تفسیر آیات قرآن کریم – سوره اعراف – آیه ۳۱ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَا بَنِی آدَمَ خُذُواْ زینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ

ای فرزندان آدم! لباس زینت خود را در هر عبادتی برگیرید، و بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید که او اسرافکاران را دوست نمی دارد.

1 ضرورت آراسته ساختن خویش با زینتها، هنگام حضور در مساجد

یبنی ءادم خذوا زینتکم عند کل مسجد

2 جمال و آراستگی ظاهر به هنگام نماز و عبادت، محبوب خداوند است.

خذوا زینتکم عند کل مسجد

برداشت فوق بر این اساس است که کلمه «مسجد» اسم زمان و یا اسم مکان، و نه خصوص مساجد رسمی، باشد. در این صورت مراد از سجده، پرستش خدا و خضوع در برابر اوست که نماز و پیشانی بر خاک ساییدن مصداق تام و جلوه کامل آن است.

3 آمیختگی دنیا و آخرت (زینت و عبادت) در بینش اسلامی

یبنی ءادم خذوا زینتکم عند کل مسجد

4 جواز بهره گیری از خوردنیها و نوشیدنیها تا آنجا که به اسراف نینجامد.

کلوا و اشربوا و لاتسرفوا

5 اسراف و زیاده روی در بهره گیری از خوردنیها و آشامیدنیها، امری حرام برای تمامی انسانها

کلوا و اشربوا و لاتسرفوا

6 حرمت اسراف در بهره گیری از زینتها

خذوا زینتکم ... و لاتسرفوا

برداشت فوق مبتنی بر این است که «و لاتسرفوا»، علاوه بر «کلوا و اشربوا»، ناظر به جمله «خذوا زینتکم» نیز باشد. ذیل آیه (إنه ...) این احتمال را تأیید می کند.

7 اسراف کنندگان از محبت خداوند محرومند.

إنه لایحب المسرفین

8 زیاده روی در زینت دادن خویش، و اسراف در خوردن و آشامیدن، موجب محرومیت از محبت خداوند است.

خذوا زینتکم ... و لاتسرفوا إنه لایحب المسرفین

9 ضرورت جلب محبت خداوند و پرهیز از موانع دستیابی به آن

لاتسرفوا إنه لایحب المسرفین

10 عن خیثمة قال: کان الحسن بن علی (ع) إذا قام إلی الصلوة لبس اجود ثیابه فقیل له: یابن رسول الله لم تلبس اجود ثیابک؟ قال: ان الله تعالی جمیل یحب الجمال فاتجمل لربی و هو یقول: « خذوا زینتکم عند کل مسجد» ... .(1)

از خثیمه نقل شده که امام مجتبی(ع) به هنگام نماز، بهترین لباس خود را می پوشید. پرسیدند چرا بهترین لباس را می پوشی؟ فرمود: خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد، من برای خدا خود را به زیبایی آراسته می کنم، زیرا او فرمود: «زینت خود را هنگام هر عبادتی بر گیرید ...».

11 سئل أبوالحسن الرضا (ع) عن قول الله عز و جل: « خذوا زینتکم عند کل مسجد» قال: من ذلک التمشط عند کل صلوة.(2)

از امام رضا (ع) در پاسخ سؤال از آیه «خذوا زینتکم ...» فرمود: از مصادیق آیه، شانه کردن مو هنگام هر نماز است.

12 عن أبی عبدالله (ع) فی قوله تعالی: « خذوا زینتکم عند کل مسجد» قال: الغسل عند لقاء کل إمام (3)

از امام صادق(ع) درباره آیه «خذوا زینتکم ...» روایت شده است: از مصادیق آیه، غسل کردن هنگام ملاقات هر پیشواست.

13 عن أبی عبدالله (ع): ... إنما الاسراف فیما اتلف المال و أضر بالبدن.(4)

از امام صادق(ع) روایت شده است: ... اسراف تنها در جائی است که باعث از بین رفتن مال و زیان رساندن به بدن باشد.

14 عن النبی(ص): إن من الاسراف أن تأکل کل ما اشتهیت.(5)

از رسول خدا(ص) روایت شده است: از موارد اسراف این است که هر چیزی را که هوس کردی بخوری.

آشامیدنیها:

استفاده از آشامیدنیها 4; اسراف در آشامیدنیها 5، 8

اسراف:

آثار اسراف 8; احکام اسراف 6، 13; حرمت اسراف 5، 6; سرزنش اسراف 4; موارد اسراف 13، 14

بدن:

اضرار به بدن 13

خدا:

اهمیت محبت خدا 9; جمال خدا 10

خوردنیها:

احکام خوردنیها 5; استفاده از خوردنیها 4; اسراف در خوردنیها 5، 8

دنیا:

و آخرت 3

دین:

نظام تعالیم دین 3

روایت: 10، 11، 12، 13، 14

رهبری:

آداب ملاقات با رهبری 12

زیبایی:

اهمیت زیبایی 10

زینت:

اسراف در زینت 6، 8

عبادت:

زینت در عبادت 2، 10

غسل:

مستحب 12

مال:

اضرار به مال 13

محبت خدا:

اهمیت محبت خدا 9; جلب محبت خدا 9; محرومیت از محبت خدا 7، 8

محبوبان خدا: 2

محرمات: 5، 6

مستحبات: 12

مسجد:

آداب مسجد 1; زینت در مسجد 1

مسرفان:

محرومیت مسرفان 7

نماز:

زینت در نماز 2; شانه کردن در نماز 11

 

پی‌نوشت‌ها:

1. تفسیر عیاشی، ج 2، ص 14، ح 29; نورالثقلین، ج 2، ص 19، ح 67.

2. من لایحضره الفقیه، ج 1، ص 75، ح 95، ب 22; نورالثقلین، ج 2، ص 19، ح 62.

3. تهذیب شیخ طوسی، ج 6، ص 110، ح 13، ب 52; تفسیر برهان، ج 2، ص 9، ح 5.

4. کافی، ج 6، ص 499، ح 14; تفسیر برهان، ج 2، ص 10، ح 16.

5. الدر المنثور، ج 3، ص 444.