه نیازی به صرف نیرو تصویب میشد و آنجائی که بوی طبقاتی شدن کشور و استثمار میداد یک دفعه به شدت رویش ترمز میشد و کاری پیش نمیرفت . این خاصیت را همه فهمیدند و دشمنان این مملکت هم اعتراف دارند و این هم باعث شد که این مجلس اعتبار اضافی پیدا بکند . البته اول آن این است ، چون اسلام طرفدار مظلومان و مخالف مستکبران است و مردم ما مسلمانند و ثانیاً چون اکثریت جامعه ما در قرون گذشته و تا اکروز ستم دیده‏اند از مستکبران و همیشه چیزی به نام هزار فامیل براین مملکت حکومت می‏کردند و این برای مردم یک عقدة عمیقی است . هرجا ببینند که ندائی به نفع طبقه محروم بلند است و از مستکبر می‏نالد ، مردم حمایت می‏کنند و اعتماد می‏کنند . کارهای مجلس را هم برای شما بنده نباید بگویم . مردم هم در این مدت به اندازه کافی شنیده‏اند . ما نزدیک 804-805 لایحه و طرح در مجلس آوردیم که حدود نصف آن بحث شد و در یک شور یا شور رسیدگی و تصویب شد و بعضی از آنها مکرر از شورای نگهبان برگشت و باز روی آن بحث شد ، یک مقدار از آنها هم بحث شد و نیمه کار به نقطه‏ای رسیدیم که وقت گرفته بود ، از دستور بیرون رفت یا دولت پس گرفت ، یا مسکوت ماند ، یک مقدار از آن هم روی آن کار شده که الان مانده به دوره بعد می‏افتد که نمایندگان دوره بعد روی آن تصمیم میگیرند ، و یک مقدارش هم بحث زیاد روی آن شد و رد شد ، و کار وسیعی است . من خیال میکنم اگر اوراق مذاکرات این دوره مجلس را وقتیکه مجموعه آن را جمع کنند ، در مقابل دوره‏های دیگربگذارند ودر مقابل مجالس دیگر دنیا بگذارند حجم مذاکرات معلوم میشود که چه مقدار این مجلس کار کرده است ، به اضافه اینکه مذاکرات کمیسیونها اگر جمع بشود یک کتابخانه میشود ( یک کتابخانه بزرگ ) 23- 24 کمیسیون هر یک روزی ساعتها یا هفته‏ای ساعتها کار کرده‏اند به اضافه کارهای متفرقه‏ای که نماینده‏ها به عنوان مسلمان و انقلابی ، نه به عنوان وظیفه نمایندگی ، در این کشور کرده‏اند ، سخنرانی‏هایی که کرده‏اند ، به جبهه‏ها که رفته‏اند ، به مسافرتهای تبلیغی که رفته‏اند ، به کارهای اجرایی که به خاطر وضع انقلاب گاهی کمبود میدیدند ، خودشان دنبال میکردند با اینکه وظیفه‏شان نبود که کارها انجام بشود ، دنبالش میرفتند ، مجموعه کارهایی که نماینده‏ها در این دوره کرده‏اند یک قطعه بسیار بزرگی از کارهای قانونگذاری و کارهای خدماتی و تبلیغاتی و ارشادی است . سخنان پیش از دستور نماینده‏ها واقعاً برای این مملکت و برای این انقلاب و برای تاریخ دنیا سازنده بود . من نمیخواهم از همه چیز دفاع بکنم ولی از مجموعه میگویم . هر روز در هر جلسه نیم ساعت یا بیشتر روی مسائل روز ، آن هم با حساسیت نماینده‏ها عکس العمل نشان میدادند و مردم را در جریان امور میگذاشتند و اگر انحرافی میدیدند تذکر میدادند و اگر خوبی میدیدند تشویق میکردند و در مسایل جهانی اظهار نظر میکردند . کلاسی بود ، مدرسه‏ای بود ، دانشگاهی بود که به روی مردم باز بود ، این کارهای مجلس است . لوایح مهمی که گذشت و لوایح مهمی که نیمه کار ماند . خوب ، میدانیم انقلاب ضرورت داشت انجام بشود . قوانینی که برای دوره طاغوت گذاشته بودند هر روز ایجاب میکرد که یک گوشه‏اش را به مناسبت نیاز این انقلاب عوض کنیم و عوض میکردیم و ملت ما می‏دید که ما چه قدر برای همین کارهای کوچک ولی ضروری نیرو مصرف میکردیم که این یک کار جاری مجلس و یک نیاز قطعی این انقلاب بود . نماینده‏ها ، در مورد نمایندگان من برداشتی که خودم در ظرف چهار سال با تماس نزدیک با زندگی شما و با افکار شما و با رفتار شما دارم در چند جمله اینجا منعکس میکنم . البته این نمیتواند همه مطلب باشد . قطعی است وقتی من باشد ، مشکل است که در یک جمع 200-300 نفری استثناء نداشته باشد و همه را آدم بخواهد یک جور حساب بکند . اما اکثریت نیرومند مجلس را میگویم و نظرم به یک قشر و به یک جریان خاص هم نیست ، مجموعه مجلس را عرض میکنم . در مجموع نمایندگان این دوره افرادی بودند مسلمان ، انقلابی ، مردمی و پرکار و دلسوز برای مردم و انقلاب . اکثریت این نماینده‏ها از خانواده‏هایی بیرون آمده‏اند که واقعیت مملوس جامعه را با همه وجودشان لمس کرده‏اند ، در روستا زندگی کرده‏اند ، در شهر زندگی کرده‏اند فقر و نیاز ، گرفتاری و مظلومیت را در زندگی‏شان احساس کرده‏اند و هنوز هم به خاطر آن ارتباط خانوادگی‏شان فراموش نکرده‏اند . انسان بعضی چیزها دارد که کم‏کم به بایگانی در وجودش منتقل میشود . اما انسان تا خودش در آن جریان ارتباط داشته باشد این رابطه حافظه و اندوخته‏ها با واقعیتها محفوظ باشد آن برداشتها در وجود انسان فعال است . نماینده‏های ما اکثریتشان این جوری بودند و واقعاً جدا از جامعه نبودند . این را آدم خیلی خوب میتوانست بفهمد و به همین دلیل من یک خصوصیتی که در این مجلس میدیدم نبض واقعی افکار عمومی در این مجلس درست دقیق نماینده‏ها تماس پیدا میکرد جامعه را می‏شناخت و صحیح ترین نقطه درک انعکاس افکار عمومی اینجا بود . در مجامع دیگر مملکتی هم کم وبیش هست ، اما اینجا یک ترکیب واقعاً جامعی بود از همه اصناف مملکت اینجا نماینده بود ، رابطه با همه اصناف مملکت و همه قشرها بود . ونماینده‏ها لااقل در روز با چند جور از مردم تماس داشتند و اینجا هم آزادانه افکارشان را به هم میرساندند ، هرکس مطلبی می‏فهمید به دیگری می‏گفت و آدم صبح که در این مجلس میآمد آن چند دقیقه‏ای که من قبل