مصاحبه مطبوعاتی آیت ا... هاشمی رفسنجانی در کشور قرقیزستان
مترجم : خانم‌ها و آقایان محترم: دیدار رسمی عالیقدر عالیجناب هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور ایران از قرقیزستان به‌طور موفقیت‌آمیز ادامه دارد. دیروز و امروز طرفین از یک طرف هیئت رسمی جمهوری قرقیزستان و از طرف دیگر هیئت رسمی که در رأس آن عالیجناب هاشمی رفسنجانی هست کارهای خود را انجام دادند و در همین حال 13 سند امضاء کردند، فکر می‌کنم که این دیدار همانطور که گفتم خیلی موفقیت‌آمیز هست چونکه طرفین 13 سند امضاء کردند و من اتحادی دارم که در آینده این تعداد اسنادی که ما امروز امضاء کردیم پایه خوبی برای توسعه مناسبات دو کشور به‌خصوص در زمینه اقتصادی بازرگانی و غیره شرایط مناسبی تشکیل خواهد داد، و این سند که ما با همکارم عالیجناب هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور ایران امضاء کردیم یک یادداشت تفاهم درباره نتایج دیدار رسمی رئیس جمهوری ایران از قرقیزستان است. این سند در درباره نتیجه دیدار رسمی رئیس جمهوری ایران حسن تفاهم و اعتماد بین دو کشور و بین ما بازتاب می‌نماید و من فکر می‌کنم این نتیجه آن چهار ملاقات که ما در سالهای 92 و 93 داشتیم به نتیجه خود ما آورده. اسناد دیگری که ما امضاء کردیم من می‌توانم به سه گروه آنها را تقسیم‌بندی کنم و یک گروه اول همانطور که گفتم این یک سلسله اسناد که مربوط به توسعه مناسبات بازرگانی و درباره اساس و اصول همکاری در زمینه کمتر کسی هست که من امیدوار هستم که یک اساس خوبی در توسعه مناسبات بین دو کشور مناسب بشود. گروه دو اسناد در مورد همکاری بین دو کشور این اسناد مربوط به حفظ خطوط مراسلات دو کشور هست و همچنین سند یعنی ما تاکنون درباره تنظیم کردن راههای ترانزیتی و بار ترانزیت فکر می‌کنم که این اسنادی که ما امضاء کردیم در یک رشته یک زمینه مناسبی تأسیس می‌کند و تأسیس خواهد کرد و همچنین ما امیدوار هستیم که در این نزدیکی‌ها راه آسان و یک قسمتی بین مشهد تجن وصل خواهد شد و این زمینه به دو کشور یک شرایط خوبی برای توسعه خطوط مواسلاتی کشورهای آسیای میانه و ایران را افتتاح نماید و خودتان می‌دانید که این راه هم آسیای میانه اهمیت زیادی دارد چون که بوسیله این راه عرفآ کشور چین و کشورهای آسیای جنوب شرقی و با غرب اروپای غربی وصل خواهد شد و امیدوار هستیم که این سیستم خطوط مواسلات این کشورها با صلح 1995 به عمل خواهد آمد و این اسناد برای جمهوری قرقیزستان یک امکانات زیادی می‌دهد و برای آنکه قرقیزستان می‌تواند از راههایی یعنی خطوط مواسلاتی جمهوری اسلامی ایران و وسایل ترانزیتی آن را به منافع خود استفاده کند و بالاخره گروه سوم اسناد آنها مربوط به توسعه همکاری بین دو کشور در زمینه‌های فرهنگی، علم و آموزش و ورزشکاری است، فکر می‌کنم این اسناد هم مناسبات دو کشور را نزدیکتر خواهد کرد. به عقیده من دو سند دیگری که طرفین امضاء کردند این اسناد خود مکانیزم به‌عمل آوردن اسناد امضاء شده می‌باشد و این مکانیزم به‌عمل آوردن موافقت‌نامه‌هایی مذکور مربوط به تأسیس یک کمیسیون مشترک دو جانبه در زمینه بازرگانی و اقتصادی و فرهنگی و غیره و همچنین یک موافقتنامه بین استان غنی‌ترین و زیباترین استان جمهوری اسلامی ایران خراسان و استان‌اش جمهوری قرقیزستان است.
