تفسیر آیات قرآن کریم – سوره اسراء – آیه ۳۱ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَلاَ تَقْتُلُواْ أَوْلادَکُمْ خَشْیَةَ إِمْلاقٍ نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُم إنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطْءًا کَبیرًا

و فرزندان خود را از ترس تنگدستی نکُشید[که]ما به آنان و شما روزی می دهیم; به راستی کشتن آنها گناهی بزرگ است.

 

1- کشتن فرزند، از بیم تنگدستی و فقر، ممنوع و حرام است.

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق

 

2- ترس از فقر و ناداری، عامل روی آوردن اعراب جاهلی به کشتن فرزندان خود

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق

 

3- فقر و تهی دستی، در تضعیف وجدان آدمی و از میان بردن حتی قوی ترین عواطف انسانی، چون مهر به فرزند، تأثیر دارد.

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق

 

4- کشتن فرزند، به گمان رها ساختن وی از مبتلا شدن به فقر و سرنوشتی سخت و فلاکت بار، ممنوع و حرام است.

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق

برداشت فوق، بنابراین است که مراد از «إملاق» بیم پدر و مادر، از تهی دست شدن خود و فرزندانشان باشد.

 

5- ترس از فقر و تهی دستی، مجوز ارتکاب قتل فرزند نمی شود.

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق

 

6- صرف ترس از وقوع ضرر و زیان، مجوز گناه و خلاف کاری برای پیشگیری از آن نمی شود.

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق

 

7- تضمین روزی همه انسانها (والدین و فرزندان) از سوی خداوند

نحن نرزقهم و إیّاکم

 

8- توجه به تضمین روزی همگان از سوی خداوند، مانع بیمناک شدن از تهی دستی آینده خویش یا فرزندان

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق نحن نرزقهم و إیّاکم

 

9- پدران و مادران، نباید خود را روزی دهنده فرزندان تصور کنند.

نحن نرزقهم و إیّاکم

دستور به اجتناب از قتل فرزند به خاطر ترس از فقر و آنگاه اعلام این نکته که خداوند روزی دهنده خود والدین و فرزندانشان است، می تواند به دلیل نکته ذکر شده باشد.

 

10- فرزندداری، عامل فقر و تهی دستی نیست.

و لاتقتلوا أولـدکم خشیة إملـق نحن نرزقهم و إیّاکم

از آیه استفاده می شود: هر انسانی، روزی خاص خود را دارد و این گونه نیست که آمدن یکی، باعث نقصان روزی دیگری شود. بنابراین، اگر فقری هست، معلول عاملهای دیگری است نه وجود فرزندان.

 

11- نگرانی و اضطرابی، برای آینده اقتصادی و زندگی مادی بشریت، در بینش توحیدی وجود ندارد.

و لاتقتلوا ... نحن نرزقهم و إیّاکم

اینکه خداوند، پس از نهی از قتل فرزند به خاطر فقر، روزی همه انسانها را از سوی خود تضمین شده معرفی می کند، حکایت از آن دارد که: جایی برای نگرانی از آینده اقتصادی نیست.

 

12- فرزندکشی، خطا و جنایتی بس بزرگ و عملی محکوم در طول اعصار و قرنهای گذشته

إن قتلهم کان خطئًا کبیرًا

«خطئاً» در لغت به معنای عدول از جهت اصلی و حقیقی است و از جمله کاربردهای این واژه، جایی است که شخص تصمیم بر انجام کار نادرست می گیرد و آن را به انجام می رساند (مفردات راغب)

 

13- «عن أبی جعفر(ع) قال:... بعث الله محمداً(ص) و ...أنزل علیه فی سورة بنی اسرائیل بمکة ... و أنزل نهیاً عن أشیاء حذر علیها و لم یغلظ فیها ولم یتواعد علیها و قال: «و لاتقتلوا أولادکم خشیة إملاق نحن نرزقهم و إیّاکم إن قتلهم کان خطئاً کبیراً;(1)

از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمود:... خداوند حضرت محمد(ص) را برانگیخت و ... بر او آیاتی از سوره بنی اسرائیل را در مکه نازل فرمود ...[که در آن آیات]از چیزهایی نهی کرده که پرهیز از آنها لازم است; ولی در آن نهیها غلظت و شدت نشان نداده و بر ارتکاب موارد نهی وعید عذاب نداده است و فرمود: و لاتقتلوا أولادکم خشیة إملاق نحن نرزقهم و إیّاکم إن قتلهم کان خطئاً کبیراً».

احکام 1، 4، 5:

اقتصاد:

نگرانی از آینده اقتصاد ی 11

ایمان:

آثار ایمان به توحید 11

ترس:

آثار ترس 6; آثار ترس از فقر 1، 2; ترس از زیان 6; ترس از فقر 5; موانع ترس از فقر 8

جاهلیت:

رسوم جاهلیت 2; فرزندکشی در جاهلیت 2

خدا:

رازقیت خدا 7; نواهی خدا 13

ذکر:

آثار ذکر ضمانت روزی 8

روایت 13:

روزی:

ضامن روزی 7

زیان:

پیشگیری از زیان 6

علایق:

علاقه به فرزند 3

عواطف:

عوامل تضعیف عواطف 3

فرزند:

منشأ روزی فرزند 9; نقش فرزند 10

فرزندکشی:

جرم فرزندکشی 12; حرمت فرزندکشی 1، 4; سرزنش فرزندکشی 12; فرزندکشی در تاریخ 12; فرزندکشی در فقر 1، 4، 5; نهی از فرزندکشی 13

فقر:

آثار فقر 3، 5; عوامل فقر 10

قتل:

احکام قتل 1، 4، 5

گناهان کبیره 12:

محرّمات 1، 4:

والدین:

مسؤولیت والدین 9

وجدان:

عوامل تضعیف وجدان 3

پی نوشت ها :

1. کافی، ج 2، ص 30، ح 1; بحارالأنوار، ج 66، ص 87، ح 30.