مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی به ریاست آیت الله هاشمی رفسنجانی ( دوره اول – جلسه 283 )

جلسة دویست و هشتادو سوم 16 اسفند ماه 1360 هجری شمسی ،11جمادی الاول 1402 هجری قمری صورت مشروح مذاکرات جلسة علنی روز یکشنبه شانزدهم اسفند ماه 1360 فهرست مندرجات 1ـ اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید . 2ـ‌ بیانات قبل از دستور آقایان : رضوانی ، عجم و راثی . 3ـ تذکرات نمایندگان به مسؤولین امور مملکتی به وسیله آقای رئیس . 4 ـ بحث پیرامون آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و تصویب موادی از آن . 5 ـ پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسه آینده و دستور آن . جلسه ساعت هشت و هیجده دقیقه به ریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل شد . 1ـ اعلام رسمیت جلسه و تلاوت آیاتی از کلام الله مجید . رئیس ـ با حضور 182 نفر جلسه رسمی است دستور جلسه قرائت شود . ‌منشی ـ دستور جلسة دویست و هشاد وسوم روز یکشنبه شانزدهم اسفند ماه 1360 هجری شمسی مطابق یازدهم جمادی الاول 1402 هجری قمری . 1ـ‌ تلاوت کلام الله مجید . 2ـ نطقهای قبل از دستور . 3ـ دنباله رسیدگی به گزارش کمیسیون تدوین آئین نامه ذر خصوص آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی . 4ـ اعلام اسامی غائبین و در آمدگان جلسه . 5 ـ اعلام ختم جلسه و تاریخ و برنامه جلسة بعد . رئیس ـ ممکن است چیزهای دیگری هم در دستور باشد که اعلام نکردند . یعنی ممکن است طرح اراضی شهری احتمالا باشد . چون قرار بوده که باشد ممکن است اشتباهاً ننوشته باشند . تلاوت کلام الله مجید را شروع کنید . 2ـ‌ بیانات قبل از دستور آقایان : رضوانی ، عجم و راثی . رئیس ـ سخنرانان قبل از دستور را دعوت کنید . ‌منشی ـ آقای رضوانی نماینده فیروز آباد بفرمائید . رضوانی ـ سخن را با درود فراوان به روان پاک همه رسولان ، صدیقین ، شهیدان ، شایستگان و بویژه سلام بر امام امت ،رهبر عالیقدر انقلاب اسلامی و رزمندگان در جبهه نبرد حق علیه باطل آغاز می کنم . این آیه ای که تلاوت کردم بنا به گفتاری که از امام صادق (‌ع )‌ در تفاسیر مختلف در ذیل این آیه نازل شده است . حضرت می فرماید : این فضیلت عجم را بر عرب تثبیت کرده است . اگر ما این قرآن را به بعضی از افراد عجم نازل می کردیم و از سوی جامعه عجم فرمان خدا به ملت عرب ابلاغ شد ایمان نمی آوردند . این سخن در جلد 67 بحار است که امام صادق می فرماید :‌ در این آیه فضیلت عجم است . قرآن بر عرب نارل شد و عجم به آن ،‌ایمان آورد ،‌در حالیکه اگر از سوی جامعه عجم قرآن ابلاغ می شد ، عرب به آن ، ایمان نمی آورد . یعنی عروبت در مقابل اسلام می ایستاد و ما درستی این سخن قرآن را امروز به روشنی می بینیم . چون فریاد حق ، چون ندای دعوت انبیاء از ملت ایران بلند شده است . عروبت ر مقابل آن ایستاده است . ولی همان کسانیکه این مطالب را با صراحت برای ما بیان کرده اند افزوده اند که انقلاب اسلامی در ایران بگونه چشم گیری موفق خواهد شد . و زمینه ساز انقلاب حضرت مهدی (‌ع ) خواهد بود . من این روایت را برای کسانیکه از تریبون مجلس استماع سخن میکنند و برادران و خواهران نماینده که در بین همه روایاتی که در زمینه قانون انقلاب اسلامی رسیده است به باور بنده بهترین روایت است . خلخالی ـ آقای رضوانی بفرمائید که عربها مخالف اسلام و جمهوری اسلامی ایران نیستند بلکه دولتهای ارتجاعی منطقه هستند . رضوانی ـ‌ عروبت عرض کردم . تمام جائرین منطقه عروبت درم قابل اسلام . وقتی که در بین کشورهای عربی ، مردم مسلمانی بودند دیگر عروبت در مقابل اسلام نیست . عروبت در مقابل اسلام . بهر حال روایت جالبی که از رسول اکرم (‌ص ) در کتب شعیه و سنی هست در کتب ما «‌الزام الناصب »‌ جلد دوم . بخش البیان صفحة چهاردهم . و کتاب «‌یوم الخلاص » صفحه چهارصد و شصت و یکم . در کتب اهل سنت کتاب «‌کنز العمال » جلد هفتم صفحة یکصد و هشتاد و نه . حدیث 1933 رسول اکرم می فرماید ‚ از ناحیه شرق و چقدر زیباست (‌در تفاسیر هست ) که وقتی مسأله شرق را مطرح می کرد اشاره به ایران می کرد و سلمان فارسی را مورد خطاب قرار می داد و می فرمود : « هذا و ذووه »‌ این مرد و کسانیکه در خط او هستند کسانیکه در صف او هستند . نقل این ها است . « هذا و ذووه »‌ و چقدر تعبیر جالبی است این تعبیر : « هذا و ذووه »‌ او ما بیده نحو المشرق : اینطور بایستی با دستش بطرف مشرق اشاره می کرد . و آنگاه اشاره به سلمان می کرد و می فرمود : نقل این و همگامان او است . مردمی از مشرق زمین قیام میکنند : اینها زمینه سازان انقلاب حضرت مهدی خواهند بود . برای رزمندگان در میدان جنگ و برای کسانی که شب و روز از جان و دارائی خود برای انقلاب سرمایه گذاری می کنند این بزرگترین و بهترین مژده دلگرم کننده است که این شعارهائی که مردم می دهند و از اعماق جان و عقیده شان برخاسته است ، یک شعارهائی بی محتوائی نیست . این مردم زمینه ساز انقلاب حضرت مهدی ( ع ) هستند و عجب این است که در روایات وقتی در کتاب « یوم الخلاص » صفحة چهارصد و شصت و یک راجع به اهتزاز درآمدن پرچمی در ناحیه شرق می گوید ، آنگاه رسول اکرم ( ص ) می فرماید که آن پرچمی وقتی به اهتزاز در آمد هر کسی در راه به اهتزاز نگهداشتن آن پرچم تلاش کند ، خدایش سربلند می کند . اگر کسی مخالفت کند خدا او را نگونسار می کند ، بعد در ادامه این کلام می فرماید : « ثم » در ادامه سخن می فرماید :‌خداوند فرزندم مهدی را می آورد که وقتی فرزندم مهدی آمد این مردم همان گونه که پرندگان بسوی اشیانه گمشده بازیافته خود بال وپر می گشایند ، بسوی او بال و پر می گشایند . این مژده بزرگی است برای اینکه عزیزان ما در جبهه جنگ و مردم انقلابی ما در سنگر های مبارزه علیه آمریکای جهانخوار و استکبار جهانی با فعالیت و دلگرمی هر چه بیشتر و گسترده تر تلاش کنند و اطمینان به پیروزی همه جانبه داشته باشند بویژه اینکه در روایات ما مسأله شکست مذاکران در باره قیام ایران مطرح شده است و بعد از شکست مذاکرات پیروزی نیروهای اسلام بر نیروهای عراقی تصریح شده است و غنیمت های فراوانی که نصیب ملت ایران می شود در روایات تصریح شده است . اینکه ملت عراق در تنگنای شدیدی قرار خواهند گرفت ، این هم تصریح شده است . اینها یک نکاتی است که مردم ما بدون بیم و هراس از توطئه های شرق و غرب و جامعه های جائر و مرتجع منطقه به مبارزات خودشان ادامه بدهند . و یک نکته دیگری که بسیار جالب است در باره این قیام ، این است که رسول الله (‌ص ) می فرماید به جامعه مسلمین این سخن در جلد هفتم کتاب «‌کنز العمال »‌ صفحه یکصد و سی و دو است . خیلی سخن ارزنده ای است . این پرچم های سیاه که از ایران برخاسته می شود از ویژگی های این امت است و ازویژگی های این ملت است ، وقتی این پرچم سیاه را دیدید که از ناحیه مشرق بلند می شود و می آیند ایرانیها را اکرام کنید . به استقبال ایرانیها بروید یعنی به استقبال مدرم ایران در رابطه با مردم ایران بودنشان نه بلکه به استقبال مردم ایران بروید در رابطه باانقلابشان در رابطه با آنچه که این پرچم را افراشته است ایرانیها را گرامی بدارید و به استقبالشان بروید و مژدة بزرگ بخدا سوگند این دولت بخشی از همان دولتی است که سالها ما دعا کردیم . بخشی از آن دولت کریمه است این دولتی که الان سرکار است و این همان دولتی است که رسول اکرن مژده داده است که ایرانیها پدید آورنده دولت ما هستند از یک سو و زمینه ساز دولت جهانی حضرت مهدی هستند . باز در همین کتاب «‌کنزالعمال »‌ جلد دوازدهم آمده است که « ایرانیها بهترین نصیب را از اسلام دارند . و سعادتمندترین مردم در رابطه با اسلام ، ایرانیها هستند . »‌خدا گواه است که من حسن ملی گرائی در وجودم نیست . این روایت هم که می خوانم مال کتاب اهل سنت است «‌ بهترین نصیب را ایرانیها از اسلام میبرند و سعادتمندترین عجم هستند در رابطه با اسلام . »‌ و تشکیل دهنده دولت اسلام اینها هستند . من از ملت عرب بطور کلی و از دولتهای منطقه و این جائرین منطقه می خواهم که بیایند و علمای خودشان را بخواهند و احادیث خواشان را بخوانند و این پیشگوئی های پیامبر را در رابطه با انقلاب حتی در رابطه با شخص امام بخوانند و یک مقدار مثل کسانی نباشند که اگر آیتی ببینند بگویند « سحر مستمر »‌ این سحر مستمر است . اینطور نباشند ،‌بیایند تسلیم حق بشوند . این نصیحتی است که حضرت امیر المؤمنین (‌ع ) می فرماید ‍: این در کتاب «‌غرر الحکم » است : کسیکه برای اقامه حق تلاش و جهاد کند ، موفقیت بدست می آورد . رئیس ـ از وقت شما دو دقیقه دیگر باقی مانده است . رضوانی ـ بنابراین عزیزان ما در جبهه های با دلگرمی به نبرد خودشان علیه استکبار جهانی ادامه بدهند و اطمینان به پیروزی کامل داشته باشند . دولت ما با دلگرمی به کارهایش ادامه بدهد و با اطمینان به این که دولت اسلام است ،‌با شور و فداکاری فراوان بر ثبات و استقامت خودش بیافزاید . و مجلس شورای اسلامی ما هم بر همین اساس ، مجلس شورای اسلامی و حق است با دلگرمی و صداقت به کار خودش ادامه بدهد . چند تذکر هم به حسب انتظاراتی که مردم منطقه دارند راجع به منطقه در این دو دقیقه دیگر عرض می کنم . پایان سخن . منطقه فیروز‌آباد یکی از مناطق معدود و محروم ایران است که در یک منطقه ای بنام « آبگل » که بنده به آنجا رفتم مردم به انتظار چکیدن قطره قطره آب برای استفاده می ماندند و ساعتها یک مشک آب را می گذاشتند تا قطره قطره آب بیاید و یک مشک آب بردارند و بروند . در یک منطقه ای بنام « دژگاه »‌ بچه ها برای یک پوست هندوانه به سرو کله هم میزدند تا بخشی از این پوست هندوانه نصیب یکی از آنها بشود و بخواند . با توجه به این گرفتاریهائی که در آن منطقه است . و آن منطقه به سبب وجود خوانین خائن قشقائی در زمان رژیم پهلوی از آبادیها محروم بوده است . و بعداً هم بعلت درگیرهای جنگ دولت ما نتواسته است به آن منطقه برسد . بنده از مسئولین تقاضامندم که در رابطه با مسأله آسفالت راهها که کمک فراوانی می کند و برق منطقه ای و بویژه مسأله گاز که در چند کیلومتری فیروزآباد منبع گاز در «‌ کنگان »‌ فیروز آباد است راجع به گاز رسانی باین منطقه اقدام وسیعی بشود و آن منطقه دچار مسأله جدائی آموزشگاه عشایر از آموزشگاههای دولتی هستند . که اگر این هم ادغام بشود ، مشکلات زیادی را در