فکر می‌کنم این تمام اسناد در محیط حسن تفاهم و متقابلا سودمند بین دو کشور می‌باشد و همچنین یک کمیته‌ای برای همکاری همه جانبه منطقه‌ای در آسیای میانه و در این منطقه خواهد بود چونکه خودتان می‌دانید که در این منطقه یک سازمان منطقه‌ای اقتصادی هست به‌نام اکو سازمان همکاری اقتصادی که عضو آن هم جمهوری اسلامی ایران و هم جمهوری قرقیزستان می‌باشند که آنها از سال 1993 عضو شده‌اند. طوری که من گفتم معذرت می‌خواهم آقایان جمهوری قرقیزستان به عضویت اکو در سال 1993 شد و جمهوری اسلامی ایران رفتند و طوری که من گفتم این اسناد این پاکت موافقتنامهها بین دو کشور را همکاری منطقه‌ای بین کشورهای آسیای میانه و همچنین جمهوری قرقیزستان و جمهوری اسلامی ایران راهی افتتاح بکنیم.
عالیجناب هاشمی رفسنجانی رئیس جمهوری ایران سفارت جمهوری اسلامی ایران در شهر چوشکو را افتتاح کرد و این حادثه را ما به حیث به رسمیت شناختن جمهوری اسلامی ایران به حیث یک کشور مستقل و آزاد و همچنین به رسمیت شناختن کشور ما به حیث یک قسمت جامعه بین‌المللی و این نشانه این است که جمهوری اسلامی ایران تمایل خوبی برای توسعه همکاری همه جانبه مخصوصآ در زمینه‌های بازرگانی، اقتصادی و فرهنگی و غیره از خود ابراز می‌نماید به‌طور مختصر ما نتایج دیدار رسمی عالیجناب علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران را به‌طور موفقیت‌آمیز و فکر می‌کنیم که ما در نتیجه کارها به مقصودات خوبی رسیدیم به نتیجه خوبی رسیدیم و آراء اسناد را ما امضاء کردیم، راه خوبی برای توسعه همکاری بین جمهوری قرقیزستان و جمهوری اسلامی ایران و دورنمای خوبی بین دو کشور افتتاح می‌کنند و امروز من صمیمانه می‌خواستم از همکارم عالیجناب علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران سپاسگزاری نمایم. دوستان عزیز اجازه دهید نوبت سخن را به عالیجناب علی اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس محترم جمهوری اسلامی ایران تقدیم نمائیم.
رئیس جمهور : سئوال نخواهیم داشت، اگر سئوال دارید صحبتها را خیلی خوب جناب آقای رئیس جمهور قرقیزستان فرمودند و همه جوانب بررسیها و تصمیمات را روشن بیان کردند، من همه صحبتهای ایشان را تأیید می‌کنم، فکر می‌کنم یک بار دیگر به شما مهلت بدهیم که شما اگر سئوالی دارید مطرح کنید.
خبرنگار : جناب آقای رئیس جمهور ما جنابعالی را بعنوان یک شخصیت مشهور تلقی می‌کنیم و در این رابطه می‌خواستیم بپرسیم که روابط بین جمهوری مستقل قرقیزستان را با جامعه ایران چگونه ارزیابی می‌کنید و چه مسائلی را می‌توان مورد بررسی قرار داد؟. ( ایشان خودشان را معرفی نکردند ) رادیوی آزاد قرقیزستان.
رئیس جمهور : بله ما به‌طور طبیعی با علماء و روحانیون که از سراسر دنیا مسلمانها هستند و علاقه و نوعی همکاری و تبادل نظر باید داشته باشیم، بنا است که من همین امروز بعد از اجتماع ملاقاتی با روحانیت اینجا داشته باشم، در یکی از مساجدشان بتواند آن همه رشته خوبی باشد برای همکاری مردمی بین دو ملت قرقیز و ایران.
