مصاحبه آیت الله هاشمی رفسنجانی با روزنامه شرق
س) تحلیل جناب‌عالی نسبت به رخدادهای سال جاری، رویدادهای گذشته و پیش رو:
ج) تحلیل یک مسئله، آن هم از نوع سیاسی باید براساس تجربیات گذشته، واقعیت‌های حال و ترکیب آنها برای پیش‌بینی آینده باشد که براساس این نگاه، آنچه که در سال جاری در کشور با آن مواجه بودیم، پایین‌تر از حداقل‌ها در مقایسه با سالهای گذشته بوده است.
سالها پیش در ارائه برنامه تعدیل گفته بودم که این برنامه در کنار شاخص‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، شاخص‌های بسیار مهمی در ابعاد سیاست داخلی و خارجی دارد که اگر به آنها توجه نکنیم، تلاش‌ها و کوشش اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در جهانی که همه مسائل چون دانه‌های تسبیح به هم مرتبط هستند، چندان مثمرثمر نخواهد بود.
یا در پایان دوران ریاست جمهوری و قبل از برگزاری انتخابات سال 1376 در خطبه‌های نماز جمعه، از ضررهای احتمالی سلب اعتماد مردم گفته بودم که اگرچه در آن مقطع به کار گرفته شد، اما روندی که بعدها به تدریج در بخشی از جامعه نهادینه شد، کم‌کم ما را به فضایی رساند که در سال 1391 در مناسبات سیاسی شاهد آن بودیم.
آنچه که امسال پازل‌های سیاسی کشور را برای ترسیم آینده کشور تشکیل می‌دهد، به گونه‌ای است که همه، از مردم عادی گرفته تا نخبگان دانشگاهی و حوزوی و مسئولان، از فضای پر از ابهام به حق اظهار نگرانی می‌کنند.
در ابتدای سال عنوان «تولید ملی و سرمایه و کار ایرانی» را داشتیم، اما چون آرمان‌ها و سیاست‌های اجرایی در دو زاویه متفاوت حرکت می‌کردند، به جایی رسیدیم که بیشتر از همه سالها شاهد تخریب پایه‌های تولید و به هدر رفتن سرمایه‌های ایرانی در همه زمینه‌های علمی، اقتصادی و فرهنگی بودیم.
در سیاست خارجی تعامل را انعطاف و تحریم‌ها را کاغذپاره خواندیم و با تکیه بر شعار و آمار و ارقام غیرواقعی، اقتصاد کشور را دچار رکود تورمی کردیم که بدترین نوع تورم و رکود در اقتصاد است. در سیاست داخلی، اساس سیاست‌ها، برنامه گریزی و براساس مچ‌گیری و سندسازی از دیگران بود که حاصل آن جز بداخلاقی‌های نهادینه شده از سالها قبل نیست. یک جریان مرموز به اسم دفاع از ارزش‌ها، ارزش واقعی انقلاب را که همان «یستمعون القول و یتبعون احسنه» بود، چنان مخدوش کرده که عده‌ای حتی در حرم‌های مقدس هیاهو بپا می‌کنند. برای آینده سیاسی کشور هم فضایی درست شده است که جریان‌های سیاسی، در حدّ حذف فیزیکی رقبا، اقدام به هتک حرمت‌ها می‌کنند.
در چنین فضایی، تحلیل واقع‌بینانه تکرار اتفاقات امسال در سال آینده، آن هم با تندی بیشتری خواهد بود، مگر اینکه اراده‌ای حاکم شود که به اخلاقیات سالهای گذشته برسیم تا باز هم بتوانیم برای همگان الگو باشیم.
س) تحلیل جناب‌عالی نسبت به انتخابات ریاست جمهوری در سال آینده:
ج) اگرچه امروزه انتخابات را دستاورد غربی‌ها در اداره بهتر یا همان اراده ملت بر ملت می‌دانند و از آن به عنوان مظهر دموکراسی یاد می‌کنند، اما اگر خوب در آن دقیق شوید، می‌بینید که این مورد را هم مانند بسیاری از موارد دیگر از اسلام اقتباس کرده و با پیرایش‌ها به آن شکل امروزی داده‌اند. چون در تاریخ اسلام داریم که رسول مکرم (ص) حکومت خویش را از همان نخستین روزها براساس انتخابات پایه‌ریزی کرده بود که «بیعت» نام داشت و با توجه به زندگی قبایلی اعراب و تعصب آنها نسبت به قبایل خویش، رأی سران قبایل را در انتخاب روش‌های حکومت و حتی انتخاب مسئولین مدنظر داشت.