آن منطقه حل می کند . چون دیگر مسأله عشایر بصورت قشلاق و ییلاقی سابق چندان مطرح نیست ، و خاتمه دادن به قضیه خوانین که بخشی از خاک ما را در آنجا محصور کرده اند و گهگاه هم ناامنی ایجاد می کنند و دزدی. به آن ها هم اعلام میکنم که بدترین زندگیها زندگی در پناه دزدی است . این زشت ترین زندگیها است و به مسئولین کشور هم تذکر می دهم که بیش از این ، اینها را مهم ندانند . اینها هیچ نیستند . و در منطقه هیچ پایگاهی ندارند . اینکه بعضی ها آمده اند و خوانین را آنجا مهم جلوه داده اند ، دروغ گفته اند . خوانین هیچ اهمیتی ندارند . اینها را بالاخره از طریق هر چه معقولتر کارشان را بسازند تا در آنجا ایجاد نامانی و امثال آن نکنند . گرفتاریهائی راهها دارند ، شهربانی دارد . نیاز به قضای شرعی دارد . فراش بند احتیاج به شهرداری دارد و مسأله آبرسانی زخاویه و توسعه طرح علوفه از نیازمندیهای آنجا است و تکمیل برق سراسری . من امیدوارم که همه مسئولین همچنانکه با تلاش شبانه روزی برای آباد ساختن این کشور از هر جهت می کوشند به مناطق دور افتاده تر و مردم محروم تر توجه بیشتری مبذول دارند ،‌موفقیت همه مسئولین و کارکنان این کشور و نیروهای عزیز در جبهه ها را در پناه توجهات خاصه حضرت ولی عصر(‌ع) بویژه در حال حاضر از امام عضر ( ع) مسألت می کنم . امیدوارم همه زمینه سازی انقلاب جهانی حضرت مهدی (‌ع ) موفق باشند . و آخرین نکته اینکه برادران عزیز مجلسی در روایت درستی که از حضرت رسول (‌ص ) رسیده است . وزراء حضرت مهدی همه ایرانی هستند . امام صادق ( ع ) می فرماید با توجه به اینکه همه ایرانی هستند باید سختی ها را تحمل کنید (‌رئیس ـ وقت شما تمام است )‌با مشکلات دست و پنجه نرم کنید . تا از این لیاقت برخوردار بشوید که امیدوارم وقتی که که حضرت مهدی آمد همه وزرای خودش را از مجلس انتخاب کند . محمد مهدی جعفری ـ آقای رضوانی تذکر بفرمائید که کنگان جزوفیرزآباد نیست یک فرمانداری مستقل از استان بوشهر است ولی به فیروزآباد نزدیک است و آن شاء الله از گاز آنجا بهره مند بشود . رئیس ـ سخنران بعدی را دعوت کنید . منشی ـ آقای عجم نماینده مشهد بفرمائید . عجم ـ سلام بر امام ، فریاد آگاهی و عدالت زمان . درود بر ملت شریف ایران . امت برگزیده خدا . ملتی که با رسالت الهی را بر دوش و شعار :‌ « لا اله الا الله » را در اوج قدرت حاکمیت کفر حاکم بر جهان فریاد می کند . ملتی که شایستگی برگزیدگی الهی را یافته و مصداق بحق : « خیر امت » است . ملتی که این شایستگی را در میدانهای ایمان و ایثار و شهادت به بهترین وجه به اثبات رسانده است و سلام برفرزندان برومند اسلام که در جنگ احزابی دیگر مجدداً با بوسفیانیان و بوجهلیان در نبردی سخت و بی امان هستند . آن ها که همچون اخلاف صالحشان مصداق فرموده مولایشان حضرت علی ( ع ) هستند که فرمود آنها را که آرمانهای والا و رهائی بخش اسلام را همچون مجاهدین سختکوش صدر اسلام در روزگار سیاه حاکمیت کفر : این جور فریاد می کنند که هان این فرزندان اسلام پذیرش بندگی رذالت بار پلیدان تا کی ؟ بگسلید بندها را . مگر فراموش کرده اید که پیامبرتان بند گسل و زنجیر شکن بود ؟ چه شد که دو مرتبه بندها را ر دست و غل ها را برپا پذیرفتید ؟ تا کی سلطه ذلت بار شیطان بزرگ ، آمریکا و ننگ پرستش بت های زشت و بی خاصیت دست ساز غرب وشرق ؟ بشکنید بتها را که تنها راه نجات شکستن بت ها است . بتهائی رسوا همچون صدام ها ، شاه حسین ها ، شاه حسن ها و حسنی مبارک ها . آیا از مکتب غنی اسلام و ایدئولوژی انقلابی آن به مکتب های الحادی و پوچ و بی محتوای شرق و غرب رو می آورید ؟ آیا شعارهای دروغین چپ ، ملیت و قومیت را که دشمنان ضربه خورده از اسلام ، حساب شده و خائنانه بجای شعار رهائی بخش اسلام مطرح کرده و تبلیغ کرده اند می پذیرید ؟ شعاریکه دهها سال است مطرح شده و نه تنها دردی را دوا نکرده بلکه روزبروز اسارت و سلطه بیگانه را شدیدتر و کشنده تر کرده است و اینک ما شاهد بدترین و ننگ ترین نوع سلطه ها بر سرزمینهای عزیز اسلامی و عربی هستیم . این مصر است که به این طاعون کشنده و و اگیر مبتلا است ، این مصر است که بعد از چهل سال ادعای مبارزه با صهیونیز و اعاده حقوق ملت عرب فلسطین پرچم خیانت بار تروریستهای اشغالگر را بر روی جنازه های فرزندان اسلام به اهتزاز دراورده . این مصر است که امروز دستی را که هنوز بخون پنجاه هزار جوان برومند مصری در صحرای سینا و کانال سوئز آغشته است صمیمانه می فشارد . این مصر است که فعالیتهای چپ و راستهای آمریکائی را آزاد، اما هر گونه تلاش اسلامی را سرکوب و منادیان آن در سیاه چالها و جوخه های اعدام ؟ این الازهر است که برای توجیه این همه خیانت فتوای جدائی دین از سیاست را صادر می کند تا چکمه پوشان آدمکش آمریکائی حتی در اشغال نظامی سرزمینهای اسلامی با دردسر مقاومت فرزندان اسلام که ننگ سلطه اجانب را مخالف با علی المؤمنین سبیلا است بروبر نسازد ، آیا این عراق است که روزی با اتکاء به اسلام در برابر تجاوز بزرگترین قدرت استعماری جهان انگلیس ،‌ایستاد و امروز به این کابوس وحشتناک دچار شده است ؟ آیا این کعبه است خاستگاه وحی الهی ، کانون گرمی زای انقلاب جهانی اسلام سرزمین بدر و حنین و خبیر و خندق که میدان تاخت و تاز امپریالیزم جهانی و اربابان پلید فریش سرنگون شده در چاههای بدر در لباس آل سعود نامسعود جانی دوباره یافته و خانه توحید را ننگ شرک و کفر آلوده کرده اند ؟ و آیا این عربیت است که فریاد مظلومیت میلیونها آوارده فلسطینی را این چنین بی جواب و در برابر رنجهای کشنده آنان بی تفاوت و هر روز نظاره گر خیانت و جنایت تازه آمریکا و صهیونیزم بین الملل در منطقه از جمله در جولان و جنوب لبنان است ؟ و بالاخره این جهان اسلام است که مصداق سخن رنجنامه پیامبر بزرگوار اسلام گشته بزودی برای غارت شما همدیگر را دعوت کنند همچون گرسنگانی که با حرص و اشتها بر سر کاسه غذا می نشینند چه طعمه ای لذیذتر از روزی 10 میلیون بشکه نفت خام عربستان و میلیلونها بشکه نفت از کویت و شیخ نشینهای خلیج که به حلقوم گشاد امپریالیزم سرازیر است ؟‌ای مسلمانان جهان ما هم در ایران به ویروس کشنده امپریالیزم مبتلا بودیم اما خدا برما منت نهاد و با قدرت ایمان و تکیه بر الله رژیم تحمیلی آمریکائی را با همه حمایتهای وسیع استکبار جهانی به زانو در آورده ساقط کردیم و نظام جمهوری اسلامی را بر ویرانه های آن بنیان کردیم . برای ما هم چون شما آمریکا جریانها و گروههای از پیش ساخته آماده کرده بود بمنظور شکست حرکت اصیل اسلامی ما خطوط انحرافی گوناگونی را تدارک دیده بود . ملی گرائی را ، چپ گرائی را و لیبرالیسم را و برای تحمیل آنان بر ملت ما تلاشهای فراوانی انجام داد که اوج این توطئه را در 14 اسفند ماه 59 شاهد بودیم . اما امام امت بیدار این بار نیز پوزه استکبار جهانی را بخاک مالید و جریانهای انحرافی دست ساز غرب را افشاء و آنچنان رسوا ساخت که سردمداران خائن آن برای فرار از خشم مقدس توده ها با لباس و زینت زنان به دامان اربابان سابقشان گریختند . این است پیام شور انگیز رهایی بخش انقلاب ما . سخنی با امت همیشه در صحنه حزب الله ، پشتوانه اصلی انقلاب . بهمان گونه که می دانید و تاکنون عمل کرده اید ما در این مقطع از مبارزه عادلانه خود در شرایطی بسر می بردیم که باید از همه امکانات برای حفظ تداوم انقلاب سرمایه گذاری کنیم امروز روز ایثار و فداکاری است ، روزی است که از انقلاب خواستن ما را به سرنوشتی می کشاند که امت بنی اسرائیل را به آن سرنوشت مبتلا ساخت که در دوران درگیری و مبارزه در روزگاری که می بایست همه امکاناتشان را در جهت حفظ و تداوم انقلابشان بکار می گرفتند یکباره شعار رفاه را سر دادند که خیار و سیر و عدس و پیاز می خواهیم و هر چند رهبر بیدار و دلسوز می گوید که «‌ فعلاً دوران رفاه و خواستن از انقلاب نیست دوران ایثار و جهاد و فداکاری است »‌آیا رهائی از نظام فرعونی ه به رفاه می رسد اما هنوز دوران مبارزه و در گیری است . اما آنها گفتند رفاه . مسئولیت چه ؟ از آنطرف نتیجه چنین حرکت و موضعی چه می شود ؟ و اکنون درست در چنین مقطعی قرار داریم که باید ایثار کرد و سختی ها را تحمل نمود . در خاتمه سخنی هم با مسئولین این امت دارم ، امت ایثارگر ما به شرایط کنونی جامعه انقلابی خویش اگاه است او نه تنها خواستار رفاه غیر متناسب با شرایط جامعه انقلابی خود نیست بلکه این خود اوست که رفاه نا چیز خویش را در طبق اخلاص گذاشته و امروز پشتوانه حل مشکلات جامعه انقلابی خویش است . او از مسئولین انتظار بی جائی که دارد این است که مسئولین برنامه ریزی و هماهنگی و صداقت و جدیت را هر چه بیشتر از پیش مراعات کنند. او انتطار دارد که مجلس این خانه امیدش با راه حلهای اسلامی وضعیت مالکیت را زمین و کار را مسکن را و سیستم اداری را مشخص سازد تا با این کار ثبات اجتماعی و امنیت اجتماعی را در جامعه انقلابی برقرار کند . از دولت می خواهند که استعدادهای خلاق و مبتکر را مورد حمابت قرار داده و در جهت رشد صنعت داخلی گام بردارد . رئیس ـ شما دردقیقه وقت دارید . عجم ـ فی المثل آن صنعتگر مخلص خراسانی را که بخاطر خدمت به انقلاب از ابتکار خود جهت ساختن آشپزخانه سحرائی برای بفع نیاز زرمندگان اسلام مایه می گذارد و آشپزخانه ای میسازد با 21 امتیاز بر آشپزخانه های صحرائی خارجی . او را در وضعیتی قرار دهند که از ابتکار و از خلاقیت خود دلسرد شود ، چنانکه در برنامه مخترعین و مبتکرین مشاهده می کنیم . و در خاتمه بار دیگر سلامم را بخدمت همه رزمندگان بزرگ اسلام ، در جبهه نبرد حق ، علیه باطل اعلام می کنم . امیدوارم همانطور که ایثارگرانه تا بحال در این مبارزه بزرگ ایستاده اند و مقاومت می کنند این راه را همانطور ادامه بدهند که درود بر رزمهای شبانه و طلوع فجرشان هر چه پر توانتر باد ، غرش مسلسل و غریو تانکهایشان . رئیس ـ دو دقیقه وقتشان را به آقای راثی داده اند . راثی ـ با درود به رهبر بزرگوار و شهیدان بزرگ من در عین اعتقاد به اصالت عظیم و رسالت الهی این انقلاب و ارزشهای والائی را که ناشی از این رنسانس و تجدید حیات معقول و مطلوب به این ملت نصیب شده معتقدم کمی ها و کاستی ها را می توان گفت که دیگران نگویند . علی رغم تأکیدات مکرر امام بزرگوار و فقیه بزرگ و نحریر ، علامه آیت الله منتظری ، مبنی بر حاکمیت قانون در جامعه و جذب نیروهای متعهد و مؤمن در گوشه و کنار مشهود است که بسیاری از جوانهای متعهد و مکتبی و ملتزم به اسلام و فقاهت از نهادها ، از کارخانه ها کنار گذاشته می شوند و به دلایل واهی امروزها بازار تهمت و افترا رواج پیدا کرده و می خواهند این نیروهای مبتکر و خلاق از صحنه بدور باشند . مسأله دیگر در مورد پاک سازیها است که من مصراً از دولت می خواهم که ضوابط اسلامی و موازین شرعی و قانونی را کاملا مرعی بدارند مبادا حیثیت افارد که طبق اصل 22 قانون اساسی که مصون از تعرض است محترم شمرده نشود . رئیس ـ وقتتان تمام شد . راثی ـ در خاتمه تأکید می کنم که به مناطق محروم و مناطقی که همیشه در حال مبارزه و جنگ مزدور کومله و دموکرات هست که میاندواب ، تکاب و شاهین دژ یکی از این مناطق محروم هست بیشتر توجه بشود . 