تفسیر آیات قرآن کریم – سوره ابراهیم – آیه ۳۲ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
اللّهُ الَّذی خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضَ وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء فَأَخْرَجَ بهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّکُمْ وَسَخَّرَ لَکُمُ الْفُلْکَ لِتَجْرِیَ فِی الْبَحْرِ بأَمْرِهِ وَسَخَّرَ لَکُمُ الأَنْهَارَ
خدا کسی است که آسمان ها و زمین را آفرید و از آسمان آبی فرود آورد که به وسیله آن برخی از ثمرات (فراورده ها) را بیرون آورد که رزق شما باشد و کشتی ها را [نیز] برای شما رام کرد، تا به فرمان او در دریا روان گردند و نهرها را برای شما رام کرد.
1- تنها خداوند، خالق و آفریننده آسمانها و زمین و نازل کننده باران از آسمان است.
الله الذی خلق السموت و الأرض و أنزل من السّماء ماء
معرفه بودن مسندالیه و مسند، یعنی «الله» و «الذی خلق...»، دلالت بر حصر می کند.
2- آفرینش آسمانها و زمین دلیل و نشانه توحید خداوند است.
الله الذی خلق السموت و الأرض
3- جهان آفرینش دارای آسمانهای متعدد است.
السموت
4- آب، عامل حیات و رویش گیاهان، میوه ها و نباتات است.
و أنزل من السّماء ماء فأخرج به من الثمرت
5- آسمان، منبع اصلی آبها
و أنزل من السّماء ماء
6- رویش گیاهان، نباتات و میوه ها برای تأمین رزق و روزی انسان است.
فأخرج به من الثمرت رزقًا لکم
7- نزول باران و رویش نباتات و میوه ها، دلیل و نشانه توحید خداوند است.
الله الذی خلق السموت و الأرض و أنزل من السّماء ماء فأخرج به من الثمرت
8- میوه ها و نباتات تأمین رزق و روزی انسان، نمودی از نعمت و لطف الهی بر بندگان و شایسته شکر و سپاس
الله الذی خلق السموت و الأرض و أنزل من السّماء ماء فأخرج به من الثمرت رزقًا لکم
آیه در مقام امتنان و برشماری نعمتهای الهی است و آهنگ آن، تشویق کننده بندگان به شکر و سپاس در برابر نعمتهای پروردگار است. گفتنی است جمله «إن الاءنسان لظلوم کفّار» در دو آیه بعد (آیه 34) مؤید برداشت فوق است.
9- حاکمیت نظام «علت و معلولی» در جهان طبیعت
و أنزل من السّماء ماء فأخرج به من الثمرت رزقًا لکم
10- عوامل طبیعی، مجرای فعل خداوند است.
و أنزل من السّماء ماء فأخرج به من الثمرت
با آنکه همه پدیده های عالم تحت فرمان خداوند و به اراده او پدید می آیند، خداوند آب را منشأ پیدایش گیاهان و نباتات دانسته است. ذکر این حقیقت، بیانگر برداشت فوق است.
11- مسخّر و رام بودن کشتیها از سوی خداوند، به منظور بهره وری و سود بردن انسان است.
و سخـّر لکم الفلک
12- حرکت کشتیها و رام بودن آنها برای انسانها به فرمان خداوند است.
و سخـّر لکم الفلک لتجری فی البحر بأمره
13- اهمیت و نقش حیاتی دریا و کشتی رانی برای انسان
و سخـّر لکم الفلک لتجری فی البحر بأمره
14- خداوند، رام سازنده نهرها و رودها برای بهره وری انسان
و سخـّر لکم الأنهـر
15- خداوند، مشوّق آدمی به فراگیری کشتی رانی و دریانوردی و استفاده بهینه از دریاها و رودها
و سخـّر لکم الفلک لتجری فی البحر بأمره و سخـّر لکم الأنهـر
معنا و مفهوم تسخیر دریا و کشتی برای انسان، فراهم بودن استعدادها و زمینه های لازم برای بهره گیری است که انسان باید از این استعدادها و زمینه ها با تلاش و کوشش علمی و ... خود استفاده کند.
16- اهمیت و نقش حیاتی نهرها و رودها برای انسان
و سخـّر لکم الأنهـر
17- مسخّر و رام بودن نهرها و رودها، نمودی از نعمت و لطف خداوند بر بندگان و شایسته شکر و سپاس
و سخـّر لکم الأنهـر
18- مسخّر و رام کردن کشتیها، نهرها و رودها برای انسان، دلیل و نشانه توحید خداوند
الله الذی خلق ... و سخـّر لکم الفلک لتجری فی البحر بأمره و سخـّر لکم الأنهـر
آب
فواید آب 4; منابع آب 5
آسمان
تعدد آسمان 3; خالق آسمان ها1; خلقت آسمان ها2; فواید آسمان 5
آفرینش
قانونمندی آفرینش 9
آیات خدا
آیات آفاقی 2، 7، 18
انسان
فضایل انسان 11، 14
باران
منشأ باران 1; نقش باران 7
توحید
دلایل توحید 2، 7، 18
حیات
عوامل حیات 4
خدا
اختصاصات خدا 1; افعال خدا 11، 14; اوامر خدا 12; تشویقهای خدا 15; خالقیت خدا 1; مجاری افعال خدا 10; نشانه های لطف خدا 8، 17; نعمتهای خدا 8، 17
دریا
استفاده از دریا ها 15; فواید دریا 13
دریانوردی
تشویق به دریانوردی 15
رودها
تسخیر رودها 18
روزی
اسباب روزی 6
زمین
خالق زمین 1; خلقت زمین 2
شکر
اهمیت شکر نعمت 8، 17
عوامل طبیعی
نقش عوامل طبیعی 10
کشتیرانی
اهمیت کشتیرانی 13; تعلم کشتیرانی 15
کشتیها
استفاده از کشتیها 11; تسخیر کشتیها 18; فلسفه تسخیر کشتیها 11; منشأ تسخیر کشتیها 12; منشأ حرکت کشتیها 12
گیاهان
عوامل رویش گیاهان 4; فلسفه رویش گیاهان 6; نقش رویش گیاهان 7
میوه ها
عوامل رویش میوه ها 4; فلسفه رویش میوه ها 6; نقش رویش میوه ها 7
نظام علیّت 9
نعمت
نعمت تسخیر نهرها 17; نعمت گیاهان 8; نعمت میوه ها 8
نهرها
استفاده از نهرها 15; اهمیت نهرها 16; تسخیر نهرها 14، 18; فواید نهرها 16
تصاویر ضمیمه
