تفسیر آیات قرآن کریم – سوره کهف – آیه ۸۰ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَأَمَّا الْغُلَامُ فَکَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَیْنِ فَخَشینَا أَن یُرْهِقَهُمَا طُغْیَانًا وَکُفْرًا

و اما آن پسر که او را کشتم پدر و مادرش مؤمن بودند، پس ترسیدیم آن دو را به طغیان و کفر بکِشاند.

 

1- هدف خضر(ع) از قتل نوجوان، مصون داشتن پدر و مادر وی از کفر و طغیان بود.

و أمّا الغلـم ... فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

«إرهاق» یعنی: «وادار ساختن کسی بر کاری که انجام آن برای او دشوار و طاقت فرسا است». (قاموس).

 

2- پدر و مادر جوان مقتول، به دست خضر، افرادی مؤمن و به دور از سرکشی و عصیان بودند.

فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

«طغیان» یعنی «بی اندازه در معصیت پیش رفتن». (مفردات راغب).

 

3- نوجوانی که خضر(ع) او را کُشت، کافر بود.

و أمّا الغلـم فکان أبواه مؤمنین

اختصاص وصف «مؤمن» به پدر و مادر نوجوان، گویای کافر بودن وی است و مؤثِّر بودن او در گرایش والدین خویش به کفر نیز، کافر بودن او را تأیید می کند.

 

4- پدر و مادر نوجوان مقتول، در صورت زنده ماندن فرزندشان، ناخواسته و تحت تأثیر فرزند خویش قرار گرفته و ناخواسته به طغیان و کفر کشانده می شدند.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما

 

5- حمایت از ایمان مؤمنان و تلاش برای مصون داشتن آن از ضعف و زوال، از جمله مسؤولیت های خضر(ع) بود.

فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

 

6- ایمان، گوهری است ارزشمند، که هیچ چیز با آن برابری نمی کند.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

خداوند، برای حفظ ایمان والدین، فرزند دل بند را از آنان می ستاند تا ایمان آن ها محفوظ بماند، پس ایمان، متاع پر بهایی است که فداشدن فرزند برای آن، سهل است.

 

7- مؤمنان، برخوردار از حمایت های غیبی الهی در دور ماندن از کفر و معصیت اند.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما

 

8- خضر(ع) کارگزار اوامر الهی بود و نه مجری خواسته های شخصی خود.

فخشینا أن یرهقهما

ضمیر «نا» در «خشینا» می تواند اشاره به مطلب بالا داشته باشد. جمله «و ما فعلته عن أمری» در آیات بعد نیز بر این نکته تصریح کرده است.

 

9- فرزند ناصالح، زمینه ساز گرایش پدر و مادر به کفر و طغیان است.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

 

10- عواطف غریزی انسان، تأثیری بسزا در گرایش های معنوی و ایمانی وی دارد.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

خضر(ع) فرزند را از پدر و مادر می گیرد تا آنان به واسطه علقه ها و روابط عاطفی، به کفر و طغیان گرایش پیدا نکنند. این نکته، گویای اثرپذیری گرایش ها از عواطف است.

 

11- مبارزه با عوامل گسترش کفر و سرکشی و جلوگیری از رشد آن ها لازم است.

فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

گرچه کار خضر(ع) عملی مستند به غیب و با اطلاع از اسرار بوده است، ولی حاکی از ضرورت جلوگیری از رشد و گسترش کفر و از بین بردن عوامل آن است.

 

12- سرکشی و تجاوز از حدود الهی، زمینه ساز گرایش انسان به کفر است. *

یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

محتمل است تقدیم طغیان بر کفر، گویای این باشد که کشانده شدن به کفر، پی آمد ابتلا به طغیان است.

 

13- حفاظت خداوند از ایمان والدین، ریشه بروز برخی پیشامدهای ناگوار برای فرزندان آنان است.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما طغیـنًا و کفرًا

 

14- مصون ماندن ایمان مؤمن، فلسفه مبتلا شدن وی به برخی از گرفتاری ها و کاستی ها است.

فکان أبواه مؤمنین فخشینا أن یرهقهما

ارزشها 6:

ایمان:

ارزش ایمان 6; زمینه ایمان 10

حدود خدا:

آثار تجاوز از حدود خدا 12

حمایتهای خدا:

مشمولان حمایتهای خدا 7

خضر(ع):

انقیاد والدین نوجوان قصه خضر(ع) 2; ایمان والدین نوجوان قصه خضر(ع) 2; فلسفه قتل نوجوان قصه خضر(ع) 1; قصه خضر(ع) 1، 4; کفر نوجوان قصه خضر(ع) 3; کفرستیزی خضر(ع) 1; مسؤولیت خضر(ع) 5; نقش خضر(ع) 8; نقش نوجوان قصه خضر(ع) 4; والدین نوجوان قصه خضر(ع) 1، 4

طغیان:

آثار طغیان 12; اهمیت مبارزه با طغیان 11; زمینه طغیان 9

عواطف:

آثار عواطف 10

فرزند:

زمینه مشکلات فرزند 13; نقش فرزند فاسد 9

کارگزاران خدا 8:

کفر:

اهمیت مبارزه با کفر 11; زمینه کفر 9، 12

گرایشها:

زمینه گرایشها ی معنوی 10

مؤمنان:

حامی مؤمنان 7; حمایت از مؤمنان 5; فضایل مؤمنان 7; فلسفه ابتلای مؤمنان 14; مصونیت مؤمنان 7، 14; مؤمنان و کفر 7; مؤمنان و گناه 7

والدین:

محافظت از ایمان والدین 13