مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی ( دوره سوم – جلسه 114 )

مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی.
صورت مشروح مذاکرات جلسه علنی روز دوشنبه بیست ودوم خرداد ماه 1368.
فهرست مندرجات:
1- اعلام رسمیت جلسه وتلاوت آیاتی از کلام الله مجید.
2- نوحه خوانی در سوگ امام امت حضرت ا مام خمینی رضوان الله تعالی علیه بوسیله آقای علیرضا روزبهانی یکی از کارکنان مجلس شورای اسلامی.
3- بیانات قبل از دستور آقایان نورالله عابدی و علی اکبر ناطق نوری.
4- بیانات آقای رئیس به مناسبت ارتحال حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه.
5- تذکرات نمایندگان مردم در مجلس به مسؤولان اجرائی کشور به وسیله آقای رئیس.
6- انتخاب هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی.
7- رد لایحه اصلاح قانون تشکیل شورای عالی صنایع.
8- بحث پیرامون لایحه همه پرسی در جمهوری اسلامی ایران وتصویب موادی از آن .
9- پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسه آینده.
جلسه ساعت هفت و پنجاه دقیقه به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل شد.
1- اعلام رسمیت جلسه وتلاوت آیاتی از کلام الله مجید.
رئیس- بسم الله الرحمن الرحیم. با حضور 182 نفر جلسه رسمی است. دستور جلسه را اعلام کنید.
منشی- بسم الله الرحمن الرحیم. دستور جلسه یکصد وچهاردهم روز دوشنبه بیست ودوم خردادماه 1368 مطابق با هشتم ذیقعده 1409.
1- انتخاب اعضای هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی.
2- دنباله رسیدگی به گزارش شور اول کمیسیون صنایع ومعادن در خصوص رد لایحه اصلاح قانون تشکیل شورای عالی صنایع.
3- گزارش از کمیسیون شوراها و امور داخلی درخصوص لایحه همه پرسی در جمهوری اسلامی ایران.
رئیس- تلاوت کلام الله مجید.      (چند آیه از سوره آل عمران توسط آقای مظفری نژاد به شرح زیر تلاوت گردید.)
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن الرحیم.      و  ما محمد الارسول قد خلت من قبله الرسل افان مات اوقتل انقلبتم علی اعقابکم و من ینقلب علی عقبیه فلن یضرالله شیئاً و سنجزی الله الشاکرین. و ما کان لنفس ان تموت الا باذن الله کتابآً مؤحلا ومن یردثواب الدنیا نؤته منها ومن یرد ثواب الاخره نؤته منها و سنجزی الشاکرین. و کاین من نبی قاتل معه ربیون کثیرفما و هنوالمآاصابهم فی سبیل الله و ماضعفوا ومااستکانوا والله یحب الصابرین. و ما کان قولهم الاان قالوا ربنا اغفرلنا ذنوبنا و اسرافنا فی امرنا و ثبت اقدامنا و انصرنا علی القوم الکافرین.      (صدق الله العلی العظیم. حضار صلوات فرستادند. )
2- نوحه خوانی در سوگ امام امت حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه بوسیله آقای علیرضا روزبهانی یکی از کارکنان مجلس شورای ا سلامی.
بسم الله الرحمن الرحیم. ، یا رحمن یا رحیم، یا رب العالمین.
زمان، زمان غم و روز روز وانفساست  بجاست گرچه بگویم قیامت دنیاست
به هرکه مینگرم سر به جیب غم دارد  مگر که گردش این سال را دو عاشوراست
شکست کشتی علمی زلنگر اسلام   که در شرار غمش چشم نوح طوفانزاست
نهفت در صدف خاک گوهری درخشان  که دیده همه از اشک ماتمش دریاست
به چشم ظاهر اگر در لحد بود مدفون  نهفته در دل یاران به دیده معناست چگونه میشود مرده خواندشخصی را   که جان مرده خلق از فیوض او احیاست
السلام علیک یا ابا عبدالله.      دلها بسوزد به یاد‌آن مولائی که هنگامی که خود را غریب یافت، هنگامی که یاران را از دست داد ظهر عاشورا، آمد  مقابل لشکر خود ش را معرفی کرد، لشکر دشمن را اشاره فرمود، هر چه فرمود مردم من پسر فاطمه ام، فرمود مردم من پسر علی بن ابیطالبم، لشکر من جگرگوشه رسول الله هستم. آن نانجیبها ذره ای اعتناء نکرند گفتند هر که میخواهی باش، دستور داد لشکر دور اباعبدالله را محاصره کرد. یا اباعبدالله، «مقتل» نوشته آنهایی که شمشیر داشتند با شمشیر میزدند، نیزه دارها با نیزه میزدند، آنهایی هم که چیزی دستشان نیامد دستها را پر از سنگ و کلوخ کرده به بدن مبارک پسر فاطمه میزدند.
ای امت حسینی ، رفت ازجهان خمینی  از دیده خون ببارید ،از دیده خون ببارید
خیزید ود ر مکدر، بر خاک پاک رهبر  از اشک، گل بکارید از اشک گل بکارید
روز عزای امت، روز غم امام است   دریای خون دل ما، درماتم امام است
یاران به اشک زهرا، گلهای اشک خود را   بر جسم او گذارید، بر جسم او گذارید
ای امت حسینی ، رفت ازجهان خمینی  از دیده خون ببارید، از دیده خون ببارید.
زداغ مرگ توتنها نه جسم وجانم سوخت  که بندبند همه مغز واستخوانم سوخت
چه آتش است که به جانم فکنده دوری تو  که هر زمان که از آن دم زدم زبانم سوخت
رحم الله لمن قراء الفاتحه مع الصلوات  ، (حضار صلوات فرستادند).
3- بیانات قبل از دستور آقایان نورالله عابدی و علی اکبر ناطق نوری.
رئیس- سخنرانان قبل از دستور را دعوت کنید.
منشی- آقای عابدی نماینده بهبهان وآقای ناطق نوری نماینده تهران به جای آقای شرعی.
نورالله عابدی- بسم الله الرحمن الرحیم.  انالله و اناالیه راجعون خدایا چگونه سخن را در این روز ودر این مجلس مقدس آغاز کنیم و آغاز کنم که اولین روز مجلس، بعد از ارتحال حضرت امام رهبر کبیر انقلاب در میان ما نیست.      خدایا  چگونه سخن را آغاز کنم، د رحالیکه کسیکه همه ارزشها را به ما ارزانی کرد، همه چیزها را به ما داد، امروز در میان ما نیست و این برای تک تک ملت سلحشور و مسلمان ایران جانکاه است ارتحال حضرت ا مام رهبر جمهوری اسلامی، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ورهبر انقلاب اسلامی را به حضرت آیت الله خامنه ای (صلوات حضار) رهبر جمهوری ا سلامی، تسلیت عرض میکنم.     امیدواریم که همانگونه که ا مام عزیزمان در قید حیاتشان فرمودند که اگر زندگی من خدمتی به اسلام نکرده است مرگ من باعث عزت و سرافرازی اسلام گردد. هر چند که سراسر زندگی افتخارآفرین رهبر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ، خدمت به مردم ایران وهمه مسلمین جهان ومستضعفین جهان بود و همین گونه که فرمود شد. دیدیم که چگونه ملت یکپارچه وعزادار در سرتاسر کشور به سوگ رهبر خود نشستند، که دنیا مات ودر حیرت ماند وهمه تحلیلهای دشمنان خارجی و داخلی میگفتند که مردم جمهوری اسلامی ایران دیگر از مسؤولین و رهبری به علت مشکلات اقتصادی بریده شدند نشان دادند که تا آخرین قطره خون و تا آخرین نفر به پای ارزشهایی که رهبر  انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی عنوان کردند و مطرح کردند ایستاده اند وخواهند ماند. و همچنان راهی را که رهبر انقلاب ترسیم کرده اند خواهند پیمود واین فرمایش حضرت امام را که فرمودند در سد آهنین ملت با رفتن یک خدمتگزار خللی ایجاد نخواهد شد، هر چند که حضرت امام رفتن شما برای ما جانکاه بود و ما یتیم شدیم ولی چکار باید کرد؟ باید تسلیم امر خدا بود.    بحمدالله همچنان ملت نشان داد که در خط رهبری وراهی که رهبری انقلاب ترسیم کرده اند ادامه راه خواهند داد وآنجاست که امام فرمودند من به جرأت میگویم که ملت ایران از مردم زمان رسول الله بهترند و می‌بینیم که امام سخنش ، لفظش ، عملش منطبق بر آیات قرآن و اسلام است، آفرین بر شما ملت سلحشور که نشان دادید که تحلیلهای غرب وشرق وتهدیدهای آنها بر ادامه حرکتتان هیچگونه اثری ندارد.     ما چگونه میتوانیم به این ملت سلحشور پاسخ بگوئیم؟ چگونه میتوانیم اینهمه محبتی را که نسبت به مسؤولین جمهوری اسلامی ، رهبری انقلاب و حکومت ، میکنند پاسخ بگوئیم؟ خدایا ما بندگان حضرت در این مجلس ومکان مقدس وهمه مسؤولین جمهوری اسلامی توفیق خدمت بیشتر به این ملت موحد عنایت بفرما.      اما من به عنوان یک خدمتگزار جزء وکوچک خدمت ملت عزیزم، مردم شریفم عرض میکنم همانگونه که از امام امت اطاعت محض داشتند در پیروی از رهبری نظام جمهوری اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای باید تبعیت دشاته باشند.امروز ماباید همه نشان بدهیم که با وحدت وانسجام کامل ورهبری واحد به سوی اهدافمان همچنان در حرکتیم و از اصول ارزشی مان هیچگاه عقب نشینی نخواهیم کرد. من از همه مردم و ازهمه دست اندرکاران به عنوان یک خدمتگزار کوچک میخواهم همان گونه که وحدت وانسجام را در زمان حیات حضرت امام حفظ کردند همچنان با رهبری جدید حفظ کنند و به پیش بروند. چرا که حیات، پیروزی ، موفقیت ما در انسجام و وحدت کلمه است وهمان جمله ای که امام مرتبا اشاره میکردند و میفرمودند تا زمانی که مردم انسجام دارند ، وحدت دارند، آمریکا و قدرتهای مسلط جهانی هیچ غلطی نمیتوانند بکنند واین همچنان میبایست مشی ما باشد.     اما حرکت عظیم دهها میلیونی مردم در سرتاسر کشور دو تا پیام دارد که ما میبایست همچنان این پیامها را به گوش داشته باشیم:       1)در سیاست داخلی میبایست همچنان راه امام ومشی امام واصولی را که امام ترسیم کرده اند پیروی کنیم وادامه بدهیم. چرا که این مانوری که ملت عظیم وشریف ایران در مراسم عزاداری حضرت امام دادند تنها مراسم عزاداری نبود، یک مانور سیاسی برای همه دنیا بود وبه همه مسؤولین در داخل کشور که همچنان که در خط امام و راه امام حرکت کنیم مشکلات اقتصادی که نشأت گرفته از سالیان سیاه ستمشاهی بر ملت ایران ما را از پای درنمیآورد. و پشت سر شماها حرکت خوا هیم کرد هر چندکه ملت از ما جلوتر است.     و یکی در بعد سیاست خارجی، همه دشمنان انقلاب اسلامی ونظام مقدس جمهوری اسلامی منتظر بودند که امام درمیان ما نباشد آن وقت میگفتند که ما میتوانیم مملکت را بپاشیم! ولی ملت نشان داد که تمام تحلیلهای بیگانگان و دشمنان خارجی بی اساس است و بنیانی نداشت و روی همه این تحلیلها خط بطلان کشید.   این برای ما عظمت است، برای نظام عظمت است، دنیا انگشت حیرت بدهان برده است ، دنیا از مات از این حرکت عظیمی که مردم کردند .      آفرین برشما ملت شریف، درود خداوند بر شما باد که همچنان که در حیات امام از حضرت امام تبعیت میکردید در پشت جنازه وپیکر مطهر امام به سر و سینه میزدید ، خداوند  این ملت را برای دست یابی به اهداف بلند انقلاب اسلامی همچنان موفق وپایدار بدارد.     من مطلبی را هم راجع به مجلس شورای اسلامی وشورای بازنگری قانون اساسی خدمت عزیزان عرض کنم.     حضرت امام از بعد از پیروزی انقلاب و مخصوصاً بعد از تشکیل مجلس شورای اسلامی همواره بر این نهاد مقدس تأکید داشتند و تأیید میکردند و همین بود که نمایندگان یکپارچه مطیع کامل رهبری بودند وامروز هم ما اعلام میکنیم که همچنان ر خطی که امام در زمان حیاتشان ترسیم کردند حرکت خواهیم کرد.     شورای بازنگری قانون اساسی این بزرگواران که منصوبین حضرت امام هستند وحضرت امام اینها را برای بازنگری در قانون اساسی نصیب کرده است. باید تأکید بر مجلس واختیارات مجلس داشته باشند چرا که این یک نهادی است که با آراء عمومی این ملت سلحشور وارد مجلس میشوند ومن مطمئن هستم که این ملت جلو هرگونه انحرافی را خواهد گرفت و به این وصیت حضرت امام باید توجه داشته باشیم که فرمودند: «نمایندگان مجلس (این حاکی از تأکید

بر مجلس در نظام جمهوری اسلامی هست!) احیاناً اگر یک وکیلی با بازیهای سیاسی خودش را بر مردم تحمیل کرد ویک وکیل وابسته بود، نمایندگان اعتبارنامه او را رد کنند. این حاکی از آن ارزشی است که مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران دارد ومی‌بیند که تریبون این مجلس هم در دنیا باز است و امروز ما ادعا میکنیم که آزادترین مجلس در دنیا است چرا که هیچکس به ما دیکته نمیکند که چنین سخن بگوئید یا چنین بکنید. واین آزادمنشی باید همچنان که مورد تأکید حضرت امام بوده واختیاراتی که مجلس در کارها داشته باید همچنان به آن تأکید بشود.     من این مطلب را هم باید راجع به مردم شریف خوزستان بگویم. البته همه مردم ما داغدار بودند، همه مردم ما دراین سوگ عظیم داغدار بودند ولی به عنوان نماینده ای از استان جنگی خوزستان که مردمش در جنگ ساخته شدند ومعنویت خاصی بر استانهای جنگی ما به علت شهادتهای زیاد و خونهای پاکی که در این سرزمینها ریخته شد دارا هستند . آنچنان 000
رئیس – وقتتان تمام است.
نورالله عابدی- چشم، الان تمام میکنم. آنچنان در این مراسم عزاداری شرکت کردند و نشان دادند(اعم از عرب و غیر عرب) همه کاروان راه انداختند از اهواز، از بهبهان وبه عزاداری حضرت امام آمند و دیروز مردم خوزستان با پای برهنه وپیاده از حمیدیه به اهواز 55 کیلومتر راه را با پای برهنه و در گرمای طاقت فرسای خوزستان برای ادای احترام به حضرت امام راهپیمائی کردند.     من تشکر میکنم از این مردم شریف، از مردم شریف کشورمان واز جمله مردم خوزستان. در پایان صحبتم باز تأکید بر وحدت وانسجام وتبعیت از رهری حضرت آیت الله خامنه ای را دارم. چرا که رمز پیروزی ما در وحدت کلمه است، رمز پیروزی ما در اطاعت از ولی امر است و همانگونه که مجلس خبرگان تعیین فرموده اند وهنوز پیکر مطهر حضرت امام به خاک سپرده نشده بود رهبر جدید را مشخص کردند، باید مردم همانگونه که امام در نامه شان به مجلس خبرگان فرمودند باید تبعیت داشته باشند و وحدت وانسجام داشته باشند. و انشاءالله این راه ادامه پیدا بکند و ما بتوانیم هر روز شاهد دستیابی به اهداف بزرگ انقلابمان باشیم.      پروردگارا! روز به روز بر تأییدات و موفقیت این ملت بیفزا.       خدایا! به خدمتگزاران این ملت توفیق خدمت بیشتر عنایت بفرما و به ما توفیق ده که همچنان در خط رهبری انقلاب اسلامی وبنیانگذار جمهوری ا سلامی حضرت ا مام خمینی (رئیس : شما 5 دقیقه بیشتر از وقتتان صحبت کردید) ادامه حرکت بدهیم وآن آرمانهائی که مد نظر حضرت امام بود، آن آرمانها را ادامه بدهیم. والسلام علیکم و رحمه الله.
