مصاحبه مطبوعاتی آیت ا... هاشمی رفسنجانی در کشور ازبکستان
خبرنگار : جناب آقای رئیس جمهور در آستانه سفر به چند کشور آسیایی بفرمائید که مهمترین اهداف حضرتعالی از این سفر چه هست و مسائلی که مورد بحث قرار خواهد گرفت چه مسائلی خواهد بود.
رئیس جمهور: بسم‌اللّه‌الرحمن‌الرحیم.
سران این کشورها همه به‌ایران آمده‌اند ما هنوز جواب آمدن آنها را نداده بودیم که طبیعی است باید جواب می‌دادیم به علاوه این کشورهای تازه استقلال گرفته مسلمان طبعآ جزو بهترین دوستان جمهوری اسلامی خواهند بود به اضافه اینکه عمدتآ در همسایگی ما هستند. دیدار با سران و مردم کشورهای اسلامی به اصطلاح جدید می‌تواند آثار زیادی داشته باشد ما هم بیشتر در برنامه‌مان مواردی را که زمینه‌های همکاری وسیع داریم گنجاندیم. در زمینه ارتباطات همکاریهای تجاری و نفتی و صنعتی و فرهنگی کار منطقه‌ای داریم. درباره دریای خزر و مسائل فراوان سیاسی و منطقه‌ای و جهانی داریم که فکر می‌کنم فرصت خوبی خواهد بود تا ما در این سفر اینها را بررسی بکنیم آشنایی بیشتر ما با این کشورها و نیازهایشان و امکاناتشان پیگیری می‌شود. پنج کشور را که کشورهای اسلامی هستند که اکثریت‌شان مسلمان است خواهم رفت. قبلا چهار کشور در نظر بود بعدآ که انتخابات ریاست جمهوری آذربایجان هم تمام شد و وضع آنجا هم روشن شد قرار شد آنجا هم برویم. سفر طولانی است. امیدوارم بتوانیم همچون اثری باشیم برای دنیای اسلام و همچنین کشور خودمان.
خبرنگار: خیلی متشکرم.
خبرنگار: بازدید ریاست محترم جمهوری جناب آقای هاشمی رفسنجانی از کشور ازبکستان
خانمها و آقایان و دوستان عزیز تشریف فرمایی رسمی ریاست جمهوری اسلامی ایران جناب آقای هاشمی رفسنجانی به جمهوری ازبکستان موفقانه ادامه دارد. این ملاقات در اینجا و سفر ثمربخش و ملاقات صورت گیرد. ملاقاتها و مذاکرات ما بین نمایندگان جمهوری ازبکستان و جمهوری اسلامی در ارتباط گسترش همکاریهای مختلف صورت می‌گیرد و براساس اصول سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد. البته طبیعی است که قسم اساسی مذاکرات و مصاحبات ما را توصیه همکاریهای مختلف در عرصه‌های مختلف تشکیل می‌دهد. در جریان ملاقاتها که امروز صورت گرفته همکاریهای ما در ساخته آمار اتوموبیلی و راه‌آهن در استخراج معادن طبیعی و در سایر ساخته‌ها صورت می‌گیرد ما فکر می‌کنیم که امکانات ما در شاخه بازرگانی نیز بی‌امتنا است. ما می‌توانیم در این شاخه بازرگانی روابط خود را توسعه ببخشیم و برای هر دو جانب یک همفکری متقابل مفید را استقرار کنیم. علاوه بر از آن ما باید تذکر بدهیم که افتتاح نمایندگی تجارتی جمهوری اسلامی ایران در جمهوری ازبکستان بر ایمان و برای جانب ایران خیلی مفید می‌باشد. در نتیجه مذاکرات امروزه ما سه اسناد اساسی درباره ایجاد کمیسیون مختلف در خصوص همکاری بازرگانی اقتصادی علمی و فنی می‌باشد و یک سند دیگر درباره مناسبات ترانزیت می‌باشد و علاوه بر از آن یک پروتکل درباره آمار اتومبیلی نیز به‌امضاء رسید. ما فکر می‌کنیم که نتایج کار امروزی ما این نتیجه تشریف آوری اولین تشریف آوری ریاست جمهوری ازبکستان به جمهوری اسلامی ایران در ماه نوامبر سال گذشته می‌باشد. یک بار دیگر ما تذکر می‌دهیم در نتیجه مذاکرات امروزه مذاکراتی که فردا ادامه دارد ما می‌توانیم عرصه‌های جدیدی را برای همکاری نزدیک پیدا کنیم. تمام نیات و آرزوی نیک و دوستانه ما برای یک چیز خدمت خواهد کرد. این البته تأمین صلح و آرامی و برقراری در منطقه ما است. بدین سبب ما در جریان مذاکرات مناقشات تاجیک افغان را مورد بررسی قرار دادیم و از روی این مسئله شدید تبادله افکار صورت گرفت در این ارتباط در مسئله ارتباط این مسئله برخورد جمهوری ازبکستان واضح است ما معتقد هستیم که بدون زورگویی بدون استفاده از نیروهای نظامی این مناقشات باید تغضیف حل و فصل بشود. ما فکر می‌کنیم که اگر سایر کشورهای منطقه در این امر از امکانات و توانایی خود استفاده می‌کنند و حل و فصل این مناقشات منطقه‌ای آسان‌تر و چیزتر می‌باشد در آخر من می‌خواهم بگویم که نجات ما یگانه است این تأمین صلح و آرامش در منطقه ما تأمین همکاری نزدیک و فراوانی برای مردم این کشور و بخصوص مردم تمام کشورهای منطقه ما نیز می‌باشد و برای خدمت در این راه در این مقاصد عالی ما آماده آن هستیم که از تمام سعی و کوشش‌های خود دریغ نمی‌ورزیم و استفاده خواهیم کرد در آخر می‌خواهم بگویم که جناب آقای هاشمی رفسنجانی و اعضای هیئت رسمی ایرانی به جمهوری ازبکستان تشریف آوردند و امیدوار هستیم که این موفقیتهای ما در آینده ادامه داشته باشد و از توجه شما تشکر.