انقلاب اسلامی هم از نخستین روزهای پس از پیروزی، هم نوع حکومت و هم انتخاب مسئولین خویش برای ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و حتی مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی را به رأی مردم واگذاشت و دیدید که به عدد سالهای عمر خویش انتخابات برگزار کرد که هم جزئی‌ترین مسئولین، یعنی شوراهای اسلامی شهر و روستا و هم عالی‌ترین مسئول مملکتی، یعنی رهبر جامعه را با انتخابات یک مرحله‌ای و دومرحله‌ای انتخاب می‌نماید.
در ادامه این روند اسلامی و انسانی که البته در دوره‌های اخیر اندکی مخدوش شد، امسال هم انتخاباتی داریم که برگزاری مناسب آن شرایط خاصی را می‌طلبد.
انتخابات ریاست جمهوری، اتفاق کوچکی نیست که بخواهیم با کوچک‌پنداری با آن برخورد کنیم و کینه‌های شخصی، باندی و جناحی را در برگزاری یک مسئله‌ای که منافع ملی و حتی منطقه‌ای و اسلامی دارد، دخالت دهیم.
تا زمانی که سخنوران جامعه، مخصوصاً تأثیرگزاران در آماده‌سازی فضای جامعه و انتخابات برای برگزیدن یک مسئول، به جای حبّ یک ایده، از بغض ایده‌های دیگران، تصمیم‌گیری، اجرا و نظارت کنند، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که همه چیز بر مدار قانون می‌چرخد.
شاید بتوان با ایجاد یک موج سیاسی، یک نفر را با آرای عمومی انتخاب کرد، اما باید توجه داشتیم که آنچه که می‌تواند باعث نجات کشور از شرایط امروزی باشد، انتخابات عقلانی و به دور از احساسات سیاسی می‌باشد.
اگر قرار باشد رئیس جمهور آینده هم با مدارای مسئولین، برنامه‌گریز و قانون‌ستیز باشد، مجلس با حد علای نظارتی و قوه قضائیه با بیشترین برخوردهای قضایی نمی‌توانند از انحرافات جلوگیری نمایند. مگر اینکه بپذیریم قانون برای همه و در همه مراحل یکسان اعمال شود و انتخابات هم به شکلی برگزار شود که هم در بُعد داخلی و هم در بعد بین‌المللی شایسته نظام اسلامی باشد.
س) نگاه کلی جناب‌عالی نسبت به فضای سیاسی کشور:
ج) فضای سیاسی کشور همیشه ترکیبی از خوبی‌ها و بدی‌ها بوده است. اگر سیاست را مجموعه‌ای از کنش و واکنش‌های مردم و مسئولین در راه اداره همه ارکان جامعه بدانیم، فضای سیاسی کشور در مجموع خوب نیست. گرچه بسیاری از مسائلی که مظهر فریبکاری بود، برای مردم روشن شده است. اما دیدید که بسیاری از تصمیمات، براساس آمار و ارقام غیرواقعی یا مانند اجرای طرح هدفمندی یارانه با عواقب نامناسب گرفته می‌شود و یا مانند عدم ارائه لایحه بودجه به مجلس گرفته نمی‌شود.
در چنین فضایی که معنویات و اخلاقیات مردم و مسئولین کم‌کم مخدوش می‌شود، شاهد اتفاقاتی از نوع مشاجرات مجلس و مسائل حرم حضرت معصومه هستیم که البته با آن مقدماتی که از قبل چیده بودیم، طبیعی هستند.
البته باید توجه داشته باشیم که انقلابی از نوع اسلامی که در ایران اتفاق افتاد، مانند آبی که از سرچشمه روان شد و در راه رسیدن به دریاست، در مسیر حرکت خویش از راههای فراوان هموار و ناهموار عبور می‌نماید که گاهی پیچ‌های خطرناک هم می‌بیند. باید ظرفیت بستر این رود را آن قدر بالا ببریم که با کمترین ریزش و هدر دادن قطرات که با هم رودخانه را تشکیل می‌دهند، به راه خویش ادامه دهد.
با همه فراز و فرودهای سال 91، امیدوارم در سال 92 و سالهای آینده مردم به آرامشی برسند که از اهداف عالی انقلاب اسلامی بود و به پای آن خون بزرگان و جوانان بسیاری ریخته شد.