خاطرات روزانه / آیت‌الله هاشمی رفسنجانی/ سال 1374 / کتاب «مرد بحران ها»

جمعه 18 فروردین  1374    | 6 ذیقعده   1415     // 7  آوریل 1995

صبحانه را همراه با محسن خوردیم. گزارش‏ها را خواندم. به فرودگاه اهواز رفتیم و طرح توسعه ترمینال را افتتاح کردیم. مدیر فرودگاه، خواستار اجازه ایجاد باند جدید شد. به خاطر وجود چاه‌های نفت کنار باند، وزارت نفت اجازه نمی‌دهد. به محل طرح نیشکر پرواز کردیم. در راه آقای مهندس [سیدهادی] طباطبایی توضیح می‌داد. در [مجتمع کشت و صنعت] واحد امیرکبیر فرود آمدیم. در جلسه توجیهی توضیح دادند.

هشتاد هزار هکتار و هفت واحد برای تولید 800 هزارتُن شکر، 350 هزارتُن کاغذ چاپ و تحریر و 820 هزارتُن خوراک دام [و فیبر نیمه‏سبک] که مجموعاً به نرخ امروز، سالانه 800 میلیون دلار ارزش افزوده دارد. نیازهای اساسی کشور را تأمین می‌کند و پنجاه هزار شغل جدید ایجاد  و منطقه کویری را آباد می‌کند.^[1]

 لوله‌های پلی‌اتیلین را دیدیم که در اندازه‌های مختلف و به جای  کانال‌های درجه سه و چهار آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و باعث صرفه‌جویی در هزینه و مصرف زمین است و کار آبیاری را آسان می‌سازد. کارخانه  برای تولید آن ساخته‌اند که موادش را هم از پتروشیمی‌های داخل می‌گیرند.

همان‏جا شروع به کار بیست‏و پنج هزار هکتار اُکالیپتوس را اعلام کردیم و نهالی غرس کردم که توسط [ستاد]بازسازی[مناطق جنگی] و کشت و صنعت، برای تولید کاغذ ایجاد می‌شود. سپس رفتیم، یکی از مراکز پمپاژ آب از کارون برای واحد دعبل خزایی را  دیدیم؛ با 18 دستگاه پمپ، برای انتقال 33 متر مکعب آب در ثانیه از کارون. هنوز پمپ‌ها نصب نشده، ولی ساختمان آماده است و کانال درجه یک هم ساخته شده است. پمپ‌ها را با تکنولوژی از چین گرفته‌اند؛ هر پمپ به قیمت حدود صد هزار دلار.

سپس به مزرعه رفتیم. ماشین‌های عظیم ترنچر^[2] را تماشا کردیم که مشغول حفاری کانال و نصب لوله‌های زهکشی در عمق دو متری زمین بودند. هم‏زمان هم حفر می‌کنند و هم لوله را می‌گذارند و هم شن‌های دانه‏بندی شده را روی آن می‌ریزند و می‌توانند در هر ساعت، بیش از صدمتر پیش بروند؛ خیلی جالب است، حیف که خبرنگاران را نبرده بودیم.

به سوی خرمشهر پرواز کردیم. در مسیر، از فضا شهرک صنعتی خرمشهر و وضع کلی منطقه را دیدیم و برای دیدن وضع شهر، مدتی روی خرمشهر پرواز کردیم. هنوز نقاط ساخته نشده زیاد است. کنار استادیوم شهر فرود آمدم. اجتماع باشکوهی بود. علی‌رغم مشکلاتشان، خیلی پُرشور، با فارسی و عربی و سرود و دکلمه و کف‏زدن و دست‏افشانی و کِل‏کشیدن زنان، ابراز احساسات کردند. [آقای سید ابوالحسن نوری مهری]، امام جمعه و [آقای یونس محمدی کریم]، نماینده و فرماندار خیرمقدم گفتند و نیازها را طرح کردند و از کارهای انجام شده تشکر نمودند. من هم سخنرانی دلگرم‏کننده‌ای داشتم^[3] و وعده انجام خواسته‌ها برای اشتغال و فاضلاب، منجمله ایجاد منطقه آزاد تجاری را دادم؛ نه با قول قطعی.

