تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ص – آیه 87 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِنْ هُوَ إِلَّا ذکْرٌ لِّلْعَالَمِینَ

این [قرآن] جز تذکاری برای جهانیان نیست.

1 - قرآن، عامل یادآوری دانستنی های فراموش شده و بیدارگر فطرت خفته انسان ها است.

إن هو إلاّ ذکر

ضمیر «هو» به قرآن بازمی گردد و «ذکر» به معنای استحضار و یادآوری اندوخته ها و دانستنی ها است. توصیف قرآن به «ذکر» می تواند به این خاطر باشد که این کتاب، یادآور دانستنی هایی است که فراموش شده است و یا بیدارگر فطرت خفته انسانی می باشد که از دانستنی های فطری خود غفلت ورزیده است.

2 - قرآن، کتاب جهانی و فراملیتی

إن هو إلاّ ذکر للعـلمین

3 - قرآن، کتابی هماهنگ و سازگار با فطرت، نیازها و خواسته های گوناگون بشر

إن هو إلاّ ذکر للعـلمین

با توجه به جهانی و فراملیتی بودن قرآن، می توان برداشت یاد شده را به دست آورد.

4 - قرآن، کتاب آسمانی جن و انس و مایه یاد و بیداری آنان

إن هو إلاّ ذکر للعـلمین

عالم (مفرد «عالمین») است و به مجموعه ودسته ای از موجودات گفته می شود. بنابراین «العالمین»; یعنی، همه موجودات به لحاظ مجموعه ها و دسته ها. بنابر دیدگاه بسیاری از مفسران، مقصود از آن می تواند علاوه بر انسان ها جن هم باشد، چنان که در آیه نخست سوره «جن» آمده است (فقالوا إنّا سمعنا قرآناً عجباً . یهدی إلی الرشد فآمنّا به...).

5 - جهان آفرینش، متشکل از عالم های متعدد

للعـلمین

با توجه به جمع بودن کلمه «العالمین» برداشت یاد شده استفاده می شود.

6 - انسان، بدون بهره مند شدن از تعالیم قرآن، در معرض انواع غفلت ها و نسیان ها است.

إن هو إلاّ ذکر للعـلمین

با توجه به ذکر بودن و مایه یاد و بیداری بودن قرآن برای انسان ها، برداشت یاد شده قابل استفاده است.

آفرینش

تعدد عوالم آفرینش 5

انسان

تأمین نیازهای انسان 3; عوامل تنبه انسان ها 4

تذکر

عوامل تذکر 1، 4

جن

عوامل تنبه جن 4

غفلت

زمینه غفلت 6

فطرت

عوامل تنبه فطرت 1

قرآن

جهان شمولی قرآن 2; نقش قرآن 1، 6; وحیانیت قرآن 4; ویژگیهای قرآن 2، 3، 4; هماهنگی قرآن با فطرت 3