منشی- آقای ناطق نوری بفرمائید.
علی اکبر ناطق نوری- بسم الله الرحمن الرحیم. رحلت قائد عظیم الشأن ، بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران ورهبر انقلاب ، امام بزرگوار را به پیشگاه مقدس ولی الله الاعظم ارواحنا له الفداء و به مقام معظم رهبری جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت الله خامنه ای و به ریاست محترم مجلس شورای اسلامی یار دیرینه امام امت و به بیت معظم حضرت امام ، به ویژه آیت الله زاده آقازاده محترم حضرت امام، حضرت حجت الاسلام والمسلمین جناب آقای حاج سید احمد آقا خمینی و به امت حزب الله وبه همه مسلمین و محرومین جهان تسلیت عرض میکنم وامید است خداوند روح بلند و عالی امام بزرگوار را متعالی گرداند و توفیق اجرای وصایا و سفارشات امام امت را در پیروی از رهبر جمهوری اسلامی ایران واجرای احکام اسلامی به همه ما عنایت فرماید. من در صحبتی که به همین مناسبت داشتم یک تشابهی و یک تفاوتی را در یکی از صحبتهایم عرض کردم که اجمالا در مجلس شورای اسلامی و در جمع دوستان نیز عرض میکنم.     امام انسانی کامل بود که همانند جد بزرگوارش امیرالمؤمنین علیه الصلوه والسلام در باره اش میتوان گفت که جمع اضداد بود، شباهتی عجیب در ابعاد گوناگون به پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین علیه‌السلام داشت. خود امام اعلی الله مقامه میفرمودند که علی جمع اضداد است. ضمن اینکه انسانی شجاع وغیور و مرد جنگ وجهاد بود، اما گاه عبادت در محراب عبادت یتململ کتململ السلیم  . و در عین حالی که همچو مارگزیده ای د رهنگام عبادت به خود می‌پیجید و گویا خدابنده‌ای ضعیف تر و ذلیل تر از او ندارد همین انسان در میدان نبرد مثل شیر میغرید و میجنگید . از آن طرف د رعین حالی که علی انسانی انعطاف ناپذیر بود و متصلب بود وسازش ناپذیر بود، آنگاهی که حقوق انسانها مطرح بود. حقوق مظلومین و محرومین مطرح بود. آنجائی که حتی میخوسات از بین برود علی آنچنان انعطاف ناپذیر بود و سازش ناپذیر که حتی در روزهای اول خلافتش وقتی بالای منبر میفرماید آن اموالی که بی حساب از بیت المال جمع کردند «والله لو وجدته تزوج به النساء وملک به الاماء لرددته» وقتی این جمله را بیان میکند مالک اشتر هم که سرداری رشید وعارف به مقام علی است او هم نمیتواند تحمل کند واعتراض میکند اما بهتر نبود مقداری صبر کنید خلافت ریشه پیدا کند و رهبری تان عمق پیدا کند و بعد این مسائل را بگوئید؟ علی در پاسخ مالک بر فراز منبر میرود وفریاد میزندکه من نیستم که فریاد عدل میزنم، این خدا است که : «ان الله یأمر بالعدل والاحسان» و من حکومت را برای حکومت نمیخواهم، که حکومت را برای اسلام واجراء احکام خدا میخواهم. این انسان سازش ناپذ یر انعطاف ناپذیر وقتی بحث محرومین و ایتام میشود گویا انسانی است که فقط کانون رأفت است و لطف است ومهربانی هست و این اوصافی را که در کنار ایتام از آن آدم میدید و گویا ای انسان آن انسان خشن وانعطاف‌ناپذیر نیست . امام بزرگ!  به حق امت اسلامی تو را اینچنین یافت . در طول تاریخ انقلاب، نه که در طول تاریخ زندگی آنانی که با زندگی تو از آغاز شنا بوده اند و شاگردان تو ، گرچه اعتقاد من این است که نه شاگردانشت، نه نزدیکان تو ونه یارانت و نه هیچکس ونه هیچکس تو را نشناخت و ناشناخته رفتی. اما در عین حال آنانی که آشنابودند و نزدیک بودند آن مقدار که شناخت داشتند این بودکه تو نیز همچو پدرت علی جمع اضداد بودی.       آنگاه که بحث مبارزه با ستم است، جنگ با ستمگری است، جنگ با استکبار جهانی است، جنگ با ظلم است و حق کشی، انسانی است انعطاف ناپذیر و متعصب از آغازی که فریاد برآوردی و در 13 خرداد 42 در مدرسه فیضیه علیه آمریکا فریاد زدی تا روز 13 خرداد 68   که برای همیشه صدایت خاموش شد، موضعت در مقابل آمریکا و استکبار جهانی روشن بود و وروشن. در مقابل ستمگرهای تاریخ آنجائی که بحث حقوق انسانها بود، آنجائی که بحث محرومین و محرومیتها بود،  آنجائی که مباید با قاطعیت حق انسانها گرفته بشود اگر مسؤولی ، اگر مجری ای، اگر قاضی ای، اگر قوه ای کوتاه میآمد فریاد میزدی و میگفتی که من با کسی عقد اخوت نخوانده ام ، که نخوانده بودی و گفتی و اجرا کردی. آنجائی که بحث جنگ است ، آنجائی که بحث مبارزه است فریاد میزدی مثل شیر غرش میکردی و آن صداها وفریادهای توچه در خانه کلنگی ات، و چه در مسجد اعظم قم و چه در مدرسه فیضیه و چه در بهشت زهرا 12 بهمن 57 و چه در همه تاریخ بعد از آن تا گاه رحلتت آن صداها در گوشهای ما طنین انداز است.     آن روزی که در مسجد اعظم فریاد برآوردی و خطاب به علماء و مراجع کردی که اسلام در خطر است. قم ، تهران، نجف، مشهد ! شما اولاد فاطمه هستید: ایهاالفاطمیون! اسلام در خطر است . گویا دیورز بود که فریاد زدی و صدای تو در گوش ما طنین‌انداز است. آنجائی هم که برای اسلام رأ‌فت، عطوفت باید، کنار محرومین که قرار میگرفتی آنچنان سخن میگفتی. باز صدای تو را فراموش نمیکنیم که در مسجد اعظم فریاد زدی من برای اسلام دست بقال را هم میبوسم، من برای اسلام دست طلاب را هم میبوسم، من برای اسلام دست مراجع را هم میبوسم. بعد جز به اسلام، جز به قرآن ، جز به اجرای احکام به چیزی نیندیشیدی و فکر نکردی و جز از خدا از هیچ کس در زندگی ات نهراسیدی که این فریاد تو بود باز در مسجد اعظم که فریاد زدی: «والله من از غیر خدا تاکنون نترسیده ام» . این فریاد تو بود که وقتی بعد از 15 خرداد آزاد شدی د رمسجد اعظم فرمودی والله نهراسیدم و آنها ترسیدند و من آنها را دلداری دادم. جز از خدا از کسی نمیترسیدی همچو جدت علی. اما گاه عبادت هم که میشد گویا امام در محراب عبادت آن امام فریاد گر و خروشان نیست.     مرحوم حجت الاسلا والمسلمین اشراقی داماد محترم حضرت امام میفرمود در پاریس که بودیم در آن دهکده ای که امام د رآنجا تشریف داشتند میگفت گاهی در اطاقی که امام بود نیمه شب صدای گریه امام آنچنان بلند بود که در اطاقی دیگر از خواب بلند میشدیم. گریه امام صدای بلندی در پیشگاه

خدا دارد: «بململ کتململ السلیم). آنجائی که حق انسانها بود میخروشیدی آنجائی که اسلام د رخطر بود با کسی رودرایستی نداشتی. این تو بودی که عباراتت بیانگر این حقیقت است که «من تحمل ندارم که احکام خدا تعطیل شود،» این شما بودید که به قوه قضائیه و عزیزانی که در آن قوه خدمت میکند ارشاد میفرمودی و هدایت ونصیحت که در مقابل مخالفین و منافقین وکنار اشداء علی ا لکنار باشید و به قضاوت تاریخ ننگرید وبه اسلام بیندیشید.      این تو بودی که فریاد میزدی: «من نمیتوانم تحمل کنم که مردمی آنچنان در فلان استان، در فلان شهر حقشان آنطور تضییع بشود و بی تفاوت از کنار قضایا رد بشوید». آنجائی که بحث مردم است این است، آنجائی که بحث جنگ است آن است، (رئیس: وقتتان تمام است) آنجائی که بحث به هر حال عبادت است این حالتت هست اما این تشابه تو با پدرت!       اما تفاوت ملت ما با امت علی.      من از حضور رئیس محترم مجلس دو سه دقیقه وقت میخواهم که این بعد را هم بگویم (چراع روشن شد و وقت من تمام شد) اما بگذاردی از این مردم قدردانی بشود. جناب آقای هاشمی! بگذارید این مردمی که من 12 بهمن این توفیق در بهشت زهرا تصمیم شد در استقبال امام ببینیم مردم چه کرند و در روز دفن امام باز توفیق تصمیم شد و میدیدم که چگونه می‌افتادند و غش میکردند وانسانها آنجا عاشقانه امامشان را بدرقه کردند . بگذارید از آنها تشکر بشود. بگذارید گفته بشود که علی آنچنان تنهای تنها ماند که گاهی میشد که سرش را در چاه میکرد ودرد دلش را به چاه میگفت. اما امام بزرگ! علی از یارانش ، از امتش در نهج البلاغه مینالد و گاه میگوید یا اشباح الرجان ولارجالوا گاهی میگوید ای کاش من شما را نمیشناختم و با شما آشنا نمیشدم ، دل مرا خونین کردید و مرا خونین جگر. فریاد علی د رنهج البلاغه معلوم است ، اما فرمایشات تو این امام عزیز هم راجع به این امت معلوم است که یک گاه از امت ننالیدی. امتی آگاه که با 5 میلیون از تو در تهران استقال کرد و با 9 میلیون بدرقه کرد که 9 میلیون نه، 50 میلیون انسانهایی که در همه استانها راه افتادند امکان آمدنشان نبود که یکبار احساس غربت تو نکردی.     امام صادق غریب بود، اما هادی غریب بود او را از خانه بیرون کشیدند نیمه شب با لباس  زیرین به مجلس شراب متوکل بردند . کسی فریاد نزد اما تو را که 15 خرداد گرفتند مردم به خیابانها ریختند یامرگ یا خمینی گفتند و در یک روز پانزده هزار شهید دادند . این تفاوت این امت با آن امت است که خدایا این امت وفادار،‌این ملت آگاه را در اطاعت از مقام معظم رهبری همانگونه که از مامشان اطاعت کردند در این اطاعت نیز موفق بدار. این لطف خدا است. ملتی که بری خدا حرکت میکند نتیجه اش هم این میشود که در مقابل دنیا آن همه تحلیلها که امام از دست برود چه میشود و چه میشود، معجزه آسا خبرگان ملت جمع میشوند در نیم روز تصمیم میگیرند که تمام تحلیلها را به هم میریزند و حضرت آیت‌الله خامنه ای را به عنوان رهبر انتخاب میکنند که من از همینجا واز طرف خودم نه، از طرف همه عزیزان مجلس ا جازه مید هند که بگویم واز طرف مجلس اجازه میدهند که بگویم که از همینج اعلام میکنم به ماقم معظم رهبری: حضرت آیت الله خامنه ای! این مجلسیون ، این نماینده ها، این مردم ، اینها مطیع اسلام وقرآن هستند، اینها مشروعیت زندگی شان و خودشان ونظامشان را در اطاعت از ولی امر میدانستند ومیدانند و همان فریادی را که در همه دوران امام وحیات امام میزدیم با همان قوت و قدرت میگفتیم تمرد از فرمان امام حرام است، اطاعت از امام واجب است (رئیس: وقتتان تمام است) طابق النعل بالنعل ، این را نسبت به تو شرعاً قائلیم و اطاعت میکنیم و تمرد از تو را تمرد از فرمان رسول الله میدانیم .والسلام علیکم ورحمه الله و برکاته. (احسنت، احسنت)
4- بیانات آقای رئیس به مناسبت ارتحال حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه
رئیس- بسم الله الرحمن الرحیم. این اولین جلسه ای است که مجلس شورای اسلامی بدون حضور امام امت برگزار میکند وتلخترین لحظات کار مجلس شورای اسلامی است وهمینجور که از فضای جلسه انسان میفهمد بی روح ، بی نشاط و دلمرده.     به هر حال چیزی بود که مقدر ما بود و کاش ما نبودیم بعد از آن همه روزهائی که زیر سایه اماممان کارمان را انجام میدادیم که این روز را ببینیم و من میدانم که این حال را دیگران هم دارند. مردم، مسؤولان و بیش از همه به بیت مکرم حضرت امام، فرزند بزرگوار وصالح ایشان برادر ارجمندمان حجت الاسلام والمسلمین حاج احمد آقا . خداوند به ما صبر بدهد، خداوند به ما روحیه بدهد که بتوانیم این کشور را در غیاب  حضرت امام آنجوری که اماممان میخواستنداداره بکنیم و راهشان را ادامه بدهیم. حضور مردم در صحنه خیلی چیزها را حل کرد، همانطور که در گذشته هم میکرد و ما از این مردم عزیزمان ، از این امتی که شایستگی و رشد خودش را بارهاوبارها نشان داد، صمیمانه تشکر داریم واگر کسی کاری از او ساخته باشد و برای این مردم انجام ندهد تحقیقاً پیش خداوند هیچ عذری ندارد و هر عذابی که خداوند بیاورد کم است. انشاءالله ما آن نباشیم وما بتوانیم قدر این مردم را و قدر این امام عزیزمان را بشناسیم. این حضور مردم مایه تقویت روحیه ما، مایه امید ما ، مایه یأس دشمنان ما است ، این صحنه هایی که ما دیدیم، آب سردی بود که به سر دشمنان اسلام ریختند وامیدی ایجاد کرد. در دل دوستان اسلام ، در سراسر دنیا ، آنهائی که به حق وحقیقت وراه خدا وراه محرومان ومستضعفان و راه مبارزه با ستم واستثمار واستکبار وفادارند،این روزها نشان دادندکه پشت سر هر کسی که خاصلانه برای خدا بایستد  میمانند و خطر را تحمل میکنند. ما از سراسر دنیا گزارشاتی که داریم نشان میدهد که به نسبت همه جا مثل ایران بوده و هر جا مسلمان آزاده ای بوده آنجا مرکز عزاداری است.     مطلبی که برای ما مهم است این است . حالا که امام را نداریم راه امام را حفظ کنیم. ما شکی نداریم که همه این آثار مهم از خط صحیح وراه صحیح و افکار درست امام ناشی است. نمیشد که با شعار وحرف وتبلیغ این همه قلب را دنبال خودشان داشته باشند واگر این راه ، صحیح نبود، بعد از 10 سال تجربه نمیتوانست این مقدار در دلها بماند  و وفادار داشته باشد. گذشته از این ما با اصول مبرم اسلامی صحت افکار و ایده های امام برایمان روشن است ، هم تجربه واهم اسناد! تحقیقاً هیچ چیز خدا وپیغمبر و رهبر ما را از این بیشتر خوشحال نمیکند که ما این راه را حفظ بکنیم و من میدانم مجلس شورای اسلامی یکی از آن پایگاههائی است که میتواند پاسدار این راه باشد، دیگران هم هستند . حوزه های علمیه، خود مردم، مسؤولان ، سایر ارگانها ولی مجلس در این دوره نشان داد، در دوره قبل نشان داد، در دوره اول نشان داد که پایگاه مهمی است وجائی است که اگر صالح باشد و در راه امام حرکت بکند ، بسیار مؤثر است.      ما باید با روح حضرت امام پیمان ببندیم که بسته ایم ومیدانم که در این مجلس کسی نیست که بخواهد غیر ا ز این راهی را برود که متحد و یکپارچه برای تداوم راه امام در صحنه باشیم و مردم را در صحنه نگهداریم و من خیال میکنم این کار با یکپارچگی واتحاد عملی است. ما همه‌مان دیگر راه امام را شناخته ایم، در این راه متحد باشیم وباسایر کسانی که در خد مت نظام هستند همراهی بکنیم که این راه را ادامه بدهیم و پاسدار این راه باشیم. امام که ا ین مجلس را این همه بزرگ کردند ، من میدانم،  شما هم میدانید (شاید من بیشتر از شما بدانم) که امام معتقد بودند که اگر مجلس معزز و محترم بماند د رکشور خیلی چیزها محفوظ میماند،‌ و لذا همیشه از مجلس حمایت میکردند واجازه نمیدادند که مجلس تضعیف بشود وهر جا هم احساس میکردند که مجلس کمی کجروی دارد فوراً به داد ما میرسیدند و راه را اصلاح میکردند.      ما از مجلس خبرگان صمیمانه متشکریم. بنده خودم آنجا هستم ولی الان به اسم مجلس حرف میزنم، از طرف شما حرف میزنم، در سخت‌ترین شرایط با سرعت ودقت و صحت وظیفه خودشان را به خوبی انجام داده اند. انصافاً در آن شرایط روحی که شما میدانید انسان چه حالی دارد اجتماعی در ظرف چند ساعت مهمترین مسأله کشور را آنگونه خوب حل کردند ومناسبترین انسانی که ما امروز در کشور داریم نزدیکترین شاگران ا مام به شخص امام را انتخاب کردند و راه امام را با این انتخاب بیمه کردندو تضمین کردند و وحدت جامعه را حفظ کردند، که این انتخاب شایسته که خوشبختانه از طرف مجلس شورای اسلامی، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، تقریباً با اتفاق تأیید شد ومردم هم همانطور که می‌بینید کاملا استقبال کردند. همه جریانهائی

که دراین کشور وخارج از کشور بود خوشحال شدند، دشمنان ما شکست خوردند ، امیدهای واهی که به دوران بعد از حیات امام بسته بودند از دستشان رفت وناچار به مداحی شدند. چون اگر کمترین چیزی نگویند دیگر خیلی برایشان رسوائی است. ما ازاینها تشکر میکنیم و مجلس شورای اسلامی همانطور که در گذشته نشان داد که وظیفه شرعی اش را در اطاعت از رهبری انجام میدهد انشاءالله در آینده هم چنین خواهد بود وما امیدواریم که در سایه رهبری با هماهنگی همه برادرانمان از هر طرز فکر وسلیقه بتوانیم به این مردم خدمت بکنیم واسلام را در جامعه خودمان آنطوری که شایسته است پیاده بکنیم. والسلام علیکم ورحمه الله. (تکبیرنمایندگان).
