تفسیر آیات قرآن کریم – سوره عنکبوت – آیه 50 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقَالُوا لَوْلَا أُنزلَ عَلَیْهِ آیَاتٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الْآیَاتُ عِندَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذیرٌ مُّبینٌ

و گفتند: چرا نشانه هایی [مانند عصای موسی] از پروردگارش بر او نازل نشده است؟ بگو: این نشانه ها (معجزات) فقط نزد خدا است و من تنها اخطارکننده ای روشنگرم.

 

1 - مشرکان مکه، خواستار تحقق معجزاتی چند به دست پیامبر اکرم(ص) بودند.

 

و قالوا لولا أنزل علیه ءایـت من ربّه

 

2 - مشرکان مکه، نزول وحی را، به عنوان آیه ای از جانب خدا قبول نکرده و خواستار معجزه حسّی شدند.

 

و کذلک أنزلنا إلیک الکتـب ... و ما یجحد بأیـتنا ... و قالوا لولا أنزل علیه ءایـت من ربّه

 

3 - مشرکان مکه، ربوبیت خداوند را بر همه قبول نداشتند.

 

لولا أنزل علیه ءایـت من ربّه

تعبیر «ربّه» و اضافه «ربّ» به ضمیر مفرد مذکر غایب ـ که مرجع اش پیامبر است ـ حکایت از نکته فوق می کند.

 

4 - مشرکان مکه، با درخواست تحقق معجزه از سوی پیامبر(ص) در صدد تمسخر او بودند.

 

و قالوا لولا أنزل علیه

تعبیر «و قالوا لولا أنزل علیه آیات من ربّه» به جای «لولا یأتینا» ویا «لولا أنزل علینا»، می تواند برای استهزا و مسخره کردن باشد.

 

5 - پیامبر(ص)، موظف بود که منشأ تحقق معجزات را، برای مشرکان، تبیین کند.

 

لولا أنزل علیه ءایـت ... قل إنّما الأیـت عند اللّه

 

6 - سرچشمه معجزات، خداوند است.

 

إنّما الأیـت عند اللّه

 

7 - معجزات، آیات الهی اند.

 

لولا أنزل علیه ءایـت ... قل إنّما الأیـت عند اللّه

تعبیر از معجزات به «آیات»، حاکی از حقیقت بالا است.

 

8 - وظیفه پیامبر(ص)، تنها، انذار و بیم دهی به مردم بود.

 

قل ... و إنّما أنا نذیر

 

9 - انذارها و بیم دهی های پیامبر(ص) روشن و به دور از هرگونه ابهام بود.

 

و إنّما أنا نذیر مبین

 

10 - پیامبر(ص)، موظف بود که حیطه کاری نبوت اش را، برای مشرکان، تبیین کند.

 

و قالوا لولا أنزل علیه ءایـت ... قل إنّما الأیـت عند اللّه و إنّما أنا نذیر

 

11 - مشرکان، برای پیامبر(ص) در تحقق معجزه، نقشی چشمگیر قائل بودند.

 

و قالوا لولا أنزل علیه ءایـت ... قل إنّما الأیـت عند اللّه و إنّما أنا نذیر

مشرکان، اگرچه در معجزه خواهی خود، منشأ معجزه را ذکر کرده اند، اما پاسخی که خداوند می دهد (قل ... إنّما أنا نذیر...) حاکی است که آنان، برای پیامبر(ص) نقش اساسی قائل بوده اند.

 

12 - شایسته است که در تبلیغ دین، شفاف و روشن بیان شود.

 

و إنّما أنا نذیر مبین

تبلیغ

صراحت در تبلیغ 12

خدا

افعال خدا 6; مکذبان ربوبیت خدا 3

قرآن

مکذبان قرآن 2

مبلغان

مسؤولیت مبلغان 12

محمد(ص)

استهزای محمد(ص) 4; انذارهای محمد(ص) 8; درخواست معجزه از محمد(ص) 1، 4; محدوده مسؤولیت محمد(ص) 8; مسؤولیت محمد(ص) 5، 10; وضوح انذارهای محمد(ص) 9

مشرکان

عقیده مشرکان 11

مشرکان مکه

استهزاهای مشرکان مکه 4; حس گرایی مشرکان مکه 2; خواسته های مشرکان مکه 1، 2; عقیده مشرکان مکه 3; مشرکان مکه و محمد(ص) 11

معجزه

تبیین منشأ معجزه 5; درخواست معجزه حسی 2; معجزه از آیات خدا 7; معجزه اقتراحی 1; منشأ معجزه 6

نبوت

تبیین محدوده نبوت 10