چندی پیش در 48 اجلاسیه مجموعه عمومی سازمان ملل متحد جناب آقای اسلام کریموف پیشنهاد کرده‌اند که در تاشکند یک سمیناری که بطور دائمی فعالیت داشته باشد تشکیل شود و آنجا مسائل مربوط به برقراری آرامش و ثبات مورد بررسی قرار بگیرد نظر شما در این رابطه چگونه است.
رئیس جمهور: طبیعی است که نظر موافق داریم بهرحال منطقه نیاز به‌آرامش دارد و ممکن است عواملی مایل باشند منطقه را به هم بزنند. همانطور که ما در تاجیکستان در آذربایجان در گرجستان می‌بینیم که به ناحق امنیت کشورها به خطر افتاده اگر چنین بود مرکزی در آسیای میانه و تاشکند و یا هر جای دیگر وجود داشته باشد که متوالی حفظ و آرامش صلح باشد کار بسیار خوبی است و از این پیشنهاد استفاده می‌کنیم.
مترجم : البته ما باید تذکر بدهیم که در جریان تشریف آوری اولین در سال گذشته در ماه نوامبر سال گذشته یک سلسله اسنادی ما بین دو دولت بود، ما متأسفانه باید بگوئیم که ما در صورت اسناد نداریم در ارتباط عملی شدن اسناد فیمابین دو کشور که در جریان این تشریف فرمایی به‌اینجا رسیده بود و ما فکر می‌کنیم که در نتیجه تشریف آوری رسمی جناب آقای هاشمی رفسنجانی و در نتیجه مذاکراتی که در مصاحباتی که ما امروز داشتیم و در نتیجه این موضوع مذاکرات سه اسناد دیگر به‌امضاء رسید ما وارد مرحله عملی مذاکرات و همکاری خود می‌باشیم و در نتیجه این اسناد فیمابین دو کشور کارهای عملی بزرگ صورت می‌گیرد و ما می‌توانیم همکاری خود را و یک درجه بالا ببریم. در ارتباط بخش اول سفارش ما باید بگوئیم که قبلا و این سفارش را پاسخ دادم و یک بار دیگر حتمآ می‌گوئید که در ارتباط نتایج تشریف آوری ما تشریف آوری اول ما به جمهوری اسلامی ایران ما البته رضایت کامل نداریم که تمام اسنادی که ملی این تشریف آوری به‌اینجا رسیده بود در عمل عملی نشد و ما باید بگوئیم که ملاقات امروزی ما بخاطر رفع نمودن این کمبودها بخاطر رفع نمودن همان در کار ما و شما جانب ایرانی وجود داشت برای رفع نمودن این کمبود کار راهی شده بود یکی از طرف دیگر ما فکر می‌کنیم که ملاقات امروزی زمینه را مساعد می‌سازد که ما مناسبات و همکاری ما وارد مرحله جدید باشد. در ارتباط مسئله تاجیکستان یعنی فاجعه تاجیکستان اگر صحبت می‌کنید ما پنج مسائل را باید در نظر داشته باشیم. یعنی در قدم اول ما باید بگوئیم که مناقشاتی که در تاجیکستان اگر صحبت می‌کنید ما پنج مسائل را باید در نظر داشته باشیم. یعنی در قدم اول ما باید بگوئیم که مناقشاتی که در تاجیکستان ادامه دارد این مسئله بدون استفاده از قدرت نظامی باید حل و فصل بشود. ما فکر می‌کنیم که اگر در یک جانب نیروی بزرگ نظامی جمع‌آوری بشود در جانب نیز نیروی بزرگ نظامی جمع‌آوری می‌شود که در نتیجه آن یک جرقه باعث یک انفجار بزرگ نه شما در این کشور بلکه در تمام منطقه می‌تواند باشد و ثالثآ و ثانیآ ما باید بگوئیم که رهبریت امروزی تاجیکستان در قدم اول با کشور همسایه یعنی با رهبریت دولت اسلامی افغانستان رهبریت ایران - پاکستان و اگر لازم باشد از عربستان سعودی ملاقات مستقیم و روبرو را باید سازمان بدهند و در ارتباط تخفیف مناقشات ادامه دارد باید مذاکرات را سازمان بدهند. یعنی ما معتقد هستیم که این مذاکرات و تماسهای رهبریت تاجیکستان به‌صورت مستقیم یعنی به‌صورت روبرو باید صورت بگیرد بدون استفاده از کدام نیروی بیگانه که استفاده از میانجی.