از شروع مجلس روی این صندلی می‏نشستم واقعاً برداشت درستی از آنچه که الان باید در افکار مردم و در وضع جامعه خواند از این مجموعه پیدا میکردم و این مجلس میتواند در آینده اگر این خصوصیتش محفوظ بماند همیشه یکی از جاهایی باشد که این انعکاس واقعی افکار مردم در آن باشد و درست فکر بکند و درست عمل بکند . این چنین چیزی در هیأت دولت نمیتواند به این خوبی باشد ، در شورای نگهبان نمیتواند به این خوبی باشد ، در سایر مراکزی که شوراها هستند نمیتواند به این خوبی باشد ، این خاصیت مال مجلس است و باید هم همین باشد چون ما نماینده‏های مردم هستیم . گرچه تروریسم این خاصیت را یک مقدار ضعیف کرد به خاطر اینکه مردم و نمایندگانشان به ملاحظات امنیتی که مردم هم خوب درک کردند و تأیید کردند و خودشان از ما خواستند ، کمی فاصله داشتند ام باز وسایل دیگری بود که این مقدار حرف را بفهمانند وسوسه‏ای پیدا میشد که آدم از طرق دیگر مطلب رابفهمد یا گزارش بیشتر بخواند . این مردمی بودن نماینده‏ها ، مسلمان بودن‏شان را خوب ، جمع زیادی از این برادران ما جزو مرشدها و مبلغ‏های اسلام هستند ، جمعی‏شان معلم‏های مدارس و دانشگاهها هستند ، جمعی‏شان جزو انقلابی‏هایی هستند که برای اسلام سالها در زندان بوده‏اند یا تبعید بوده‏اند و مجموعه این افرادی که افکار و روشهای اسلامی که در نماینده‏ها بوده برای ما روشن است و من خیال نمیکنم ترتیب به این خوبی در گذشته تاریخ از لحاظ اسلامی در یک مجلسی بوده که قطعاً نبوده است . ما مجالس دنیا و در گذشته مجالس خودمان را میدانیم و این چیز بدیعی بود و علاقه‏مندی به اسلام ، البته آراء گاهی مختلف بود ولی ما این را هیچ وقت نباید … در آینده هم همین است ، ملت ما باید این را درس بگیرد و بداند و متوحش نباشد ، نباید این را حمل بکنیم که یکی متدین‏تر بوده یکی بی‏دین‏تر بود ، این جور نبود ، برداشتها در یک نظام اسلامی که متکی به اجتهاد و فهم روایات و آیات است و با بینش‏های انسانها و فهم‏ها فرق میکند ، خواستگاههای انسانها مختلف است ، سطح معلومات انسانها مختلف است ، با برداشتهای گوناگون مواجه میشدیم با مسایل اسلامی . افراد مختلف ممکن است بفهمند ، این حسن کار است . عیب کار نیست و در جامعه نباید این را در اظهار نظرها به متعهدها و غیر متعهدها تقسیم بکنیم . اکثریت این مجلس مایل نبود که کوچکترین احکام اسلامی نقض بشود و خلاف آن در قانون بیاید . ممکن بود یک نماینده‏ای فکر کند که اسلام این است و دیگری آن طور فکر کند و چون ما معیار داریم یعنی در قانون اساسی قرار براین شده است که شورای نگهبان قاضی نهایی این مسأله باشند این مسأله هم روشن است ما باید با آزادی ( همان طور که بایست میکردیم ) ، با آزادی اظهار نظر کنیم و حرف آخر را هم شورای نگهبان میزد و تسلیم هم بودیم . نماینده‏ها با صبر و حوصله که گاهی اکثریت قوی‏شان به نظر شورای نگهبان نقض میشد وقتیکه از شورای نگهبان مطلبی برمیگشت دوباره می‏نشستند مکرر هم اتفاق افتاده ، همیشه دیده‏اید ، دوباره رأی‏شان را عوض میکردند به خاطر اینکه نظر شورای نگهبان را تأمین بکند و این خاصیت اسلامی بودن این مجلس بسیار بسیار محرز است . در این مجلس گفتیم نماینده‏ها مردمی و مسلمان و انقلابی بودند . بسیاری از این نماینده‏ها سابقه مبارزات طولانی با رژیم داشتند و بعضی‏ها که سابقه هم نداشتند ، بودند کسانی که واقعاً انقلابی فکر میکردند ، متحجر و جامد و مرتجع نبودند . با نیاز روز و مقتضای انقلاب فکر میکردند و رأی میدادند . این چیزی است که آقایان میدانید و خودتان دیدید . پرکاری نماینده‏ها را هم که در پر کاری مجلس عرض کردم واقعاً زحمت می‏کشیدند . نماینده‏ها خیلی زحمت کشیدند . نقطه دیگری که در نماینده‏ها بود که خیلی جالب است برای جامعه ما که بداند فقر نماینده ها و تقوای مالی نماینده ها است . شما مجالس گذشته دنیا را ببینید ، مجالس گذشته خودمان را که محسوس است ببینید ، نماینده هایشان چه جوری بودند . ما این جوری برای‏مان روشن بود که هرکس یک دوره نماینده میشد زندگی خودش و خانواده های مربوط به خودش را تأمین میکرد و آینده‏اش را درست کرده بود . ولی نماینده های ما حالا که دوره مجلس تمام شده و یک عده‏شان در مجلس باقی نیستند ، عده زیادی‏شان الان مقروض هستند که چیزی ندارد و قرض‏هائی که در دوره نمایندگی ، خرج نمایندگی بر آنها تحمیل کرده بپردازند و من میدانم که بسیاری از این نماینده ها برای منتقل شدن به محل جدیدشان خرج انتقال را ندارند . مطمئن هستم تعداد زیادی این جوری هستند . عده‏ای از این نماینده ها وسایل زندگی که قبلا تهیه کرده بودند در این دوره فروخته‏اند . بعضی از نماینده ها الان که میخواهند منتقل بشوند منزل ندارند و منزلشان برای آنها مسأله است . آنهایی که از ماه آینده حقوقشان از مجلس قطع میشوند برای زندگی روزمره‏ شان بسیاری ار آنها هیچ منبعی ندارند ، نه ملکی دارند و نه شغلی از گذشته ، آنهایی که شغل قبلی دولتی نداشتند حقوقی ندارند . می‏بینیم که این وضع مالی نماینده ها است و در تمام این دوره چهارساله بنده که مرجع گزارشات بودم گزارش فساد مالی از نماینده ها نداشتم و این خیلی افتخار است . الان مثل دوره های عادی نیست ، در جریان انقلاب که سوء استفاده از اینجا و آنجا ، آن هم برای نماینده‏ای که دستش به خیلی جاها باز است وخیلی از مفسدین مراجعه می‏کنند برای اینکه یک نماینده‏ای را