3ـ تذکرات نمایندگان به مسؤولین امور مملکتی به وسیله آقای رئیس . رئیس ـ تذکرات نمایندگان محترم . آقای غفاری نماینده سلماس به وزارت نفت در مورد افزایش سهمیه نفت روستائیان تذکر داده اند . آقای الله بداشتی نماینده بوشهر به وزارت دفاع در مورد تعیین مدت خدمت اعزامیان 37 به جبهه و به وزارت راه در مورد جاده کمربندی کجور تذکر می دهند . آقای برومند نماینده بروجرد به وزارت نفت در مورد تأمین و تحویل سهمیه سوخت شهرستان بروجرد . آقای محمودی نماینده بروجن به وزارت بهداری در مورد تأمین اعتبار ساختمان بیمارستان صد تختخوابی تذکر داده اند . آقای نبوی نماینده بوشهر به وزارت کشاورزی در مورد اقدام جهت دفع آفات نباتی در منطقه و قیمت گذاری تنباکو و رسیدگی به وضع صیادان و به وزارت آموزش و پرورش در خصوص رسیدگی به آموزش و پرورش استان و به وزارت کشور در مورد قدردانی از زحمات فرماندار گناوه تذکر داده اند . خوب اولین کارمان در این جلسه ادامه رسیدگی به آئین نامه است . 4 ـ بحث پیرامون آئین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی و تصویب موادی از آن . رئیس ـ تا ماده 34 رسیده بودیم آقای شبستری تشریف بیاورند آقایان که بیرون هستند بگوئید تشریف بیاورند داخل که رأی گیری داریم . اجازه بدهید یک تذکری بدهم . آقایان پیش از رأی دادن توجه بفرمائید گاهی فکر می شد که ما این آئین نامه را یکبار دیگر برای مدت یکسال مثل گذشته همینجوری یک دفعه تصویب کنیم باز آزمایشی . البته چون اشکال قانونی داشت یعنی آئین نامه چنین اجازه ای را به ما نمی داد ماده واحده را نمی توانستیم مشتمل بر این همه مواد تصویب بکنیم . این مشکل را داشتیم این شیوه عمل می کنیم . اگر احیاناً آقایان در بعضی مواد حرفی دارند ما هم می دانیم بالاخره این آئین نامه بی نقص نیست و یک رسیدگی دیگری می شود . در این دوره آئین نامه آن شاء الله کامل می شود . آقایان فقط یادشان باشد تذاکراتشان را به ما بدهند که در اصلاحیه آئین نامه آن شاء الله عمل بکنیم آقای شبستری ماده 34 را بخوانید . محمد مجتهد شبستری ـ حد نصاب برای رأی گیری داریم ؟ رئیس ـ تا شما ماده را بخوانید می رسند . محمد مجتهد شبستری ـ باید با حضور نصاب خوانده بشود . رئیس ـ آقایان تشریف بیاورند ما منتظر ورود آقایان هستیم که کارمان را شروع بکنیم الان 183 نفر در جلسه حضور دارند ماده 34 را قرائت بفرمائید . محمد مجتهد شبستری ـ فصل سوم ـ کمیسیون ها ، کمیسیون اصل 76 و اصل 90 کمیسیون دیوان محاسبات و بودجه مجلس ، بررسی لوایح و طرحها مدت تحویل گزارش به مجلس ، لوایح معوقه . مبحت اول ـ کمیسیون ها مادة 34ـ به منظور بررسی و اصلاح و تکمیل لوایح دولت و طرحهای قانونی که نمایندگان و یا شوراهای عالی استانها بر طبق اصول 74 و 102 قانون اساسی که به مجلس می دهند و به منظور تهیه و تمهید طرحهای لازم و انجام وظایف دیگری که بر طبق قانون اساسی و این آئین نامه بعهده مجلس گذاشته شده است کمیسیون هائی در مجلس تشکیل می گردد . ‌منشی ـ آقای محمد خامنه ای پیشنهادی داشتند . محمد خامنه ای ـ در ماده 34 آمده است که « و انجام وظایف دیگری که بر طبق قانون اساسی و این آئین نامه به عهده مجلس گذاشته شده است » این باعث می شود که وظایفی که به عهده مجلس به موجب قوانینی که الان هست گذاشته شده یا بعد گذاشته بشود دیگر قابل واگذاری به مجلس نباشد یا با این ماده ما قوانینی را ندانسته و مطالعه نکرده نسخ می کنیم . فی المثل طبق قانون مستقلی محاکمه وزراء فعلاً با مجلس است و همچنین رسیدگیهایی که در بعضی موارد بالطبع به مجلس منتقل می شود . ما برای اینکه تضییع حقی از مجلس نشود پیشنهاد بنده این است که بعد از « بر طیق قانون » کلمه «‌اساسی و این آئین نامه » را برداریم . بنابراین خواهد شد « انجام وظایف دیگری که بر طبق قانون به عهده مجلس گذاشته شده است » نه فقط چیزی را کم نمی کند بلکه بطور مطلق تمام حقوقی را که داشته و خواهد داشت و به موجب همین دو قانون هم به او واگذار می شود در بر می گیرد . بنابراین ، این قید یک تضییق ندانسته است و نبودش چیزی است که چیزی را از دست نمی دهیم و به حذف کلمه «‌اساسی و این آئین نامه »‌من پیشنهاد داده ام . رئیس ـ پیشنهاد ایشان مخالف دارد ؟ ‌منشی ـ بلی ، آقای هادی مخالف هستند . دکتر هادی ـ آن جمله ای را که ایشان فرمودند « محاکمه وزراء با مجلس است » آنرا من خوب متوجه نشدم که مقصودشان چیست ولی من در پیشنهادشان صحبت می کنم . ما مشروعیتمان را اصولاً و حدود وظایف و اختیاراتمان را به عنوان قوه مقننه از قانون اساسی می گیریم و چهارچوب کار ما هم در قانون اساسی مشخص شده است ما خودمان نمی توانیم بیائیم یک قانون مستقلی فرضاً وضع بکنیم یک وظیفه ای را به عهده مجلس واگذار بکنیم که آن وظیفه در قانون اساسی نباشد و یا در چهارچوبه ای که قانون اساسی برای قوه مقننه تعیین کرده وظایفی را برای مجلس مشخص کنیم و قانونی را برای قوه مقننه وضع بکنیم که آن موضوع در قانون اساسی نباشد . پس بنابراین کل وظیفه قوه مقننه را قانون اساسی تعیین کرده و آئین نامه ما هم که طرز کار مجلس را معرفی کرده و طرز کار مجلس را می گوید آن آئین نامه هم بعد باید به شورای محترم نگهبان برود ، نظر بدهند اگر جائی از آن باز خلاف وظایف محوله در قانون اساسی نبود انوقت آئین نامه مان قانونی است و ما می توانیم طبق آئین نامه عمل کنیم . بنابراین بطور مطلق گفتن که « بر طبق قانون »‌ این را من خلاف می دانم ،‌خلاف قانون اساسی می دانم و لذا با پیشنهاد ایشان مخالفم . ‌منشی ـ آقای موسوی تبریزی موافق . ابوالفضل موسوی تبریزی ـ ما در قانون اساسی مسائلی داریم که مسکوت عنه است و مسائلی داریم که قانون اساسی بر آن معترض شده است و اگر بخواهیم اختیارات کمیسیون ها را فقط منحصر بکنیم به آن چیزی که قانون اساسی و آئین نامه داخلی در اختیارش گذاشته است ، این در واقع یک حق مسلمی است از مجلس که به دست خودمان می گیریم . برای شما مثال بگوئیم . در قانون اساسی اینکه آیا دادگاهها باید یک مرحله ای یا چند مرحله ای باشد ، از این جهت ساکت است حتی خاطرم هست در اواخر آنهائی که جو درست کرده بودند علیه مجلس خبرگان و می خواستند به تعطیل بکشانند و از این طرف هم ما می خواستیم زودتر خلاص بشویم از شر آن جوی که علیه خبرگان درست کرده بودند اصلی در قانون اساسی امد مطرح شد که دادگاهها آیا یک مرحله ای باشند یا چند مرحله ای ؟ مثلاً تمیز و استیناف و چه وچه . پس اگر ممکن است شما قانونی را در مجلس تصویب بکنید که قانون اساسی از آن ساکت است وقتی که قانون اساسی ساکت هست آن چیزی که عیب دارد مخالف قانون اساسی عیب دارد و مخالف شرع عیب دارد چیزی را ممکن است تصویب بکنید که قانون اساسی از آن ساکت است بناء‌علیهذا مخالف بر قانون اساسی حساب نمی شود . پس این حق مسلم مجلس است که یک قانونی را برای خودش در آنجاهائی که قانون اساسی ساکت است تصویب بکند و هیچوقت مخالف قانون اساسی نمی شود و این حق مسلم را با دست خودمان از دست خودمان نگیریم فلذا لفظ « اساسی »‌حذف بشود بهتر است هم شامل قانون اساسی است و هم به آن قوانینی که بعداً تصویب خواهد شد . رئیس ـ بسیار خوب ، آقای شبستری . محمد مجتهد شبستری ( مخبر کمیسیون ) ـاین تعبیر وظایف دیگری که بر طبق قانون اساسی و این آئین نامه بعهده مجلس گذاشته شده است منظور از طبق قانون اساسی این نیست که چیزهائی که مصرح در قانون اساسی باشد ، منظور این نیست ممکن است خیلی چیزها مصرح نباشد . محمد خامنه ای ـ دقیقاً همین است . چیز دیگری نیست . رئیس ـ خوب ، خودشان توضیح می دهند . محمد مجتهد شبستری ـ اگر منظور از « طبق قانون اساسی »‌این بود یعنی آنطور که در قانون اساسی مطرح است اشکال آقایان وارد بود ولی منظور از بر طبق قانون اساسی این نیست . قانون اساسی چهارچوبهای کلی سه قوه را معین کرده گفته که چهارچوب کلی قوه مجریه چیست ، چهار چوب کلی قوه مقننه چیست و چهارچوب کلی قوه قضائیه چیست و وظایف کلی آنها را معین کرده است هیچ کس از قانون اساسی انتظار این را ندارد که در تفصیلات این مسائل وارد بشود بنابراین در کمیسیون اینجوری مسأله مورد توجه بوده است و اینجوری فهمیده می شود بر طبق قانون اساسی یعنی بر طبق آن کلیاتی که در وظایف و حدود کار قوه مقننه است ، با آن منافات نداشته باشد و خارج از آن چهارچوب نباشد . ما قضیه را اینجور می فهمیم . و ما نمی توانیم خارج از آن چهارچوب و نا هماهنگ با آن چهارچوب هیچ کاری بکنیم یعنی قانون اساسی مشخص کرده که مجلس چه کاره است و چه می تواند بکند و چه نمی تواند بکند . منظور این است که با آن هماهنگ باشد . رئیس ـ خیلی خوب پیشنهاد آقای خامنه ای را به رأی می گذاریم . 