تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 50 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَلَا یَسْتَطِیعُونَ تَوْصِیَةً وَلَا إِلَی أَهْلِهِمْ یَرْجِعُونَ

به طوری که نه بتوانند وصیّتی بکنند و نه [اگر بیرون خانه اند] بتوانند به سوی خانواده خویش بازگردند.

1 - با فرارسیدن زمان برپایی قیامت بر اثر صیحه و فریاد مرگ بار، انسان ها از هرگونه توصیه و اندک سفارشی، ناتوان خواهند شد.

صیحة وحدة تأخذهم ... فلایستطیعون توصیة

نکره آمدن «توصیة» می تواند برای تقلیل باشد.

2 - با فرارسیدن زمان برپایی قیامت بر اثر صیحه و فریاد مرگ بار، انسان ها از مراجعه به کسان خود ناتوان خواهند بود.

صیحة وحدة تأخذهم ... فلایستطیعون توصیة و لا إلی أهلهم یرجعون

3 - میان وقوع صیحه و فریاد سهمگین و مرگ و انقراض نسل بشر در دنیا، هیچ فاصله ای نخواهد بود.

صیحة وحدة تأخذهم ... فلایستطیعون توصیة و لا إلی أهلهم یرجعون

ناتوانی بشر از هرگونه توصیه و سفارش و یا مراجعه به کسان خود ـ با شنیدن صیحه و فریاد سهمگین ـ حاکی از حقیقت یاد شده است.

4 - انسان ها به وقت شنیدن صیحه و فریاد سهمگین در آستانه برپایی قیامت، از هرگونه تحرک و عملی ناتوان خواهند بود.

صیحة وحدة ... فلایستطیعون توصیة و لا إلی أهلهم یرجعون

برداشت یاد شده بر این اساس استوار است که ناتوانی انسان ها از توصیه و مراجعه به کسان خود، به عنوان مثال و مصداق آمده و مقصود اصلی بیان ناتوانی کامل بشر در برابر مشیت خداوند به برپایی قیامت باشد.

5 - اشتیاق و علاقه شدید انسان ها به توصیه و سفارش درباره خانواده و اموال خود، به وقت رو به رو شدن با مرگ

فلایستطیعون توصیة و لا إلی أهلهم یرجعون

یاد کرد ناتوانی انسان ها از توصیه و سفارش درباره اموال و کسان خود، می رساند که در سرشت بشر چنین علاقه و تمایلی وجود دارد.

6 - علاقه و اشتیاق شدید انسان ها به دیدار خانواده و کسان خود، به وقت رو به رو شدن با مرگ

فلایستطیعون توصیة و لا إلی أهلهم یرجعون

انسان

احتضار انسان 5، 6; انسان ها در قیامت 1، 2، 4; عجز انسان ها 1، 2، 4; علایق انسان 5، 6; عوامل انقراض انسان ها 3; مرگ انسان ها 3

توصیه

عجز از توصیه 1

خانواده

عجز از بازگشت به خانواده 2

صیحه آسمانی

آثار صیحه آسمانی 1، 2; ترسناکی صیحه آسمانی 3، 4; ویژگیهای صیحه آسمانی 3

علایق

علاقه به خانواده 6; علاقه به وصیت 5