ما در هر ملاقات و فرصتهایی که دست داده مسائلی را در این زمینه‌ها با جناب آقای رئیس جمهور آقای هاشمی رفسنجانی بررسی کردیم، در رابطه با صلح و ثبات در منطقه مسائل را صحبت کردیم، همین امروز هم در صحبتهایمان به‌این مسائل اشاره داشتیم و ما معتقد هستیم که جمهوری اسلامی ایران با امکانات وسیعی که در اختیار دارد می‌تواند در بحرانهای منطقه‌ای تأثیر خود را بگذارد.
از آژانس خبری قرقیزستان هستم و سئوال می‌کنم که چه کالاهایی به‌طور مشخص می‌تواند موجب مبادله دو کشور قرار بگیرد، در رابطه با انرژی و این همکاری‌ها چه مسائلی را دنبال می‌کنیم به‌صورت مشخص؟ ( از کی پرسیدند از من ) ( از هردوی آقایان ).
رئیس جمهور : زمینه توافق نامه‌ها لیست کالاهایی که دو طرف دارند و می‌توانند عرضه بکنند وجود دارد. موارد زیادی است، فکر می‌کنم همه کالاهای مصرفی و هم کالاهای واسطه و هم مواد اولیه در این لیست گنجانده شده است. از طرف قرقیزستان گوشت، پوست و روده و پشم مغز و پارچه و پنبه‌های پارچه‌ای پنبه‌ای و ابریشمی، محصولات فلزی و چیزهای دیگر و از طرف ایران محصولات غذایی صنعتی و مبلمان دارو و تجهیزات پزشکی، مس و فرآورده‌های نفتی و کشاورزی، کود شیمیایی و تجهیزات مخابراتی و خودرو و قطعات خودرو و چیزهای دیگر در مورد انرژی هم به‌خصوص مذاکره کردیم. کشور قرقیزستان دارای برق اضافی است که می‌تواند به کشورهای دیگر صادر بکند می‌تواند گیرنده برق باشد، باید این سیستم انتقال تنظیم بشود چون کشورهای دیگری باید در این بین در سیستم قرار بگیرند. مثلا قزاقستان و ترکمنستان، شما الان به قزاقستان می‌دهید و از طریق قزاقستان به ترکمنستان برق عبور می‌کند ما هم باید خطمان را به ترکمنستان وصل بکنیم، بنا شود در همین سفر ما در ترکمنستان بررسی کنیم مجددآ جواب بدهیم به‌اینجا.
بنده می‌خواستم اضافه بکنم که جناب آقای هاشمی رفسنجانی موافقتنامه‌های بازرگانی و اقتصادی که به‌امضاء رسید نتایج بسیار خوبی را برای همکاریهای مشترک ایجاد می‌کند و ما می‌توانیم با استفاده از این موافقتنامهها صادرات خودمان را به جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم، در رابطه با انتقال نیروی برق که یکی از شاخه‌های اصلی اقتصاد ما به‌شمار می‌آید. ما در این زمینه کار را ادامه خواهیم داد و همکاریهای منطقه‌ای اقتصادی که وجود مسائل انتقال نیروی برق را امیدواریم که بتوانیم حل بکنیم، حضور اعتباری را دریافت کردیم که بتوانیم در روی مناطق و خطوط برق به‌کشورهای ایران و با همکاریهایی در مورد خطوط در مورد انتقال خطوط برق این مسائل را انجام بدهیم. با استفاده از همکاریهای منطقه‌ای بین ایران، افغانستان و پاکستان امیدوار هستیم که این به نتیجه برسد و امیدوار هستیم که بتوانیم طرح‌های بیشتری و بزرگتری را در این رابطه اجرا بکنیم که از بانک اسلامی هم بتوانیم اعتبار ریالی را دریافت بکنیم برای نیروگاه ناولوس و در حال حاضر به‌میزان 300 تا 15 مگاوات برق را آماده هستیم که به جمهوری اسلامی ایران صادر بکنیم. با توجه به شبکه‌ای که در آسیای میانه برای انتقال نیروی برق وجود دارد ما می‌توانیم برق را منتقل بکنیم به شرق ترکمنستان و از آنجا به‌استان خراسان جمهوری اسلامی ایران که در این زمینه برق زیاد کار بشود. ( سئوال مفهوم نیست ).