5- تذکرات نمایندگان مردم در مجلس به مسؤولان اجرائی کشور به وسیله آقای رئیس.
رئیس- تذکرات نمایندگان مجلس به مسؤولان اجرائی.      آقای تاتلی نماینده مریوان به شورای پول واعتبار وستاد بازسازی کل کشور د رخصوص توجه به وضعیت مریوان و تخصیص اعتبار بازسازی.      به وزیر جهاد در خصوص توجه به جاده های روستاهای مریوان.      به شورای قضائی و وزیر دادگستری در مورد بازگشت دستگاههای قضائی مریوان.     به سپاه ناحیه کردستان در خصوص جلوگیری از نفوذ منافقان و گروهکها.    آقای راجی نماینده نائین به وزارت جهاد در خصوص مرمت جاده های نائین و خور وبیابانک.   آقای همتی نماینده مشکین شهر به وزارت بهداشت و درمان در خصوص رفع کمبود دارو وامکانات پزشکی.    به وزیر راه در مورد رفع نواقص اسفالت جاده های مشکین شهر به اردبیل ،اهر و مغان .       آقای علوی نماینده گرگان و آق قلا به وزارت کشور درباره تحویل میل گرد وسیمان به شهرداری گرگان و به وزارت بهداشت ودرمان د رخصوص تأمین دارو در منطقه، دائر شدن درمانگاه آق قلا  و رسیدگی به وضع بیمارستانهای گرگان.      آقای دامادی نماینده ساری به وزارت برنامه و بودجه و وزارت راه وترابری درخصوص تسریع در امر فرودگاه ساری و مطالعات احداث راه آهن گرگان، مشهد وبه ستاد بسیج اقتصادی درخصوص افزایش سهمیه آرد  و قند وشکر ساری.       آقای برومند نماینده مغان به وزارت جهاد در خصوص جاده های روستائی اینی علیا و سطی و سفلی و به وزارت نیرو در خصوص تأمین لوله آب به گرمی وپارس آباد و به نخست وزیری درخصوص چاره اندیشی برای خشکسالی مغان.    آقای کیائی نژاد نماینده ساوجبلاغ و طالقان به وزارت کار وامور اجتماعی در خصوص تأ‌مین کمبود  مواد اولیه کارخانه اشتاد وبه سازمان تأمین ا جتماعی در خصوص تسریع در احداث بیمارستان ساوجبلاغ.    آ‌قای نریمان نماینده بابل به وزارت بهداشت ودرمان در خصوص جلوگیری از تعطیل کارگاههای روشندلان.       آقای صالح آبادی نماینده مشهد به وزارت بازرگانی در خصوص تأمین کالاهای مزدوجین وافزایش سهمیه ستاد جهیزیه مشهد.
6- انتخاب هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی.
رئیس- دستور را شروع کنید.
منشی- بسم الله الرحمن الرحیم. اولین دستور انتخاب اعضاء هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی است.
رئیس- بسیار خوب، همانطور که آقایان مید انند آن دوره یک ساله پایان پیدا کرده و ما امروز باید مجدداً هیأت رئیسه را انتخاب کنیم. کاندیداهای هر قسمت ، ریاست ، نواب رئیس ، کارپردازی و منشیها را تعیین کنیم. اول آقایان همه کاندیداها را بگویند، بعد رأی بگیریم. (نمایندگان: آقای هاشمی برای ریاست) بسیار خوب من میپذیرم. من آمادگی دارم انشاءالله که بتوانم باز خدمت بکنم، من نامزد ریاست هستم. حالا اگر کسی دیگر هم کاندیدا هست بگویند (اظهاری نشد) خیلی خوب، مثل اینکه برای ریاست کاندیدای دیگری ندارم. نواب رئیس را بفرمائید
منشی- سه نفر اسم داده اند ، آقای کروبی، آقای هاشمیان ، آقای عمید زنجانی.
رئیس- از آقایان دیگر کسی برای نیابت ریاست کاندیدا نیستند. بسیار خوب کارپردازی.
منشی- من اسامی را میخوانم: آقای عابدی، آقای موسوی لاری، آقای کتیرائی، آقای زائری، آقای سیدزاده، آقای بنی هاشمی.
رئیس- بسیار خوب، حالا اگر کسی خواست دوباره بنویسید ،‌بفرستید اینجا، کاندیداهای منشی را بفرمائید.
منشی- من اسامی را میخوانم اگر کسی جا افتاده بفرمایند.     آقایان : بیات، موحدی ساوجی، سبحان اللهی، منتجب نیا، مظفری نژاد، الویری، دوزدوازنی، چیت چیان، شعله سعدی،‌اصغرزاده، عنایت ، عوض زاده، اکرمی.
رئیس- بسیار خوب  این اسامی را فعلا‌ آقایان یادداشت کنندتا این فاصله ای که میرسیم اگر بعضی از آقایان خواستند نباشند یا کس دیگری را خواستند بگویند ، نزدیک رأی گیری هر بخشی که رسیدیم، میتوانیم دوباره از نو بگوئیم. از اول یکبارهمه را بخوانید.
منشی- برای ریاست مجلس آقای هاشمی رفسنجانی کاندیدا هستند.     برای نایب رئیسی مجلس: آقای کروبی، آقای هاشمیان، آقای عمید زنجانی کاندیدا هستند.     برای کارپردازی مجلس آقایان: عابدی، موسوی لاری، کتیرائی ، زائری، سیدزاده ، بنی هاشمی ، کاندیدا هستند.      برای منشیان هیأ‌ت رئیسه ، آقایان : بیات، موحدی ساوجی، سبحان اللهی، منتجب نیا، مظفری نژاد، الویری، دوزدوزانی، چیت چیان، شعله سعدی ، اصغر زاده، عنایت ،‌عوض زاده ، اکرمی.
رئیس- بسیار خوب. حالا آن کارتهائی که خدمتتان هست ، و شماره هم دارد. اول که گلدان خدمتتان میآورند ، کارت  رئیس را جدا کنید، چون کسی دیگر کاندیدای ریاست نیست باید اسم من را اینجا بنویسید. اگر مخالف هم هستید زیر آن بنویسید مخالف، چون اسم کسی را که نداریم اگر هم رأی ندارید ،خالی بگذارید، اگر چیزی هم ننویسید ما ممتنع تلقی میکنیم. چون کارتها شماره دارد، فقط میتواند اگر کسی بیرون جلسه باشد و کارتش را به دوستش داده باشد که اینطوری کاری انجام نشده باشد، یعنی آقایانی که واقعاً در جلسه نیستند. اگر کارتشان اینجا هست، کسی از کارت آنها استفاده نکند که فقط حضار در جلسه حق رأی دارند.
دکتر شیبانی- هنوز کارتهای ما داده نشده است.
رئیس- میدانم، ولی اگر فرض کنید که مثلا کارت دوست کسی الان پهلوی این باشد، میتواند آن کارت را بیندازد برای این که این کار اتفاق نیفتد ممکن است کسی خارج از مجلس باشد، کارتش پهلوی دوستش باشد . گلدانها را برای رأی گیری ریاست مجلس بگردانید. فقط کارت رأی رئیس را در گلدان بیندازید.       (اخذ رأی به صورت کتبی به عمل آمد ونتیجه به قرار زیراعلام گردید):
آراء به گلدان ریخته شده 241 کارت.
آراء موافق (سفید) 230 کارت.
آراء ممتنع (زرد یا بدون اسم) 10 کارت
رأی مخالف (کبود) یک کارت
رئیس- بنابراین بنده به عنوان «رئیس» برای این دوره انتخاب شدم (نمایندگان سه بار تکبیر گفتند)
رئیس- تا اینکا برای نیابت ریاست سه نفر آقای کروبی ، آقای هاشمیان و آقای عمید زنجانی نامزده شده اند.      اسم دو نفر از آنها را روی یک کارت بنویسید و درگلدان بیندازد اگر سه نفر نوشته شود، نفر سوم خوانده نمیشود نماینده محترم بروجرد چون اعتبارنامه شان تصویب نشده رأی ندهند.      (اخذ رأی به صورت کتبی به عمل آمدونتیجه به قرار زیر اعلام گردید. ):
مجموع کارتهای رأی به گلدان ریخته شده 240 عدد.
آقای مهدی کروبی 211 رأی.
آقای حسین هاشمیان 128 رأی.

آقای عمید زنجانی 113 رأی.
بنابراین آقایان مهدی کروبی و حسین هاشمیان به عنوان نایب رئیس اول ودوم انتخاب شده اند.
رئیس- اسامی نامزدهای کارپردازی را اعلام کنید.
منشی- آقایان : نورالله عابدی، سید عبدالواحد موسوی لاری، مرتضی کتیرائی، غلامعباس زائری. سید جلیل سیدزاده و سید هاشم بنی هاشمی.       نامبردگان خودشان یا دوستانشان آنها را کاندیدا کرده اند.
رئیس- سه نفر از شش نفر را روی کارتها بنویسید ودرگلدان بیندازید.  (اخذ رأی به صورت کتبی به عمل آمد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
مجموع کارتهای رأی به گلدان ریخته شده 241 رأی.
آقای موسوی لاری 131 رأی.
آقای نورالله عابدی 131 رأی.
آقای سید جلیل سید زاده 124 رأی.
آقای مرتضی کتیرائی 119 رأی.
آقای زائری108 رأی.
آقای بنی هاشمی 94 رأی.
 بنابراین آقایان موسوی لاری، نورالله عابدی و سید زاده برای کارپردازی انتخاب شدند(تکبیر نمایندگان).
رئیس- اسامی نامزدهای منشیگری را هم اعلام کنید.
منشی- آقایان : بیات، موحدی ساوجی، سبحان اللهی، منتجب نیا، مظفری نژاد، الویری، دوزدوزانی، چیت چیان، شعله سعدی، اصغر زاده، عنایت ، عوض زاده، اکرمی.
رئیس- 245 نفر کارت مخصوص رأی را گرفته اند، اسم شش نفر از سیزده نفر نامزد منشیگری را روی آن بنویسید ودر گلدانها بیندازید.     (اخذ رأی به عمل آمد ونتیجه به قرار زیر اعلام گردید).
کل آراء به گلدان ریخته شده 241 رأی.
آقای اسدالله بیات 137 رأی.
آقای رسول منتجب نیا 132 رأی.
آقای الویری 133 رأی .
آقای دوزدوزانی 129 رأی.
آقای مظفری نژاد  120 رأی.
آقای چیت چیان 113 رأی.
آقایان دیگر به این ترتیب کمتر رأی آورده اند.
آقای اصغرزاده 107 رأی.
آقای موحدی ساوجی 107 رأی.
آقای اکرمی 95 رأی.
آقای عنایت 94 رأی.
آقای شعله سعدی 86 رأی.
آقای عوض زاده 81 رأی.
آقای سبحان اللهی 63 رأی.
بنابراین آقایان: بیات، منتجب نیا، الویری ، دوزدوزانی ، مظفری نژاد و چیت چیان بعنوان منشی درهیأت رئیسه انتخاب شدند(تکبیر نمایندگان )   من از جانب خودم واز طرف برادرانی که انتخاب شده اند از نمایندگان محترم بخاطر اعتمادی که اظهار فرمودند تشکر میکنم و از زحمات آن دو سه نفر برادرانی هم که تابه حال در خدمتشان بودیم والان یا نامزده نشدند یا برادران دیگر به جایشان انتخاب شدند هم تشکر میکنیم.
7- رد لایحه اصلاح قانون تشکیل شورای عالی صنایع.
منشی- دنباله رسیدگی به گزارش شور اول کمیسیون صنایع ومعادن در خصوص رد لایحه اصلاح قانون تشکیل شورای عالی صنایع.
رئیس- مخبر کمیسیون تشریف بیاورند.
مختاری(مخبر کمیسیون)- در جلسه قبل توضیح دادیم.
رئیس- پس مخالف و موافق صحبت کنند.
آقای هراتی (مخالف ) بفرمائید.
