تفسیرآیات قرآن کریم – سوره آل عمران – آیه ۶ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

هُوَ الَّذی یُصَوِّرُکُمْ فِی الأَرْحَامِ کَیْفَ یَشَاء لاَ إِلَـهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزیزُ الْحَکِیمُ

او است آن که شما را در رَحِم ها هر گونه بخواهد شکل می دهد; هیچ معبودی جز او نیست همو که عزّتمند و حکیم است.

 

1 ـ خداوند بر طبق مشیّت خود، انسانها را در رَحِم ها شکل می دهد.

 

هو الذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء

 

2 ـ شکل گیری جنین ها در رَحم ها، جلوه ای از قیّومیّت (قوام دهنده هستی بودن) خداوند

 

لا اله الاّ هو الحیّ القیّوم ... هو الّذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء

 

3 ـ انحصار صورتگری جنین در رَحم به خداوند، دلیل وحدانیّت او

 

هو الّذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء لا اله الاّ هو العزیز الحکیم

 

4 ـ شکل گیری انسان در رَحِم، نشانه اقتدار و حکمت خداوند است.

 

هو الّذی یصورکم ... لا اله الاّ هو العزیز الحکیم

 

5 ـ عملکرد عوامل طبیعی به مشیّت الهی است.

 

هو الّذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء

عوامل طبیعی در شکل گیری انسان دخالت دارد، و خداوند این شکل گیری را به مشیّت خویش نسبت داده است; بنابراین معلوم می شود عملکرد عوالم طبیعی به مشیّت اوست.

 

6 ـ مشیّت و خواسته های خداوند، بر اساس حکمت است.

 

کیف یشاء لا اله الاّ هو العزیز الحکیم

 

7 ـ شکل گیری شخصیت انسان در رَحِم*

 

هو الّذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء

چون در آیات قبل سخن از هدایت و کفربوده است، به نظر می رسد که شکل گرفتن انسان در رحم شامل شکل گیری شخصیّت (هدایت یافتن، کافر شدن و ... ) نیز بشود.

 

8 ـ هیچ قدرتی نمی تواند از مشیّت خدا در مورد چگونگی شکل گیری جنین، جلوگیری کند.

 

هو الّذی یصورکم فی الارحام کیف یشاء لا اله الاّ هو العزیز الحکیم

از ارتباط کلمه «العزیز» (غالب لا یقهر) با شکل بندی انسان به مشیّت الهی، استفاده شده است.

 

9 ـ معبودی جز خدای عزیز حکیم، نیست.

 

لا اله الاّ هو العزیز الحکیم

 

10 ـ خداوند، عزیز و حکیم است.

 

لا اله الاّ هو العزیز الحکیم

 

11 ـ خداوند، مقهور کافران نیست; بلکه صورت دهی نظام فکری و جسمی آنان به مشیّت اوست.

 

انّ الّذین کفروا ... هو الّذی یصّورکم فی الارحام کیف یشاء

جمله «هو الّذی یصوّرکم ... »، جواب این سؤال است که اگر خدا عزیز و غالب است، چرا عده ای بدو کفر میورزند؟ خداوند می فرماید صورت دهی به نظام جسمی و فکری انسان ـ گر چه کافر باشد ـ، خارج از مشیّت و خواست او نیست.

 

12 ـ اختیار کافران در انتخاب کفر خارج از مشیّت الهی نیست.

 

انّ الّذین کفروا ... و اللّه عزیز ... هو الّذی یصوّرکم فی الارحام کیف یشاء

 

13 ـ قوانین و معارف موجود در کتابهای آسمانی، متناسب با ساختار حقیقی انسان

 

اللّه لا اله الاّ هو الحیّ القیّوم. نزّل ... هو الذی یصورکم

قیّومیت خدا و آفریدن انسان به گونه ای که او خواسته است و نیز علم مطلق او و نزول کتاب برای هدایت، بیانگر تناسب قوانین با ساختار انسانی است.

 

14 ـ هماهنگی قوانین تکوین و تشریع

 

الحیّ القیّوم ... نزّل ... یصوّرکم ... هو العزیز الحکیم

واضع قوانین تکوین (صورت بندی انسان) و تشریع (فرستادن کتب آسمانی)، خداوند حکیم است و حکمت او اقتضا می کند که این دو قانون با یکدیگر هماهنگ باشند.

اسباب طبیعی: 5

اسماء و صفات:

حکیم 9، 10 ; عزیز 9، 10

انسان:

آفرینش انسان 1، 2، 3، 4، 8، 11 ; اختیار انسان 12

تکوین و تشریع: 13، 14

جنین:

جنین در رحم 7 ; شکل گیری جنین 2، 3، 8

جهان بینی: 5

رحم (زهدان): 1، 2، 3، 4

خدا:

حکمت خدا 4، 6 ; قدرت خدا 4 ; قیومیّت خدا  2; مشیّت خدا 1، 5، 6، 8

رفتار:

پایه های رفتار 11

شخصیت:

عوامل شکل گیری شخصیت 1، 7

علت و معلول: 5

قانونگذاری: 13

کفر: 12

معارف:

نظام معارف 13، 14