من می‌خواستم از سئوال دوم صحبتم را شروع کنم و اینکه ملتهای ما از سالیان بسیار دور با هم در ارتباط متقابل هستند و جاده معروف ابریشم بین همکاریهای دو ملت ما است و من هیچگونه مانعی را در سر راه همکاریهای اقتصادی ما که متضمن نقش متقابل هست را نمی‌دانم.
در رابطه با سئوال خصوصی سازی باید بگوئیم که این روند در کشور ما با سرعت زیادی دارد پیش می‌رود و ما دو سال پیش خصوصی سازی را شروع کردیم و تاکنون بیش از 27 درصد واحدهای متعلق به مالکیت دولتی تحت همین جریان خصوصی سازی قرار گرفتند. در حال حاضر توجهی که ما داریم به‌این مسئله معطوف به سرعت خصوصی سازی نیست بلکه مربوط به‌این هست که کیفیت این خصوصی سازی طوری باشد که راندمان کار در واحدهای تولیدی لطمه نبیند و ما بتوانیم با کیفیت بالایی این کار را انجام دهیم چون ما امیدهای بسیار زیادی را در خصوصی سازی در کشور خودمان بستیم.
رئیس جمهور : از من درباره راه آهن مشهد - سرخس پرسیده بودند، این راه آهن یک سال و نیم پیش وقتی که ما از سفر عشق‌آباد برمی‌گشتیم و در جلسه سران آنجا تصمیم گرفتیم که راه آهن وصل بشود ما به‌طور ضربتی کار را شروع کردیم و ما آن را هفت قطعه کردیم به هفت پیمانکار دادیم که سریع‌تر انجام بدهند و زیربنای راه‌آهن قسمت عمده‌اش انجام شده و در بخشی از جاها ریل گذاری شروع شده. پل‌های بسیار بزرگ طولانی و دوتا تونل طولانی دارد که یک مقداری کار را زمان بیشتری می‌برد، من یک هفته پیش از سفرم از آن راه‌آهن بازدید کردم خیلی خوب پیشرفت می‌کند. در ترکمنستان هم آنها صدکیلومتر باید احداث بکنند که آنها هم مشغول ریل گذاری هستند. فکر می‌کنیم که یک حداکثر تا دو سال دیگر این راه تحویل بشود، راه آهن البته ما یک پلی روی رودخانه هریرود در عرضمان با ترکمنستان زدیم. در سرخس که ارتباط جاده‌ای الان برقرار است از این راه.
در حال حاضر نیز ما در بعضی از جاها با خواهش روحی مواجه هستیم، باید بگویم که ما با مسئله تورم روبرو هستیم و این مسئله را به یک نحو سرگرم حل کردم آن هستیم. مسائلی که الان داریم انجام می‌دهیم در اینجا تغییرات ساختاری عرصه‌های اقتصادی هست که البته این روند یک مقدار به کندی پیش می‌رود ولی من خوش‌بین هستم به‌اینکه بتوانیم اقتصاد خودمان را سالم بکنیم و پس از سالم‌سازی اقتصاد قرقیزستان بتوانیم آن را توسعه و شکوفا بکنیم، برای این کار ما اساس و توجیه خودمان را داریم و آن وجود منابع قرقیزستان هست که می‌توانیم در این زمینه استفاده کنیم و آن فرم اقتصادی که در حال حاضر دارد انجام می‌شود که ما الان با اولین ثمرات هر چند هم ناچیز هستیم علاوه بر این من بایستی اضافه بکنم که ما امید داریم که در سایه همکاریهای اقتصادی منطقه‌ای با کشورهای منطقه با امر بنیه‌سازی اقتصاد خودمان کمک بکنیم و با کشورهای عضو سازمانهای همکاریهای اقتصادی منطقه‌ای در ارتباط هستیم. در سال 1994 در نظر هست که سرمایه‌گذاریها از طرف این کشورها در جمهوری ما انجام بشود و اعتبار سرمایه‌گذاری به‌میزان 75 میلیون دلار از ترکیه در سال آینده خواهیم داشت و با بکار گرفتن این امکانات فکر می‌کنیم که بتوانیم موجبات توسعه اقتصاد خودمان را فراهم بکنیم.