حسین هراتی- بسم الله الرحمن الرحیم. لایحه ای که دولت تحت عنوان «اصلاح قانون تشکیل شورای عالی صنایع» به شماره ترتیب چاپ 304 تقدیم مجلس کرده، مخبر محترم کمیسیون صنایع در جلسه گذشته با آن مخالفت کردند عمده دلایل مخالفت ا یشان پیرامون دو موضوع بود همچنانکه بعنوان دلایل ردشان هم در ارائه به صحن مجلس مطرح کردند. اولین دلیل رد این است که برای ا نتخاب یک فرد بعنوان رئیس شورای عالی صنایع دست مسؤولان باز بوده و قانون اجازه برای انتخاب یک فرد را داده است.       2) اگر مشخصاً میبایسی وزیر معادن وفلزات رئیس شورا باشد دلیل آن مشخص نیست و در کمیسیون نیز دلایل خاصی از طرف نمایندگان دولت ارائه نگردیده. عزیزان مطلع هستند که ما در حدود پنج سال قبل در مجلس طرحی را تصویب کردیم تحت عنوان «تشکیل شورای عالی صنایع» برای سیاستگذاری در امور صنعتی و مشخص کردن جهت حرکت ما در مسائل صنعتی ، اینکه نهایتاً ما در حرکتی  که بعنوان یک حرکت انقلابی در صنعت میخواهیم ایجاد بکنیم بایستی چه مشخصات چه ویژگیها و چه  خط مشی داشته باشیم، متأسفانه این شورای عالی صنایع در طول پنج سال گذشته فقط وفقط به لحاظ اینکه نتوانستند به تفاهم برسند که یک نفر را بعنوان رئیس شورا انتخاب بکنند. متأسفانه تا هم ا کنون این کمیسیون تشکیل نشده است . البته بعضی مسائلی دارد که این کمیسیون تشکیل نشده که قابل طرح از پشت این تریبون مجلس نیست ولی متأسفانه فقط و فقط تنها مشکلی که داشتند این بوده که فردی به عنوان رئیس انتخاب نشده،‌ دراین رابطه دولت نهایتاً به این  نتیجه رسیده که بیاید قانون را یک اصلاحی بکند به این شکل که وزیر معادن وفلزات را به عنوان رئیس شورا در قانون مشخص کند تا این مشکل برداشته بشود و این شورا بعد از پنج سال که متأسفانه ، همچنان معطل و بلاتکلیف بوده انجام بشود . من حالا تعجب میکنم برادرهای محترم کمیسیون صنایع به چه دلیل با توجه به اینکه تنها مشکل ایجاد این شورای عالی صنایع را دولت در ارتباط با عدم مشخص شدن مسؤول و رئیس شورا دانسته مخالفت کرده اند. یعنی مخالفت شما دقیقاً مفهومش این است که برای سالهای آینده هم (آن هم سالهای نامعلوم) متأسفانه از بلاتکلیفی ادامه پیدا  کند وشورای عالی صنایع تشکیل نشودو خط مشی صنعتی ما در ارتباط با این قضیه همچنان بلاتکلیف و معطل بماند.     بنابراین اینکه شما میفرمائید چرا دست مسؤولین باز بود ه دست مسؤولین باز بوده ولی عملا نتوانستند این شش وزیری که در این رابطه مسؤولیت دارند به تفاهم برسند. لذا فردی را به عنوان وزیر معادن و فلزات که احساس کرده اند اعضای جلسه هم روی آن تفاهم دارند آمده‌اند رئیس شورا بگذارند چون اگر در آن لایحه تقدیمی دولت عنایت بفرمائید می‌بینید با توجه به اینکه در این جلسه شش نفر وزیر وجود دارد. وزیر صنایع، وزیر معادن وفلزات، وزیر صنایع سنگین، وزیر برنامه وبودجه، وزیر نفت، وزیر دفاع، یعنی شورای عالی صنایع متشکل از شش وزیر است. هر شش وزیر امضاء کرده اند و هر شش وزیر موافقت کرده اند که وزیر معادن و فلزات به عنوان رئیس باشد. حالا شما میفرمائید دلایل توجیهی اش چیست؟ دلایل توجیهی آن این بوده که قطعاً اینها ناگزیر بوده اند از بین سه وزیر صنعتی یک وزیر را انتخاب کنند که این مسؤولیت را بپذیرد خوب بررسی کردند دیدنداین فرد هم اعضای شورا رویش تفاهم دارند هم یکی از وزاری صنایع هست و به عنوان صنعت مادر هم هست برای اینکه تأمین کننده و تغذیه کننده مواد اولیه برای صنایع وصنایع سنگین هست. بنابراین استدعای من این است که عزیزان به این اصلاحیه دولت رأی بدهند و بگذارند بعد از پنج سال بلاتکلیفی  و نابسامانی وعدم مشخص شدن خط مشی صنعتی فردی بعنوان رئیس و مسؤول مشخص بشود تا هم مجلس بتواند وظیفه خودش را در ارتباط با پیگری خط مشی صنعتی انجام بدهد و هم این بلاتکلیفی پنجساله به این وسیله خاتمه پیدا کند. والسلام.
منشی- اولین موافق آقای موحدی ساوجی.
علی موحدی ساوجی- بسم الله الرحمن الرحیم. جناب آقای هراتی خودشان هم اعتراف دارند که این قانون که برای هماهنگی هر چه بیشتر وحدت نظر وعمل بین همه وزارتخانه ها ودستگاههای صنعتی مملکت در گذشته تصویب شده و پنج سال قبل قانون تشکیل شورای عالی صنایع از تصویب مجلس گذشته به نظر ما این قانون برای اجراء‌ شدن هیچ نقصی وعیبی نداشته. قانونی از مجلس میگذرد، شورایی پیش بینی میشود، این شورا از چه وزرایی تشکیل بشود معلوم میشود و خوب، این وزراء خودشان بنشینند ، حالا هر چند نفر

هستند و رئیس خودشان را از بین خودشان انتخاب بکنند. مگر در آئیننامه مجلس شورای اسلامی مثلا گفته اند که نماینده تهران حتماً باید عوض هیأت رئیسه باشد؟ نگفته اند که در همه شوراها ، در همه مجامع نوعاً رئیس شان را ، نایب رئیس شان را، افرادشان را خود آن اعضاء  انتخاب میکنند.      بنابراین انتخاب رئیس هیچ مشکلی نبودو نیازی به  قانونگذاری هم ندارد ونداشته و تعجب است از آقای هراتی که چرا به عنوان یک نماینده مجلس از مسؤولان مربوطه سؤال نمیکند که شما چرا این قانون را اجرا نکردید پنج نفر، هفت نفر دور هم می‌نشینند بعنوان شورا ، خوب، رئیس خودشان را باید انتخاب بکنند، از این عده ای که حضور دارند بالاخره وقتی افراد کاندیدا میشوند یک نفر رأی بیشتر میآورد، چرا میگوئید تفاهم نکرده اند؟ لابد تلفنی با همدیگر صحبت کرده‌اند. لابد در تمام این مدت یک جلسه ای هم باهم نشسته اند که ببیننداین قانون را که میخواهند پیاده کنند چکار بکنند والا معنا ندارد که میگوئید به تفاهم نرسیده اند. بحث بشود در باره اینکه چه کسی میخواهد رئیس این شورا بشود، یک نفر، دو نفر، سه نفر کاندیدا میشوند رأی‌گیری میکنند . آن که بیشتر رأی میآورد ، انتخاب میشود این یک مسأله.     مسأله دوم ، شما در این لایحه ای که الان مطرح هست خواستید بگوئید که یکی از وزرای که عضو این شورا هست رئیس شورا باشد و آن هم وزیر معادن و فلزات است. خوب، ما از کجا بدانیم همیشه وزیر معادن و فلزات از لحاظ موقعیت شغلی وکاری و از لحاظ صلاحیت وقدرت وتوانائی بهترین اعضاء برای ریاست باشد؟ ممکن است گاهی رئیس معادن و فلزات مناسب ترین باشد، گاهی ممکن است وزیر صنایع مناسب تر باشد گاهی ممکن است وزیر صنایع سنگین مناسب تر باشد شما به کدام دلیل میخواهید اینجا بر شورا تحمیل کنید که همیشه باید وزیر صنایع رئیس شما باشد. خود این آقایان بنشینند انتخاب بکنند. مسأله مسؤولیت وریاست و خدمت کردن که دیگر یک امر ریاست‌طلبی وقدرت‌طلبی وهواپرستی نیست بالاخره آن را که می‌بینند لایق تر است انتخابش کنند وآن رئیس شورا بشود. بعد هم جلساتش را تشکیل بدهند. بنابراین به نظر ما دلایلی که کمیسیون مربوطه برای رد این لایحه ذکر کرده این دلایل، دلایل قوی است وانصافاً این لایحه از آن لوایحی است که به نظر من یک من آن هفت صنار هم قیمت ندارد. من نمیدانم چرا این جور لوایح را به مجلس تقدیم میکنندو به مجلس بیاورند والسلام.
منشی- آقای عباسی (مخالف).
عباس عباسی- بسم الله الرحمن الرحیم. البته همان جور که آقای موحدی ساوجی فرمودند حیف از مجلس وحیف از دولت که وقت خودش را صرف  این جور لوایح بکند. با آن همه مشکلاتی که هست. اما به هر جهت آمده وباید این قضیه مورد بحث وبررسی وشور قرار بگیرد. دلایل موافقت ردی که جناب آقای موحدی ساوجی فرمودند یکی این است که خوب، در آئین نامه داخلی مجلس مثلا نیامده که نماینده تهران و کجا حتماً باید رئیس باشد یا شوراهای دیگری که هستد کدام یک از اعضای شورا باید حتماً رئیس باشد این نیامده است و خودشان باید انتخاب بکنند. انتظار هم همین بود که خودشان (باید انتخاب میکردند و پنج سال یک شورا با آن اهمیت وویژگی کاری هم صنعت و هم معدن که از پایه های عمده اقتصاد کشور هست ویا یکی از دو رک اصلی اقتصاد کشور است باید رئیس شان را انتخاب میکردند. اما وقتی آقایان انتخاب نکردند چه باید کرد؟ شورا را باید منحل کرد وازاین به بعد هم باز اگر انتخاب نکردند چه خواهد شد؟ آیا باز دولت مثل حالا که لایحه آورده لایحه ای نخواهد آورد یا اعضاء شورا را از وزارت خواهیم انداخت مجلس چکار میکند؟ البته جایش این بود  اگر مجلس میخواهد برخورد بکند باید تمام اعضای این شورا اینجا مورد سؤال قرار میداد که چرا تا حالا به توافق نرسیده اند؟ مصوبه مجلس را چرا اجرا نکرده اند؟ باید دقیق اینها را زیر سؤال قرار  میداد تاشورای دیگری جرأ‌ت نکند این جور مصوبه مجلس را به بازی بگیرد. اما حالا که به اینجا رسیده باید این قضیه را حل کرد گرچه لایحه دو کلمه بیشتر نیست.      موضوع دوم اینکه فرمودند چرا سؤال نشده که رئیس انتخاب نشده. حالا ممکن است سؤال هم شده، جوابهائی هم ممکن است داده اند ولی اینجا حالا ممکن است گفته نشده و مخالف رد جوابی که گفته اینجا ارائه نداد. ولی به هر جهت چه آن مسؤولین مربوطه جواب بدهند چه ندهند، شورا رئیس میخواهد و چون رئیس نداشته پنج سال مصوبه مجلس بایگانی بود ه و آقایان هم برای خودشان وزیر بودند. باید یکی مکلف باشد  که جلسه تشکیل بدهد به مسائل صنعتی، معدنی کشور که عمده اقتصاد کشور و یا یکی از دو رکن عمده است باید میپرداختند. الان وضعیت صنعتی ما چیست؟ حالا اینجا لزومی ندارد من صحبت بکنم خود برادران وخواهران محترم نماینده بهتر میدانند خود وزراء بهتر میدانند سزاوار بود که پنج سال صنعت ومعدن کشور سرگردان بشود وآقایان نتوانند رئیس انتخاب بکنند؟       مورد سوم، اینکه ایشان فرمودند از کجا که همیشه وزیر معادن وفلزات بهترین باشد. نگفته اند که همیشه وزیر معادن وفلزات بهترین وزیر در این رابطه هست. ممکن است انشاءالله و کمک کرد همان طرح ادغام این وزارتخنه ها رأی آورد و تصویب شد واعلام شد هر سه وزارتخانه یکی بشوند تا دیگر دعوا روی سر ریاست برای عدم ریاست و عدم پذیرش نباشد که او بگوید من نمیخواهم، او هم بگوید من نمیخواهم. و مصوبه مجلس را این جور بایگانی بکنند.اما اینکه در حال حاضر در وضعیت فعلی که چرا وزیر معادن وفلزات بهترین است پایه اصلی و اساسی صنعت ، معادن وفلزات است ، معدن است، باید ما نخست معادن را شناسائی بکنیم، میزانشان ، درصدشان ، مرغوبیت معدن واینکه آیا صرف میکند معدن داخلی استخراج و استحصال بشود و هزینه متعادلی میبرد یا اینکه ممکن است ما معدنی هم داشته باشیم اما از مرغوبیت و کیفیت بالایی برخوردار نباشد و ما از خارج وارد بکنیم.       صنعت بدون معدن امکان ندارد. مواد اولیه هر چیزی در رابطه با صنایع مخصوصاً صنایعی مثل ماشین آلات وبعد صنایعی مثل صنایع بافندگی و نساجی واین جور چیزها کلا صنعت هر چه باشد معادن و فلزات ما در صنعت است . بنیه ما در نساجی است بنابراین به خاطر احاطه بیشتری که وزیر معادن وفلزات دارد شایسته ترین فرد هست که وزیر مربوطه یعنی رئیس این شورا باشد. فردا اگر فلان دستگاه یا مثلا اداره کل صنایع و معادن یک اسان و یا مثلا وزارت صنایع و یا مثلا وزارت صنایع سنگین خواست یک دستگاه صنعتی را دایر بکند باید نظر وزیر معادن و فلزات را بداند که در داخل امکان تأمین مواد اولیه هست یا نیست به چه میزان هست، چه صرفی میکند، چه هزینه ای برمیدارد که دیمی و همین جور واحدها راه نیفتند ، دایر نشوند که روی دست مسؤولین و روی دست دایرکنندگان نماند و مرتب چشمشان به دروازه کشور باشد که از خارج مواد اولیه بیاورند. خوب چه اشکالی دارد که اول ما در داخل ببینیم و صنایعی را بنیان بگذاریم که امکان تأمین مواد اولیه اینها در داخل کشور هست؟       بنابراین وزیر معادن وفلزات در حال حاضر بهترین فرد برای ریاست شورا هست وشورا هم بدون ریاست نمیشود وتنها راهش هم بعد از این تجربه پنجساله که باز من عرض میکنم متأ‌سفام و همه مجلس متأسف است که وزراء مصوبه مجلس را این جور نادیده بگیرند. این چه وضعی است؟ ولی تنها راه حل این قضیه تکلیف وزراء است ، مکلف ساختن و موظف ساختن آنها است و باز اگر درازاء تکلیف و موظف شدن، اعمال قانون نکردند اینجا باید استیضاح بشوند وشاید بدون استیضاح اصلا رأی عدم اعتماد به آنها داده بشود  و دنبال کارشان بروند و من موافق رأی آوردن هستم و مخالف رد این نظریه کمیسیون. والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته.
