تفسیر آیات قرآن کریم – سوره صافات – آیه 96 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَاللَّهُ خَلَقَکُمْ وَمَا تَعْمَلُونَ

در حالی که خدا شما را و آنچه را می سازید خلق کرده است.

1 - خداوند، خالق انسان و مصنوعات و دست ساخته های او (بت و...)

و اللّه خلقکم و ما تعملون

2 - تنها، خالق جهان هستی مستحق پرستش است.

قال أتعبدون ما تنحتون . و اللّه خلقکم و ما تعملون

تذکر به خالقیت خدا نسبت به انسان و مصنوعات وی، پس از محکوم کردن پرستش مصنوعات بشری، می تواند گویای برداشت بالا باشد.

3 - مخلوق و مصنوع بودن بت ها، دلیل عدم شایستگی آنها برای پرستش

قال أتعبدون ما تنحتون . و اللّه خلقکم و ما تعملون

4 - شکستن ابّهت و تقدس بت ها، در مرحله نخست و سپس گفتوگوی خردبرانگیز، شیوه مبارزه ابراهیم(ع) با مشرکان و مظاهر شرک

فقال ألا تأکلون ... فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... قال أتعبدون ما تنحتون . و اللّه خلقکم و ما تعملون

برداشت یاد شده از آن جا است که ابراهیم(ع) در آغاز مبارزه با شرک و بت پرستی، ابتدا به سراغ بتکده رفته و ضمن به تمسخر گرفتن بت ها، آنها را درهم شکست. سپس با مخاطب قرار دادن مردم، آیین آنان را زیر سؤال برد (أتعبدون ما تنحتون) و به تأمّل و اندیشه واداشت.

5 - شکستن ابّهت و تقدس عقاید باطل و خرافی، نخستین گام در مبارزه با آن عقاید

فقال ألا تأکلون ... فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... و اللّه خلقکم و ما تعملون

6 - لزوم همراه کردن منطق و دلیل، با مبارزه عملی برای نابودی عقاید باطل و خرافی

فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... قال أتعبدون

برداشت یاد شده به دلیل این نکته است که ابراهیم(ع) به دو نوع مبارزه علیه شرک دست زد: 1ـ شکستن بت ها، 2ـ گفتوگوی خردبرانگیز با مشرکان درباره آیین شرک.

7 - مظاهر شرک و عقاید خرافی، فاقد تقدس و حرمت

فقال ألا تأکلون ... فراغ علیهم ضربًا بالیمین ... و اللّه خلقکم و ما تعملون

ابراهیم(ع)

روش شرک ستیزی ابراهیم(ع) 4

انسان

خالق انسان 1; خالق مصنوعات انسان 1

بت پرستی

دلایل بطلان بت پرستی 3

بتها

بی حرمتی بتها 7; تحقیر بتها 4; مخلوقیت بتها 3

خدا

خالقیت خدا 1

خرافات

بی حرمتی خرافات 7

شرک

بی حرمتی شرک 7; تحقیر شرک 4

عقیده

برهان در عقیده 6; تحقیر عقیده باطل 5; روش مبارزه با عقیده باطل 5، 6

معبودراستین

خالقیت معبودراستین 2

معبودیت

ملاک معبودیت 2