سئوال آخر را مطرح می‌کنم: روزنامه جمهوری است از قرقیزستان و سئوال اول را به جناب آقای ریاست جمهوری ایران مطرح می‌کنند، با توجه به‌اینکه جمهوری قرقیزستان یک جمهوری دمکراتیک درباب دمکراسی دارد پیش می‌رود. و با توجه به اینکه ایران از ایجاد ارتباط و همکاری با جمهوری قرقیزستان که منافع خودش را در رابطه با اسلام مطرح می‌کند بفرمائید که اسلام چگونه می‌تواند در یک کشور دمکراتیک جای خودش را داشته باشد و با سیستم دمکراتیک در یک کشور اسلامی به چه مورد خواهد بود.
رئیس جمهور : ما فکر می‌کنیم دمکراسی واقعی در اسلام است. و اساس اسلام احترام به آراء و افکار عمومی است و منافع هر دو تا کشور هم که مردمشان مسلمان هستند در اسلام است. ما چون انقلابمان اسلامی بود چند ماه بعد از پیروزی انقلاب مجلس شورای اسلامی را با انتخابات آزاد تشکیل دادیم، الان در ایران رئیس جمهور و نمایندگان مجلس با انتخاب مستقیم مردم انتخاب می‌شوند و رهبر انقلاب هم با انتخاب دو مرحله‌ای و قانون اساسی هم با رفراندوم انجام شده و برای تمام شهرهایمان هم قانون داشتیم که شهرداریها را مردم انتخاب کنند و مذاکرات مجلس مستقیمآ پخش شود از رادیو و مردم همه می‌دانند چه خبر است در کشور. من خیال می‌کنم هم دمکراسی و هم اسلام که تقاطع می‌کنند همدیگر را مایه همکاری و ارتباط و وسیله اشتراک مساعی دوتا کشور ما خواهد بود.
من فکر می‌کنم موافقتنامهای که در مورد علوم و آموزش گردید موافقتنامهای است که بسیار اهمیت دارد برای آینده روابط مثبت. و طرف ایرانی امکان را در اختیار ما قرار خواهد داد که ما بتوانیم دیپلمات را در آکادمی علوم دیپلماسی و سیاست خارجی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران آموزش دهد. و در جریان بازدید از دانشگاه ملی قرقیزستان که ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران جناب آقای هاشمی رفسنجانی عنوان افتخاری از این دانشگاه را دریافت کردند از طرف استادان ما و جامعه دانشگاهی ما نیاز مبرم به مطالعه و فرهنگ و ادب ابراز شد و ما در سایه همین موافقتنامه عملی و فرهنگی که به‌امضاء رسید می‌توانیم امکانات زیادی داشته باشیم در رابطه با دست‌یابی به منابع گرانبهای فرهنگ و ادب در ایران می‌توانیم دانشجویان خودمان و استادان خودمان را برای دوره‌های مختلف به‌ایران بفرستیم، من که قبلا در ایران بودم با یک سری از کتابخانه‌های بزرگ ایران آشنا شدم و از آنها بازدید کردم و فکر می‌کنم که منابع این کتابخانه‌ها بتوانند به دانشجویان ما و استادان ما برای شناخت هر چه بیشتر فرهنگ کمک باشند.
در خاتمه این نشست من خدمت خبرنگاران می‌خواهم این جمله را بگویم و شعری از شاعر معروف ایران حافظ را بیاد بیاوریم که :
درخت دوستی بنشان که کام دل ببار آردنهال دشمنی برکند که رنج بیشمار آرد
و ما فکر می‌کنیم که امروزه بنده و جناب آقای هاشمی رفسنجانی درخت دوستی بین دو ملت را نهالش را کاشتیم و امیدوار هستیم که این درخت ثمرات خودش را در راه دوستی و اتحاد دو ملت داشته باشد. ادامه نوار - صدا نامفهوم است.