منشی- آقای نورالله عابدی(موافق):
نورالله عابدی- بسم الله ا لرحمن الرحیم. برادران توجه بفرمایند این مصوبه ای که مربوط به شورای عالی صنایع هست مربوط به دوره اول مجلس است. در آنجا گفته شده که شورای عالی صنایع بیاید و خط مشی کلی بخش صنعت ومعدن را مشخص بکند وظرف 6 ماه به مجلس بیاورد مصوبه آن هم موجود است. بعد هم دست آنها را برای تعیین رئیس نبستند گفتند یک نفر به عنوان رئیس انتخاب بشوند بعنوان مسؤول شورا. اصلا من نمید انم چرا دولت این لایحه را به مجلس آورده. بحث اصلی این است که مجلس خواسته بداند این صنعتی که الان در مملکت وجود دارد چه بخشی از آن منطبق با آرمانهای جمهوری اسلامی است وباید بماند وچه بخشی از آن منطبق نیست؟ حالا فرضاً این شورا اصلا وجود نداشت. آیا وزرای صنعتی ما نمیبایست این کار را انجام میدادند؟ من با آقای

هاشمی صحبت کردم گفتم آقای هاشمی ما میخواهیم از وزرای مربوطه سؤال کنیم دررابطه با وضعیت این شورا، این شورا کارشان را انجام نمیدهند، مصوبه مجلس را انجام نمیدهند. بیش از 53 نفر از نمایندگان مجلس سؤال کردیم آوردیم وزرای مربوطه را در کمیسیون صنایع، خود برادرهای کمیسیون صنایع هم آنجا بودند خودشان آنجا اقرار کردند که ما این مصوبه را که از دولت آمده قبول نداریم. این خوب بود وزرای صنعتی بوده. برادران کمیسیون صنایع آنجا ناظر وحاضر بودند که گفتند ما این مصوبه ای که از هیأت دولت آمده قبول نداریم. و میدانیم کارساز نیست. منتها ما مجبور بودیم یک چیزی را بیاوریم واقعاً این خیلی بد است که آنها بدانند که این کارساز نیست بردارند بیاورند مجلس . تازه مگر برای این برادرها منعی وجود داشته که وزیر معادن وفلزات را بعنوان رئیس شورا بگذارند؟ کجای قانون منعی داشته؟ پس منعی وجود نداشته، بلکه بحث اصلی این است که اینها قانون را اجرا نکرده اند.      بنابراین ما باید فشار بیاوریم بروند قانون را اجرا کنند، وضعیت صنعت ومعدن را در مملکت مشخص کنندوبردارند بیاورند مجلس تصویب بکند. چون در آن قانون اینها موظف بودند ظرف شش ماه این را به مجلس بیاورند. بحث اصلی ما این است که برادران عزیز ، وزرای محترم بفرض اینکه مجلس شما را موظف نمیکرد که بروید خط و مشی صنعت ومعدن یک مملکت را مشخص کنید. آیا شما خودتان وظیفه نداشتید؟ بحث اصلی این است . بحث اصلی این نیست که ما این وزرا را بخواهیم موظف بکنیم. حالا مجلس به خاطر دیدگاه وسیعی که نسبت به صنعت کشور داشته آمده گفته که اینها موظفند بروند وهر پانزده روز حداقل یک جلسه داشته باشندو ظرف شش ماه مشخص کنند سیاستها وخط و مشیهای بخش صنعت ومعدن را. اینها این کار را نکردند در دوره گذشته هم باز یک لایحه دیگر آورده بودند در آنجا نخست وزیر را رئیس شورا قرار داده بودند که باز هم در قانون منعی ندارد. یعنی هیأت دولت در حضور نخست وزیر تشکیل جلسه میدهد، حالا هم در حضور نخست وزیر تشکیل جلسه بدهند. اگر میدانند که این مطلب با حضور نخست وزیر محترم قابل حل است در حضور نخست وزیر تشکیل جلسه بدهند.      اصلا ما بحثمان ریاست نیست که کی رئیس باشد. بحث اصلی مجلس این است که این وضعیت صنعتی که امروز داد همه نمایندگان مملکت را درآورده، وضعیتش مشخص بشود. چه بخشی قابل ادامه دادن نیست در جمهوری اسلامی وروی چه بخش ما باید سرمایه گذاری بیشتری بکنیم؟ بحث اصلی مجلس این است. بنظر من اینها دیگر بحثهای انحرافی است . رئیس کی باشد، نمید انم قانون مشخص بکند، قانون مشخص نکند؟‌اینها دیگر بحثهای جزئی وفرعی است که هیچگونه تأثیری در بخش صنعت ومعدن کشور ندارد. ما وزرای صنعتی کشور را مسؤول بخش صنعت و معدن میشناسیم و باید پاسخگو باشند اعم از اینکه اینها دور هم بنشینند دورهم ننشینند. متأ‌سفانه برابر گزارشی که وزیر محترم برنامه و بودجه دادند در طول این شش سال فقط چیزی در حدود  بیست وپنج جلسه تشکیل داده اند. یعنی اینها که میبایست هر پانزده روز یک جلسه داشته باشند.    چیزی در حدود بیست وپنج جلسه بود. شما نیاوردید این را در صحن مجلس مطرح کنید.  و از آنها هم خواستیم که بروند ادامه بدهند، بروند کارشان را بکنند ما نمیخواستیم که خدای ناکرده اینجا مچ گیری کنیم ویک وزیر رابرداریم بیاوریم در مجلس که چرا مصوبه مجلس را انجام ندادی؟ بلکه چون اینها را خادم میدانیم گفتیم بروید مصوبه مجلس را انجام بدهید نامه ای هم کمیسیون محترم صنایع تهیه کرد وبه نخست وزیر محترم نوشت که وزرای مربوطه مصوبه مجلس را اجراء نکردند. بنابراین ما بحثمان ریاست شورا نیست چرا که در قانون مشخص شده بحثمان این است که سیاستها ، خط ومشیهای بخش صنعت و معدن مشخص بشود. والا ریاست شورا هیچگونه تأثیری در سیاستها نخواهد داشت. والسلام علیکم ورحمه الله وبرکاته.
رئیس- کمیسیون صحبت کند. آقای مختاری.
حسن مختاری(مخبر کمیسیون صنایع)- بسم الله الرحمن الرحیم. برادران نماینده توجه داشته باشند من دو تا از تبصره های ایجاد این شورا را میخوانم نوشته: بمنظور ایجاد و حفظ هماهنگی بین دستگاههای مسؤول صنایع کشور و بهره برداری شایسته از کلیه ظرفیتهای صنعتی و معدنی ونیروی انسانی مربوطه و برنامه ریزی توسعه صنعتی کشور «شورای عالی صنایع» تشکیل میگردد. و همچنانکه برادرها فرمودند تبصره 2 آن میگوید در اولین جلسه شورایعالی صنایع رئیس شورا برای مدت یکسال با رأی اکثریت انتخاب میشود .      طبق تبصره (5) شورا موظف است ، حداقل هر پانزده روز یکبار جلسه را تشکیل بدهد.      برادران مخالف فرمودند که این یک حرکت انقلابی است سؤال ما این است این چه حرکت انقلابی هست که بعد از پنج سال هنوز رئیس شورا مشخص نشده وبه آن اهدافش نرسیده؟ اگر انقلابی بود و نظر شما هم هست میبایست جلسات شورا تشکیل میشد ویا لااقل اگر قرار بود تشکیل نشود همان سال اول یا یک مدت کوتاهی گذشته از این طرح میامدند میگفتند که آقا این مشکل را ما داریم وباید یک رئیسی برای این شورا مجلس تعیین کند. یا دولت تعیین کند.نه اینکه بگذارند شش سال از روی این قضیه بگذرد و بعد بیایند بگویند که آقا ما به توافق نرسیدیم. یا برادرمان میفرمایند که وزیر معادن  و فلزات که در حال حاضر منظور شده برای این مدت بدلیل این هست که از معادن کشور وامکانات داخلی با خبر است. ما هم شکی نداریم ولی میخواهیم بگوئیم که آیا آن شش تا وزیر صنعتی بهتر از ما تشخیص نمیدادند که کی بیشتر در جریان کال ما هست وکی بهتر از امکانات مملکت باخبر است؟ پس آن 6 وزیر صنعتی خودشان بهتر از ما تشخیص میدادند حالا چطور شده و با وجودی که قانون دست آنها را باز گذاشته بوده ، آن شش وزیر صنعتی نیامدند یکنفر یا همین آقای وزیر معادن را به عنوان رئیس انتخاب کنند؟ اینهم یک مسئله است. ما هم نمیگوئیم که این طرح نباشد یا این لایحه نباشد یا این قانون نباشد. ما میگوئیم که بصورت اولی که هست باشد و باز هم رئیس را آقایان خودشان هر سال یکبار تعیین بکنند ووقت مجلس را برای این کارها نگیرند. مسئله دیگری که هست اینجا اعتراض ما این است که اینجا دولت با مصوبه مجلس بی اهمیت برخورد کرده. چطور مجلس آمده وقت گذاشته روی این کار ولی بعد از شش سال آقایان آمده اند گفته اند که خیر چون رئیس نداشته ما تا بحال شورا تشکیل نداده ایم و به اعتقاد ما اگر برادران به رد این پیشنهاد رأی ندهند به این منزله است که خلاف دولت را ما دراین چند وقت تأیید کرده ایم دولت چه دلیلی داشته که بعد از شش سال قانونی که تصویب شده نباید اجرا کندو بعد از شش سال امروز بیاید بگوید که آقا ما رئیس نداشتیم ونتوانستیم یک رئیس انتخاب کنیم. شورایی که باید هر پانزده روز یکبار تشکیل میشده یعنی اینقدر اهمیت داشته و بقول برادرهایمان کار انقلابی بوده، این است که کمیسیون صنایع به این نتیجه رسیده که باید آقایان دور همدیگر بنشینند و رئیس خودشان را انتخاب کنند وبرای اینکارها وقت مجلس و آقایان نماینده ها را نگیرند که آقا برای رئیس شورا ما به توافق نرسیدیم و مجلس شما تصویب کن که وزیر معادن وفلزات از این به بعد بشود رئیس این شورا. خوب این وزیر معادن وفلزات را خود شما روز اول بعنوان رئیس شورا انتخاب میکردید و تا حالا هم خیلی از کارها که باید انجام میشد، انجام شده بود. والسلام علیکم ورحمه الله.
رئیس- دولت آقای مهاجرانی.
مهاجرانی(معاون نخست وزیر)- من برای این موضوع نیامده ام ، از وزارت صنایع باید باشند.
رئیس- از طرف دولت دیگر کسی نیست، 184 نفر درجلسه حضور دارند همینطور که ملاحظه فرمودید کمیسیون رد کرده، الان ما باید برای اصل لایحه دولت رأی بگیریم:      نمایندگانی که با اصل لایحه موافق هستند قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.     دستوربعدی را اعلام کنید.
8- بحث پیرامون لایحه همه پرسی در جمهوری اسلامی ایران وتصویب موادی از آن .
منشی- دستور بعدگزارش از کمیسیون شوراها وامور داخلی درخصوص لایحه همه پرسی در جمهوری اسلامی ایران است که یک فوریت آن در جلسه مورخ 26/2/68 به تصویب رسیده است. مخبر کمیسیون گزارش را بخوانند.

(به شرح زیر خوانده شد)
گزارش از کمیسیون شوراها وامور داخلی به مجلس شورای اسلامی.     لایحه همه پرسی در جمهوری اسلامی ایران به شماره ترتیب چاپ 439 که به کمیسیون شوراها وامور داخلی بعنوان کمیسیون اصلی ارجاع گردیده و یک فوریت آن به تصویب رسیده بود درجلسات متعدد با حضور نماینده دولت مورد بحث وبررسی قرار گرفت و در جلسه مورخ 2/3/68 با اصلاحاتی به شرح ذیل به تصویب رسید.      اینک گزارش آن به مجلس شورای اسلامی تقدیم میگردد.
    رئیس کمیسیون شوراها وامور داخلی- محمد اشرفی اصفهانی
سید رضی حسینی المدنی(مخبر کمیسیون شوراها وامور داخلی)- به استحضار نمایندگان محترم میرساند که ما تا این لحظه از طرف مجلس شورای اسلامی قانون مصوب درخصوص همه‌پرسی نداشتیم ولازم بود که قانونی از طرف مجلس شورای اسلامی به تصویب نمایندگان محترم برسد. درگذشته درهمه پرسیهائی که داشتیم یک قانون از طرف شورای انقلاب بود ه است که به آن عمل شده و در این مقطع فعلی با توجه به اینکه حضرت امام رضوان الله تعالی علیه دستور دادند که جمعی راجع به متمم قانون اساسی عمل کنند واین عزیزان هم تعیین شدندومشغول هستند به وظایف شرعی واسلامی خود شان و امام هم فرمودند که در نتیجه بایستی به همه پرسی وبه آراء ملت گذاشته بشود و نظر عمومی هم خواسته بشود. بنابراین لایحه ای از طرف دولت آمد و به کمیسیون شوراها و امور داخلی بعنوان کمیسیون اصلی ارجاع شد والبته یک فوریتش هم در مجلس به تصویب رسید بدلیل اینکه وقت کمی داریم وبایستی این زودتر به نصویب برسد.      در این رابطه این لایحه دارای پنج فصل هست که من به این فصلو فقط اشاره میکنم زیرا مطالبی که آمده است و ماده ها وبندهایی که آمد تفاوت زیادی با مصوب شورای انقلاب و همچنین قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و همچنین قانون انتخابات ریاست جمهوری چندان ندارد. فقط بنده به این فصول اشاره میکنم و انشاءالله تعالی عزیزان دیگر به نظرات خودشان عمل خواهند فرمود.     فصل اول راجع به کلیات است که در این کلیات در واقع و حقیقت نظر آحاد ملت مطرح است واز عموم مردم خواسته میشود و عموم مردم آزاد هستند که دراین انتخابات شرکت کنند و رأی خودشان را آزادانه به صندوق بریزند برای رأی گیری برگ مخصوصی در نظر گرفته خواهد شد که در همان وقت توزیع خواهد شد و در کناز صندوق به دست کسانیکه مراجعه میکنند داده خواهد شد وآزادانه رأی خودشان را خواهند  داد و وزارت کشور هم با هماهنگی شورای محترم نگهبان زمان برگزاری انتخابات را به اطلاع عموم خواهد رسانید . و نظارت بر انتخابات هم با شورای محترم نگهبان است .     این در رابطه با فصل اول است که راجع به کلیات است. فصل دوم کیفیت برگزاری انتخابات است .در این رابطه مستقیماً انتخابات هست یعنی بایستی حتماً و حتماً افراد خودشان مستقیماً مراجعه بکند وواسطه و این چیزها کافی نیست. و هر کسی که میتواند با شناسنامه خودش مشخصاً به صندوق مراجعه کند ورأی خودش را آزادانه به صندوق بیندازد در اینجا یک پیش بینی شده راجع به کسانیکه معذور هستند ودسترسی به شناسنامه ندارند . کسانیکه در جبهه ها هستند، در پادگانها هستند، در بیمارستانها هستند، در آسایشگاهها هستند. در اینجا آمده است که «در صورت عدم دسترسی به شناسنامه با کارت شناسائی و یا تأیید مسئول مربوطه» یعنی اگر چنانچه مثلا در پادگانی هست مسئول پادگان تأ‌یید کند. اگر در بیمارستان هست مسئول بیمارستان تأ‌یید کند، در اینصورت در صورت عدم دسترسی به شناسنامه کسانیکه معذور باشند میتوانند با کارت شناسائی هم رأی خودشان را به صندوقها بریزند.     پیش بینی شده که انتخابات حتماً در روز تعطیل باشد تا اینکه ملت بهتر بتوانند درانتخابات شرکت کنند. صدا وسیما مکلف شده که مردم را آزمون بدهد و مکلف شده که آنها را راهنمایی کند. اینها پیش بینی شده و نقش مأموران انتظامی هم اینجا مشخص شده که مکلف و موظف هستند طبق قانون در خدمت این انتخابات باشند.     در اینجا باز پیش بینی شده کسانیکه با خرید وفروش آراء به این شکل رأیشان را به صندوق بریزند، البته این آرائی که بخاطر خرید وفروش باشد بعنوان رأی مأخوذه محسوب خواهد شد ولی بعنوان رأی منظور نخواهد گردید ولی اگر با ارعاب و تهدید و برخلاف مقررات آنجا رأ‌یی به صندوق ریخته بشود آن آراء فاقد ارزش هست وارزشی نخواهد داشت و باطل میشود مخصوصاً در زمینه هایی که صندوق فاقد مهر و لاک باشد و افرادی رأی داده باشند که شناسنامه آنها کمتر از سن قانونی باشد و یا با شناسنامه غیر رأی داده باشند در اینجا این آراء باطل خواهد بود.البته جرائمی هم اینجا پیش بینی شده برای کسانیکه خلاف مقررات انجام بدهند. رأی دادن با شناسنامه جعلی جرم است. با شناسنامه دیگر باز جرم است و طبق قانون با آنها عمل خواهد شد و شرایطی هم که برای رأی دادن اینجا تعیین شده یکی تابعیت جمهوری اسلامی ایران هست، ورود به 16 سال هست، و عدم جنون. اینهم در رابطه با کیفیت برگزاری انتخابات و همه پرسی.     فصل سوم در رابطه با هیأت اجرایی است . به اینصورت است که پس از اینکه از طرف وزارت کشور ، دستور صادر شد که همه پرسی برگزار میشود فرماندار مکلف است که دستور تشکیل هیأتهای اجرایی را به بخشدارها صادر کند وآنها مکلف هستندکه آن هیأتها را تشکیل بدهند . و 24 نفر از معتمدین از طرف هیأت اجرایی دعوت میشوند که هشت نفر ازمیان خود معتمدین انتخاب میشوند به عنوان عضو اصلی وپنج نفر هم علی البدل که برای این کار پیش‌بینی شده است . هیأت اجرایی 9 روز قبل از برگزاری همه پرسی تاریخ را اعلام میکند و البته پنج نفر هم بنا به پیشنهاد معرفی میشوند برای سر صندوقها و شعبه ها که اینها چیز تازه ای نیست، نوعاً هیمن مسائل در همه پرسیهای قبلی وبعضی از انتخاباتها هم منظور شده اند.      فصل چهارم شکایات هست و نحوه رسیدگی، شورای محترم نگهبان ظرف مدت یک هفته و در صورت ضرورت 10 روز نتیجه همه پرسی را از طریق وزارت کشور، به آنجا اعلام خواهد فرمود و وزارت کشور از طریق رسانه های گروهی به اطلاع عموم خواهد رسانید. البته هیأت اجرائی تا دو روز موظف هستند که به شکایات رسیدگی کنند. و جلسه مشترک هیأت نظارت وهیأ‌ت اجرائی هست که با هم بنشینندوبه شکایاتی که رسیده است رسیدگی کنند. بازرسانی اینجا پیش بینی شده که اینها میتوانند در این مسأله نقش داشته باشند ودر جهت سلامتی همه پرسی هم اینجا نظارت داشته باشند و آنچه که به آنها میرسد و اطلاع پیدا میکنند منحصراً در اختیار افراد ذیصلاح بگذارند . در مواردی هم پیش بینی شده که اگر چنانچه برخلاف مقررات عمل شده باشد جلسه مشترک هیأت نظارت وهیأت اجرائی نظر خودشان را اعلام بکنند به شورای محترم نگهبان امکان ابطال چندین شعبه واینها هم پیش بینی شده است.       فصل پنجم ، فصل مجازاتها است که در اینجا برای افرادی که برخلاف مقررات ما به اخلال در نظم بشوند . مایه این بشوند که همه پرسی بصورت طبیعی و عادی برگزار نشود، پیش بینی هائی شده است. از جمله پیش بینی ها این است که کسانیکه با ارعاب وتهدید اما بدون اسلحه باشد تا 74 ضربه شلاق پیش بینی شده برای کسانیکه موجب تهدید و ارعاب  مردم بشوند. و کسانیکه بالمباشره خودشان شرکت داشته باشند یا تحریک بکنندولی این تهدید وارعاب با اسلحه صورت بگیرد 74 ضرب شلاق وتا دو سال حبس اینجا پیش‌بینی شده است وکسانیکه با اسم مجعول وبا سند مجعول با سمتهای مجعول کاری کنند که درواقع و حقیقت در همه پرسی دخالت کنند و سرانجام این دخالت یک دگرگونی باشد برای آن کسی که دخالت کرده است و دنبال آن بوده است در اینجا تا پنج سال هم حبس پیش بینی شده است . این یک فشرده وخلاصه ای از این چندفصل بود که میدواریم نمایندگان محترم با توجه به ضرورتی که احساس میشود برای قانون همه پرسی انشاءالله تعالی به این لایحه رأی مثبت بدهند. البته لازم است که عرض کنم چندین کمیسیون هم که بعنوان کمیسیونهای فرعی بودند همه بررسی کردند و نظراتشان را اعلام کردند البته بعضاً عیناً تصویب کرده اند و بعضاً هم با اصلاحاتی که خود کمیسیون داخله هم با اصلاحاتی این را به تصویب رسانده اند. والسلام علیکم ورحمه الله.