فریب بدهند ، تطمیع بخواهند بکنند . من خدا را شاهد میگیرم که تاکنون یک گزارش ثابت شده‏ای ندارم از اینکه یک نماینده‏ای از نماینده‏ها سوء استفاده‏ای و یک خلاف مالی کرده باشد و این برای من که شاهد این جریان هستم بسیار بسیار زیبا است و برای مردم هم باید زیبا باشد و مجالس دنیا را من نمیدانم چنین صفا و تقوای مالی در نماینده‏هایش وجود داشته باشد . این قدر اینها دقیق بودند که گاهی اگر برخلاف موازین در مجلس نمی‏آمدند از لحاظ گرفتن حقوق خودشان تردید میکردند و میآمدند می‏گفتند مثلا این مبلغ که ممکن است ما گرفته باشیم و در مقابلش کار ارائه نداده باشیم این را از ما یا پس بگیرید یا فکری بکنید . بعضی از نماینده‏ها در این مجلس هستند که نیاز به حقوقشان نداشتند ، چند ماه ، چند ماه که می‏گذشت چون به حسابشان ریخته میشد حقوقشان را می‏نوشتند ، چکی به من میدادند و من به مجلس برمیگرداندم ، من چیزهای بسیار زیبایی از زندگی فقیرانه نماینده‏ها دارم و خوشبختانه این فقر برای آنها باقیمانده و به قول علی ‏بن ابیطالب وقتی به کوفه آمد به مردم کوفه فرمود ‹‹ ان خرجت عنکم بغیر رحلی و راحلتی فانا خائن ›› این حرف را اکثریت این نماینده‏های ما میتوانند بزنند . یعنی امروز که برمیگردند از آن روزی که آمدند نه تنها بیشتر چیزی ندارند خیلی از آنها قرضهای دوره نمایندگی‏شان را هم به دوش می‏کشیدند و میبرند که جای دیگری تأمین بکنند . علتش هم این است که نماینده‏ها ممکن است در ذهن بعضی‏ها بیاید که خوب ، شما حقوقتان کم نبوده . زندگی نماینده با دیگران یک مقدار فرق دارد . نماینده در ماه ، لااقل در دو ماه یک بار باید مسافرت بکند که رفت و برگشت برایش یک خرجی داشت ، میهمان‏هایی که به نماینده‏ها مراجعه می‏کنند ، کار دارند ، مردم شهرهایشان اینجا به خانه‏هایشان می‏آیند و بالاخره خرج دارد . تلفن‏شان ، خرج دارد و برای اینها ما یک چیز جزیی گذاشته بودیم که کفاف اینها را نمیکرد ، معلوم بود . اکثر نماینده‏ها مضیقه داشتند ، مگر کسانیکه شخصاً یک منابع مشروع مالی داشتند که از منابع دیگر جبران میکردند . این را ما ضمن اینکه مضیقه‏ای برای نماینده‏هایمان بود افتخار می‏کنیم و تازه این حقوق را هم ما روزهای اول تحمیل کردیم ، اوایل حاضر نبودند این قدر حقوق بگیرند . اکثرا پیشنهاد میکردند که یک سطح بسیار نازلی باشد چون آشنا با مخارج زندگی نمایندگی نبودند بیشتر پیشنهاد میکردند بعداً معلوم شد که نه ، این مقدار حداقل نیاز است که باید تأمین بشود . از لحاظ کاری هم این جوری بود . امام اول فرموده بودند که نماینده‏ها بدون اجازه رئیس مجلس نمیتوانند کارهایی که مربوط به مجلس است وقتشان را جای دیگری مصرف بکنند در این اوقات اگر نماینده‏ای که … ( من روی اکثریت صحبت میکنم ، استثناء داشتیم ) اکثریت این جوری بودند اگر وسط مجلس کاری برایشان پیش میاید ، بیذون از مجلس ، یا میخواستند دنبال کار شخصی بروند ، میآمدند و اول این مسأله را حل میکردند که کار خلاف شرع انجام ندهند ، برخلاف فرمان امام کاری را انجام ندهند و چیزهای بسیار زیادی که اینها را ما باید کم کم تدوین و روشن بکنیم . این هم وضع اشخاص نماینده ها . در مورد رابطه این مجلس با رهبر ، جامعه ما میداند ، امام منت به سر ما نماینده ها گذاشتند و بارها نماینده ها را و مجلس را آن جوری که تشخیص داده بودند خودشان به مردم معرفی کردند و اعتماد مردم را به این نماینده ها بیشتر جلب کردند ، مقام مجلس را برای مردم روشن کردند ارزش مجلس را برای مردم گفتند و این کار ، کار بسیار اساسی است . امام نظرشان نه تنها این مجلس نبوده ، در گدشته هم امام ، قدیم هم میفرمودند که تنها راه حفظ سلامت کشور این است که پارلمان و مجلس جای سالم و معتبری باشد . آن جاهایی که تصمیم گیریها مربوط به اشخاص میشود روی تعداد افراد کمی می‏چرخد همیشه احتمال فساد و احتمال خطر وجود دارد . ولی اینجایی که 270 نفر آدم جمع میشوند و همه چیزشان علنی است و امرشان با مشاوره است و کارشان با مردم است احتمال بروز فساد اینجا بسیار کم است و اگر فسادی پیش بیاید خود به خود از دست میرود ، زود جبران میشود ، نمیتواند فاسد اینجا بماند . چون این جوری است با خیال راحت امام این طور جایی را تأیید کردند و این را مصدر امور معرفی کردند و در رأس کارهای کشور و تصمیم- گیریهای کشور مسأله تصمیم مجلس را معرفی فرمودند و آن نظریه‏ای که دادند و فرمودند اکثریت اگر چیزی را تشخیص داد شوریا نگهبان هم حق ردش را در موضوعات ندارد که بعد این را به خاطر بعضی از جهات به دوسوم تبدیلش فمودند ، این خیلی چیز بزرگی است ، نهایت اعتماد امام را به مجلس میرساند و این حق است . در آینده هم باید سعی کرد که این اعتماد برای این مرکز باقی بماند که این به خیر مردم و انقلاب و تاریخ است . در رابصه با مردم ، ما از مردم خیلی چیزها داریم . اگر نبود آن حمایتهای بی دریغ مردم ، آن روزهایی که مجلس را زیر سؤال برده بودند ، این مجلس ضربه میخورد . آن روزی که این مردم پشت این مجلس جمع شدند و با مشتهای گره کرده دشمنان مجلس را تهدید کردند و شعارهایی که مردم در مجامع‏شان ، همه جا به نفع مجلس دادند و از مجلس حمایت کردند و اعتمادی که به مجلس نشان دادند این بزرگترین سرمایه این مجلس است و این را من از همه چیز بیشتر میدانم . ما نماینده مردم هستیم . ما به اسم مردم اینجا آمده‏ایم ، ما آمده‏ایم که اینجا