رئیس جمهور: بسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم
من و همراهانم خیلی سعادتمند هستیم که در بایستید هر جوری راحت‌تر هستید، من و همراهانم واقعآ سعادتمند هستیم که توفیق حضور در مسجد جامع شان ما به زیارت شما علماء و طلاب را داریم، من خودم طلبه‌ای هستم مثل شماها، الان مسئولیت سیاسی کشور را دارم، ولی همچنان با روحیات طلبگی و با افتخار اینکه جزء شماها باشم زندگی می‌کنم، ما خیلی خوشحالیم که می‌بینیم شما بعد از 70 سال امروز دوباره موفق شدید که اسلام را در کشورتان زنده بکنید از رئیس جمهور جناب آقای اصغر آقایوف من صمیمانه تشکر می‌کنم که وسایل تحصیل و وسایل تبلیغ را برای شما تأمین می‌کند، اینکه می‌بینم علمای شما اینجا از رئیس جمهوری شما تشکر می‌کنم برای من خیلی مایه خوشحالی است اینکه می‌گویند از رادیو و تلویزیون هم برای تبلیغ استفاده می‌کنند دلیل علاقه مسئولان شما به‌دین و مذهب است. به‌خصوص وقتی که خانمهای طلبه را می‌بینیم که این روزها در این دنیای مادی و مادیگر به‌خدا و علم دین توجه کردند، بسیار خوشحال می‌شویم. من از قرقیزستان پیام خوبی را از طرف شما طلاب و علماء برای ملتمان و رهبر انقلابمان می‌برم. امیدوارم که ما با کشور قرقیزستان این قدر همکاری داشته باشیم که روابط بین حوزه‌های علمیه این جا و حوزه علمیه قم و ایران و مشهد وسیع و همه‌جانبه باشد. همان طور که علماء قم و ایران در خدمت مردم هستند در حکومت هستند. شما هم انشاءاللّه همچنین راهی را خواهید رفت. خواهش می‌کنم جناب آقای رئیس جمهور هم جمله‌ای به طلبه‌ها بفرمائید.
رئیس جمهور قرقیزستان : میهمانان عزیز من فکر می‌کنم برای تمام دنیا خیلی پرافتخار است که یک شخص بزرگ در دنیای مسلمانی و همچنین در اسلام آقای هاشمی رفسنجانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران و یکی از رهبران اسلام امروز در جهان به کشور ما تشریف آورده و با تمایل زیادی به زندگی زحمت کشان ساده و تمام مردم قرقیزستان توجه خود را معطوف بسازد، فکر می‌کنم این حادثه، حادثه‌ای پرافتخار برای مردم قرقیزستان باشد، فکر می‌کنم یک ضرر خیلی بزرگ که ما از رژیم کمونیستی داشتیم این جدا کردن ایمان و اخلاق و این از خود مردم و جدایی دین از مذهب از مردم. فکر می‌کنم این اساسی‌ترین جنایت آن رژیم است. فکر می‌کنم در نتیجه جدایی ایمان از انسان این است که بعضی‌ها که راه خدایی برای خود انتخاب کردند و عادتهای خوبی که مردم ما از قدیم داشتند ما از دست دادیم و این تمام ضررها به‌مردم ما نه تنها یک خصلت عقب ماندگی آورده است بلکه ما نزدیک به از دست دادن ایمان بودیم. متأسفانه در حال حاضر ما عنایت خوب مردم قرقیزستان را از دست دادیم که از زمان قدیم در میان مردم احترام به بزرگان، احترام به‌اطفال و احترام به مادر و پدر و همچنین احترام به هم دینان از دست دادیم، وقتی که مردم و کشور ما به استقلالیت ملی رسیدند ما از طرف خود پیشنهاد کردیم که در محتوای قانون اساسی ما باید مربوط به آزاد بودن دین حتمآ باشد. در حال حاضر برای پیشرفت دین و ایمان در کشور ما کمک می‌کنند. من فکر می‌کنم جلسه من به وسیله فرهنگ اسلامی بوسیله