رئیس- با کلیات کسی مخالف ثبت نام نکرده، لذا موافق هم صحبت نمیکند. دولت هم دیگر لزومی ندارد . توضیحات همینها بوده. 184 نفر حضور دارند. نمایندگانی که با کلیات ا ین لایحه موافقند قیام بفرمایند.(اکثر برخاستند. ) با اکثریت قوی تصویب شد. یکربع ساعت تنفس میدهیم  (جلسه ساعت 30/10 به عنوان تنفس تعطیل و مجدداً ساعت 10/11 به ریاست آقای کروبی «نایب رئیس» تشکیل شد.)

نایب رئیس- بسم الله الرحمن الرحیم. جلسه برای ادامه مذاکرات رسمی است . دنباله دستور را بفرمائید.
منشی- باری کلیات لایحه رأی گیری شده، متن را میخوانیم و پیشنهادها را برای بحث کردن مطرح میکنیم.     (به شرح زیر قرائت شد.)
لایحه همه پرسی  در جمهوری اسلامی ایران . فصل اول کلیات.
ماده 1- همه پرسی از آحاد ملت مطابق مقررات این قانون انجام میگیرد به نحوی که همه اقشار جامعه با آزادی کامل نظر خود را درباره موضوعی که به آراء عمومی گذارده میشود به یکی از دو صورت زیر اعلام نمایند:
الف – آری.
ب- نه.
تبصره- رأی گیری وسیله اوراق مخصوصی که در شعب اخذ  رأی بین رأی دهندگان توزیع خواهد شد انجام میشود.
منشی- پیشنهادی در ماده یک نداریم.
نایب رئیس- آقایان جهت رأی گیری به داخل جلسه تشریف بیاورند ماده 2 را بخوانید.     (به شرح زیر خوانده شد.)
ماده 2- وزارت کشور ضمن هماهنگی با شورای نگهبان تاریخ برگزاری همه پرسی را تعیین واعلام خواهد نمود.
منشی- در ماده 2، آقای موحدی ساوجی دو تا پیشنهاد دارند، یکی این است که «وزارت کشور با کسب موافقت شورای نگهبان».       پیشنهاد دومشان توی تبصره است.
نایب رئیس- آقای موحدی ساوجی بفرمائید.
موحدی ساوجی- بسم الله الرحمن الرحیم. مسأله برگزاری همه پرسی تقریبا مثل سایر انتخابهای عمده ای که در کشور انجام میگیرد در ارتباط با مجلس ورایست جمهوری از دو جنبه تشکیل میشود. یک جنبه. جنبه اجراء است و جنبه دیگر نظارت است و بدون شک هر یک ازاین دو جنبه دو رکن از ارکان برگزاری انتخابات یا همه پرسی است و ما اینجا اگر ذکر کینم که «وزارت کشور ضمن هماهنگی با شورای نگهبان تاریخ برگزاری همه پرسی را تعیین واعلام خواهد نمود» هماهنگی البته ممکن است دارای تفسیرها و برداشتهای مختلفی باشد. یک برداشت از ‌«هماهنگی » این است که وزارت کشور با شورای نگهبان دقیقاً همراه و هماهنگ باشد در این جهت که کشور آن زمان وآن تاریخی که شورای نگهبان هم قبول کرده و کتباً و رسماً موافقتش را اعلام کرده آن را به عنوان تاریخ همه پرسی اعلام بکند ولی یک برداشت دیگر هم این است که اطلاع به شورای نگهبان میدهد که ما میخواهیم بیست روز دیگر ، یکماه دیگر همه پرسی را انجام بدهیم ، بدون اینکه شورای نگهبان رسماً اعلام کرده باشد که ما موافقیم با این تعیین تاریخ همه پرسی ، خوب اگر دو گونه ودو نوع برداشت از این هماهنگی وجود داشته باشد آنوقت در ارتباط با اجرای چنین قانونی وبرگزاری همه پرسی که بسیار اهمیت دارد به نظر ما این کار به طور صحیح ودرست انجام نخواهد گرفت و وقتی میتواند وزارت کشور همه پرسی را انجام بدهد که شورای نگهبان بالاتر از هماهنگی اعلام کند ، موافقت بکند که بگوید من هم آمادگی دارم. آن تاریخی که شما میخواهید این همه پرسی را برگزار بکنید از لحاظ آمادگی و تعیین نمایندگان و افراد نظار در سراسر کشور و در هیأت مرکزی و در  استانها من هم بالاخره میتوانم تا آن موقع این کار را انجام بدهم. اگر رسماً اعلام موافقت کرد خوب این درست است، اما اگر نه شورای نگهبان یک همچنین موافقتی را اعلام نکرد به نظر ما نمیتواند وزارت کشور بیاید رأ‌ساً بگوید بله من اطلاع دادم و دارم این کار را انجام میدهم. به نظر ما اگر عبارت به «کسب موافقت» به جای «هماهنگی» تغییر کند و اصلاح بشود به نظر ما اشکال برطرف میشود.
نایب رئیس- متشکر، مخالف و موافق صحبت کنند.
منشی- آقای رضوی مخالف.
سید محمد رضوی- بسم الله الرحمن الرحیم. نمایندگان محترم توجه بفرمایند که نظارت دوگونه است یکی نظارت استصوایی است یکی هم نظارت اطلاعی. آنچه که مسلم هست نظارت شورای محترم نگهبان بر انتخابات در صورت رؤیت تخلف جنبه استصوایی پیدا میکند. یعنی اگر تخلفی مشاهده بشود شورای محترم نگهبان میتواند بر اساس استناد به آن تخلف جلو تخلف را بگیرد. والا اگر قرار بشود که در هر یک از مواردی که شورا وزارت کشور میخواهد کار انتخابات را انجام بدهد نظر شورای محترم نگهبان را بخواهد ، این نظارت استصوایی در همه موارد میشود. اگر مجلس محترم نظرشان این است که این نظارت ، نظارت استصوایی در همه موارد باشد، پیشنهاد آقای موحدی ساوجی پیشنهاد به جایی است. اما اگر نه نظر مجلس این هست که شورای نگهبان اگر در کار وزارت کشور خلافی را مشاهده کرد، اشتباهی را مشاهده کرد  ، جلو آن اشتباه را بگیرد پیشنهاد قابل تصویب نیست و نیاز به این پیشنهاد نیست برای اینکه اگر شورای نگهبان اشکالی در کار وزارت کشور ببیند دلائلی را حتماً برای خودش ارائه میکند وجلو آن تخلف را میگیرد. اما اگر تخلفی در کار وزارت کشور نیست ، اینکه وزارت کشور بخواهد قدم به قدم اجازه بگیرد از شورای نگهبان برای انجام کار ضرورتی ندارد. والسلام علیکم ورحمه الله.
منشی- موافق آقای عباسی.
عباس عباسی- بسم الله الرحمن الرحیم. در رابطه با انتخابات که امیدواریم یک قانون جامع و کاملی بیاید یعنی شرکت مردم در رأی دادن ، خواه همه پرسی باشد، ریاست جمهوری باشد، شوارها باشد ، یا مجلس شورای اسلامی باشد هر کدام باشد یک قانون جامعی بیاید . در اینجا در رابطه با همه پرسی است و همه پرسی یک نوع انتخابات است طبعاً. و مسؤول نهایی صحت انتخابات و یا سقم انتخابات شورای محترم نگهبان است نه وزارت کشور. وزارت کشور تنها دستگاه اجرائی است که باید زیر نظر شورای نگهبان عمل بکند. هر جور شورای نگهبان اعلام نظر کرد آن باشد عملش را منطبق با نظر شورای نگهبان انجام بدهد و این انطباق و تطبق عمل با نظر محترم شورای نگهبان امکان پذیر نیست مگر اینکه در هر مرحله ای ، حالا من جمله همین همه‌پرسی که الان مطرح است، مگر اینکه موافق قطعی شورای نگهبان را کسب بکند. یکوقتی ممکن است وزارت کشور از نظر امکانات ونیرو آمادگی داشته باشد، شورای محترم نگهبان ممکن است آن آمادگی را نداشته باشد در آن مقطع و یا در آن زمان. ممکن است نظرش این باشد که 10 روز دیگر ویا حتی ممکن است نظرش این باشد که زودتر من آمادگی دارم، اما فرضاً بیستم ماه که شما معین کرده اید من آمادگی ندارم. چون مسؤول صحت وسقم انتخابات شورای نگهبان هست نه وزارت کشور و چون برگزار کننده اصلی انتخابات شورای نگهبان هست نه وزارت کشور، وزارت کشور یک وسیله است نه عامل اصلی. باید قانوناً عقلا ، عرفا، منطقاً با کسب موافقت و نظر قطعی شورای نگهبان عمل بکند که اگر شورای محترم نگهبان اعلام آمادگی کرد درست است وگرنه نه، هماهنگی خوب ممکن است یک وقتی فرضاً یک صحبتی بشود وزارت کشور هم اعلام بکند که هماهنگی شده، یا حتی ممکن است شورای محترم نگهبان یک وقتی بگوید خوب هماهنگیم در اصل موضوع ، در اصل برگزاری انتخابات اما کی، دستگاه اجرائی چه جور عمل بکند، هیأت نظارت چه جوری عمل بکند؟ خوب اینها موافقتش شورای نگهبان را میخوهد نه هماهنگی. هیأت نظارت مرتبط مستقیم با شورای نگهبان است . بنابراین باید موافقت از شورای نگهبان اخذ بشود تا شورای نگهبان هم بتواند اظهار نظر بکند که ا نتخابات و یا این همه پرسی صحت دارد یا ندارد؟در اینجا نقص دارد و در آنجا کمال دارد ومن با پیشنهاد جناب آقای موحدی موافقم.
نایب رئیس- مخبر کمیسیون بفرمائید.
سید رضی حسینی المدنی(مخبر کمیسیون)- بسم الله الرحمن الرحیم. جای بسی تعجب است که از معنای هماهنگی آقای موحدی ساوجی و همچنین آقای عباسی برداست دیگری داشتند.    ببینید منطوق و مفهوم هماهنگی این نیست که این برادرها برداشت کرده بودند. وقتی که آمده است با هماهنگی  شورای محترم نگهبان معنایش با اطلاع شورای نگهبان نیست. برداشتی که آقایان کرده‌اند اینستکه اگر چنانچه وزارت کشور یک اطلاعی بدهد که من میخواهم این کاررا انجام بدهم و برود سراغ برگزاری انتخاباتش و حال آنکه چنین چیزی نیست. وقتی قید هماهنگی آمده یعنی موظف است که با شورای محترم نگهبان هماهنگ کند  و پس از هماهنگی کارش را انجام بدهد. بنابراین کلمه هماهنگی بسیار کلمه به جایی است و مناسب هست ونظر کمیسیون این است که این کلمه «هماهنگی» بهتر است از «کسب اجازه » و همانطور که خود آقای عباسی هم اشاره فرمودند مسؤول صحت

همه پرسی ویا انتخابات شورای محترم نگهبان است. و لذا برگزارکننده وزارت کشور است و برگزار میکند وبرادران محترم شورای نگهبان نظارت دارند اگر چنانچه خلافی صورت گرفته باشد از طرف هر کسی باشد جلویش را میگیرند . بنابراین به نظر کمیسیون همان جملات اولیه ای که قید شده است به عنوان هماهنگی بهتر از کسب اجاز ه است و نظر کمیسیون این است که با هماهنگی شورای محترم نگهبان باشد. والسلام.
نایب رئیس- نماینده دولت بفرمائید.