به نمایندگی از مردم حرف بزنیم و رأی بدهیم . اگر این رابطه ضعیف بشود ماهیت اصلی مجلس و پارلمان عوض شده است . بنا براین ضمن اینکه از مردم تشکر داریم به مردم هم عرض میکنیم که اگر میخواهید برای همیشه خاطرتان جمع باشد از مدیریت و اداره کشور ، باید تلاش کنید که رابطه شما با این مجلس در همه ادوار تاریخ محکم باشد و امروز مردم دارند می‏فهمند که حاکم واقعی آراء آنها است . خوب ، شما دارید می‏بینید که از نمایندگان این دوره حدود 110 نفر باقیمانده‏اند و جمعی از نمایندگانمان متأسفانه که نماینده‏های بسیار فعالی هم بودند یا خودشان کاندیدا نشدند به خاطر اینکه کارهای مهم تری در نظرشان بود و یا اینکه رأی نیاوردند . ولی با نهایت مردانگی و با تقوای که ما در آنها سراغ داریم این رأی نیاوردن برایشان هیچ مسأله‏ای نیست و آمادگی دارند که در جاهای دیگر خدمت بکنند و این خودش یک نقطه مثبتی میتواند باشد . با این تحولی که پیش آمد تعدادی از نیروهای اجرایی به مجلس تزریق میشوند که مجلس یک مقدار در امور اجرایی واقع‏ بین تر باشد . از این طرف تعدادی از نمایندگانی که اینجا چهار سال روی نقاط ضعف نیروهای اجرایی مطالعه کردند به عنوان اینکه ناظر بودند و می‏دیدند ، الان به دستگاههای اجرایی منتقل میشود و آن چیزهایی که فکر میکردند در دستگاه اجرایی باشد با خودشان به دستگاههای اجرایی می‏برند . این تبادل نیروها اگر سالم انجام بگیرد بسیار خوب است و واقعیتها را در نیروهای اجرایی و در مجلس به هم نزدیکتر می‏کند و کار را برای ما ، برای کل انقلاب آسان تر می‏کند و به خوبی انجام میشود . مجلس اگر با این رویه بخواهد حرکت بکند ، که کرد ، که آراء مردم واقعاً مجلس را تشکیل بدهد ، مجلس بهترین نشان حاکمیت مردم است ( روی این نقطه من تکیه دارم ) مردم حاکمیت خودشان را از طریق مجلس و از طریق انتخاب ریاست جمهوری و از طریق انتخاب مجلس خبرگان که منتهی به انتخاب رهبر میشود ، مردم این جوری اعمال حاکمیت می‏کنند . مهمترین نقطه آن در مجلس است . برای اینکه اینجا روزانه قانون میگذرانیم که سرنوشت مردم را و روابط مردم را تعیین میکند . اینجا ما مجریان کشور را انتخاب می‏کنیم ، وزراء و بعد آن معاونین که از آنجا منبعث میشود و بعد مدیر کل‏ها و بعد فرماندارها و بعد همه مدیران کشور ، ببینید سرنخ کل اجرائیات کشور اینجا است . مقرراتشان هم اینجا است ، نظارتشان هم اینجا است . بازخواستی اصلی هم به صورت استیضاح و سؤال اینجا است و اینجا هم مردم هستند ، مردم هم در انتخابات برایشان خوب روشن شد که آراء آنها است که یک کسی را اینجا میآورد و یا کسی را از اینجا برمیدارد . اگر این را مردم تجزیه و تحلیل بکنند و ایمان بیاورند به این مسأله که نشان میدهد که الان آورده‏اند ، مردم مثل گذشته نسبت به انتنخاب در دوران طاغوت بی‏تفاوت دیگر نخواهد ماند و اجازه نخواهند داد که مجلس ها در آینده مجالس فرمایشی بشود و نمایندگان انتصابی بشوند . این خاصیت را مردم از این مجلس دیدند . اگر این مجلس این خاصیت را واین مردم را نداشت نمی‏توانست یک فتنه‏ای مثل بنی صدر را از میان مردم بردارد . تفاوت یک جمع و یم فرد این است . آن رئیس جمهور هم از مردم رأی گرفته بود ، این نماینده ها هم از مردم رأی گرفته بودند . به قول خود او اینجا 11 میلیون رأی بود و آنجا بیش از 11 میلیون رأی بود . به قول خودش این جوری بود . اما تفاوت این است اینجا 270 نفر هستند که هر نفرشان میتوانند یا مثل او یا بهتر از او یا بدتر از او باشند ولی یک مجموعه‏ای هستند . و آنجا یم نفر است و لذا در قانون اساسی پیش بینی شده که این جمع بتوانند درباره کفایت او و صلاحیت او حرف بزنند این بسیار نقطه خوبی در قانون اساسی است . مردم هم اگر به این مجلس اعتماد بکنند ، اگر انحرافی در نقاط دیگر پیش بیاید به این خوبی قابل حل است . آن روزی که این مجلس با بنی صدر سر تعیین نخست وزیر و کابینه کلنجار میرفت ، آن از آن روزهای سرنوشت ساز تاریخ انقلاب است واقعاً در تاریخ انقلاب آدم روزهای حساسی را می‏بیند و در این کتاب صفحات برجسته‏ای و سرفصلهای بسیار مهمی می‏بیند ، که یکی دوتای آن همان ها است . آن روزی که با فشار این مجلس شهید رجایی به عنوان نخست وزیر در این مملکت درآمد آن رگ وریشه ضد انقلاب و جریانهای انحرافی آنجا آن آسیب اصلی را دید و ضربه اصلی مغز دشمنان اسلام آنجا وارد شد . مسأله یک شخصی نبود که ، شخص رجایی و شخص دیگری باشد ، مسأله این بود که آن روز حرکت تاریخ انقلاب به یک نقطه‏ای رسیده بود که می‏توانست یک کابینه به وجود بیاید که جریان کشور را بکشاند به طرف همان منجلابی که لیبرالهای مشروطه صدر مشروطه کشاندند و می‏توانست جریان را بیاورد به یک سویی که به اینجا برسد که ما الان رسیده‏ایم و آن روز فقط مجلس بود که این کار را کرد . غیر از مجلس کسی این کار نمی‎‏کرد و روشن بود . مقاومت نماینده‏ها آن روز هیجاناتی بوجود آورد ، اما حالا که آدم می‏نشیند و می‏‏بیند آن حماسه عظیم را ، آن حمایت مردم را ، آن خصوصیات را می‏بیند می‏فهمد که این مجلس چه قدر می‏تواند اهمیت داشته باشد و نمایندگان خوب چه قدر می‏توانند اهمیت داشته باشند . همین کارهای شماها بود که به نمایندگی اعتبار داد . بنده یادم هست سال اول مجلس بسیاری از نماینده‏ها اینجا احساس بطالت می‏کردند ، همین حالا کسانی در این مجلس هستند که در ‎آن ماههای اول با من مشورت