تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مؤمنون – آیه 50 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَجَعَلْنَا ابْنَ مَرْیَمَ وَأُمَّهُ آیَةً وَآوَیْنَاهُمَا إِلَی رَبْوَةٍ ذَاتِ قَرَارٍ وَمَعِینٍ

و پسر مریم و مادرش را آیتی [بزرگ] قرار دادیم و آن دو را در زمینی بلند که دارای محلّی برای استقرار و آبی روان بود، جای دادیم.

 

1 - حضرت عیسی و مادرش مریم(ع)، نشانه ای الهی برای امت پس از حضرت موسی(ع)

 

ثمّ أرسلنا موسی ... و جعلنا ابن مریم و أُمّه ءایة

 

2 - تولد عیسی از مریم بدون پدر، معجزه بزرگ الهی بود.

 

و جعلنا ابن مریم و أُمّه ءایة

نکره آمدن «آیة» برای تفخیم است و آن به معنای نشانه ای بزرگ می باشد.

 

3 - رشد و تربیت عیسی(ع)، در کنار مادر و تحت نظارت خداوند

 

و ءاوینـهما إلی ربوة

 

4 - نقل مکان کردن مریم به همراه نوزادش (عیسی)، به محلی دیگر غیر از زادگاه او

 

و ءاوینـهما إلی ربوة

«إیواء» (مصدر «آوینا») به معنای امکان و جای دادن است. «ربوة» نیز به تپه و هر زمین بلند گفته می شود. «ذات قرار» (مرادف «مستقر») به معنای جای زیست است و «معین» به آبی که بر روی زمین جاری باشد، گفته می شود.

 

5 - استقرار مریم و نوزادش (عیسی)، در سرزمینی بلند، آرام و دارای آبی روان

 

و ءاوینـهما إلی ربوة ذات قرار و معین

 

6 - مناطق مرتفع زمین، دارای ارزش برتر برای زیست

 

و ءاوینـهما إلی ربوة

برداشت فوق، بدان احتمال است که «ربوة» به ارزش مناطق مرتفع اشاره داشته باشد، نه صرف یک گزارش تاریخی.

 

7 - مطلوبیت برخورداری از امکانات و آسایش زندگی

 

و ءاوینـهما إلی ربوة ذات قرار و معین

 

8 - مطلوبیت زندگی در سرزمین های خوش آب و هوا

 

و ءاوینـهما إلی ربوة ذات قرار و معین

 

9 - توجه ادیان الهی، به امکانات رفاهی و آسایش در زندگی دنیوی

 

و ءاوینـهما إلی ربوة ذات قرار و معین

 

10 - برخورداری حضرت عیسی و مریم(ع)، از امکانات و آسایش زندگی

 

و ءاوینـهما إلی ربوة ذات قرار و معین

 

11 - رهبانیت، بدعت پیروان عیسی و انحراف از سیره آن حضرت بود.

 

و ءاوینـهما إلی ربوة ذات قرار و معین

این که مکان زندگی عیسی و مادرش، همراه با امکانات و وسایل آسایش و در سرزمین خوش آب و هوا بود، می تواند اشاره به این مطلب باشد که زندگی رهبانی پیروان آن حضرت، انحراف از سیره او و بدعت در دین او بود.

 

12 - «عن أبی جعفر(ع) قال: قال أمیرالمؤمنین(ع) فی قول اللّه عزّوجلّ «و آویناهما إلی ربوة ذات قرار و معین» قال الربوة الکوفة و القرار المسجد و المعین الفرات;

 

از امام باقر(ع) روایت شده است که امیرالمؤمنین(ع) درباره سخن خدای ـ عزّوجلّ ـ «و آویناهما إلی ربوة ذات قرار و معین» فرمود: مراد از «ربوة» کوفه و «قرار» مسجد [کوفه] و «معین» فرات است». 1ـ معانی الأخبار، ص 373، ح 1; بحارالأنوار، ج 14، ص 239، ح 18.

 

13 - «عن النبی(ص) انّه تلا هـذه الآیة «و آویناهما إلی ربوة ذات قرار  و معین» ... قال: هی بالشام بأرض یقال لها الغوطة، مدینة یقال لها دمشق هی خیر مدن الشام;

 

از رسول خدا(ص) روایت شده که آن حضرت آیه «و آویناهما إلی ربوة ذات قرار و معین» را قرائت کرد و فرمود: این (ربوه) در شام است در سرزمینی بنام غوطه. آن شهری است به نام دمشق که بهترین شهرهای شام است». 1ـ الدرالمنثور، ج 6، ص 101.

آسایش

ارزش آسایش 7; اهمیت آسایش دنیوی 9

ادیان

تعالیم ادیان 9

امکانات مادی

ارزش امکانات مادی 7

بنی اسرائیل

آیات خدا در بنی اسرائیل 1

خدا

نظارت خدا 3

دمشق

شهر دمشق 13

دین

دین و عینیت 9

رفاه

اهمیت رفاه 9

روایت 12، 13

رود فرات 12

رهبانیت

انحراف رهبانیت 11

سرزمینها

زندگی در سرزمینها ی خوش آب و هوا 8; زندگی در سرزمینها ی کوهستانی 6

عیسی(ع)

آسایش دنیوی عیسی(ع) 10; امکانات مادی عیسی(ع) 10; تربیت عیسی(ع) 3; عیسی(ع) از آیات خدا 1; فضایل عیسی(ع) 2; قصه عیسی(ع) 4، 5، 10; معجزه ولادت عیسی(ع) 2; مکان استقرار عیسی(ع) 5، 12، 13; نقل مکان عیسی(ع) 4

مریم(ع)

آسایش دنیوی مریم(ع) 10; امکانات مادی مریم(ع) 10; قصه مریم(ع) 4، 5، 10; مریم(ع) از آیات خدا 1; مکان استقرار مریم(ع) 5، 12، 13; نقش مریم(ع) 3; نقل مکان مریم(ع) 4

مسجد کوفه 12

مسیحیان

بدعتگذاری مسیحیان 11; رهبانیت در مسیحیان 11; گمراهی مسیحیان 11

مسیحیت

تاریخ مسیحیت 11