189 نفر حاضرند پیشنهاد این است که « اساسی و این آئین نامه » ‌برداشته بشود بر طبق قانون که هم شامل قانون اساسی بشود و همه چیز دیگر . کسانی که با این پیشنهاد آقای خامنه ای موافقند قیام بفرمایند . ( اکثر برخاستند) تصویب شد . حالا اصل ماده را که قرائتشد به رأی می گذاریم 189 نفر در جلسه حضور دارند . کسانی که با ماده 34 موافقند قیام بفرمایند . ( اکثر برخاستند) تصویب شد . ماده 35 را بخوانید . مادة 35 ـ تعداد و وظایف یا عناوین کمیسیون های دائمی که بر حسب وظایف وزارتخانه ها و نهادهای اساسی کشور تشکیل می شود در این آئین نامه تعیین گردیده است . علاوه بر آنها کمیسیون های اصل 76 و اصل 90 قانون اساسی و دیوان محاسبات و بودجه مجلس نیز تشکیل خواهد شد ،‌نمایندگان بر حسب سوابق و اطلاعات و با رعایت اولویت ها به عضویت این کمیسیون ها انتخاب می شوند . هر کمیسیون می تواند با تصویب اکثریت اعضاء خود برای مشاوره از صاحب نظران دعوت کند . رئیس ـ ظاهراً کلمه «‌اساسی »‌در سطر دوم «‌رسمی »‌است و همچنین ‌« نهادهای اساسی »‌یعنی « نهادهای رسمی »‌( یکی از نمایندگان ـ قانونی » رسمی هم ، قانونی است «‌رسمی »‌ بوده است و لیکن « اساسی »‌چاپ شده است . محمد مجتهد شبستری ـ کمیسیون ( 76 ) تفحصات هست که با سؤالات یکی است . رئیس ـ آن یکی از کارهای جدید مجلس است آقایان بعد به آن می رسیم . خوب ماده 35 را به رأی می گذاریم موافقان باماده 35 قیام بفرمایند . ( اکثر برخاستند ) تصویب شد . ماده 36 را مطرح کنید . ماده 36 ـ‌ هیأت رئیسه پس از دریافت گزارش بدوی شعب در باره نامزد های کمیسیون های مجلس …. رئیس ـ آقایان توجه بفرمائید این یک مطلب جدیدی است در تقسیم بعدی کمیسیون های که مشکل گذشته را حل کرده ایم . محمد مجتهد شبستری ـ هیأت رئیسه پس از دریافت گزارش بدوی شعب در باره نامزد های کمیسیون های مجلس این گزارش را تکثیر و در میان نمایندگان توزیع می نماید ( 48 )‌ ساعت پس از توزیع مجدداً شعب تشکیل جلسه می دهند و باتوجه به گزارش منتشر شده و بررسی همه اولویتها دوباره نامزدهای خود را برای هر کمیسیون انتخاب و به هیأت رئیسه گزارش می نمایند . در صورتی که تعداد افراد معرفی شده از طرف شعب برای هر کمیسیون بیش از تعداد لازم باشد مجموع افراد معرفی شده برای هر کمیسیون با دعوت یکی از افراد هیأت رئیسه تشکیل جلسه می دهند تا در مورد افراد مورد نیاز کمیسیون به توافق برسند . در صورتیکه توافق لازم به عمل نیاید . افراد مورد نیاز هر کمیسیون با قرعه تعیین خواهند شد . تبصره ـ‌ افرادی که قرعه به نام آنها اصابت نکند در کمیسیون دوم مورد تقاضای خود در صورتیکه از متقاضیان اولویت درجه اول تکمیل نشده باشد قرار داده خواهند شد . اگر در این مرحله نیز تعداد افراد بیش از تعداد لازم کمیسیون باشد مجدداً میان این گروه قرعه کشی بعمل خواهد آمد در اینمرحله از قرعه کشی دارندگان درجه اول اولویت در این کمیسیون بدون قرعه حق تقدم دارند . افرادی که در این مرحله نیز قرعه به نام آن ها اصابت نکند با تشخیص کمیسیون مشترک هیأت رئیسه و رؤسای شعب به یکی از کمیسیون های مجلس فرستاده خواهند شد . رئیس ـ ماده 36 و تبصره آن را به رأی می گذاریم . موافقان با ماده و تبصره قیام بفرمایند . (‌اکثر برخاستند ) تصویب شد . ماده 37 ـ هیچ یک از اعضای هیأت رئیسه مجلس نمی تواند به عضویت کمیسیون دیوان محاسبات و بودجه و امور مالی مجلس انتخاب شود . رئیس ـ ماده 37 را به رأی می گذاریم . موافقان 37 قیام بفرمایند . (‌اکثر برخاستند ) تصویب شد . ماده 38 ـ هر نماینده به جز رئیس مجلس ملزم است عضویت یکی از کمیسیون های دائمی را برای آن انتخاب و تعیین می شود بپذیرد و در صورت تمایل می تواند در کمیسیون های دیگر مجلس با حق اظهار نظر و بدون حق رأی شرکت کند . تبصره ـ عضویت در کمیسیون آئین نامه و تحقیق مانع از عضویت در کمیسیون دیگر نخواهد بود . رئیس ـ ماده 38 را به رأی می گذاریم موافقان با این ماده و تبصره قیام بفرمایند . (‌اکثر برخاستند ) تصویب شد . ماده 39 ـ پس از انتخاب اعضای هر کمیسیون به ریاست مسن ترین عضو و با حضور حداقل دو سوم اعضا خود منعقد و فوراً یک رئیس و یک نایب رئیس و یک مخبر و دو منشی با رأی مخفی و با ورقه با اکثریت نسبی به مدت یکسال انتخاب می نماید . رئیس ـ ماده 39 را به رأی می گذاریم آقایانی که با ماده 39 موافق هستند قیام بفرمایند . ( اکثر برخاستند ) تصویب شد . ماده 40ـ‌مناط اعتبار برای رسمیت جلسه کمیسیون ها حضور حداقل دو سوم اعضاء می باشد و تصویب تصمیمات کمیسیون با اکثریت مطلق آراء عده حاضر خواهد بود . رئیس ـ ماده 40 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . ( اکثر برخاستند ) تصویب شد . ماده 41ـ هر نماینده در رأس هر ششماه می تواند از طریق هیأت رئیسه تقاضای تغییر کمیسیون را بنماید و این تغییر و انتقال با موافقت اکثریت اعضاء کمیسیون های ذینفع انجام می پذیرد . رئیس ـ ماده 41 را به رأی می گذاریم . موافقان با ماده 41 قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند )تصویب شد . ماده 42ـ هیأت رئیسه مجلس حداقل یک نفر منشی اداری مناسب از کارمندان مجلس در اختیار هر کمیسیون می گذارد تا امور اداری مربوطه را از قبیل ارتباط با هیأت رئیسه و ادارات مجلس و کمیسیون ها و تنظیم و توزیع مراسلات و ضبط مذاکرات و بایگانی اوراق و پرونده ها و سرعت جریان امور دفتری و تهیه صورت جلسات و سایر امور را عهده دارد باشد . رئیس ـ ماده 42 را به رأی می گذاریم . موافقان با این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد. ماده 43 ـ کمیسیون دائمی مجلس شورای اسلامی عبارتند از : 1ـ آموزش ، فرهنگ ، تحقیقات . 2ـ ارشاد و هنر اسلامی و وسایل ارتباط جمعی . 3ـ امور اقتصادی و دارائی . 4ـ اموربرنامه و بودجه . 5ـ امور نفت . 6ـ صنایع و معادن . 7ـ کار و امور اجتماعی و امور اداری و استخدامی . 8ـ مسکن و شهرسازی و راه و ترابری . 9ـ امور قضائی و حقوقی . 10ـ امور دفاعی . 11ـ سیاست خارجی . 12ـ شوراها و امور داخلی کشور. 13ـ امور بهداری و بهزیستی و امداد و تأمین اجتماعی و هلال احمر . 14ـ امور پست و تگراف و نیرو . 15ـ امور بازرگانی و توزیع . 16ـ امور کشاورزی و عمران روستاها . 17ـ امور سازمانهای وابسته با نخست وزیری از قبیل سازمان ورزش ، امور اوقاف ( یکی از آقایان توجه دارند که سازمان تربیت بدنی است . نه سازمان ورزش ) بنابراین سازمان تربیت بدنی و امور اوقاف . رئیس ـ اصلاح می کنیم . 18ـ‌اصل نود . 19ـ دیوان محاسبات و بودجه و امور مالی مجلس . 20ـ کمیسیون های انقلاب از قبیل جهاد و نبیاد مستضعفین و بنیاد شهید . 21ـ اصل 76 قانون اساسی 22ـ کمیسیون تحقیق . 23ـ کمیسیون تدوین آئین نامه مجلس . 24ـ کمیسیون ویژه برای بررسی قوانین شورای انقلاب و قبل از انقلاب . رئیس ـ آقای رجائیان پیشنهاد داشتند . رضوی ـ طبق اصل ( 88 ) اخطار قانونی دارم . رئیس ـ آقای رضوی اخطار قانونی دارند . اجازه بدهید اخطار ایشان را بشنویم . رضوی ـ در این کمیسیونی که اخیراً اضافه کرده اند ( 76 ) مربوط به کمیسیون تفحص مجلس از نهادها و وزارتخانه ها و اینها … است ولی اصل 88 در آئین نامه قبلی هم داشتیم . کمیسیونی داشت به نام کمیسیون سؤالات که این دو را بهم ربط دادند حال آنکه هیچ ربطی ندارد و در بحثی که بعداً راجع به سؤالات می آید می گوید به کمیسیون تحفص ارجاع می شود . حالامعلوم نیست که آن کمیسیون تفحص همان کمیسیون تحقیق است یا کمیسیون 76 است و در این جا اصل 88 اصلاً پایمال شده است و مشخص نیست و آنهم وظایفی دارد که نمی رسد …. رئیس ـ چه حرفی است در مورد کمیسیون . رضوی ـ ( 76 ) با ( 88 )‌دو تا است . 76 مسأله دیگری است 88 قانون اساسی است و اصل دیگری است . چکار به 76 دارد ؟ این با هم تنافی دارد . رئیس ـ خیر ،‌این اعتراض قانون اساسی نیست . آقای دکتر زرگر بفرمائید . دکتر زرگر ـ مسأله پیشنهادی که از کمیسیون آموزش عالی داده شده در ارتباط با مخالفت با ادغام کمیسیون آموزش و پرورش و آموزش عالی است ، علتش را در سه قسمت می توانم بطور خلاصه خدمت خواهران و برادران عرض کنم . اول ـ مسأله خود آموزش و پرورش است که نیاز به یک تحول بنیادی در برنامه ریزی و کارهای آموزشی در سطح پائین تر از تحصیلات عالیه است . دومی ـ لزوم گسترش آموزش در سطح کشور است بر حسب اصل بند (‌3 )‌ از ماده 3 قانون اساسی و هم چنین از اصل 43 که این قسمتهائی را خلاصه خدمت تان عرض میکنم . بند 3 از اصل سوم می گوید آموزش و پرورش‌ و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی ، این جا متوجه می شویم که یک کار بسیار سنگینی به عهده آموزش و پرورش‌ و هم چنین آموزش عالی در پیش داریم که به یاری خدا باید انجام بدهیم . دیگری اصل (‌30 ) است که دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفائی کشور بطور رایگان گسترش دهد . بنابراین وظایف گسترده این دو وزارتخانه است در ارتباط با قانون اساسی و این تحولی که باید انجام بشود و دیگر مسأله انقلاب فرهنگی است که امروزه دانشگاهها تعطیل است و برای بازگشائی و نوگشائی دانشگاهها طرحهای بسیار عظیمی در ستاد انقلاب فرهنگی رسیده است که کمیسیون درست است که از لحاظ بررسی به لوایح کارش کم است ولی کارش رسیدگی به این طرحها یک تحول بنیادی باید انجام بشود ، مشغول است و کارش بسیار سنگین است . ادغام این دو کمیسیون نتیجه اش این خواهد شد که از طرفی (‌12 ) ساعت کار رسمی این دو کمیسیون به شش ساعت تقلیل پیدا می کند و از طرفی مسائلی که در این دو کمیسیون مطرح است درست است که هر مسأله آموزشی است . منتها در دو مقطع مختلف اما یک اختلاف و یک تفاوتهای کلی در برنامه ریزی خواهد داشت. روی این اصل کمیسیون آموزش عالی با ادغام این دو کمیسیون مخالف است . منتها برای هماهنگ کردن همان طوری که سابقاً هم عمل می کردیم کاهگاه این دو کمیسیون با هم جلسات مشترکی داشته اند و خواهند داشت . برای این که با هم کارشان را هماهنگ بکنند. ‌منشی ـ آقای مجید انصاری بفرمائید . مجید انصاری ـ بعضی از نمایندگان محترم حجم کار وزارتخانه مربوطه ای که در آن ارتباط کمیسیونی در مجلس هست با کار کمیسیون یکی می گیرنند در حالی که ارتباطی به هم ندارند . حجم کار وزارت آموزش و پرورش‌فوق العاده زیاد است اما تجربه دو سال گذشته مجلس نشان داده که کمیسیون آموزش و پرورش‌کار چندانی ندارد ، چون آنها یک برنامه خاص اجرائی دارند که حجم کارشان زیاد شده است و خود ایشان اشاره کردند که ما در گذشته هم همین طور عمل می کردیم و نوعاً و غالباً جلسات مشترکی با آموزش و پرورش‌ داشته ایم . رجائیان ـ اشتباه می کنید . زرگر ـ غالباً خیر . مجید انصاری ـ پس من اشتباه شنیده ام . بهر حال تشابه بیش از حد کار این دو کمیسیون به هم و تشابه تخصص هایی که در این دو کمیسیون لازم است ایجاب می کند که با هم کار بکنند و اگر کمیسیون آموزشی ما از نیروهای متخصص بیشتری برخوردار باشد طبعاً طرحها و لوایحی که در این رابطه به کمیسیون ارجاع خواهد شد پرمحتواتر می شود . ما این تجربه را در زمینه صنایع و نفت در یکسال گذشته داشتیم که اول جدا از هم بودند ولی چون بهم خیلی شبیه بودند عملاً ادغام شدند و کیفیت کار خیلی بالا رفت و وقتی جدا بودند هر دو کمیسیون های لنگ و ناقصی بودند و لذا من با این پیشنهاد مخالفم . ‌منشی ـ آقای دهقان موافق هستید ؟ دهقان ـ بلی . ‌منشی ـ بفرمائید . دهقان ـ ادغام کمیسیون آموزش و پرورش و کمیسیون آموزش عالی نه منطقی است و نه درست است . گو اینکه در ستاد انقلاب آموزشی یک مرحله ای را به عنوان مرحله پیش دانشگاهی تدوین کردند که در آن کمیسیونی که امور دانشگاهها را تدوین می کنند . یک توجهی هم به مسائل دبیرستانی و پیش دانشگاهی شده است . اما با گستردگی مسائل آموزش و پرورش و این که یک کمیسیون مخصوصی با آن تعداد یازده نفری به هیچوجه به مسائلش نمی تواند برسد و اشراف کلی ندارد . اما این دلیل بر این نیست که برادرمان هم آقای مجید انصاری فرمودند که کمیسیون آموزش و پرورش کاری نکرده است . طرحهای بسیار جالبی از طرف وزارتخانه به کمیسیون آمده است ، طرحی هم خود کمیسیون دارد که این دو طرح را با یکدیگر تلفیق خواهند کرد و آن شاء الله تقدیم مجلس خواهند نمود و ما هم کمیسیون های مشترکی با فرهنگ و تحقیقات عالی داریم . من جمله یک کمیسیون مشترکی اخیراً داشتیم که برادرمان اعضای کمیسیون تعلیمات عالیه مقدمات طرحی را که در کمیسیون آموزش و پرورش تدوین شده بود اصلاً یک چیز زیادی می دانستند و می گفتند شما باید اعمالتان را انقلابی عمل کنید . مسائل دانشگاه چیز دیگری است . این که کدام کتاب باید در دانشگاه تدریس بشود . این که کدام رشته لازم است این که کدام تشکیلات در دانشگاه غیر ضرور است و باید حذف بشود فرق می کند به این که در روان شناسی کودک ، در ابتدائی باید چه مسائلی مطرح بشود . روش تدریس ریاضیات چگونه باید باشد . اصلاً مقاطع تحصیلی در دبیرستان و در مدارس راهنمائی چگونه باید باشد از آن جا که هر یک از این ها مسائل اختصاصی و ویژه ای به خودشان دارند . آن که عالم را مداری آفرید هر کسی را بهر کاری آفرید . انصاف این است که مسائل دانشگاهی به کمیسیون ویژه تعلیمات عالیه و مسائل ابتدائی و راهنمائی و مسائل دبیرستانی یعنی متوسطه به کمیسیون آموزش و پرورش‌ که هر کدام در حد تخصص و تعهد خودشان کار کنند . و لذا من با پیشنهاد برادرمان آقای دکتر زرگر مبنی بر مخالفت با ادغام این دو کمیسیون موافق هستم . رئیس ـ چون ما عدد را بر کمیسیون ها تقسیم کرده ایم اگر یک کمیسیون اضافه بشود همه این نظام بهم می خورد . آقای شبستری شما حرفی ندارید ؟ محمد مجتهد شبستری ـ من فقط نظری را که در کمیسیون مطرح بود عرض می کنم . در کمیسیون دو مسأله باعث شد که این ادغام به عمل بیاید . یکی وحدت این دو نوع کار هست . البته الان می فرمائید که اینطور نیست و در گذشته اینطور نبوده ، وزارت آموزش و پرورش‌ مسائل خاص خودش را داشته است و دانشگاهها هم مسائل خاص خودشان را داشته اند . در نظام آینده مسأله به این شکل نخواهد بود . برنامه ریزی برای دانشگاهها باید متناسب باشد با برنامه ریزی برای دوره های دبستانی و دبیرستانی و بالعکس . ما در هر حال در نظام جمهوری اسلامی بسوی یک نواختی و وحدت باید پیش برویم . یکی این ملاک بود و ملاک دوم این بود که بنظر رسید واقعاً برای هر کدام از این کمیسیون ها آن تعداد طرح یا لایحه که بتوانیم نیروی افراد موجود در این کمیسیون ها را بطور کامل جذب بکند آن مقدار کار وجود ندارد . به این جهت تصور شد که اگر اینها با هم ادغام بشوند . آقایان و خانم هائی که در آن کمیسیون هستند احساس خواهند کرد که واقعاً حداکثر استفاده از نیروی آنها به عمل می آید و این خلا و جذب نشدن و استفاده کامل نشدن از اوقات از بین خواهد رفت . این دو مسأله موجب شد به این شکل اینها به شکل یک کمیسیون به مجلس عرضه بشوند . رئیس ـ متشکر ، حالا پیشنهاد کمیسیون تحقیقات را به رأی بگذارید . پیشنهاد شما تفکیک این دو کمیسیون است (‌زرگر ـ بلی ) ( 186 نفر حاضرند ) کسانیکه با پیشنهاد تفکیک دو کمیسیون آموزش عالی و کمیسیون فرهنگ و تحقیقات موافق هستند قیام بفرمایند . ( عدة کمی برخاستند ) تصویب نشد . پیشنهاد دیگری نداریم ؟ ‌منشی ـ چرا ، پیشنهاد دیگری است از خانم طالقانی در رابطه با اضافه کمیسیون امور خانواده . رئیس ـ خانم طالقانی بفرمائید . خانم طالقانی ـ پیشنهاد این بود که یک کمیسیون بررسی امور خانواده به این کمیسیون اضافه بشود و به کمیسیون آمدم و آنجا صحبت کردم ولی خوب موافقت نشد . علت موافقت نشدن آن این بود که این یک نهاد رسمی نیست و ما براساس داشتن نهادهای رسمی مثل وزارتخانه ها و ادارات و تشکیلات مملکتی این کمیسیون ها را گفته ایم که باید باشد . من تعجب می کنم از این استدلال آقایان و هنوز هم برایم حل نشده است . چطور نهادی که از همه اصلی تر و رسمی تر است بنام خانواده در این جا نباید وجود داشته باشد کمیسیونی که به وضعش رسیدگی کند که اساس تغییرات و انتصابات و تمام برنامه ها در همین نهاد است و اگر نبود در قانون اساسی (‌اصل دهم ) اصلی برای خانواده مطرح نمی شد . در اصل « دهم » می گوید : از آن جا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است همه قوانین و مقررات و برنامه ریزی های مربوط باید در جهت آسان کردن تشکیل خانواده ،‌پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد ، پس اینقدر اهمیت داشته است که در قانون اساسی آمده است ، نه تنها این اصل بلکه در اصول دیگری هم بطور مستقیم و غیر مستقیم مسائلی در این رابطه مطرح می شده . از آن جائی که نا به حال برای ما و شاید برای بعضی من فکر می کنم اهمیت نداشته این است که در یک سال و نیم یا حدود دو سالی که از مجلس می گذرد کاری آن چنانی برای این خانواده نشده است . اگر هم تا به حال پیشنهادات و طرحهائی داده شده است رد شده است ما خواهش کردیم طرح های ما را هم رد میکنید خودتان حداقل یک مطالب و قوانینی به مجلس بیاورید . هم از دادگاه ها خواستیم و هم از کمیسیون قضائی مجلس خواستیم ولی تا به حال هیچ اقدامی نشده است . این مسأله خانواده اساسی ترین مسأله است و باید به آن توجه کرد . اگر خانواده فاسد بشود . اگر خانواده به حقوق خودش نرسد اگر حقوقش تضییع بشود جامعه نمی تواند سالم باشد و به حقوق خودش برسد چطور می خواهید به این اهمیت ندهید ؟ من فکر میکنم از اهمیت فوق العاده ای برخودار است . در اصل 35 آمده است « برحسب وظایف وزارتخانه ها و نهادهای اساسی کشور » آیا خانواده نهاد اساسی نیست ؟ نباید به آن رسیدگی بشود ؟ نباید به مشکلات و مسائلش و نارسائی هایش در مجلس شورای اسلامی بررسی شود ؟ چطور به این اهمیت نمی دهید ؟ من واقعاً از این جهت متأثرم امیدوارم برادران و خواهران به این مسأله توجه کنند ولو موقت هم که شده یک کمیسیونی برای رسیدگی به این مسأله تشکیل بشود . ‌منشی ـ آقای موسوی تبریزی مخالف . ابوالفضل موسوی تبریزی ـ اینکه خواهرمان خانم طالقانی می فرمایند یکی از امور مهم مسأله خانواده است ما قبول داریم و قانون اساسی هم بر آن عنایت بخصوصی داشته است ولی این معنایش این نیست که هر چیزی را که قانون اساسی بر آن عنایت بخصوصی داشته پس یک کمیسیونی هم برایش در مجلس باید داشته باشیم . مثلاً در اصل دوم هر گونه ستمگری و ستم کشی و سلطه گری و سلطه پذیری هم نفی شده است . یکی از اساسی ترین مسائلی که در جمهوری اسلامی عنوان شده این است «‌نفر هر گونه ستمگری و سلطه گری و سلطه کشی و این حرفها …» پس یک کمیسیونی هم برای آن در مجلس باید ما بگذاریم که آن مسائل هم در آن جا مطرح بشود (‌این نیست ) و این نه به آن معنا است که ما در مسائل خانواده بی اعتنا هستیم مسائل خانواده و اینکه همسر با همسر چه حقوقی به همدیگر دارند . این دقیق در کمیسیون قضائی و حقوقی مجلس که خود خواهرمان خانم طالقانی هم می دانند که یکی از قویترین کمیسیون های مجلس هست آن جا بررسی می کنند و آن شاء الله وضع خانواده اسلامی ، وضع خانواده در جمهوری اسلامی و وضع خانواده در دیدگاه اسلام در آنجا مشخص میشود و دیگر لازم نیست که یک کمیسیون مخصوصی برای چند احکامی که همسر با همسر حقوق همدیگر رابایدرعایت بکنند دارند یک کمیسیون مشخصی برایش ما جعل بکنیم با این کمی نیروئی که ما در اینجا داریم. ‌منشی ـ آقای موحدی ساوجی بفرمائید . موحدی ساوجی ـ مسأله کمیسیون خانواهد شاید آنقدر مسأله خانواده و حقوق خانواده ،‌زن ، شوهر ، فرزند مسأله ازدواج ،‌طلاق مسأله اینکه آیا تعدد زوجات جایز است یا نه ؟ و امثال این مسائل عرض می شود که این ها چیزهائی است که واقعاً حائز اهمیت بوده است . چون که باید مجلس شورای اسلامی بعد از انقلاب همه مسائل مربوط به خانواده را بررسی کند و البته این که یک کمیسیون جداگانه ای ذکر نشده ممکن است که بعضی ها در جواب بگویند که در کمیسیون امور قضائی و حقوقی این آمده است . چون که مسأله خانواده هم از حقوق است و آن هم جزء حقوقی است که بطور اعم چه حقوق خانواده و چه حقوق غیر خانواده در کمیسیون قضائی آمده است ولی من فکر میکنم که مسائل خانوادگی و پیچیدگی هائی که دارد این اهمیت را داشت که یک کمیسیون جداگانه ای برایش تشکیل بشود و من به این جهت موافق هستم . رئیس ـ آقای شبستری بفرمائید ( شبستری ـ چه لزومی دارد ، رأی نمی آورد) اگر شما دفاع نکنید باید یک کس دیگری دفاع کند و نمی شود . هم چیز که ماداریم مال خانواده است و ایشان می گوید برای خانواده کاری نشده است هر کاری که داریم مال خانواده است . مجمد مجتهد شبستری ـ آقای هاشمی اصرار دارند که در هر موردی دفاعی انجام بشود مسأله خانواده همانطوری که گفته شد البته یکی از نهادهای اساسی جامعه است . اما یکی از نهادهای اساسی کشور نیست . این دو مسأله یک مقداری خلط می شود وقتی گفته می شود « کشور » منظور آن نظام سیاسی است و جهات و ابعاد آن نظام سیاسی است که وزارتخانه ها دراین رابطه هستند ،‌نهادهای انقلابی در این رابطه هستند . مجلس بعنوان بخشی از نظام کلی سیاسی مملکت متناسب با هر کدام از وزارتخانه ها ونهادهای سیاسی یک کمیسیونی را ایجاد کرده است خانواده یکی از نهادهای کشور نیست . یکی از نهادهای جامعه است . جامعه و کشور دو مفهوم متفاوت هستند و البته ما در جامعه نهادهای زیادی داریم که بعضی از نهادهااهمیتش کمتر از نهاد خانواده نیست . من به خانم طالقانی هم که قبلاً صحبت بود همین را گفتم . بنابراین نیست که در مجلس کمیسیون هائی وجود داشته باشد برای بررسی نهادهائی که در جامعه وجود دارد . قضیه این نیست . بنابراین است که