می‏کردند که اینجا ما باید چهار ساعت روی صندلی بنشینیم و به حرفهای تکراری گوش بدهیم بیرون بهتر می‏توانیم کار بکنیم این جوری احساس می‏کردند و می‏گفتند خوب است که ما برویم جای دیگر کار بکنیم آنجا انقلاب زیاد نیاز دارد . ولی ارزش این مجموعه و کارهای مهمی که این تاریخ کرد این نمایندگی یک چیز باارزشی شد و امروز عمیقاً ارزش دارد نه ارزش مادی یعنی مردم فهمیدند اینجا جائی است که می‏تواند صلاحش کل جامعه را صالح بکند و فسادش کل جامعه را فاسد بکند و هرکس ایده مقدسی داشته باشد فکر می‏کند که اینجا می‏تواند خوب اجرا بکند و به این طرف می‏آید و این کار خوب دوره اول نمایندگی باعث شد که در آینده این مجلس مرکز خوبان باشد و همیشه آدمهای خوب که می‏خواهند خدمت بکنند تلاش بکنند بیایند اینجا و کار بکنند این ارزش مال شماها است ، این خدمت را شما کردید این نمایندگانی که زحمت کشیدند ، خون دل خوردند و مبارزه و مجاهده کردند و اعتبار این مجلس را در دوره اول به این حد رساندند که امروز نمایندگی مجلس یک افتخاری است ، نمایندگی مردم در مجلس یک ارزش مهمی شده ، این افتخار و این ارزش مال شماها است . و پیش خداوند شما مأجور هستید بخاطر این کاری که کردید و این مرکز را معزز و محترم و معتبر کرده‏اید خداوند به شماها از عنایات مخصوص خودش خواهد داد . ضمناً ما در این دوره از برادران اقلیت‏ های مذهبی هم که در این مجلس هستند تشکر داریم از کارهای خوب قانون اساسی همین است که اینجا را از اقلیتهای مذهبی خالی نگذاشته بهرحال آنها گروهی هستند که به اسم دین و آسمان و پیرو ادیانی که ریشه آسمانی دارند در این جامعه ما زندگی می‏کنند و باید اینجا حضور داشته باشند در این دوره باما همکاری زیادی کردند . در مجموع ما امروز می‏رسیم به پایان یک دورة سرنوشت سازی و امیدواریم که خداوند این زحماتی که برادرمان ما کشیده‏اند به فضل خودش نواقصی که ما داشته‏ایم برطرف بفرماید و به آیندگان ، کسانی که در این مجلس می‏آیند و این راه را ادامه می‏دهند خداوند توفیق عنایت بکند که کارهای این مجلس را و آن چیزهای ناتمام را تمام بکنند و اگر نواقصی وجود داشته برطرف بکنند ضمناً من در اینجا از کارکنان مجلس که خیلی زحمت کشیده‏اند آنهائی که در اطراف این مجلس امنیت این مجلس را حفظ کردند ، آنهائی که کارهای اداری این مجلس را انجام دادند هم از صمیمت‏شان و هم از زحماتشان تشکر می‏کنم ، از برادران هیأت رئیسه که در خدمتشان بودیم در همه این دوره ها چه کسانی که الان هستند ، چه کسانی که گذشته بودند با نهایت خلوص زحمت کشیدند بنده بعنوان یک مسؤول از آنها تشکر می‏کنم و بعنوان عضو هیأت رئیسه هم از شما برادران نمایندگان که به ما اعتماد کردید و به ما رأی دادید و تابع مقررات حرکت کردید تشکر می‏کنم از خبرنگاران و از کسانی که مسائل مجلس را بخوبی منعکس کردند در صداوسیما و در مطبوعات و در جاهای دیگر ممنونم و محافظین بزرگواری که جان نماینده‏های ما را از خطر دشمنان حفظ کرده‏اند برای ما بسیار عزیزند و ان‏شاءالله تا این خطر بکلی رفع نشده این وظیفه را بخوبی انجام می‏دهند و شخص بنده که از طرف شماها مسؤول اداره این مجلس بودم تحقیقاً در این دوره کارم بخاطر ضعف شخصیت خودم ممکن است گاهی برخوردهای نامناسبی در جلسات با بعضی از نماینده‏ها داشته باشم که امیدوارم بنده را عفو کنند و چیزی از حقوق باقی نماند که به روز قیامت بیفتد و این توفیق را همة ما داشته باشیم که از اینجا که بیرون می‏رویم همگی از همدیگر راضی باشیم و بین نماینده‏ها هم ان‏ شاءالله بخاطر بحث‏ های مجلسی کدورتی نخواهد ماند و نکته بسیار مهمی که من به شما نمایندگی که در دوره آینده نخواهید بود عرض می‏کنم این است که آقایان ! همانطور که ما از شما انتظار داریم و دلسوزی که برای انقلاب و جامعه در شماها سراغ داریم وظیفه مااست که طرفداران ما را در سراسر جهان هر کجا که هستند قانع کنیم که مسائل دورة انتخابات و رأی گیری را به آینده کش ندهند ، این اختلافات و نزاعهائی که بخاطر دوره انتخابات پیش می‏آید و همیشه هم هست و همه جا هم هست و تا مردم رشد خیلی سطح بالائی را پیدا نکنند چنین چیزهائی خواهد بود اینها را فراموش کنیم و اگر احساس می‏کنید حقتان در یک جائی ضایع شده این احساس مظلومیت را در خودتان نگهدارید و اجازه ندهید که این مطلب باعث نفاق و دودستگی و دعوا در جامعه بشود و مطمئن هم هستم که شماها اینجوری نیستید من شماها را شناخته‏ام و یک نکته بسیار ظریفی را از این جهت ملت ما بدانند ما برای این دوسه ماه آخر دوره مجلس کمی نگران بودیم و فکر می‏کردیم که انتخابات و اینکه بعضی از نماینده ها احساس مظلومیت بکنند و اینجا تریبون آزاد و مستقیم دارند ممکن است که باعث بشود تشنجاتی و اظهاراتی از این تریبون پیش بیاید که مصلحت نباشد ولی من الان اعتراف می‏کنم که این نگرانی بخاطر ضعف روحیه خود بنده بود . می‏بینم که نماینده ها این دوره آخر مجلس را بسیار منظم حتی بهتر از آن ماههای قبل گذراندند کسانی هم که رأی هم نیاورده بودند تا آخرین لحظه در این مجلس به وظایفشان بخوبی عمل کردند و یک بار هم از این تریبون شکایاتشان را منعکس نکردند و این از افتخارات این نماینده ها است و نشان تقوا است و نشان عمومی فکر کردن آنها است به خودشان نمی‏اندیشند ، به جامعه و به انقلاب می‏اندیشند و با این چنین وضعی نمایندگانی که با این روحیه به بخش اجرائی