ثالثآ ما فکر می‌کنیم که رهبری امروزی تاجیکستان باید با رهبران نیروهای مخالف یعنی به‌صورت مستقیم مذاکرات را باید آغاز بکنند و آنها تمام اختلافاتی که ما بین آنها وجود دارد از طریق صلح آمیز یعنی از طریق مذاکرات باید مورد حل و فصل و بررسی قرار بدهند و بیش از آغاز این تماس با ملاقات هیچ‌کدام از دو جانب کدام شرط را پیش از پیش نباید بگذارند. و ما معتقد هستیم که اگر آنها واقعآ درباره آینده میهن خود یعنی آینده تاجیکستان فکری می‌کنند آنها بدون کدام شرط در با استفاده از تمام نیروهای سیاسی بدون در نظر گرفتن که آنها مخالف هستند یا مخالف نیستند باید وسیعی را سازمان بدهند که در جریان این ملاقات از طریق صلح آمیز تبادل نظر صورت بگیرد. فقط از طریق تبادل نظر آنها می‌توانند اختلافات را رفع کنند و برای نسل آینده خود شرایط فراوانی را تهیه بکنند. و رابعآ ما فکر می‌کنیم که در تاجیکستان انتخابات وسیع باید سازمان داده شود و الان یعنی در شرایط کنونی از امروز آمادگی برای انتخابات وسیع در تاجیکستان باید آغاز شود و خود مدت سازماندهی انتخابات وسیع در تاجیکستان باید تعیین شود و در این انتخابات تمام نیروهای سیاسی تاجیکستان باید شرکت کنند و آنها در کارهای مقدماتی یعنی در آمادگی انتخابات وسیع نیز شرکت دارند و خود مردم تاجیکستان باید حل وفصل بکنند که بالای تاجیکستان کی رهبری می‌کند و در عرصه رهبری کی باید قرار داشته باشد وجود داشته باشد و کدام سیستم دولتی ساختار دولتی را انتخاب می‌کنند این در اختیار خود مردم تاجیکستان باید باشد و آخر فکر ما از این عبارت است که حکومت تاجیکستان در قدم اول نیروی خود یعنی به مردم خود باید متکی باشد با استفاده از مردم یعنی مسائل داخلی خود را باید حل و فصل کنیم و ما با صراحت باید بگوئیم که آن نیروهایی که امروز در تاجیکستان وجود دارند و فکر می‌کنند که با نیروهای بیگانه که از خارج در داخل کشور می‌باشد.
( سئوال در نوار مفهوم نیست ).
رئیس جمهور : بخش زیادی از مذاکرات ما مربوط به همین سئوالی است که خانم مطرح کردند ما برای ایجاد رابطه بین کشورهای آسیای میانه و دنیای خارج از طریق ایران از چند جهت مشغول کار هستیم. راه‌آهن را داریم وصل می‌کنیم به راه‌آهن آسیای میانه من چند روز پیش ریل گذاری راه آهن سرخس - مشهد را رفتم افتتاح کردم. راههای زمین را از طریق هرات در افغانستان و از طریق ترکمن صحرا در جنوب ترکمن صحرا در جنوب ترکمنستان و همچنین از چند معبر دیگر در استان خراسان داریم بازسازی می‌کنیم و آماده می‌کنیم. ترکمن صحرا جنوب خراسان نیست. در شمال مازندران است. راه هوایی را تصمیم گرفتیم که افتتاح کنیم اگر ازبکستان آماده باشد فردا اولین هواپیمای ما حاضر است در تاشکند بنشیند در دریای خزر ما بندرها را داریم توسعه می‌دهیم و حمل و نقل دریایی‌مان را توسعه دادیم برای اینکه از طریق دریا هم به خطوط راه‌آهن به‌طرف زمینی ارتباط برقرار کنیم لوله گاز ترکمنستان بنا است از ایران عبور بکند یا تحویل پالایشگاه‌های ما بدهند. در جنوب نفت از ما بگیرند، ارتباط مخابراتیمان را به سرعت داریم توسعه می‌دهیم که به آسانی ارتباط برقرار باشد اجازه ترانزیت کالا به همه کشورهای آسیای میانه می‌دهیم و برای پشتیبانی این کارها بنا است فردا یا پس فردا بانک ما شعبه ما در تاشکند افتتاح بشود و چیزهای دیگری است که حالا در این وقت کم نمی‌گنجد. الان که وقت نداریم ببینید با آقایان ما وقتمان تنظیم شده است.