کمیسیون هائی وجود داشته باشد متناسب و در رابطه با نهادهائی که در کشور و در نظام سیاسی و اقتصادی و اجتماعی کشور وجود دارد . البته به خانواده صد درصد باید رسیدگی بشود منتها آن مرکز و یا آن جمع و گروهی که به مسائل خانواده رسیدگی بکنند ، طرحهای لازم را بدهند یا تغییرات و تشویقات لازم را بدهند ، این جایش مجلس نیست جای آن را باید در یکی از وزارتخانه ها پیدا کرد . باید دید کدام یک از وزارتخانه ها متناسب هست که مطالعات لازم را در مسائل مربوط به خانواده انجام بدهد . شاید آنچه که بنظر بنده می آید این وزارت کار و امور اجتماعی که قبلاً گفته اند «‌ امور اجتماعی »‌انسان وقتی رسیدگی می کند می بیند منظور از امور اجتماعی یک مسأله وسیعی بوده است این امور اجتماعی و تعبیر امور اجتماعی که الان گویا بخشی از بهزیستی شده است جایش آنجا است و امثال آنجور جاها است . آنها باید دفاتر مراکزی را بوجود بیاورند برای بررسی مسائل خانواده و تغییرات . تشویقات ، تکمیلاتی که در این زمینه باید داده بشود و بعد بیاید در کمیسیون مربوطه مجلس که همان کمیسیون کار و امور اجتماعی آن است بررسی بشود . کمیسیون نظرش این بوده است و الا در اهمیت خانواده هیچ شکی نیست . هادی ـ آقای هاشمی پیشنهاد خوبی است . رئیس ـ پیشنهاد را به رأی می گذاریم . خانم اعظم طالقانی پیشنهادشان این بوده که یک کمیسیونی مخصوص خانواده تأسیس بشود . خانم طالقانی ـ بررسی امور خانواده رئیس ـ بلی ، بررسی امور خانواده ، 188 نفر حاضرند ، موافقان با کمیسیون مستقل بررسی امور خانواده قیام بفرمایند . ( عدة کمی برخاستند ) تصویب نشد . البته دفاع آقای موحدی کار را خراب کرده …. لطیف صفری ـ آقای هاشمی پیشنهاد کمیسیون امور عشایری قبلاً پیشنهاد شده است . رئیس ـ اگر باشد که اینجا رسیدگی می کنیم . آقای لطیف صفری شما به کمیسیون تشریف آورده اید ؟ لطیف صفری ـ من به کمیسیون نیامده ام . رئیس ـ ببینید من خودم در آن کمیسیون بوده ام و شاهدم که ما آقایان را دعوت کرده ایم و با حوصله به حرفهای آقایان گوش داده ایم (‌بیات ـ اجازه بدهید من عرض کنم )‌آقای بیات توضیح بدهند . بیات ـ عنایت بفرمائید . این پیشنهاد با امضای چند نفر از برادران نماینده بود که بوسیله جناب آقای موسوی خوئینیها به ما داده شد . ولی این پیشنهاد در مرحله دور دوم یعنی ما اصل آئین نامه را تمام کرده بودیم وبنا داشتیم که یک اصلاحات عبارتی برایش بشود بعد رسیدگی کنید . رئیس ـ اخیراً آمده است ؟ (‌بیات ـ‌ بلی ) این نمی شود . لطیف صفری ـ اگر دیر رسیده بهرحال ، حالا مطرح کنید . رئیس ـ خیر ، ما آن روزهای اول برای شروع کار کمیسیون زمان گذاشتیم باید 48 ساعت قبل از آن می رسید . لطیف صفری ـ آقای هاشمی تاریخش هست ما خیلی وقت است که داده ایم . رئیس ـ مثلاً چه وقت داده اید ؟ لطیف صفری ـ شاید سه ، چهار ماه پیش . رئیس ـ خوب این مربوط به یکسال پیش است . ما پیش از اینکه کار کمیسیون شروع بشود پیشنهاد کردیم و مهلت دادیم و فقط پیشنهاد های آنموقع مطرح می شود . ما هیچ پیشنهاد را بعد از آن تاریخ دیگر نمی پذیرفتیم دیگر نفرمائید . پیشنهاد بعدی را مطرح کنید . لطیف صفری ـ آقای هاشمی هستاد ، نود نفر از نمایندگان این را پیشنهاد کرده اند . رئیس ـ هر کس پیشنهاد کرده باشد فایده ای ندارد چون خلاف قانون است هیچ فایده ای ندارد . لطیف صفری ـ این مربوط می شود به یک جمعیت 6 ، 7 میلیون نفری . رئیس ـ هر چه بشود ما کار خلاف قانون نمیکنیم قرارمان بر این نبود . آقای باغانی بفرمائید . باغانی ـ پیشنهاد بنده در باره تفیکیک کمیسیون راه ترابری و مسکن شهرسازی است . با توجه به اهمیت کمیسیون راه و ترابری و همچنین اساسا اهمیت راه و راه سازی در کشور که از شریانهای حیاتی کشور هست . ایجاب می کند که کمیسیون راه همچنانکه تا حالا فعالانه کار کرده و به وظایفش عمل کرده و لوایحی که آنجا ارجاع شده بدقت بررسی شده و تصویب شده باستثنای لایحه ساطمان حمل و نقل جاده ای کشور که اینجا مسکوت ماند . بقیه وظایف و کارهایش را کمیسیون بخوبی انجام داده و از آن طرف کمیسیون مسکن و شهرسازی بخاطر حاد بودن مشکل مسکن خود آن کمیسیون هم کار فراوان دارد . نمی دانم آن اراضی شهری مورد بحث و مطرح بوده و حل مشکل مسکن الان در اولویت قرار دارد . اگر بنا باشد دو کمیسیون در هم ادغام بشوند و عده اعضاء کمیسیون مثلاً یکی هفت نفر الان عضو دارد ، یکی مثلاً نه نفر ، تعداد اعضای کمیسیون وقتی بالا رفت لوایح آنجا معطل می شود . اگر 10 یا 15 نفر بخواهند صحبت کنند یا بررسی کنند . باعث کندی کار کمیسیون می شود و با توجه به اینکه وقتی ادغام شد لوایحی که از وزارت مسکن و شهرسازی به آنجا می آید با لوایحی که از وزارت راه و ترابری به آنجا می آید ، تراکم پیدا میکند عده اعضای کمیسیون هم که بالا هست باعث کندی کار می شود ایجاب می کند که این دو کمیسیون جدا باشند و کمیسیون راه یکی از کمیسیون های اصلی مجلس است . ترکیب کمیسیون هم تا حالا خوب بوده است و سه مهندس و سه روحانی در این کمیسیون هستند البته یک خان هم آنجا هست ( آقای اعظمی ) من تقاضا می کنم دقت بکنید . برادرها همیشه تذکر به وزیر راه می دهند و راه می خواهند آنوقت حالا کم لطفی به کمیسیون راه بکنند که یکی از کمیسیون های اصلی و اصیل مجلس هست . من بخاطر این جهات تقاضا می کنم که این دو کمیسیون هم تفکیک و جدا بشوند تابتوانند به وظایفی که دارند عمل بکنند . تقاضا دارم موافقت بکنید و رأی بدهید و حق این کمیسیون را تضییع نکنید . ‌منشی ـ آقای آقای موحدی ساوجی مخالف . موحدی ساوجی ـ از اول شروع مجلس شورای اسلامی ،‌کمیسیون ها را در آغاز خیلی بیشتر امور و مسائل و موضوعات را باز کردند و کمیسیون ها را زیاد کردند واین زیاد بودند و تعدد کمیسیون ها چیزی را حل نمیکند کند . فرض کنید در یک کمیسیونی هفت نفر تمام آن را تشکیل می دهد و شما می گوئید از این هفت نفر دو سوم جمع بشود رسمیت پیدا می کند . بنده در یک کمیسیون هفت نفری پیشنهادی داشتم ، رفته بودم حضور بهم رسانیدم و دیدم در آنجا مثلاً دنبال این می گشتند که چه کسی رئیس و چه کسی نائب رئیس بشود و دو نایب رئیس و یک رئیس می خواهد و در اینجا نوشته ایم که دو منشی هم لازم دارد ،‌یک مخبر می خواهد . اصلاً دیگر در این کمیسیون کسی نمی ماند و مسئولیت را هر کس به دیگری حواله می کرد . اگر چنانچه دو کمیسیون ،‌یک کمیسیون بشود 16 نفر بجای دو کمیسیون یکی هفت نفر ، یکی 9 نفر هر دو یکی بشود و یک کمیسیون 16 مفری باشد این خیلی بهتر است . برای اینکه تخصص ها هم در یک کمیسیون جمع می شود و مسائل بهتر بررسی و پخته می شود اگر چنانچه این شیوه ای که این برادر ما مطرح می کند و دلیل می آورد ما نگفتیم که کمیسیون راه خوب کار نکرده یا کمیسیون مسکن خوب کار نکرده که حالا اگر مثلاً با هم شدند فرض کنید که این یک اهانت و جسارتی به دو کمیسیون میشود .که با هم یکی بشود . خیر ، این سیاستی است که کلاً در تدوین این آئین نامه بنظر رسیده که اگر کمیسیون ها در هم فشرده بشود و موضوعات متناسب با هم باصطلاح در یک جا جمع بشود ، بهتر است . مثل اینکه شوراها را به امور داخلی داده اند و همینطور راه و ترابری را به مسکن و الان معمولاً مهندسینی که مهندس راه هستند ، مهندس ساختمان هم هستند . بنابراین ، این دو کمیسیون خیلی با هم تناسب دارند که یکی بشود . ‌منشی ـ آقای موسوی تبریزی بفرمائید . ابوالفضل موسوی تبریزی ـ برادران و خواهران توجه بکنند که مسأله راه و ترابری فقط منحصر به راه کشیدن به یک ده و آبادی و اینها نیست ، مسأله هواپیمائی کشوری زیر نظر راه و ترابری است ، راه آهن دولتی ایران زیر نظر راه و ترابری است ، راهسازی راههای مملکت ، زیر نظر راه و ترابری است ، نقل و انتقالات ، حمل از بنادر و گمرکات بعهدة وزارت راه و ترابری است . از داخل و خارج حمل و انتقال یعنی ترانزیتی و غیر ترانزیتی تمام اینها بعهدة وزارت راه و ترابری است . وانگهی مسأله مسکن هم که شما می بینید الحمدالله با همه اینکه وزیر مسکن ما واقعاً کار می کند و صددرصد هم کار می کند . 20 درصد مسأله مسکن را در ایران نتوانسته حل بکند ، با این وضعیت ، با این کارهای مشکل مسکن و وزارت راه و ترابری که واقعاً یک عالم کار هست، در این دو وزارتخانه این را بیائیم یک کمیسیون برایش قرار بدهیم ، این مسأله واقعاً می نمایاند براینکه لوایح دولت یا طرحهای که نمایندگان محترم می دهند ، به تأخیر بیفتد . وانگهی مسأله تعداد مطرح نیست . تعداد اعضاء کمیسیون هفت نفره یا ده نفره ، پانزده نفر آن نیست ، مسأله این است یک عده آنهائی که اولویت دارند ، آنهائی که باصطلاح مهارت در کار دارند در یک کمیسیون وزارت راه و لو هفت نفر باشند بنشینند نظر بدهند بعد نهایتاً می آید مجلس نظر می دهد ، مجلس شورای اسلامی نظر می دهند پس آن مطرح نیست ، مطرح حجم کار هست و شما ی دانید و این دیگر احتیاج به دلیل ندارد . حجم وزارت راه و ترابری زیاد است . الان گمرکات ما ، آن روز که من به جلفا رفته بودم آنقدر بار آنجا متراکم شده بود که وزارت راه باید جوابگوی حمل و نقل آنها باشد . تنها مسأله جلفا و مسأله بندر امام و این حرفها نیست . آن بارهائی که از خارج می آید ، مستقیم یا غیر مستقیم ، اینها را کند . فرض کنید در یک کمیسیونی هفت نفر تمام آن را تشکیل می دهد و شما می گوئید از این هفت نفر دو سوم جمع بشود رسمیت پیدا می کند . بنده در یک کمیسیون هفت نفری پیشنهادی داشتم ، رفته بودم حضور بهم رسانیدم و دیدم در آنجا مثلاً دنبال این می گشتند که چه کسی رئیس و چه کسی نائب رئیس بشود و دو نایب رئیس و یک رئیس می خواهد و در اینجا نوشته ایم که دو منشی هم لازم دارد ،‌یک مخبر می خواهد . اصلاً دیگر در این کمیسیون کسی نمی ماند و مسئولیت را هر کس به دیگری حواله می کرد . اگر چنانچه دو کمیسیون ،‌یک کمیسیون بشود 16 نفر بجای دو کمیسیون یکی هفت نفر ، یکی 9 نفر هر دو یکی بشود و یک کمیسیون 16 مفری باشد این خیلی بهتر است . برای اینکه تخصص ها هم در یک کمیسیون جمع می شود و مسائل بهتر بررسی و پخته می شود اگر چنانچه این شیوه ای که این برادر ما مطرح می کند و دلیل می آورد ما نگفتیم که کمیسیون راه خوب کار نکرده یا کمیسیون مسکن خوب کار نکرده که حالا اگر مثلاً با هم شدند فرض کنید که این یک اهانت و جسارتی به دو کمیسیون میشود .