تفسیر آیات قرآن کریم – سوره صافات – آیه 87 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَمَا ظَنُّکُم برَبِّ الْعَالَمِینَ

پس گمان شما درباره خداوندگار جهانیان چیست [که غیر او را می پرستید]؟

1 - ربوبیت مطلق خداوند بر جهان هستی، امری ناشناخته برای قوم مشرک ابراهیم(ع)

فما ظنّکم بربّ العـلمین

فعل «ظن» هرگاه با حرف «با» متعدی شود، غالباً به ظن غیرصادق و بد إشعار دارد; یعنی، گمان شما به خدا، گمانی غیرصادق و نادرست است. گفتنی است «عالم» (مفرد «عالمین») به مجموعه و دسته ای از موجودات گفته می شود. بنابراین «عالمین»; یعنی، تمامی پدیده های موجود در جهان از هر دسته و مجموعه ای.

2 - شرک و بت پرستی، ناشی از درک نادرست از ربوبیت خدا بر جهان هستی است.

أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون . فما ظنّکم بربّ العـلمین

3 - تنها پروردگار جهان، سزاوار عبودیت و پرستش است.

أئفکًا ءالهة دون اللّه تریدون . فما ظنّکم بربّ العـلمین

4 - خدا، پروردگار جهانیان است.

بربّ العـلمین

5 - جهان آفرینش، متشکل از عالم های متعدد

العـلمین

برداشت یاد شده با توجه به جمع بودن کلمه «العالمین» است.

6 - جهان هستی به سوی کمال در حرکت است.

بربّ العـلمین

«رب» به معنای تربیت کردن است و تربیت ایجاد حالتی در شیء پس از حالت قبل است، تا آن گاه که به حد تمام و کمال برسد (مفردات راغب). این معنا حکایت از حرکت تکاملی دارد. گفتنی است که کلمه «رب»، مشترک لفظی میان وصف و مصدر می باشد و در آیه شریفه معنای وصفی دارد.

آفرینش

تعدد عوالم آفرینش 5; تکامل آفرینش 6

بت پرستی

منشأ بت پرستی 2

توحید

توحید ربوبی 4; توحید عبادی 3

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 4

خدا

آثار جهل به ربوبیت خدا 2; جاهلان به ربوبیت خدا 1

شرک

منشأ شرک 2

قوم ابراهیم

قوم ابراهیم و ربوبیت خدا 1

معبودراستین

ربوبیت معبودراستین 3

معبودیت

ملاک معبودیت 3