جامعه منتقل بشوند می‏توانند بسیار مفید باشند خداوند به همه ما توفیق بدهد من فعلا از همة نمایندگان و این مجلس از مردم در این لحظه خداحافظی می‏کنم و ان شاءالله تا افتتاح مجلس بعد . ضمناً امام بزرگوارمان محبت فرمودند ، عنایت فرمودند یک دستخطی برای مجلس شورای اسلامی دوره اول نوشته‏اند که ما این دستخط را بصورت لوحه‏ای درآوردیم و مزین کردیم به عکس امام امت برای نمایندگان محترم موجود و برای خانواده‏های شهدائی که نمایندگانشان در این مجلس بودند و فعلا حضور ندارند و درد و شکل درآوردیم که تقدیم می‏کنیم این لوحه از شهداء است و این یکی هم از نمایندگان در قید حیات است که خداوند ان شاءالله توفیق بدهد که ما رهرو شهداء باشیم . حالا من از جایگاه خودم می‏آیم پائین در پشت تریبون و این لوحه ها را خدمت یکی یکی برادران نماینده میدهم گرچه این کار وقت زیادی میگیرد ولی بالاخره در آخرین لحظه می‏ارزد که مدتی را صرف این کار بکنیم . یکی از نمایندگان – آقای هاشمی ! متن آنرا بخوانید . دری نجف آبادی – از طرف مجلس از حضرت امام تشکر کنید . رئیس- خیلی خوب ، از طرف نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی از امام است به خاطر رهبری بزرگوارانه شان و به خاطر نصایحشان و به خاطر حقوقی که براین انقلاب دارند و به خاطر این محبت اخیرشان که ما را مفتخر به این پیام فرمودند ما تشکر می‏کنیم و بقای عمر این ذخیره عزیز الهی را برای این انقلاب از خداوند میخواهیم و همان دعوای مردم را ما تکرار می‏کنیم : خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار خدایا خدایا تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار از عمر ما بکاه و بر عمر رهبر افزا رزمندگان اسلام نصرت عطا بفرما یکی از نمایندگان – آقای هاشمی پیام امام را بخوانید . رئیس- از خانواده های شهدا آنهائی که تشریف دارند از بالکن پائین تشریف بیاورند اینجا که ما لوحه شان را خدمتشان بدهیم . اختری- آقای هاشمی پیام امام را بخوانید . بشارتی- از آقایان نمایندگان تقاضا می‏کنیم چون بنا هست عکس یادگاری دستجمعی بگیریم تشریف داشته باشند و ضمناً هم هدایا خدمتتان تقدیم میشود . قبلا جناب آقای یزدی نایب رئیس محترم مجلس چند نکته را میخواهند تذکر بدهند . نایب رئیس( محمد یزدی ) – بسم الله الرحمن الرحیم . الحمد لله الذی هدانا لهاذا و ما کنا انهتدی لولا ان هدانا الله . بحمد الله برادر عزیز خودمان شخصیت والای انقلاب و اسلام و سرمایه گرانقدر برای جامعه و امت و اسلام حضرت مستطاب حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای هاشمی رئیس محترم مجلس مطالب را درباره مجلس ، نمایندگان ، مردم و روابط گوناگونی که بین مجلس ومردم به طور متقابل ، مجلس و نمایندگان ، مجلس امام ، مجلس و شورای نگهبان ، مجلس و مسائل بین المللی بود مشروحاً بیان فرمودند . من در این فرصت بسیار کوتاه باید از طرف همه نمایندگان ، از طرف مردم و از طرف خودم نسبت به این برادر بزرگوار و زحمات طاقت فرسائی که داشته‏اند و کشیده‏اند و همه آنها در راه خدا بوده تقدیر و تشکر کنم . من نمونه هائی را گاهی دیده‏ام که شاید در طول زندگی‏ام در هیچ جا از هیچکس ندیده‏ام یعنی درجه صفا و خلوصی که در کار این برادر گرانقدرمان دیدم خیلی کم دیده میشود ، نمیگویم بی‏نظیر ولی میتوانم عرض کنم کم نظیر ، همه جا حتی در نقاطی که اختلاف نظرهائی وجود داشته و بحث میشده مواردی بوده که درجه خلوص و صفا در حد اعلا دیده میشده . من مواردی را می‏‏شناسم که در جلسات کوچکتر ، در هیأت رئیسه ، در مسائل مورد بحث با چه پاکی و خلوص و چه دلسوزی برای انقلاب به هر حال یکطرف مسأله را به حدی میرساندند که یا باید دوستان قانع شوند یا خود ایشان قانع میشدند و اگر به نقطه توافق نمیرسیدیم باز حفظ صلاح امت و انقلاب قدر مشترکی بود که بر اساس آن عمل میشد . کار زیاد و سنگینی که این برادر عزیز ما داشته‏اند و این همکار محترم شاید بعضی از دوستان یادشان باشد که من این جمله را فراموش نمیکنم در یکی از جلسات که از ایشان خواهش کرده بودیم که حتماً تشریف بیاورند در جلسات خصوصی نمایندگان و قبلا فرموده بودند من کارم زیاد است و قرار دارم ، وعده کرده‏ام اصرار کردیم که باید تشریف بیاورند من آن لحظه را فراموش نمیکنم که وقتی تشریف آوردند خستگی عمیقی در چهره ایشان خوانده میشد در عین حال بدون اینکه به روی خود بیاورند اجمالا فرمودند که این سومین جلسه‏ای است یا چهارمین جلسه‏ای است که از ظهر تا حالا برگزار کرده‏ام و چون شما برادران اصرار داشته‏اید می‏بایست شرکت میکردم و یک سری مطالب را فرمودند که خوب آثار خیلی خاصی در خصوص آن جلسه داشت . وظایف سنگینی که در شورای انقلاب به عنوان نمایندگی امام داشته‏اند وظایف بسیار سنگینی که در یک تریبون پرارزش و پرقیمت به عنوان تریبون نماز جمعه که به بهترین وجه و وجه ممکن این تریبون را اداره فرمودند وظیفه ریاست مجلس را که به بهترین وجه ممکن اداره فرمودند و واقعاً وقتی انسان جمع این مسؤولیت ها را در یک فرد می‏بیند باید اعتراف بکند که وقتی عنایات خاص الهی نباشد و پشتیبانی خداوند بزرگ نباشد این قبیل توفیقات کمتر نصیب کسی میشود . در رابطه بین مجلس و شورای نگهبان به خصوص همین نکته‏ای را که تصریح فرمودند شاید بسیاری از دوستان یادشان باشد که در روزهای اول و لحظاتی که مجلس تازه کارش را شروع کرده بود و حتی