تفسیر آیات قرآن کریم – سوره الفجر– آیه 4– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَاللَّیْلِ إِذَا یَسْرِ

و قسم به شب وقتی که می رود.

1 - سوگند خداوند، به شب هنگام گذر کردن و پایان یافتن آن

و الّیل إذا یسر

حرف «ال» در «الّیل»، برای جنس است. برخی آن را برای عهد گرفته و مراد از «الّیل» را شب عید قربان دانسته اند. در برداشت یاد شده، احتمال اول ترجیح داده شده است. «یسر»; یعنی، می گذرد. اصل این کلمه «یسری» بوده و چون در آخر آیه قرار گرفته، برای تناسب با آخر آیات قبل و بعد، حرف آخر آن حذف شده است. اسناد حرکت و گذر کردن به شب، مجاز و از باب تشبیه به اجسام است. (مصباح)

2 - سوگند خداوند، به پاس هایی از شب که شبروان در آن سیر می کنند.

و الّیل إذا یسر

می توان گفت، «حرکت شب» تعبیری است مانند «شب خوابیده» که مراد از آن، حرکت دیگران در شب و خواب آنها در آن است. (لسان العرب)

3 - گذشت شب، پدیده ای با عظمت در جهان طبیعت

و الّیل إذا یسر

سوگند

سوگند به حرکت شب 1; سوگند به شب 1، 2

شب

عظمت حرکت شب 3

قرآن

سوگندهای قرآن 1، 2