سپس به منطقه اسکله رفتیم و بندر را دیدیم؛ خیلی وسیع است، با چند اسکله و انبارهای خوب جدید و محوطه وسیع، در حدود یک و نیم میلیون مترمربع. از انبارها که کالاهای فراوانی هم داشتند، بازدید کردیم. از کشتی مسافربری نگین بازدید نمودیم؛ تمیز و پیشرفته و سریع است. هر روز به کویت می‌رود. از هر مسافر، حدود بیست‏هزار تومان می‌گیرند. چهار ساعت در راه است. از استرالیا، به قیمت پنج میلیون دلار خریده‌اند. آقای [محمد] مدد، [مدیرعامل سازمان بنادر و کشتیرانی] و آقای [اکبر] ترکان، [وزیر راه و ترابری] توضیح دادند و برای تکمیل و بازسازی بندر کمک خواستند.

در مقابل ما، جزیره ام‌الرصاص عراق قرار گرفته که به کلی خراب است؛ نخل‌هایش خشک‏شده و مردم از آنجا رفته‌اند. مقایسه خوبی برای بازسازی دو کشور است. مدتی در شهر گشتیم و قسمت‌های مختلف بازسازی و خیابان ساحل کارون را دیدیم. حدود هزار و پانصد لنج و قایق را که در جنگ غرق شده‌اند، بیرون آورده‌ و بازسازی کرده‌ و صاحبانشان برده‌اند. یک طرف ساحل را ساخته‌اند. محلی برای احداث موزه جنگ، در حال آماده‌سازی دارند. آقای [مهدی] چمران، [رییس بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس] توضیح داد. جای گلوله‌های زمان جنگ را هم در ساختمان نگه‏داشته‌اند. ساختمان مین‏آفیس شرکت نفت است.

از کارخانه نوشابه‏سازی جدیدالتأسیس- آرسو- دفتر تبلیغات اسلامی قم بازدید کردیم. به کمک  ستاد بازسازی ساخته‌اند. گفتند مدرن‌ترین کارخانه خاورمیانه است. آقای [محمد] جعفری گیلانی توضیح داد. بیمارستان فاطمه زهرا (س) را افتتاح کردیم. تمام پرسنل آن خانم‌ هستند.

به آبادان رفتیم. با استقبال پُرشور مردم، ابتدا مدرسه تیزهوشان را افتتاح کردیم. آقای [جواد] اژه‌ای، [مشاور رهبری و رییس سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان] توضیح داد. رفتیم و هتل کارون‌سرا  را که به تازگی بازسازی‌اش تمام شده است، افتتاح کردیم. به کمک ستاد بازسازی ساخته شده است. مصادره و در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام است. در زمان جنگ، محل استقرار ستاد فداییان اسلام بود. همان‏جا اقامت کردیم.

بعد از ناهار و کمی استراحت، به سوی محل پرورش میگو در جنوب جزیره آبادان پرواز کردیم. در راه، مهندس [محمدرضا] شمسایی، [رییس کمیته آب جهادسازندگی]، از طرح مهم آبیاری جزیره گفت. قبل از انقلاب، توسط سوئدی‌ها طراحی شده؛ برای ایران و هم عراق، برای دورانی که آب اروند، شیرین نخواهد بود. از نقطه‌ای از کارون که با مد دریا شور نمی‌شود، آب را با پمپاژ عظیم به بهمن‏شیر و از بهمن‏شیر به جزیره منتقل می‌کنند؛ هزینه زیادی دارد.

