تفسیرآیات قرآن کریم – سوره آل عمران – آیه ۶۳ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَإِن تَوَلَّوْاْ فَإِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ بالْمُفْسدینَ

پس اگر روی گرداندند قطعاً خدا به مفسدان داناست.

1 ـ پیشگویی خداوند به اینکه نصارای نجران، دعوت به مباهله را نمی پذیرند.*

فقل تعالوا ندع ... فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین

ظاهراً جمله «فان تولّوا ... »، اشاره به این است که مسیحیان، دعوت به مباهله را نمی پذیرند.

2 ـ تهدید خداوند نسبت به نصارای نجران در نپذیرفتن توحید

و ما من اله الا اللّه ... فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین

هدف از توجّه دادن به آگاهی خداوند، پس از بیان تخلف و گناه، تهدید متخلفان است.

3 ـ تهدید خداوند نسبت به مفسدان

فانّ اللّه علیم بالمفسدین

4 ـ رویگردانی از توحید (شرک)، افساد است.

فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین

5 ـ مفسدان، در احاطه علمی خداوند

فانّ اللّه علیم بالمفسدین

6 ـ افساد مستمر نصارا

فانّ اللّه علیم بالمفسدین

مصداق مفسدان در اینجا نصارایند و واژه «مفسدین» با یک مرتبه افساد سازگار نیست بلکه ظهور در استمرار دارد.

7 ـ اعتقاد به الوهیت حضرت مسیح (ع) و عدم پذیرش توحید، برخاسته از افساد و تباهیگری*

فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین

احتمال دارد کلمه «بالمفسدین»، اشاره به علت و زمینه شرک باشد.

8 ـ علمای نصارای نجران، مفسد، مشرک، مجادله گر، حق ناپذیر و مورد تهدید خداوند

فمن حاجّک ... فان تولّوا فانّ اللّه علیم بالمفسدین

در شأن نزول آمده که این آیات درباره علمای نجران نازل شده است.

اسلام:

تاریخ صدر اسلام 1

اهل کتاب:

علمای اهل کتاب 8

حق پذیری:

موانع حق پذیری 7

خدا:

احاطه خدا 5 ; تهدیدهای خدا 2، 3، 8 ; علم خدا 5

شرک:

عوامل شرک 4، 7

عیسی (ع): 7

فساد:

آثار فساد 7 ; موارد فساد 4

قرآن:

پیشگویی قرآن 1

محمّد (ص):

مباهله محمّد (ص) 1

مسیحیان:

افساد مسیحیان 6 ; لجاجت مسیحیان 8 ; نجران مسیحیان 1، 2، 8

مشرکان: 8

مفسدان: 5، 6، 8

تهدید مفسدان 3