تفسیر آیات قرآن کریم – سوره حجر – آیه ۳۲ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالَ یَا إِبْلِیسُ مَا لَکَ أَلاَّ تَکُونَ مَعَ السَّاجِدینَ

[خدا] گفت: ای ابلیس! تو را چه شده است که با سجده کنندگان نیستی؟

1- خداوند، به خاطر تمرد ابلیس از سجده بر آدم(ع)، او را مورد سرزنش قرار داد.

قال یإبلیس ما لک ألاّ تکون مع السـجدین

2- خداوند، در پی سرپیچی ابلیس از فرمان سجده بر آدم(ع)، از انگیزه نافرمانی او جویا شد و وی را مورد بازخواست قرار داد.

قال یإبلیس ما لک ألاّ تکون مع السـجدین

3- گفت و گوی مستقیم و بدون واسطه خداوند با ابلیس، در پی تمرد وی از فرمان سجده بر آدم(ع)

قال یإبلیس ما لک ألاّ تکون مع السـجدین

4- جویا شدن از انگیزه و علل عصیان و قانون شکنی، امری شایسته است.

قال یإبلیس ما لک ألاّ تکون مع السـجدین

از اینکه خداوند، از ابلیس جویای انگیزه وی برای تمردش شد ـ با اینکه بدون آن هم می توانست او را کیفر بدهد ـ می تواند مشعر به نکته فوق باشد.

آدم(ع)

ترک سجده بر آدم(ع) 1

ابلیس

انگیزه ترک سجده ابلیس 2; انگیزه عصیان ابلیس 2; ترک سجده ابلیس 3; سرزنش ابلیس 1; عصیان ابلیس 1، 3; گفتگوی ابلیس با خدا 3؛ مؤاخذه ابلیس 2

خدا

سرزنشهای خدا 1

عصیان

پرسش از انگیزه عصیان 4; عصیان از خدا 1، 3

عمل

عمل پسندیده 4

قانون

اهمیت رعایت قانون 4

قانون شکنی

پرسش از قانون شکنی 4