خاطرات روزانه / آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال 1374 / کتاب «مرد بحران ها»

[1] - در بخشی از این سخنرانی آمده است: «اصل تعاونی‏ها، یکی از مسایلی بوده که ما از جوانی‏مان روی آن فکر می کردیم و جزو آرزوهایمان بوده است. من حرکت تعاون را در آغاز راه خودش می‏بینم و امیدهای بسیار بیشتری به این حرکت دارم. اوایل انقلاب ما بحث‏های جدی دربارة عنصر تعاون داشتیم. بودند کسانی که خیال می‏کردند، تعاونی‏ها با فقه اسلام سازگار نیست و کسانی هم بودند که فکر می‏کردند، از لحاظ مبانی اقتصادی و بهره‏وری، تعاونی‏ها به نفع اقتصاد نیست. آن روزها ما تلاش فکری زیادی کردیم. من مقداری از وقتم را برای این گذاشته بودم و درس‏هایی در حزب جمهوری اسلامی تنظیم کرده بودیم که از صدا و سیما هم پخش می‏کردیم تا با استدلال‏های فقهی، اثبات کنیم که اینها اشتباه می کنند و کاملاً شرعی است. ما در جریان تصویب قانون تعاون در مجلس هم این مشکل را داشتیم. بحث اقتصادی را از لحاظ تئوریک، ما جواب دادیم، ولی شما خودتان در عمل باید اثبات بکنید که آنها اشتباه می‏کنند و این شیوه، می تواند کارآمد باشد. می‏تواند علاوه بر خیر و برکات معنوی که دارد و آثار آرمانی و عدالت‏خواهانه ای که در آن هست، می‏تواند برای تحرک و سلامت اقتصاد کشور هم کارگشا باشد که من چنین عقیده‏ای دارم؛ البته این در عمل باید ثابت بشود. یکی از ابزارهای خوب تحقق عدالت، همین تعاونی‏هاست. دلیل روشن هم این است که افرادی هستند، توان و انرژی عرضه کار دارند، اما سرمایه ندارند. سیستم باید به اینها امکانات بدهد که اینها بتوانند از توان و انرژی‏شان درست استفاده بکنند. دلیل دیگر که بیشتر آرمانی است، این است که ماÃ Äاگر کسانی را که سرمایه ندارند، دست‏شان را نگیریم، اینها محکوم‏اند تا آخر عمرشان، کارگر دیگران باشند و بخشی از ثمره کار آنها را صاحبان سرمایه ببرند. دلیلی ندارد که ما این را قبول کنیم. نکته دیگری هم که جنبه آرمانی و هم اقتصادی دارد، این است که اگر نیروی کار، خودش هم صاحب سرمایه باشد، انگیزه بیشتری برای کار دارد و با جدیت بیشتری، کار خود را دنبال می‏کند. بهره‏وری بالا می‏رود و از طرفی، باعث توسعه فن و تکنولوژی می‏شود.» رجوع‌کنید ←  کتاب «هاشمی ‏رفسنجانی، سخنرانی‏های سال 1374»، دفتر نشر معارف انقلاب، 1396.

[2] - شهر شیندَند در افغانستان، با فاصله ۱۲۰ کیلومتر از مرکز ولایت هرات به سمت جنوب، کنار مرز ایران قرار دارد. شیندند به خاطر داشتن یک پایگاه هوایی بزرگ که توسط روس‌ها بنا شده، معروف است. شیندند، بزرگترین ولسوالی (شهرستان) افغانستان است.