در محل طرح میگو فرود آمدیم. آقای [رسول] لاهیجانیان [معاون وزیر جهادسازندگی و رییس شرکت شیلات] توضیح داد؛ خیلی عظیم است. بیش از پنج هزار هکتار از کویرها را تبدیل به استخر پرورش میگو می‌کنند. با جزر و مد از بهمن‏شیر آب می‌گیرد و در اختیار بخش خصوصی می‌گذارند. گفتند که تا دویست هزار هکتار در ساحل خوزستان قابل توسعه است. نمایشگاه فرش دستباف آبادان را هم برپا کرده بودند؛ کاری پُرسود و مولد و اشتغال‌زا.

از آنجا به اروندکنار رفتیم. از خیابان شهر، از مقابل مردم عبور کردیم؛ خیلی پُرشور استقبال کردند. خانمی، بطری گلاب را روی لباس‌هایم خالی کرد؛ گله داشتند، چرا نماندیم. خوب بازسازی شده و مردم بانشاط هستند. به سوی آبادان پرواز کردیم. از فضا خانه‌هایی که آقای [علی] فلاحیان، با کمک من برای محرومان می‌سازد، دیدیم و ایشان توضیح داد. همچنین بندر چوئبده  و لایروب‌های عظیم را دیدیم که بهمن‏شیر را لایروبی می‌کنند.

برای کم‏کردن راه رسیدن به محل سخنرانی، به جای فرودگاه، در جای دیگری فرود آمدیم. با اینکه از راه دیگری به سوی محل اجتماع رفتیم، انبوه مردم استقبال‏کننده حرکت‏مان را کُند کرد. در ورزشگاه آبادان، احساسات مردم در اوج بود؛ به‏خصوص زنان که روسری‌های خود را از زیر چادر درآورده بودند و بالای سرشان چرخ می‌دادند و لحظه‌ای صدای شعارهای ستایش‌آمیز قطع نمی‌شد؛ حتی در زمان صحبت. بعد از خیرمقدم آقای [غلامحسین]جمی، امام‏جمعه، صحبت کوتاهی کردم^[4] که مرتباً با شعارهای حمایت قطع می‌شد. به راستی آبادان یکپارچه شور بود و باعث تعجب حضار.

برای افتتاح کارخانه شیرپاستوریزه رفتیم. وزارت دفاع ساخته است. قبل از جنگ، همین جا کارخانه شیر داشته که عراقی‌ها آن را اشغال و منهدم کرده بودند. اخیراً با کمک ستاد بازسازی، تجدید ساختمان شده است؛ مجهزتر و بزرگ‌تر. نماز مغرب و عشا را همان‏جا خواندیم. قرار شد جهادسازندگی، مثل سایر کارخانه‌ها به آن هم سوبسید بدهد.

گشتی در شهرک صنعتی آبادان زدیم. گفتند 160 قرارداد بسته شده و برای تجهیز فاز دوم کمک خواستند. برای افتتاح بیمارستان طالقانی رفتیم. بازسازی شده و با 240 تخت و ابزار مدرن، توسعه یافته است. به خاطر خستگی به قسمت‌های مختلف سرنزدم. در جلسه‌ای در آمفی‌تئاتر بیمارستان، اسناد خانه‌ها را به ده‏ها خانواده بی‏سرپرست، به صورت رایگان، هدیه کردم. حدود دو هزار و پانصد واحد مسکن کوچک، توسط ستاد بازسازی از املاک مانده از اردوگاه‌های مهاجرین ساخته شده است.

جلسه ستاد بازسازی [مناطق جنگ‏زده] داشتیم. آقای [حمید]میرزاده، [معاون اجرایی رئیس‏ جمهور]، گزارش کارها را داد. من هم صحبت کوتاه تشکرآمیز نمودم.^[5] از آنجا به محل بندر آبادان رفتیم. قایق‌ها و کشتی‌ها و لنج‌های  زیادی پهلو گرفته بودند. با یکی از آنها که سیصدتُن سنگ برای کویت بار زده بود، صحبت کردم. بحمدالله بندرگاه فعال است. برای شام و خواب، به هتل رفتیم. خسته خوابیدم.