سید محمد صدر(معاون سیاسی وزارت کشور.)- بسم الله الرحمن الرحیم. نظر دولت هم نظر کمیسیون است ودلیلش هم این است که این قانون از روی قانونهایی که تا الان به تصویب مجلس محترم رسیده نوشته شده. در قانون انتخابات مجلس شواری اسلامی که شاید حساستر از این هم باشد دقیقاً آنجا لفظ هماهنگی به کار رفته وما هم لفظ هماهنگی را بیشتر از موافقت میدانیم و این چیزی بوده که تا الان ما عمل کرده ایم هیچ مشکلی هم در انخابات تاریخ با شورای محترم نگهبان نداشته ایم. در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی تبصره 2 ذیل ماده (8) میگوید «وزارت کشور مکلف است با هماهنگی شورای نگهبان حداکثر ظرف 2 ماه در حوزه هایی که انتخابات آنها متوقف یا باطل اعلام شده و یا فاقدنماینده باشند انتخابات مجدد را برگزار نماید.» و همینیجور در تبصره 3 ذیل ماده (9) میگوید «وزارت کشور با هماهنگی شورای نگهبان زمان انجام مرحله دوم انتخابات ظرف یک ماه پس از اعلام نتیجه مرحله اول و تأیید صحت انتخابات توسط شورای نگهبان تعیین واعلام خواهد نمود» همه جا مسأله هماهنگی مطرح بوده در قوانینی که تاکنون به تصویب رسیده. بنابراین طبیعی است که اینجا هم همین لفظ به کار برود وهمینجوری که عرض کردم ما بعد هماهنگی را وسیعتر از موافقت میدانیم وتا حالا هم هیچگونه مشکلی نداشته ایم.
نایب رئیس- پیشنهاد بعدی آقای موحدی ساوجی را بخوانید تا نصاب برای رأی گیری تکمیل بشود.
منشی- پیشنهاد دوم آقای موحدی ساوجی پیشنهاد تبصره ای بود . تبصره این است :      «در صورت استنکاف وزارت کشور یا شورای نگهبان از قبول واعلام تاریخ همه پرسی رئیس جمهور میتواند تاریخ همه پرسی را تعیین واعلام نماید»
نایب رئیس- برای چندمین بار عرض میکنیم که پیشنهاد نسبتاً زیاد داریم لازم نیست آقایان حتماً از حداکثر وقتشان استفاه کنند.
موحدی ساوجی- بسم الله الرحمن الرحیم. این پیشنهاد به این جهت است که اگر بر اساس قانون اساسی مملکت مشخص شد که یک همه پرسی در کشور لازم است که صورت بگیرد وبعد برای این همه پرسی باید بالاخره تاریخی مشخص بشود و اعلام بشود. اماگاهی ممکن است که یا شورای نگهبان مثلا همکاری نکند یا وزارت کشور همکاری نکند یا هر دو آنها مثلا این است که در اینگونه موارد اگر ما به یک مشکلی به یک مثلا بن بستی برخورد کردیم فکر میکنیم که رئیس جمهور که در واقع هماهنگ کننده قوای سه گانه هست وبعد از مقام رهبری عالیترین مقام را در کشور دارد ایشان در اینگونه موارد بایستی به جای یکی از این دو یا هر دو این تاریخ را مشخص کند واعلام کند و وزارت کشور وشورای نگهبان هر دو ملزم خواهند بود که بالاخره ین همه پرسی را طبق قانون انجام بدهند.
منشی- مخالف؟ (اظهاری نشد) مخالف ندارد.
نایب رئیس- خوب مخالف که نیست، موافق هم صحبت نمیکند. کمیسیون ودولت اگر مطلبی دارند بگویند.
حسینی المدنی(مخبر کمیسیون)- بسم الله الرحمن الرحیم. کمیسیون با این پیشنهاد هم به شدت مخالف است و دلیلی هم برای این کار نمی‌بیند برای اینکه اگر واقعاً ما در شرایطی هستیم که بین وزارت کشور وشواری محترم نگهبان که اسلام شناسان مسائل اسلامی هستند یک چنین درگیری وجود دارد به نظر میآید که اصلا توی آن شرایط دیگر اصلا انتخابات هم صحیح نیست که برگزار بشود. (نایب رئیس: آقایان بفرمایند داخل مجلس که رأی گیری داریم) بایستی مشکل حل بشود. بنابراین با این پیشنهاد کمیسیون مخالف است.
نایب رئیس- 180 نفر حاضرند آقایان توجه بفرمائید سه تا رأی گیری داریم. بفرمائید.
منشی- ماده اول را مجدداً برای رأی گیری میخوانم.     (به شرح زیر خوانده شد.)
ماده 1- همه پرسی از آحاد ملت مطابق مقررات این قانون انجام میگیرد به نحوی که همه اقشار جامعه با آزادی کامل نظر خود را درباره موضوعی که به آراء عمومی گذارده میشود به یکی از دو صورت زیر اعلام نمایند:
الف – آری.
ب- نه.
تبصره- رأی گیری وسیله اوراق مخصوصی که در شعب اخذ  رأی بین رأی دهندگان توزیع خواهد شد انجام میشود.
نایب رئیس- ماده اول و تبصره اش به رأی گذاشته میشود موافقین قیام بفرمایند(اکثر برخاستند) تصویب شد.
منشی- پیشنهادهای آقای موحدی را میخوانم . به جای کلمه «هماهنگی» در جمله «ضمن هماهنگی با شورای نگهبان » پیشنهاد داشتند «وزارت کشور با کسب موفقیت شورای نگهبان » نوشته شود.
نایب رئیس- رقم، رقم قبلی، موافقین با این پیشنهاد قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
منشی- پیشنهاد دومشان ، پیشنهاد تبصره باری ماده (2) بود:
تبصره – در صورت استنکاف وزارت کشور یا شورای نگهبان از قبول و اعلام تاریخ همه پرسی رئیس جمهور میتواند تاریخ همه پرسی ر تعیین واعلام نماید.
نایب رئیس- خوب، پیشنهاد دوم آقای موحدی به رأی گذاشته میشود موافقین قیام بفرمایند( عده کمی برخاستند) تصویب نشد. ماده 2 برای رأی گیری قرائت میشود.    (به شرح زیرقرائت شد)
ماده 2- وزارت کشور ضمن هماهنگی با شورای نگهبان تاریخ برگزاری همه پرسی را تعیین واعلام خواهد نمود.
نایب رئیس- رقم، رقم قبلی. ماده (2) به رأی گذاشته میشود موافقین قیام بفرمایند(اکثر برخاستند) تصویب شد. آقایان بیرون تشریف نبرند رأی گیری داریم ماده (3) قرائت شود.   (به شرح زیر قرائت شد.)
ماده 3- نظارت بر همه پرسی به عهده شورای نگهبان میباشد.
نایب رئیس- این ماده پیشنهادی ندارد. رقم، رقم قبلی. ماده (3) به رأی گذاشته میشود موافقین قیام بفرمایند(اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده (4) قرائت شود.   (به شرح زیر قرائت شد.)
فصل دوم- کیفیت برگزاری همه پرسی.
ماده 4- همه پرسی به صورت مستقیم وعمومی وبا رأی مخفی خواهد بود.
نایب رئیس- این ماده هم پیشنهاد ندارد. رقم، رقم قبلی. ماده (4) به رأی گذاشته میشود موافقین قیام بفرمایند(اکثر برخاستند) تصویب شد. ماده (5) رابخوانید.   (به شرح زیر قرائت شد.)
ماده 5- هر شخصی واجد شرایط میتواند فقط یک بار با ارائه شناسنامه خود رأی دهد.
تبصره 1- رأی دهندگان در جبهه ها وپادگانها و بیمارستانها و آسایشگاهها وزندانها در صورت عدم دسترسی به شناسنامه فقط با ارائه کارت شناسائی مربوطه و تأیید مسؤول ذیربط در محل رأی خواهند داد.
تبصره 2- مهاجرین جنگ تحمیلی که فاقد شناسنامه میباشند فقط با کارت تأیید شده بنیاد مهاجرین جنگ تحمیلی رأ‌ی خواهند داد.
منشی- یک پیشنهاد از کمیسیون امور دفاعی داریم. مخبر کمیسیون بفرمائید .
نایب رئیس- اول متن پیشنهادتان را قرائت کنید.
عبدالله پور حسینی – پیشنهادی که کمیسیون امور دفاعی دارد این است من متن پیشنهاد را میخوانم «رأی دهندگان در جبهه ها و پرسنل نیروهای مسلح در پادگانها وبیماران بیمارستانها وآسایشگاهها و زندانیان زندانها فقط با ارائه کارت شناسائی مربوطه و تأیید مسؤول ذیربط در محل رأی خواهند داد. »

تفاوتی که پیشنهاد کمیسیون امور دفاعی بامتن لایحه دارد این است که متن لایحه کلی گفته بود، ‌گفته بود که رأی دهندگان در جبهه ها، در پادگانها ، در بیمارستانها ، در زندانها، در آسایشگاهها با کارت شناسائی رأی خواهند داد. در حالی که احتمال اینکه ا زاین تبصره استفاده سوئی هم بشود وجود داشت. الزامی نیست که همه کسانی که در بیمارستانها میخواهند رأی بدهند با کارت شناسائی رأی بدهند. این تبصره روحش این پیام را دارد که چون کسانی که در بیمارستانها بستری هستند دسترسی به شناسنامه ندارند با کارت شناسائی رأی بدهند. اگر زندانی در زندان هست ودسترسی به شناسنامه ندار با کارت زندان رأی بدهد، اگر رزمنده ای در جبهه هست ودسترسی به شناسنامه ندارد با کارت جنگی وبا کارت محل رزمش رأی بدهد. لذا آمدیم این را احصاء وشمارش کردیم ومحدودیت برایش قائل شدیم که یکوقت بقیه ای که میتوانند بروند با شناسنامه رأی بدهند دگیر نیایند دوباره با کارت بیمارستان یا با کارت دیگری در محوطه بیمارستان رأی بدهند. مثلا کادر بیمارستانها میتوانند بروند در محل خودشان یا د رهمان محل بیمارستان منتها با شناسنامه رأی بدهند. دیگر از این تبصره آنها نبایستی استفاده بکنند. تبصره کمیسیون امور دفاعی اینها را آمده مشخص کرده وگفته که در جبهه ها که رأی دهنده ها حالا مشخص هست که فقط رزمنده ها هستند ودر پابدگانها پرسنل نیروهای مسلح فقط نه دیگران ، در بیمارستانها فقط بیماران نه کادر بیمارستانها و همانطور در آسایشگاهها ودر زندانها هم فقط زندانیان از این تبصره استفاده بکنند نه همه کس در آن محوطه از این تبصره استفاده بکنند. والسلام.
منشی- آقای موحدی ساوجی مخالف وآقای عباسی هم موافق.
موحدی ساوجی- بسم الله الرحمن الرحیم. آنچه را که کمیسیون امور دفاعی تصریح کرده چیزی است که مسلماً در خود لایحه قانونی وگزارش کمیسیون اصلی هم مراد همین است . اما متأسفانه آقایان آمده اند از یک طرف خواسته اند اصلاح کنند از یک طرف خرابش کرده اند و درواقع خواسته اند که ابرو را درست کنند چشم راهم در واقع کور کرده اند. و آن اینکه در صورت عدم دسترسی به شناسنامه قیدی است که در این گزارش کمیسیون داخلی هست اما در گزارش کمیسیون دفاعی نیست. یعنی ما در ارتباط با رأی دهندگان جبهه ها ونیروهای مسلح وهمینطور بیمارستانها و آسایشگاهها و زندانیها معلوم است منظورمان این است که رأی دهنده در جبهه یعنی آنهایی که در جبهه دارند خدمت میکنند و به عنوان نیروهای مسلح، حالا با کادر یا وظیفه ی نمیدانم که بسیجی خدمت میکنند وهمینطور پرسنل نیروهای مسلح هم معلم است و دربیمارستانها هم منظور بیمارها هستند نه افراد عادی دیگر. در آسایشگاهها منظور همان کسانی هستند که نیاز به بستری شدن داشته اند و در زندانها هم زندانیها منظورند نه اینکه هر کسی که آنجا میرود بتواند برود مثلا رأی بدهد. اما گر این «در صورت عدم دسترسی به شناسنامه» در این تبصره پیشنهادی کمیسیون دفاعی هم بیاید به نر من آنوقت کاملتر میشود. یعنی در واقع ما قبول داریم نظر کمیسیون اصلی را که این عبارت «در صورت عدم دسترسی به شناسنامه» حتماً باید باشد والا یک کسی نیاید برود هم با شناسنامه رأی بدهد، هم باید با کارت رأی بدهد. یک فردی در بیمارستان بیمار است میآید  میرود شناسنامه اش را مثلا پیدا میکند بیرون رأی میدهد بعد میآید  در داخل بیمارستان هم با کارت رأی میدهد به عنوان اینکه من بیمار هستم.       بنابراین ، برای جلوگیری از این سوءاستفاده بایستی این قیدی که در گزارش اصلی هست حتماً باشد. 
منشی- آقای عباسی به عنوان موافق بفرمائید.
عباس عباسی- بسم الله الرحمن الرحیم. شاید پیشنهاد کمیسیون امور دفاعی وکمیسیون داخله اگربا هم تلفیق بشود  در واقع یک اصلاح عبارتی ویا توضیح  بیشتر موضوع خواهد بود. اما آقای موحدی ساوجی در مخالفتشان قبول کردند که منظور از بیمارستانها وپادگانها وجبهه ها کسانی است که بیمار باشند در بیمارستانها و با در جبهه ها دسترسی نداشته باشند و این موضوع تأیید نظریه کمیسیون امور دفاعی مجلس است.      پیشنهاد کمیسیون امور دفاعی همنی است که «با تأیید مسؤول مربوط» یعنی تأیید میکند که این آقا بیمار است به نحویکه امکان ندارد به شناسنامه دسترسی پیدا بکند، یا غریب است چون اگر هم روی تخت بیمارستان باشد اما قوم وخویشش همانجا باشند که میتوانند شناسنامه اش را برسانند باز این مشمول این تبصره نخواهد بود.      و یا طرف در جبهه است اما اهل اهواز است فرضاً. یا اهل خرمشهر است یا اهل آبادان است در جبهه هست اما شناسنامه اش هم همانجاست . طرف در جبهه هست اما شناسنامه همراهش هست. اینها همه معلوم است وقتی مسؤول مربوطه امضاء کرد و یا مهاجرین محترم جنگی . وقتی بنیاد مربوطه، مسؤول مربوطه امضاء کرد که این گروه، این عده. این فرد امکان دسترسی به شناسنامه ندارند آن موقع با کارتشان میتوانند رأی بدهند.        و این قید «عدم دسترسی» خودبخود د رمحتوای قانون هست و در متن آورده شود روشن تر است بخصوص اگر تلفیق بشود با نظر کمیسیون امور دفاعی که یک پیشنهاد و یا تبصره جامع و کامل و روشنی خواهد بود.
منشی- کمیسیون .
حسینی المدنی( مخبر کمیسیون شوراها وامور داخلی) بسم الله الرحمن الرحیم. اتفاقاً مسأله ای که در کمیسیون رویش بسیاربحث و تبادل نظر شد یک نکته همین جا بود. این جمله که ما خودمان در کمیسیون آوردیم «در صورت عدم دسترسی به شناسنامه» ظاهراً جلمه ایست که هم جامع است وهم مانع، برای اینکه وقتی که قید شده «عدم دسترسی» مثلا کارمندان بیمارستان که آنجا کار میکنند در باره آنها صدق نمیکند، پیداست. این در باره مریضی است که در بیمراستان هست وتوانایی ندارد ، برایش مقدور نبوده و آنوقت مقام مربوطه تأیید میکند که این فرد دسترسی به شناسنامه ندارد آنوقت است که میتواند با کارت شناسائی رأی بدهد. بنابراین آن خواسته کمیسیون دفاعی اینجا تأمین است برای اینکه ما خودمان در اینجا آورده ایم که «رأی دهندگان در جبهه‌ها و پادگانها و بیمارستانها وآسایشگاهها وزندانها در صورت عدم دسترسی به شناسنامه فقط با ارائه کارت شناسائی مربوطه و تأیید مسؤول ذیربط در محل رأی خواهند داد.» بنابراین نظر کمیسیون همین هست که اینجا آورده و چون جمله «عدم دسترسی به شناسنامه » آمده کای است و همچنین مانع هم هست که دیگران نتوانند دراینکار دخالت بکنند .       اگر در هر کجا که باشد که افراد دسترسی داشته باشند و توانایی داشته باشند خودبخود منع هستند اصلا. در جایی که واقعاً طرف معذور باشد در عسر وحرج باشد ، ناتوان و ناچار باشد آنهم با تأیید مقام مربوطه ای که در آ“جا هست میتواند با کارت شناسائی رأی بدهد. بنابراین نظر کمیسیون همین است که در متن آمده است. والسلام.
