تفسیرآیات قرآن کریم – سوره آل عمران – آیه ۳۵ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
إِذْ قَالَتِ امْرَأَةُ عِمْرَانَ رَبِّ إِنِّی نَذَرْتُ لَکَ مَا فِی بَطْنِی مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنِّی إِنَّکَ أَنتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ
آنگاه که زن عمران گفت: پروردگارا! همانا من آنچه را که در شکم خود دارم نذر تو کردم که [برای خدمت معبد]آزاد باشد پس از من قبول کن; بی شک تو خود شنوا و دانائی.
1 ـ همسر عمران، فرزندی را که در شکم داشت، برای خداوند نذر کرد و از هر خدمتی به خود آزاد ساخت.
اذ قالت امرات عمران ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی محرّراً
2 ـ مشروعیّت نذر بر خدمتکاری فرزند در راه خداوند در شرایع پیشین
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی محرّراً
3 ـ تحقق یافتن نذر، با گفتن جمله: ربّ انّی نذرت لک ...
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی محرّراً
4 ـ خدمت فرزند به مادر، حق طبیعی مادر، و قابل گذشت از سوی او
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی
5 ـ ولایت همسر عمران بر فرزند خویش
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی
6 ـ ولایت مادر نسبت به فرزند، در ادیان گذشته*
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی
7 ـ خلوص نیّت همسر عمران، در نذر فرزندش برای خدمت در راه خدا
ربّ انّی نذرت لک
«لک»، بیانگر خلوص نیّت است.
8 ـ نذر مخلصانه همسر عمران، زمینه برگزیدن آل عمران برای نبوّت از سوی خداوند
انّ اللّه اصطفی ... ال عمران ... اذ قالت امرات عمران ربّ انّی نذرت لک
«اذ» متعلّق به «اصطفی» است; یعنی آنگاه خداوند آل عمران را برگزید که همسر عمران، نذری مخلصانه کرد. و اخلاص، از «لک» استفاده شده است.
9 ـ درخواست از مقام ربوبیّت خدا، ادب دعا
ربّ انّی نذرت لک
10 ـ زنده نبودن عمران، آن زمان که همسرش، فرزند خویش را نذر پروردگار کرد.*
اذ قالت امرات عمران ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی محرّراً
زیرا مادر با وجود پدر، معمولاً چنین تصمیمی را نسبت به فرزند اتخاذ نمی کند.
11 ـ ولایت همسر عمران بر فرزند خویش، به هنگام در حیات نبودن عمران*
ربّ انّی نذرت لک
12 ـ دعای همسر عمران در پیشگاه خداوند و درخواست از او، برای قبولی نذرش
ربّ انّی نذرت لک ... انّک انت السمیع العلیم
13 ـ اعتقاد عمیق همسر عمران، به شنوایی و علم گسترده الهی
ربّ ... انّک انت السمیع العلیم
14 ـ همسر عمران بر این باور بود که حمل او پسر است.
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی محرّراً
زیرا چنین مرسوم بود که پسر را تحریر می کردند و مادر مریم نذرش را، مشروط به پسر بودن حمل خویش نکرد. و از طرفی پس از زایمان، با تأسف و شگفتی گفت: انی وضعتها انثی.
15 ـ اقرار به شنوایی و علم گسترده الهی، ادب دعا
ربّ ... انّک انت السمیع العلیم
16 ـ تنها خداوند، «سمیع» (بسیار شنوا) و «علیم» (بسیار دانا) است.
انّک انت السمیع العلیم
17 ـ احساس حضور در پیشگاه پروردگار شنوا و دانا، ادب دعا
ربّ ... فتقبّل منّی انّک انت السمیع العلیم
«احساس حضور»، از ضمایر خطاب استفاده شده است.
18 ـ وعده خداوند به عمران که پسری به تو خواهم داد، سبب شد که همسرش گمان کند حمل او پسر خواهد بود.
ربّ انّی نذرت لک ... فتقبّل منّی
امام صادق (ع): ان اللّه تعالی اوحی الی عمران، انی واهب لک ذکراً سویاً مبارکاً ... فحدث عمران امرأته حنّة بذلک ... .(1)
19 ـ همسر عمران نذر نمود که جنین خود را برای همیشه خدمتگزار عبادتگاه قرار دهد.
ربّ انّی نذرت لک ما فی بطنی محرّراً
امام باقر (ع): ... انّ امراة عمران نذرت ما فی بطنها محرّراً و المحرّر للمسجد یدخله ثمّ لا یخرج منه ابداً ... .(2)
ادیان: 6
اسماء و صفات:
سمیع 16; علیم 16
اولاد: 7، 19
مسؤولیت اولاد 4 ; ولایت بر اولاد 5، 11
برگزیدگی:
عوامل برگزیدگی 8
توحید:
توحید صفاتی 16
خدا:
شنوایی خدا 13، 15، 17 ; علم خدا 13، 15، 17 ; محضر خدا 17 ; وعده های خدا 18
دعا:
آداب دعا 9، 15، 17
روایت: 18، 19
عمران:
همسر عمران 5، 11، 13، 14، 18 ; دعای همسر عمران 12 ; مرگ عمران 10 ; نذر همسر عمران 1، 7، 8، 10، 12، 19 ; نبوت آل عمران 8
عمل:
قبولی عمل 12
قرآن:
قصص قرآن 1، 10
نذر:
احکام نذر 2، 3 ; نذر اولاد 7، 19
نیت:
اخلاص در نیت 7، 8
والدین:
احسان به والدین 4 ; ولایت والدین 5، 6
ولایت: 5، 11
ولایت در ادیان 6
پی نوشت ها :
1. کافی، ج 1، ص 535، ح 1 ; مجمع البیان، ج 2، ص 737.
2. کافی، ج 3، ص 105، ح 4 ; نورالثقلین، ج 1، ص 332، ح 113.
تصاویر ضمیمه