دین اسلام مردم ما می‌تواند آن مواضعی که از دست داده بود یعنی آن معنویات خوبی آن رسم‌های ملی و گروهی که خصلت مثبتی دارند داشتند و از دست دادند می‌توانند دوباره بدست بگیرند و همچنین فکر می‌کنم خود فرهنگ اسلامی به‌انجمن هر ملت در زمینه پرورش نسل‌های آینده را کمک می‌کند پرورش بدهد. در میان مردم یک اصطلاح است که در آن گفته می‌شود که اگر در ین و ایمان کارها را اداره نکند دین است و کشورها را قوه سیاه اداره خواهد کرد. و بعدآ هم کشور ما تلاش خواهد کرد که تمام شرایط مناسب برای اشخاصی که دین و ایمان را می‌خواهد خدمت کند تأسیس می‌کند، ولی امروز در کشور ما دسته دسته انجمن جدید بنیادگذاری می‌شود، بنیاد می‌شود و چندی پیش در استان مارن یک مجلس جدید افتتاح شد من به جهت رئیس جمهور قرقیزستان سهم خود را گذاشتم ولی من متأسف هستم که در مرکز کشور ما در شهر پیش‌گر یک مسجد خوبی نیست. ولی امیدوار هستم که در این نزدیکی‌ها مسجد جدید ما خواهد بود. ما امیدوار هستیم با کمک خداوند بزرگ با سفر رسمی دیگر شما از قرقیزستان ما می‌توانیم یک مسجد جدید را بسازیم و آن را به شکل قشنگی بیاوریم، قشنگ بسازیم و وقتی شما آمدید ما با رئیس جمهور ایران در آن مسجد نماز بخوانیم.
خبرنگار : جناب آقای رئیس جمهور نتایج سفر جنابعالی به‌جمهوری قرقیزستان در اسنادی که به‌امضاء رسیده کاملا منعکس است و من سئوالی دارم بعنوان یک فرد و بعنوان یک مقام بالای مملکتی، شما چه خاطراتی از جمهوری قرقیزستان دارید؟.
رئیس جمهور : خاطرات بسیار شیرین و ماندنی، ما مهربانیها و مهمان نوازیهای گرم رئیس جمهور و سایر مسئولان کشور و همچنین نشست‌هایی که با جمع هنرمندان و روشنفکران و دانشگاهیان و همچنین با روحانیت و علمای دینی داشتیم بسیار برای ما آموزنده و خوشحال کننده بود. مذاکراتی که با رئیس جمهور و رئیس سازمان داشتم یک وحدتی و همکاری در کشور شما دیدم که بسیار رضایت‌بخش است و می‌توانید کشورتان را از این مرحله عبور بدهید. ما با آقای اصغر آقا یوف و همه کسانی که بحث کردیم وحدت نظر داشتیم. در مسائل همکاریهای بین دو کشورمسائل منطقه و همچنین مسائل مهم جهانی فکر می‌کنم بنیان یک همکاری بسیار پایدار و عمیقی را در این سفر ما بدست آوردیم.
خبرنگار : آقای هاشمی رفسنجانی ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران بسیار خرسند هستیم از مذاکراتی که در طول این سفر داشتید و این مذاکرات و موفقیت و ثمربخش بسیار زیادی انجام گرفت. در مورد آینده همکاریهای دو کشور اسناد زیادی را ما امضاء کردیم که شالوده و بنیاد بسیار خوبی را در رشته‌های مختلف اقتصادی، انسانی و علوم و آموزش خواهد داشت. کشور ما کشور جوانی است و این دورنمای همکاریهای تجاری برای ما امکانات بیشتری را فراهم خواهد آورد. در رشته‌های حمل و نقل با هم همکاری داشته باشیم در ایران بازاری خواهیم داشت برای فروش محصولات کشور ما و همچنین به کمک ایران و از طریق ایران می‌توانیم به خلیج‌فارس و خاورمیانه و بازارهای این کشورها دست پیدا کنیم. و یک بار دیگر خاطرنشان می‌کنیم که سفر جناب آقای هاشمی رفسنجانی سفر بسیار پربار و سودمندی برای ما بوده است.