تفسیر آیات قرآن کریم – سوره اعراف – آیه ۸۰ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلُوطًا إِذْ قَالَ لِقَوْمِهِ أَتَأْتُونَ الْفَاحِشَةَ مَا سَبَقَکُم بهَا مِنْ أَحَدٍ مِّن الْعَالَمِینَ

و لوط را [نیز فرستادیم] آنگاه که به قوم خود گفت: آیا شما این عمل بسیار قبیح را انجام می دهید که هیچ یک از جهانیان آن را پیش از شما انجام نداده است؟!

 

1 لوط، از پیامبران و فرستادگان خداوند

و لوطا إذ قال لقومه

کلمه «لوط» می تواند عطف بر «نوحاً» در آیه 59 باشد ; یعنی «و أرسلنا لوطاً». و نیز می تواند مفعول به برای فعل مقدر «اذکر» باشد. برداشت فوق مبتنی بر احتمال اول است.

 

2 سرگذشت لوط پیامبر در مبارزه علیه فحشا و فرجام شوم قوم زشتکار او، سرگذشتی پندآموز و شایسته یادآوری

و لوطاً إذ قال

چنانچه «لوطاً» مفعول برای فعل مقدر «اذکر» باشد، کلمه «إذ» بدل اشتمال برای لوطاً است و اگر لوطاً مفعول برای «أرسلنا» گرفته شود، «إذ» مفعول برای فعل مقدر «اذکر» خواهد بود، که بر این مبنا تقدیر جمله چنین است: أرسلنا لوطاً اذکر إذ قال ... . بنابر هر دو احتمال، لزوم یادآوری داستان لوط و قومش به دست می آید. گفتنی است هدف از یادآوری سرگذشت پیشینیان، عبرت آموزی و پندگیری است.

 

3 لواط، عملی شایع در میان قوم لوط بود.

أتأتون الفحشة

با توجه به آیه بعد معلوم می شود مراد از «الفحشة»، لواط است.

 

4 بازداشتن مردم از فحشا و لواط، مهمترین و مقدمترین وظیفه لوط در رسالتهای خویش

و لوطاً إذ قال لقومه أتأتون الفحشة

 

5 لواط، کرداری حرام و بسیار زشت است.

أتأتون الفحشة

 

6 لوط با توصیف لواط به عنوان کرداری بسیار زشت، قوم خویش را به سبب ارتکاب آن نکوهش کرد.

أتأتون الفحشة

«فاحشة» به عمل بسیار شنیع گفته می شود. استفهام در جمله «أتأتون ... » انکار توبیخی است.

 

7 تمامی افراد و امتهای مکلف (انسانها، جنیان و ... ) پیش از قوم لوط مبرّا از ارتکاب لواط بودند.

ما سبقکم بها من أحد من العلمین

مراد از کلمه «العلمین»، به مناسبت حکم و موضوع، مکلفان، اعم از جن و انس، است. تأکید نفی با من زایده (من احد) حکایت از آن دارد که حتی یک نفر نیز قبل از قوم لوط به چنین گناهی مبتلا نبوده است.

 

8 لوط (ع) با توصیف قومش به عنوان اولین مبتلایان به لواط، آنان را توبیخ کرد.

أتأتون الفحشة ما سبقکم بها من أحد من العلمین

 

9 ابداع کنندگان سنتهای ناروا و اعمال زشت، مرتکب گناهی بزرگتر و مستحق ملامتی بیشتر

أتأتون الفحشة ما سبقکم بها من أحد من العلمین

 

10 سأل رجل امیرالمؤمنین (ع) أن یؤتی النساء فی ادبارهن؟ فقال: سفلت سفل اللّه بک اما سمعت اللّه یقول: «أتأتون الفاحشة ما سبقکم بها من احد من العالمین».(1)

شخصی از امیرالمؤمنین (ع) درباره جواز نزدیکی با زن از راه غیر متعارف (دبر) سؤال کرد. حضرت فرمود: فرومایگی کردی خدا تو را پست بدارد. آیا نشنیدی سخن خداوند را که فرمود: «آیا عمل بسیار زشتی را انجام می دهید که هیچیک از جهانیان پیش از شما (قوم لوط)، انجام نداده است؟».

تاریخ:

عبرت از تاریخ 2

جنیان:

تکلیف جنیان 7

ذکر:

حوادث تاریخ 2

رسولان خدا: 1

رسوم:

بدعت رسوم ناپسند 9

سرزنش:

ملاک استحقاق سرزنش 9

عمل:

بدعت عمل ناپسند 9 ; عمل ناپسند 6

فحشا:

مبارزه با فحشا 2 ; نهی از فحشا 4

قوم لوط:

تاریخ قوم لوط 3، 6 ; سرزنش قوم لوط 6، 8 ; فرجام قوم لوط 2 ; لواط در قوم لوط 3، 8

گناه:

کبیره 9 ; مراتب گناه 9

گناهکاران: 9

لواط:

احکام لواط 5 ; اولیت مبتلایان به لواط 7، 8 ; حرمت لواط 5 ; سرزنش لواط 6، 8 ; ناپسندی لواط 5، 6 ; ناپسندی لواط در تاریخ 7 ; نهی از لواط 4

لوط(ع):

سرزنشهای لوط(ع) 6، 8 ; قصه لوط(ع) 1، 2، 6، 8 ; لوط(ع) و کنترل اجتماعی 4 ; مسؤولیت لوط(ع) 4 ; نبوت لوط(ع) 1

محرمات: 5

نهی از منکر:

اهمیت نهی از منکر 4

 

پی‌نوشت‌ها:

1. تفسیر عیاشی، ج 2، ص 22، ح 55 ; نورالثقلین، ج 2، ص 51، ح 195.