منشی- دولت.
حسینی المدنی- دولت هم نظرش با نظر کمیسیون یکی است.
منشی- پیشنهاد را بخوانیم؟
رئیس- رقم 182 نفر ، پیشنهاد کمیسیون دفاع قرائت میشود و به رأی گذاشته میشود.
منشی- پیشنهاد اینست که تبصره یک ماده (5) بصورت زیر اصلاح گردد . بیماران بیمارستانها و آسایشگاهها وزندانیان زندانها فقط با ارائه کارت شناسائی مربوطه و تأیید مسؤول ذیربط در محل رأی خواهند داد.
رئیس- موافقین با این پیشنهاد قیام بفرمایند (عده کمی برخاستند) تصویب نشد.
منشی- یک پیشنهاد در ماده 5 داریم از آقای دکر شیبانی که کارت شناسائی را پیشنهاد حذفش را داده اند، آقای دکتر شیبانی بفرمائید.
دکتر عباس شیبانی- بسم الله الرحمن الرحیم.
می گریزد هر که سوزد منزلش  چون گریزد آنکه میسوزد دلش .
من سابقه سیاسی ام شاید از افرادی که اینجا نشسته اند بیشتر باشد. دیکتاتوری رضا خان را دیده‌ام، دیکتاتوری محمد رضا شاه را هم دیده ام. تذکری را که خدمت برادران میدهم توجه بفرمایند . ممکن است با حسن نیت الان یک رأیی داده بشود و توجهی نشود ولی بعداً ما را دچار دیکتاتوری میکند. حالا ممکن است بگوئید عمر توکفاف نمیکند ولیکن عمر بچه ام ممکن است کفاف بکند که دچار دیکتاتوری بشود. مسأله اینست که با این رأیی که میخواهید بدهید که با کارت شناسائی رأی بدهند توی جبهه ها و توی زندانها.       فرقش ممکن است حداقل 500 هزار تا یک میلیون رأی باشد. توی جبهه، توی پادگان بنده با کارت شناسائی رأی میدهم . بعدش میروم در جای دیگر هم با

شاسنامه ام رأی میدهم و این کار بسیار خطرناک است بنظر من این اگر حذف بشود0000 هر کس میخواهد رأی بدهد شناسنامه اش را بردارد ببرد. شناسنامه هم ندارد رأی ندهد. شناسنامه را هم که شماها الان یک جوری کردید که انگشت نگاری اش هم اشکال پیدا کرد خیلی این مسأله حساس است. خواهشم اینست که در رأی گیریها همیشه موظف باشد کسی که دلش میسوزد باید رأی بدهد، شناسنامه اش را ببرد.
منشی- مخالف آقای اکرمی.
سیدرضا اکرمی- بسم الله الرحمن الرحیم. اولا آنچه الان در مجلس شورای اسلامی دارد مورد تصویب قرار میگیرد مربوط به همه پرسی  است والا قانون مربوط به انتخابات ریاست جمهوری و مجلس ونمونه اینها، سر جای خودش هست. این نکته.     نکته دوم اینکه اگر ما بنا را بر عدم اعتماد گذاشتیم ، خوب این یک بحث است، ولی اگر اصل بر اعتماد است واینکه کارها به روال طبیعی، طبیعی وقانونی و شرعی خودش انجام میگیرد دیگر معنا ندارد که ما بیائیم مسائلی را از قبیل اینکه ممکن است یک فردی چنین و چنان بشود آنهم در حداقل بیائیم مطرح کنیم.       نکته سوم که مطرح است مسأله هماهنگی قوانین با یکدیگر است. ما که نمیتوانیم توی مجلس شورای اسلامی قوانینی را وضع بکنیم که هر موردش با مورد دیگری تفاوت داشته باشد ویا احیاناً تباین داشته باشد. ما که نیامده ایم در انتخابات دیگری که احتمال سوء استفاده هست از قبیل مجلس، از قبیل ریاست جمهوری و نظائر آن یک چنین شرطی قائل بشویم. حالا میرسیم به همه پرسی بیائیم یک همچنین مطلبی را مطرح بکنیم.     نکته چهارم، اگر ما بگوئیم الا و لابد رأی با شناسنامه، ولی کارت شناسائی حتی در موارد ضروری و اضطراری خیر، واقعاً عده ای را محروم کرده ایم از رأی دادن و موجب آزردگی خاطر وناراحتی آنها میشود. آنهم بیماری که خودش آزرده هست، رنجیده هست، ناراحتی دارد. توی تخت بیمارستان خوابیده، شناسنامه هم نیاورده بگوئیم آقا شما حق نداری رأی بدهید مگر شناسنامه داشته باشی . یا یک رزمنده ای که توی پادگانی است رفته برای دفاع از موجودیت و تمامیت واستقلال یک ملت ومملکت بگوئیم آقا بدلیل اینکه شما شناسنامه همراهت نیست حتی با کارت شناسائی هم حق ر‌أی دادن نداری. خوب این واقعاً کم لطفی است واین غیرمنصفانه است که ما افرادی که مریض هستند ، روی تخت بیمارستانند آزرده خاطرشان بکنیم ویا رزمنده ای که توی پادگان مشغول دفاع از موجودیت نظام هست ما بیائیم بگوئیم آقا چنین وچنان. بنابراین من با این پیشنهاد مخالفم.
منشی- موافق آقای پناهنده.
علی پناهنده- بسم الله الرحمن الرحیم.  من اشکالاتی را که برادرمان آقای اکرمی فرمودند یکی یکی مطرح میکنم و پاسخش را خدمت مجلس محترم عرض میکنم. اشکال اولشان این بود که گفتند مسأله همه پرسی است، نه انتخابات دیگر. پاسخش اینست که چه فرق میکند؟ چه همه‌پرسی باشد چه غیرهمه پرسی. کار باید محکم باشد.     و اما مسأله دومی که مطرح کردند این بودکه فرمودند مگر اصل بر عدم اعتماد است؟ خیر اصل بر اعتماد است ولی ما داریم قانون مینویسیم، در قانون نوشتن بایستی کار محکم باشد. کوچکترین احمال سوء استفاده خلاف وظیفه‌ای است که بر عهده ما هست اگر اجازه بدهیم بشود. بنابراین ما همه را خوب میدانیم ولی یعنی هیچ آدم بد و متقلب توی این مملکت وجود ندارد؟      ما برای جلوگیری از اینکه یک آدم بد، حتی یک مورد و یک فرد نادرست بتواند سوء استفاده بکند باید جلو اینکار را بگیریم.     مسأله سومی که ایشان مطرح کردند  این بود که فرمودند بایستی قوانین هماهنگ باشند . من تعجب میکنم از فرمایشات ایشان که درس خوانده اند.     ما طلبه ها میگوئیم تعدد اشکال رفع اشکال نمیکند. یعنی اگر آنجا هم درست نیست آنجا را هم باید درستش کنیم نه اینکه اینجا حالا ما اشکال را بگذاریم برای اینکه جای دیگر اشکال دارد.       مطلب چهارمی که ایشان مطرح کردند این بودکه فرمودند عده ای محروم میشوند، آزرده خاطر میشوند، خوب وقتی بدانند قانون این است که با شناسنامه بایستی رأی داد جلوتر فکرش را میکنند که محرم نشوند شناسنامه شان را توی جیب شان میگذارند و همانطور که آقای دکتر فرمودند واقعاً احتمال سوءاستفاده با بودن کارت شناسائی بسیار زیاد هست وچه بسا مسائل مهم و حیاتی وسرنوشت ساز باشد که یک جریان سیاسی حالا یا حق یا ناحق کار نداریم بخواهد آنرا به هر قیمتی هست بماساند و آن رأیی را که میخواهند بیاورد و در نتیجه از همین منفذ کارت شناسائی سوء استفاده بکند و همانطوریکه آقای دکتر شیبانی فرمودند از یک طرف با کارت شناسائی رأی بدهد وا ز یک طرف با شناسنامه . و آنوقت این خیلی عجیب است وتازه ما بایستی یک کاری بکنیم که هیچکس بعد از انتخابات شبهه نکند. ا که اینقدر دشمن داریم وهر کار میکنیم دشمنان ما یک انگی بما میزنند ما بایستی جلو کوچکترین شبهه ای را که دشمن بتواند ایجاد بکند بگیریم از نظر قانونی که بعد نگویند بله آقا چه، مثلا میگویند فلان میلیون نفر در رفراندوم و همه پرسی شرکت کردند عده زیادی از اینها با کارت شناسائی بودند که معلوم نبود این کارتها را از کجا آورده بودند؟ یا کارتها را چاپ کردند و در اختیارشان گذاشتد از این حرفها ممکن است بزنند. و ما چون میخواهیم محکم کاری بکنیم ما داریم اینجا قانون مینویسیم بایستی محکم، حالا هر که هم نمیخواهدرأی بدهد که رأی ندهد. اگر500 هزار نفر کمتر آمار ما ارائه بدهیم اما کار محکم باشد بهتر از اینست که مثلا بگوئیم که 500 هزار نفر بیشتر شرکت کردند در همه پرسی ولی دشمن بتواند ایراد بگیرد یا خدای ناکرده اخلالی در همه پرسی باشد اینست که من با پیشنهاد آقای دکتر شیبانی کاملا موافقم بدلایلی که عرض کردم والسلام.
منشی- کمیسیون و دولت
حسینی المدنی(مخبر کمیسیون)- بسم الله الرحمن الرحیم. در اینکه بایستی تالش بشود وسعی بشود که همه پرسی ویا انتخاباتی اگر صورت میگیرد سالم برگزار  بشود و تمام راههای خلاف و خلافکاری بسته بشود تردیدی نیست وهمه به این اعتقاد وایمان دارند و بایستی راههایی که امکان خلافکاری هست بسته بشود. اما بحث اینجاست که اگر قانون هر قدر خوب وعالی باشد ولی مؤمن به قانون نباشد ما در اجرا با مشکل مواجه خواهیم شد. حتی از عالیترین قوانین امکان سوءاستفاده وجود دارد. حتی از قوانین الهی هم واز آیات  قرآنی هم امکان سوءاستفاده وجود دارد. بنابراین بایستی کاری کنیم که جامعه مؤمن به قانون باشد وبه قانون عمل بکند . و در این خصوص تلاش زیاد شده که راههای خلاف کاریها بسته بشود وهمه پرسی و یا انتخابات ، اگر باشد در جای دیگر سالم برگزار بشود. بحث اینجاست که گاهی پیش میآید با همه تلاشی که شده مواردی پیش میآید که یک فرد، دو فرد، ده فرد، از دسترسی به شناسنامه بهرحال مانده اند و دسترسی ندارند ودر اینجا موجب میشود که ما حق آن رزمنده ای که در جبهه است حق آن زندانی که در بند هست، حق آن بیماری را که روی تخت بستری هست ضایع کنیم و با هیچ قانونی نمیسازد که ما بخواهیم حق افراد را وافراد را از حق طبیعی و عادی خودشان محروم کنیم. بنابراین نظر کمیسیون همان است که بوده و با این پیشنهاد بشدت مخالف است و نظرش اینست که انشاءالله عزیزان طبق همان ماده‌ای که وجود داشته رأی بدهند. والسلام
منشی- دولت هم نظری دارد؟
سید محمد صدر(معاون سیاسی وزارت کشور.)- با پیشنهاد ارائه شده از طرف جناب آقای دکتر شیبانی دولت مخالف است. بدلیل اینکه همین جوری که در بخش قبلی عرض کردم این قانون بر مبنای تجربه ایست که قوانین گذشته داشته وتصویب شده و ما در اجرا با آنها مشکلی نداشتیم. الان اگر این مطلب تصویب بشود چند تا اشکال دارد. اشکال اولش اینست که با وجودیکه ، با توجه به اینکه انتخابات همه پرسی قانون اساسی همزمان خواهد بود با انتخابات ریاست جمهوری، در صورتیکه اینجا الان اصلاحیه ای داده بشود باید حتماً در آن قانون ریاست جمهوی هم اصلاحیه داده بشود که الان با توجه به شرائط زمانی وکمبود وقت وجود ندارد. و ثانیاً مطلبی که فرمودند از نظر تئوری واقعاً خیلی خوب است که ما کارتی را ندهیم و فقط با شناسنامه باشد که انتخابات صددرصد سالم انجام بگیرد. اما واقع قضیه این هست که در عمل واجرا ما با مشکلات بسیار زیادی مواجه خواهیم شد که یکی همان هست که خلاصه ، تعداد زیادی معترض خواهیم داشت که ما میخواهیم د ر انتخابات شرکت بکنیم، اینرا وظیفه شرعی خودمان میدانیم و با این بند ما آنها را از این انجام وظیفه شرعی شان واقعاً محروم میکنیم. مخصوصاً که این قضیه برمیگردد به مهاجرین، به بیماران، به کسانیکه در یک شرایطی هستند که یک مشکلاتی را دارند. یعنی ما بیائیم از مهاجرین جنگ تحمیلی که یک مهاجرتی به آنها تحمیل شده یک حق قانونی را هم بگیریم شاید واقعاً این عدالت نباشد . بنابراین ما با این پیشنهاد مخالف هستیم.

رئیس- رقم 181 نفر، پیشنهاد آقای دکتر شیبانی قرائت میشود و به رأی گذاشته میشود.
منشی- عبارت را باید اصلاح کنیم.
رئیس- عبارت باید اصلاح بشود. اول پیشنهاد را رأی بگیریم اگر رأی آورد ، آنوقت عبارت را اصلاح میکنیم. اجازه بدهید مطلب معلوم است حذف «کارت شناسائی» است این اگر رأی آورد، آنوقت عبارت را اصلاح میکنیم.
پناهنده- تبصره (1) حذف بشود.
رئیس- رقم 182 نفر موافقین با پیشنهاد آقای دکتر شیبانی قیام بفرمایند (اکثر برخاستند) تصویب شد. یعنی همه پرسی قانون اساسی کلا با شناسنامه شد. خیلی خوب توجه بفرمائید اصل ماده پنجم را رأی گیری میکنیم. با همین اصلاحیه ماده (5 ) را بخوانید.    (به شرح زیر خوانده شد)
ماده 5- هر شخص واجد شرایط میتواند فقط یکبار با ارائه شناسنامه خود رأی دهد.
رئیس- هر دو تبصره حذف میشود ماده پنجم به رأی گذاشته میشود موافقین قیام بفرمایند(اکثر برخاستند) تصویب شد. یک دو فوریتی آقایان دارند که میخواهند مطرح کنند.
منشی- یک دو فوریتی داریم و یک (یک فوریتی).
رئیس- خوب هر دو را نمیرسیم الان بعداز ظهر است. هر دو برای جلسه بعد بماند.     اسامی غائبین ودیرآمدگان را بخوانید.
منشی- در جلسه آینده میخوانیم.
9- پایان جلسه وتاریخ تشکیل جلسه آینده.
رئیس- ختم جلسه اعلام میشود جلسه بعدی صبح چهارشنبه ساعت هفت و نیم.    (جلسه ساعت 10/12 پایان یافت.)   رئیس مجلس شورای اسلامی- اکبرهاشمی رفسنجانی