شورای نگهبان دقیقاً من یادم است که هنوز جا و محل اداری شان درست شکل نگرفته بود و از نظر قانون مجلس بدون شورای نگهبان مجلس نبود و توجه خاصی که ایشان میفرمودند برای اینکه به هر صورت باید این ارگان شکل مناسب خودش را بگشرد و کار خودش را شروع بکند و همکاریهائی که میفرمودند و بعد در جریان لوایح و طرحها و برخوردهائی که پیش می‏آ‚د بسیاری از ریزه کاریهائی کخ ما در جریان هستیم شاید همه شماها هم باشید ولی بعضی از جزئیاتی بود که در هیأت رئیسه مطرح میشد و همه اعضای محترم هیأت رئیسه در جریان هستند صمیمیت و صفای حاکم بین مجلس و شورای نگهبان را و توجه خاص رئیس محترم مجلس را به این نهاد اصلی و اساسی و اینکه گاهی مسئل را خود ایشان آنجا تشریف می‏بردند و کسانی مأمور میشدند که به آنجا تشریف ببرند و تفاهم کامل را برقرار بکنند و راه حل نزدیک را پیدا بکنند باز یکی از کارهای بسیار مهمی بود که در ارتباط با ریاست مجلس این سرور عزیز و برادر گرانقدرمان انجام میدادند . من لازم میدانستم که این چند کلمه را اینجا عرض کنم و مصدع شما بشوم و مجدداً تقدیر و تشکر خودم را عرض می‏کنم میخواهم خواهش کنم از برادرمان جناب آقای خوئینی ها که ایشان هم تشریف بیاورند به عنوان نایب رئیس مجلس و چند کلمه‏‏ای صحبت کنند و تقدیر و تشکر از ریاست محترم مجلس را تکمیل بفرمایند . دری نجف آبادی – جناب آقای یزدی از طرف مجلس تشکر بفرمائید . عباسی فرد – آقای یزدی ! از طرف همه نمایندگان از آقای هاشمی ریاست محترم مجلس تقدیر و تشکر بشود . نایب رئیس- عرض کردم . موسوی خوئینی ها ( نایب رئیس ) – بسم الله الرحمن الرحیم . گفتنی ها گفته شد اما نسبت به زحمات بسیار فراوانی که برادر بزرگوارمان حضرت حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای هاشمی که از استوانه های بسیار قوی این انقلاب هستند زحماتی که متحمل شدند در این دوره چهار ساله مجلس به حق قابل تقدیر است البته پاداش آن زحمات را خداوند به ایشان عنایت خواهند فرمود . اما اعتباری که ریاست ایشان به مجلس داده بود در این دوره چهار ساله به هیچ وجه قابل انکار نیست . تنها مسأله این نبود که یک نفر از نمایندگان به عنوان مدیر و رئیس مجلس در جایگاه ریاست مجلس می‏نشستند یکی از شخصیت هائی که زبان انقلاب بودند کسی که اظهار نظرهای ایشان از همین تریبون و یا در هر کجای دیگر که بودند در قبل از شروع دستورها روزانه مطلبی بود که خط انقلاب را هم در داخل و هم در خارج کشور ترسیم میکردند و اظهار نظرهائی که به عنوان ریاست مجلس در مسائل داخلی و در مسائل خارجی میکردند و در هدایت ارگان ها و نهادهای مختلف ، در بیان مواضع جمهوری ، در برابر قدرتهای استکباری جهان اعتبار خاصی برای مجلس بود . در رابطه با اداره مجلس خود شماها میدانید که در یک جمعی که 270 نفر صاحب فکر و اندیشه که به عنوان زبدگان ملت و برگزیدگان امت اینجا اجتماع کردند و همه آزادانه میخواهند در مهمترین مسائل کشور اظهار نظر بکنند ، اداره یک چنین جلسه‏ای بسیار کار مشکلی است ، جوری که عدالت را رعایت کنند ، همه بتوانند حرف خودشان را بزنند تا آنجا که لازم است نسبت به یک مسأله حرف گفته بشود و حیثیت و احترام همه محفوظ بماند یک چنین جلسه‏ای را با چنین شخصیت هائی در حدود 270 نفر اداره کردن به حق در این دورة اول در مجموعه شخصیت هائی که ما داشتیم و به گمان من در دوره بعد هم حتماً جز ایشان چنین مسؤولیت خطیری را به این خوبی نمی‏‏توانست انجام بدهد که بحمدالله خداوند به ایشان عنایت فرمود و این مسؤولیت را انجام دادند . از خداوند می‏خواهیم که این توفیق را عنایت بفرمایند مجلس بعدی ما هم از این مدیریت لایق ان شاءالله برخوردار بشوند ( نمایندگان- ان شاءالله ) من به نوبة خودم از طرف همة نمایندگان به اعتبار اینکه به بنده هم بعنوان نایب رئیس مجلس رأی دادید و در این دوره اعتماد کردید لذا از طرف همة شما از مدیریت و ریاست ایشان تقدیر و تشکر می کنم و همچنین شاید یک جمله‏ای که من هم وظیفه خودم بدانم که عرض کنم در رابطه با دولت جمهوری اسلامی است هیأت دولت که در این دوره‏ای که دورة چهار ساله مجلس مخصوصاً دولت فعلی که در این دوسال و اند اخیر در همکاری‏هایشان با مجلس صمیمیت و رابطه با صفائی که با مجلس داشتند خلوصشان در حل مشکلات و معضلات کشور و توجهشان به اظهار نظرات نمایندگان محترم در این رابطه هم من لازم می‏دانم که از هیأت محترم دولت و مخصوصاً از جناب آقای نخست وزیر تقدیر و تشکر بشود و همچنین از مقام محترم ریاست جمهوری ، هم در معرفی نخست وزیر و هم در معرفی اعضاء هیأت دولت همکاری و صمیمیتی که با مجلس داشتند که البته خود ایشان هم یک دوره‏ای از نمایندگان مجلس بودند می‏بایستی هم همین طور میشد بهرحال من از طرف مجلس از ریاست جمهوری و از نخست وزیر و از هیأت دولت هم تشکر می کنم خداوند به همه آقایان توفیق بیشتر عنایت بفرماید و به همه ماها چه آنهائی که در دوره آینده در مجلس هستیم و چه آنهائی که نیستیم ان شاءالله آنهائی هم که در مجلس نیستیم د رهر کجا که هستیم خدمتگزاران خوب و صادق و با وفای جمهوری اسلامی باشیم و در هر کجا که هستیم حامی مجلس باشیم احیاناً اگر تجربه‏ای در آن دوره اندوختیم برای دوره بعد اگر نمایندگان مورد نیازشان باشد بی‏دریغ آن تجربه ها را در اختیار مجلس قرار بدهیم والسلام علیکم و رحمه الله ( احسنت- احسنت ) . کیاوش- آقای هاشمی ! اجازه بدهید چون من عضو هیأت رئیسه بودم یک جمله‏ای هم من صحبت بکنم . رئیس- آقای کیاوش هم چون شهید زنده این مجلس هستند می‏خواهند مطلبی را بفرمایند . بفرمائید . شما از طرف شهداء حرف بزنید ( خنده نمایندگان ) سید محمد کیاوش- بسم الله الرحمن الرحیم . من خودم را برای هیچ نوع صحبتی آماده نکرده‏ام فقط یک جمله‏ای که از صمیم دلم بر می‏خاست می‏خواستم آن را بگویم . این مجلس به خون نشسته است . این شهدای راه خدا که الان هم این بالا ( اشاره به عکس آنها ) انوارشان در این مجلس متجلی است ستارگانی بودند درخشان ، البته اگر نبود طلوع جمال دل آرای خورشید باید برای مرگ هر ستاره‏ای تا اشک داشتیم می‏ریختیم و تاتوان داشتیم برسرو سینه می‏زدیم . اما خوشا آن ستارگانی که پیش‏مرگ آفتاب میشوند مادر غم این شهدا شادیم ، در غم این شهدا شادیم زیرا که اینان ستارگان پیش مرگ جمال دل آرای امام زمانند . آنهائی که اهل صبحند ، اهل فلقند ، می‏دانند که ستارگان در آن لحظات چه قدر زیبا هستند . از این ستارگانی که الان باقی مانده در این مجلس آن ستارگانی که بیشتر از همه الان متلالا هست برادرمان هاشمی است ، اجرش با خدا و با شهدای راه خدا . این خانواده های شهدا که الان در اینجا جمعند در حقیقت وارث اصلی این مجلس و این ملتند ‹‹ فی بیوت اذن الله ان ترفع و یذکر فیها اسمه ›› خداوند این خانواده ها را انتخاب کرد که با شهید گرفتن از اینان نام خدا در این خانواده ها ودر این خانه بزرگ ملت پایدار و متعالی بماند خوشا به حالتان خانواده های شهدای مجلس ! که همچنان که نمایندگان ، نماینده مردم بودند و الگو برای مردم ، شهدای شما هم شهید شدند شهدای جمع مردم بودند و الگو برای همة مردم . یادشان متبرک باد و راهشان پر نور والسلام علیکم و رحمه الله ( احسنت- احسنت ) رئیس- متشکر . من قبل از اینکه آن نامه امام را بخوانم از برادرمان جناب آقای یزدی و جناب آقای خوئینی ها و جناب آقای کیاوش تشکر می‏کنم ولی بنده را شرمنده فرمودند من برای اولین بار در این کرسی مجلس احساس شرمندگی کردم و جداً عرق کردم از اظهاراتی که آقایان با بزرگواری خودشان دربارة من فرمودند . من خودم را اصلا لایق نمی‏دانم این حسن نظر شماها است که به بنده اعتبار غیر واقعی داده که می‏توانم باشما اینجوری با صراحت و گاهی هم گستاخی صحبت بکنم . امیدوارم که خداوند ما را بیشتر متوجه ضعفهای خودمان بکند که یک وقت غرور ما را نگیرد . خداوند به همه شما توفیق بدهد . 3- قرائت متن پیام امام خمینی به مناسبت اختتام دوره اول مجلس و تقدیم لوحه اهدائی معظم‏له به خانواده شهداء و نمایندگان به وسیله آقای هاشمی رفسنجانی ریاست مجلس رئیس- این متنی که از امام بزرگوار بعنوان سند افتخار داریم قرائت میشود : و بعد بنده پشت تریبون می‏آیم و خدمت آقایان می‏دهم . بسم الله الرحمن الرحیم مجلس شورای اسلامی که در رأس تمام نهادهای نظام جمهوری اسلامی است از ویژگی‏های خاص برخوردار است که مهمترین آنها اسلامی و ملی بودن آن است . اسلامی است که تمام تلاشش در راه تصویب قوانین غیر مخا لف با احکام مقدس اسلام است خصوصاً با برخوردی از شورای محترم نگهبان . وملی است که از متن ملت جوشیده است و دست شرق و غرب و وابستگان به آنها از سرنوشت آن کوتاه است . امروز مجلس خانه واقعی ملت است و بر خلاف دوران طاغوت بخصوص رژیم ستمگر پهلوی بر آراء توده متعهد به اسلام و اصیل و زحمتکش و محروم استوار است و دست ناپاک دولتمردان و قدرتمندان و خانان و غرب وشرق زدگان از آن کوتاه است .امروز دولت مورد اعتماد مجلس حقاً دولت مستضعقان که وارثان روی زمین اند، میباشد. خداوند متعال نعمت بزرگ اسلام و استقلال و آزادی را بر ملت ستمدیده ایران مستدام فرماید و سایر ملل تحت ستم را از بند ستمگران نجات دهد – دهم شعبان المعظم 1404 مطابق با 22/ 2 / 1363 روح الله الموسوی الخمینی ( حضار 3 مرتبه صلوات فرستادند) رئیس-این آخرین افتخار بنده در این مجلس است که لوحه اهدائی امام است را خدمت نمایندگان تقدیم می کنم : (در این هنگام لوحه اهدائی امام بوسیله ریاست محترم مجلس به خانواده شهداء و نمایندگان تقدیم گردید) خانواده شهید عزیز محمد منتظری (خلخالی-درود بر منتظری) خانواده شهید دکتر چمران- خانواده شهید علی اکبر دهقان – خانواده شهید حسین صادقی – خانواده شهید دانش آشتیانی – خانواده شهید دکتر سید محمد باقر حسینی لواسانی – خانواده شهید محمد علی حیدری – خانواده شهید غلامحسین حقانی – خانواده شهید دکتر سید حسن آیت – خانواده شهید کمالی نیا – خانواده شهید علی هاشمی سنجانی – خانواده شهید سیف الله عبدالکریمی . بشارتی- عده ای از خانواده محترم شهدای مجلس تشریف نیاورده اند لذا هدایای آنها اینجا محفوظ است بعد که تشریف آوردند خدمتشان تقدیم میشود . ویا برای آنها ارسال میشود. (در این هنگام نمایندگان حاضر در جلسه لوحه خود را از دست ریاست محترم دریافت کردند) منشی- پیامی از نمایندگان دور اول به نمایندگان دور دوم است کسانی که می خواهند تشریف بیاورند امضاء کنند بفرمایند . نامة دیگر هم مبنی بر تشکر از برادر عزیزمان حجت الاسلام و المسلمین جناب آقای هاشمی است هر کس مایل است امضاء کند . 4- پایان جلسه رئیس- آقایان کمی استراحت بکنند بعد برویم عکس دسته جمعی یادگاری بگیریم . والسلام علیکم و رحمه الله . (جلسه در ساعت 00/11 پایان یافت) رئیس مجلس شورای اسلامی – اکبر هاشمی رفسنجانی