که با هم یکی بشود . خیر ، این سیاستی است که کلاً در تدوین این آئین نامه بنظر رسیده که اگر کمیسیون ها در هم فشرده بشود و موضوعات متناسب با هم باصطلاح در یک جا جمع بشود ، بهتر است . مثل اینکه شوراها را به امور داخلی داده اند و همینطور راه و ترابری را به مسکن و الان معمولاً مهندسینی که مهندس راه هستند ، مهندس ساختمان هم هستند . بنابراین ، این دو کمیسیون خیلی با هم تناسب دارند که یکی بشود . ‌منشی ـ آقای موسوی تبریزی بفرمائید . ابوالفضل موسوی تبریزی ـ برادران و خواهران توجه بکنند که مسأله راه و ترابری فقط منحصر به راه کشیدن به یک ده و آبادی و اینها نیست ، مسأله هواپیمائی کشوری زیر نظر راه و ترابری است ، راه آهن دولتی ایران زیر نظر راه و ترابری است ، راهسازی راههای مملکت ، زیر نظر راه و ترابری است ، نقل و انتقالات ، حمل از بنادر و گمرکات بعهدة وزارت راه و ترابری است . از داخل و خارج حمل و انتقال یعنی ترانزیتی و غیر ترانزیتی تمام اینها بعهدة وزارت راه و ترابری است . وانگهی مسأله مسکن هم که شما می بینید الحمدالله با همه اینکه وزیر مسکن ما واقعاً کار می کند و صددرصد هم کار می کند . 20 درصد مسأله مسکن را در ایران نتوانسته حل بکند ، با این وضعیت ، با این کارهای مشکل مسکن و وزارت راه و ترابری که واقعاً یک عالم کار هست، در این دو وزارتخانه این را بیائیم یک کمیسیون برایش قرار بدهیم ، این مسأله واقعاً می نمایاند براینکه لوایح دولت یا طرحهای که نمایندگان محترم می دهند ، به تأخیر بیفتد . وانگهی مسأله تعداد مطرح نیست . تعداد اعضاء کمیسیون هفت نفره یا ده نفره ، پانزده نفر آن نیست ، مسأله این است یک عده آنهائی که اولویت دارند ، آنهائی که باصطلاح مهارت در کار دارند در یک کمیسیون وزارت راه و لو هفت نفر باشند بنشینند نظر بدهند بعد نهایتاً می آید مجلس نظر می دهد ، مجلس شورای اسلامی نظر می دهند پس آن مطرح نیست ، مطرح حجم کار هست و شما ی دانید و این دیگر احتیاج به دلیل ندارد . حجم وزارت راه و ترابری زیاد است . الان گمرکات ما ، آن روز که من به جلفا رفته بودم آنقدر بار آنجا متراکم شده بود که وزارت راه باید جوابگوی حمل و نقل آنها باشد . تنها مسأله جلفا و مسأله بندر امام و این حرفها نیست . آن بارهائی که از خارج می آید ، مستقیم یا غیر مستقیم ، اینها را کمیسیون باید دنبال این مسأله باشد که قوانین کار زمان طاغوت همه اش باید تجدید نظر بشود . اگر وزارت کار در ارتباط با مشکلات روزمره خود به این کار نمی رسد ، خود اعضای کمیسیون باید دنبال این کار باشند . مسأله ای که برادرمان آقای دکتر زرگر فرمودند متأسفانه توجهی نشد هر قدر تعداد کمیسیون ها کمتر باشد کار کمتر انجام خواهد گرفت . الان این ماده 43 و 44 با هم مغایرت دارند . یعنی شما آن تعاد را که در آنجا تصویب کردید ( 7 تا 11 نفر ) در این کمیسیون ها بخواهید قرار بدهید یک تعدادی از نماینده ها کمیسیون نخواهند داشت برای اینکه 27 کمیسیون الان 22 کمیسیون شده است و باتوجه به اینکه یعضی از نماینده ها در بعضی از کمیسیون ها که اطلاعی ندارند و علاقه ای ندارند و نمی خواهند شرکت کنند این مسأله سبب می شود که بعضی از نمایندگان بیرون بمانند . با توجه به این دو سال تجربه ای که یک عده ای در کمیسیون کار و یک عده ای در کمیسیون استخدام کسب کرده اند این لازم هست که از هم جدا بشود . رئیس ـ بسیار خوب ، مخالف و موافق صحبت کنند . ‌منشی ـ آقای زواره ای مخالف . زواره ای ـ بعضی از برادرها که اینجا پیشنهاد افزده شدن کمیسیون ها را دارند ، تصورشان این است ، از گفته هایشان بر می آید که کارهای اجرائی را با قانون می شود انجام داد . مثلاً معضلات اداری که فقط قانون است که انجام می دهد ،‌نه آن اجرا با قانونگذاری دو مسأله جدا است . راجع به کمیسیون استخدام که آقای رجائیان فرمودند دو ، سه برابر شاید پنج برابر آنچه که لازم بود بعد از انقلاب قانون امور اداری و استخدامی (‌قانون استخدام )‌تغییر بکند وقت مجلس گرفته شد به مواد ماده های واحده و وقت کمیسیون هم به تبع آن با ماده واحده گذرانده شد ، نه یک قانون اساسی و درست . اگر یک بار هم قانون استخدام و مسائلش حل بشود فکر نمی کنم آنوقت بعدش آن کار زیادی داشته باشد . اگر یک بار مسائل کارگری در مجلس مطرح بشود و دقیقاً بررسی بشود دیگر هر روز مرتب ماده واحده آورد و وصله پنبه کرد . آنچه در کمیسیون ها باید از طرف مجلس مورد توجه باشد اطلاعات افراد و تخصص افراد هست در آن کمیسیون هائی که وارد می شوند این مسأله خیلی مهم است که اطلاعاتی در زمینه مسائل استخدامی ، در زمینه مسائل کارگری داشته باشند و در آن کمیسیون قرار بگیرند یا فرض در کمیسیون راه و ترابری یا مسکن و شهرسازی افرادی باشند که در این زمینه اطلاعات داشته باشند و الا بارهائی که در گمرکات مانده ما اینجا دائماً قانون بگذرانیم و سی کمیسیون درست کنیم ،‌نمی شود بار قانون کرد و آن بار را مثلاً تیرآهن را در مرکز آورد . آن مسأله اجرائی است و به این دلیل بنده با پیشنهاد ایشان مخالفم و فکر نمی کنم و فکر نمی کنم کار و امور استخدامی آنقدر مسأله قانونگذاری داشته باشد که نیاز به دو کمیسیون داشته باشد . رئیس ـ موافق صحبت کند . ‌منشی ـ آقای کمالی موافق . کمالی ـ در هر سیستمی و در هر حاکمیتی برای هر کاری و در رابطه با هر کاری که برای آن ارزش قائل هستند برای آن کار نیرو می گذارند . و نیرو مصرف می کنند ما می بایست ببینیم آیا برای نیروی انسانی در رابطه با اقتصاد کشور می خواهیم سرمایه گذاری کنیم ، بنابراین ترکیب کمیسیون کار با کمیسیون امور اداری و کمیسیون باید دنبال این مسأله باشد که قوانین کار زمان طاغوت همه اش باید تجدید نظر بشود . اگر وزارت کار در ارتباط با مشکلات روزمره خود به این کار نمی رسد ، خود اعضای کمیسیون باید دنبال این کار باشند . مسأله ای که برادرمان آقای دکتر زرگر فرمودند متأسفانه توجهی نشد هر قدر تعداد کمیسیون ها کمتر باشد کار کمتر انجام خواهد گرفت . الان این ماده 43 و 44 با هم مغایرت دارند . یعنی شما آن تعاد را که در آنجا تصویب کردید ( 7 تا 11 نفر ) در این کمیسیون ها بخواهید قرار بدهید یک تعدادی از نماینده ها کمیسیون نخواهند داشت برای اینکه 27 کمیسیون الان 22 کمیسیون شده است و باتوجه به اینکه یعضی از نماینده ها در بعضی از کمیسیون ها که اطلاعی ندارند و علاقه ای ندارند و نمی خواهند شرکت کنند این مسأله سبب می شود که بعضی از نمایندگان بیرون بمانند . با توجه به این دو سال تجربه ای که یک عده ای در کمیسیون کار و یک عده ای در کمیسیون استخدام کسب کرده اند این لازم هست که از هم جدا بشود . رئیس ـ بسیار خوب ، مخالف و موافق صحبت کنند . ‌منشی ـ آقای زواره ای مخالف . زواره ای ـ بعضی از برادرها که اینجا پیشنهاد افزده شدن کمیسیون ها را دارند ، تصورشان این است ، از گفته هایشان بر می آید که کارهای اجرائی را با قانون می شود انجام داد . مثلاً معضلات اداری که فقط قانون است که انجام می دهد ،‌نه آن اجرا با قانونگذاری دو مسأله جدا است . راجع به کمیسیون استخدام که آقای رجائیان فرمودند دو ، سه برابر شاید پنج برابر آنچه که لازم بود بعد از انقلاب قانون امور اداری و استخدامی (‌قانون استخدام )‌تغییر بکند وقت مجلس گرفته شد به مواد ماده های واحده و وقت کمیسیون هم به تبع آن با ماده واحده گذرانده شد ، نه یک قانون اساسی و درست . اگر یک بار هم قانون استخدام و مسائلش حل بشود فکر نمی کنم آنوقت بعدش آن کار زیادی داشته باشد . اگر یک بار مسائل کارگری در مجلس مطرح بشود و دقیقاً بررسی بشود دیگر هر روز مرتب ماده واحده آورد و وصله پنبه کرد . آنچه در کمیسیون ها باید از طرف مجلس مورد توجه باشد اطلاعات افراد و تخصص افراد هست در آن کمیسیون هائی که وارد می شوند این مسأله خیلی مهم است که اطلاعاتی در زمینه مسائل استخدامی ، در زمینه مسائل کارگری داشته باشند و در آن کمیسیون قرار بگیرند یا فرض در کمیسیون راه و ترابری یا مسکن و شهرسازی افرادی باشند که در این زمینه اطلاعات داشته باشند و الا بارهائی که در گمرکات مانده ما اینجا دائماً قانون بگذرانیم و سی کمیسیون درست کنیم ،‌نمی شود بار قانون کرد و آن بار را مثلاً تیرآهن را در مرکز آورد . آن مسأله اجرائی است و به این دلیل بنده با پیشنهاد ایشان مخالفم و فکر نمی کنم و فکر نمی کنم کار و امور استخدامی آنقدر مسأله قانونگذاری داشته باشد که نیاز به دو کمیسیون داشته باشد . رئیس ـ موافق صحبت کند . ‌منشی ـ آقای کمالی موافق . کمالی ـ در هر سیستمی و در هر حاکمیتی برای هر کاری و در رابطه با هر کاری که برای آن ارزش قائل هستند برای آن کار نیرو می گذارند . و نیرو مصرف می کنند ما می بایست ببینیم آیا برای نیروی انسانی در رابطه با اقتصاد کشور می خواهیم سرمایه گذاری کنیم ، بنابراین ترکیب کمیسیون کار با کمیسیون امور اداری و این را در نظر بگیریم که چه مقدار از طرف وزارتخانه مربوطه یا از طرف نمایندگان کار ارجاع می شود . اگر این را در نظر بگیریم کار بسیار کم ارجاع می شود و واقعاً در خور اینکه یک کمیسیون جداگانه ای باشد نیست (کار و امور اجتماعی ) و اینکه آقای رجائیان می فرمایند که کمیسیون امور اداری واستخدامی خودش کارش خیلی زیاد است ، این درست ایت و بنده هم از نزدیک شاهد بودم کارش خیلی زیاد است ،اما آن کاری که از ناحیه کار و امور اجتماعی خواهد آمد آنقدر کم است بنا به تجریه این دوسال که هیچ برای را اضافه نخواهد کرد . این یک مسأله است . ما دیدیم در عرض آن یک سالی که مشترک بود این دو کمیسیون بیشتر از دو سه لایحه آن هم چیزهای دو سه سطری در مورد کار و امور اجتماعی نیامد . اما آن مسأله ای که برادرمان آقای کمالی می فرمایند یک مسأله دیگر است . ایشان معتقد هستند یک کمیسیونی در مجلس باید قانون وضع بکند . تدبیری اتخاذ بکند برای حل مشکلاتی که در قوانین کار هست و تنظیم رابطه کار و کارگر و کارفرما و اصلاً می خواهیم کارفرمائی باشد ، کارگری باشد یا نظام دیگری خواهد بود؟ یعنی نوشتن یک قانون کار بنیادی این به خود آقایان هم عرض شده . اینها یک مسائل مبادی دارد تا آن مبادی حل نشود چنین قانونهائی قابل طرح شدن نیست . آن مبادی در رابطه با مالکیت صنعتی و کشاورزی و مسائل مربوط به آن چیزها است که فعلاً شورای اقتصاد دارد آنها را تعقیب میکند . شورای اقتصاد می گوید که تا اردیبهشت ماه تا خرداد ماه این مسائل را مشخص خواهد کرد و زیربناها و مبادی اصلی و چهارچوب های کلی را به مجلس خواهد داد . بسیار خوب ، اگر این چهارچوب های کلی به مجلس داده شد و مجلس تصویب کرد و اینها مشخص شد ، در رابطه با آنها می شود قانون کار نوست . حالا تا آنها بیاید و تصویب بشود ممکن است یک شش ماهی هم طول بکشد . در این 6 ماه این کمیسیون کار و امور اجتماعی چکار بکند ؟ این صحبتی است که با خود این برادران هم شده . در اهمیت مسأله هیچ تردیدی نیست ولی تا آن مبادی مشخص نشود یک چنین چیزی را نمی شود به آن رسید هر وقت اینها مشخص شد و جمعی خواستند در مجلس این کار را بکنند آنوقت می شود یک چیزی به نام کمیسیون کار و امور اجتماعی مطرح بشود . الان زمینه کار ندارد. کمیسیون بر این اساس اینها را ادغام کرده است . رئیس ـ متشکر ، پیشنهاد آقای رجائیان را که البته مال کمیسیون بود به رأی می گذاریم توجه بفرمائید داریم رأی می گیریم ، 192 نفر حاضرند . موافقان با تفکیک کمیسیون کار و امور اجتماعی از کمیسیون امور اداری و استخدامی قیام بفرمایند . ( عدة کمی برخاستند ) تصویب نشد . حالا ماده 43 را برای رأی گیری بخوانید . اما عده ای از آقایان پیشنهاد حذف داده اند . مثلاً گفته اند کمیسیون اصل 76 ، اولاً که ما پیشنهاد جدید واقعاً نمی پذیریم . ببینید شما گفته آید چون مطلب جدید است پیشنهاد نپذیرید . ما اگر این کار را بخواهیم بکنیم در تمام مواد این هست چون این کمیسیون آئین نامه یک سال که کار کرده اکثر مواد را عوض کرده و این خیلی وقت مجلس را میگیرد ، ملاحظه فرمودید ما الان یک ساعت است داریم روی این ماده کار می کنیم به این شکل اگر بخواهیم پیش برویم هیچوقت به پایان آئین نامه نمی رسیم . این آئین نامه یک اصلاح دیگری خواهد خورد و از طرفی کمیسیون اصل 76 که ما گذاشته ایم بسیار کار گشا است . نمایندگان حق تفحص شخصی ندارند ولی از طریق این کمیسیون از این ببعد مجلس کاملا می تواند هر نماینده ای در همه امور کشور می تواند تفحص کند . یکی از نمایندگان ـ سلب اختیار می کند از …( رئیس ـ خیر ) رجائیان ـ آقای هاشمی اصل 88 با سؤالات ربطی به هم ندارد . رئیس ـ آن را هم آورده ایم ، آن اشتباه شده که نیامده اصل 76 و 88 . رجائیان ـ‌اصلاً ربطی به هم ندارند . رئیس ـ چرا حالا می رسید به مواد و می بینید . شما آن مواد 150 به بعد را بخوانید ببینید چه جور مربوط شده است . آقای شبستری یک بار بخوانید . لطیف صفری ـ پیشنهاد ما . پیشنهاد جدیدی نبود . رئیس ـ چرا پیشنهاد کمیسیون عشایر جدید بود . محمد مجتهد شبستری ـ یک اصلاح عبارتی است من تذکر بدهم ، اینجاکه در 20 گفته می شود . کمیسیون های نهادهای انقلاب ، از قبیل جهاد و بنیاد ، این « از قبیل » کمیسیون را شامل سپاه هم می کند در حالیکه سپاه جزو امور دفاعی است ( رئیس ـ سپاه جزء امور دفاعی است ) اصلاح عبارتی است که یک پرانتز جلو امور دفاعی باز کنیم و در آن بنویسیم « شامل سپاه » رئیس ـ این بوده ولی چاپ نشده است »‌ شامل امور سپاه است »‌ بخوانید . محمد شبستری ـ در بنده 10 اضافه بشود « شامل امور سپاه »‌ . رئیس ـ البته این خوانده شده است و دیگر نمی خواهد یک بار دیگر این صفحه را بخوانید . ما ماده 43 را با همان شکلی که آقایان دیدند هیچ اصلاحی در آنتصویب نشد همان را که خواندیم به رأی می گذاریم کسانیکه موافق با ماده 43 هستند قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 44 قرائت شود . مادة 44 ـ تعداد اعضای کمیسیون ها حداقل 7 نفر و حداکثر 11 نفر با تشخیص جلسه مشترک هیأت رئیسه و رؤسای شعب خواهد بود . تعداد اعضای کمیسیون های اصل 90 و اصل 76 از این قاعده مستثنی بوده و حداکثر 21 نفر می باشند . رئیس ـ این 21 نفر 31 نفر است . محمد شبستری ـ بله . موحدی ساوجی ـ کمیسیون تحقیق هم همینطور باشد . رئیس ـ کمیسیون تحقیق خودش 20 نفر است . و قبلاً تعیین شده است . بیات ـ کمیسیون اصل 90 هم 31 نفر تعیین شده است . رجائیان ـ‌ کمیسیون تحقیق و آئین نامه جزو اینها نیست . رئیس ـ آنهارا قبلاً گفته ایم و کیفیت انتخاب آنها را هم گفته ایم . و اصلاً جزو اینها نیست ایم 21 نفر 31 نفر است . کمیسیون اصل نود را 31 نفر تصویب کرده بودیم اینجانوشته شده اما کمیسیون 76 همان 21 نفر است . (‌آقای محمدی ـ حداکثر 31 نفر و 21 نفر .)‌ آقای شبستری همین حداکثر 31 نفر صحیح است (‌شبستری ـ یکبار دیگر بخوانم که روشن بشود. ) ماده 44 بله تعداد اعضاء کمیسیون ها حداقل 7 نفر و حداکثر 11 نفر با تشخیص جلسه مشترک هیأت رئیسه و رؤسای شعب خواهد بود . تعداد اعضای کمیسیون های اصل 90 و اصل 76 و 88 از این قاعده مستثنی بوده و حداکثر 31 نفر می باشند . رئیس ـ موافقان ماده 44 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . محمد خامنه ای ـ یک اصلاح عبارتی هم داشت . رئیس ـ اصلاح عبارتی نبود . غلط چاپی بوده است . آقا رحیمی ـ کمیسیون اصل 88 هم هست . رئیس ـ کمیسیون اصل 76 و 88 هر دو باهم است . سؤالات و تفحص هر دو در هم ادغام شده است . خامنه ای ـ کمیسیون اصل 90 اعضایش 31 نفر است . رئیس ـ هر دو حداکثر 31 نفر می توانند باشند . ماده بعدی را قرائت بفرمائید . کمیسیون اصل 90 کمیسیون دیوان محاسبات و بودجه . ماده 45ـ براساس اصل 90 قانون اساسی کمیسیونی بنام کمیسیون اصل 90 برای رسیدگی به شکایات از طرز کار مجلس با قوهمجریه و یا قوة قضائیه و برای تحقق بخشیدن به اهداف مذکور در اصل 90 تشکیل می گردد . این کمیسیون می تواند با قوای سه گانه جمهوری اسلامی و تمام وزارتخانه ها و ادارات و سازمانهای وابسته به آ‌نها و نهادهای انقلابی ومؤسساتی که به نحوی از انحاء به یکی از قوای فوق الذکر مربوط می باشند مستقیماً مکاتبه یا به آنها مراجعه نمایند و برای رسیدگی به شکایاتی که از طرف مسئولین مربوطه بدون جواب مانده یا جواب قانع کننده به آنها داده نشده و رفع مشکلات توضیح بخواهد و آنها مکلفند در اسرع وقت جواب کافی بدهند . رئیس ـ ( 191 نفر در جلسه حاضرند ) ماده 45 را به رأی می گذاریم . موافقان با ماده 45 قیام بفرمایند . (اکثریت برخاستند ) تصویب شد . رئیس ـ ماده 46 را بخوانید . محمد خامنه ای ـ آقای هاشمی یک پیشنهاد داشتم . رئیس ـ دیگر تصویب شده است . طلبتان برای دفعه بعد . محمد خامنه ای ـ اگر نظرتان باشد در کمیسیون آئین نامه ما قرار گذاشتیم که پیشنهاداتی را که از طرف من و همچنین مرحوم آیت و آقای فؤاد کریمی در باره شرح وظایف برخی از کمیسیون ها در همین فصل ارائه شده بود پس از تکمیل در اخر کار کمیسیون آئین نامه تدوین و تصویب نموده و در همین جا قرار دهیم بنابراین چون پیشنهاد ما موردعمل کمیسیون قرار نگرفته باید اینجا آن را مطرح و بررسی کنیم رئیس ـ درست است . ما هم بعد از چیز بحث کردیم و تصمیم هم گرفتیم . محمد خامنه ای ـ‌ بنابراین من پیشنهادی دارم که.. رئیس ـ خیر ، شما نبودید ما بحث کردیم . تصمیم گرفتیم که از کمیسیون خواسته بشود که آنها که شرح وظایف اختصاصی دارند خودشان تهیه کنند و برای تصویب به مجلس بدهند . اخیراً چنین تصمیمی گرفتیم . آقای شبستری قرائت بفرمائید . ماده 46ـ وظیفه کمیسیون دیوان محاسبات و بودجه و امور مالی مجلس علاوه بر بررسی امور مربوط به دیوان محاسبات عبارت است از : 1ـ‌ تحقیق و تسویه کلیه محاسبات و رسیدگی به بودجه سالانه و مخارج اعتبارات اضافی مجلس که از طرف مجلس ارجاع می گردد ، و تقدیم گزارش آن برای تصویب مجلس شورای اسلامی . 2ـ رسیدگی و مداقه در لایحه تفریغ بودجه مجلس که باید حتماً پس از تطبیق بودجه یا اسناد خرج گزارش آنرا تا 4 ماه پس از خاتمه دوره عمل سال مالی به مجلس شورای اسلامی تقدیم نماید . 3ـ نظارت و مراقبت در اجرای مقررات بودجه مصوب مجلس . 4ـ بازرسی و رسیدگی دقیق و نظارت در مورد کلیه اموال و اشیاء منقول وغیرمنقول در مجلس شورای اسلامی از هر نوع و هر قبیل . 5ـ تسلیم گزارش های 6 ماهه راجع به امور محاسباتی و وضع اموال و اشیاء منقول و غیر منقول مجلس شورای اسلامی به هیأت رئیسه . 6ـ تقدیم گزارش جامع سالانه به مجلس شورای اسلامی راجع به انجام وظایف محوله . 7ـ رسیدگی به امور مرخصی و جریمه های نمایندگان مجلس به ترتیبی که در فصل مربوط به مرخصی و غیبت بدون عذر موجه مندرج است . 8ـ‌رسیدگی به حساب صندوق جرائم . رئیس ـ بسیار خوب ، ماده 46 به رأی گذاشته می شود ( یکصدونود نفر در جلسه حاضرند )‌موافقان با ماده 46 قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 47 را قرائت بفرمائید . مادة 47 ـ کمیسیون های مجلس منحصر و محدود به آنچه که در این آئین نامه آمده است نخواهد بود . بلکه در هر مورد اعم از امور داخلی مجلس و یا وظایف تقنینیه مجلس کمیسیون های دیگری ضرورت داشته باشد باتصویب مجلس تشکیل خواهد شد . رئیس ـ این هم مثلاً برای کمیسیون عشایر و چیزهای دیگری از این قبیل راه باز است ، هر کس پیشنهاد داشته باشد برای بعد می دهد . موافقان باماده 47 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 48 قرائت شود . مادة 48ـ در مواردیکه مجلس ضروری تشخیص دهد طبق اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی اختیار وضع بعضی از قوانین را به کمیسیون های خود تفویض می نماید . رئیس ـ البته شرح و کیفیت آنرا جای دیگری آورده ایم که بعد به آن می رسیم چون فعلاً در اصل کمیسیون آمده است . مادة 48 را به رأی میگذاریم . موافقان با این ماده قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 49 قرائت شود . ماده 49ـ هر گاه دولت یا 15 نفر از نمایندگان تقاضای ارجاع لایحه یا طرحی را طبق اصل هشتاد و پنج قانون اساسی به کمیسیون و یا کمیسیون های مجلس بنماید این تقاضا در جلسه علنی اعلام و به ترتیب دردستور کار مجلس قرار می گیرد . رئیس ـ مادة 49 را که قرائت شد به رأی می گذاریم . موافقان با این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند) تصویب شد . ماده‌ 50 را قرائت بفرمائید . مادة 50ـ‌ هنگام طرح تقاضای مزبور در مجلس نماینده پارلمانی دولت و یا نماینده منتخب تقاضا کنندگان دلایل ضرورت ارجاع لایحه و یا طرح را حداکثر به مدت 10 دقیقه بیان می نماید . و سپس یک نفر موافق که قبلاً ثبت نام کرده اند و در صورت عدم ثبت نام در مجلس نوبت گرفته باشند هر یک به مدت ده دقیقه صحبت کرده و آنگاه رأی گیری بعمل خواهد آمد . رئیس ـ اینها چیزهای جدیدی است و در گذشته در آئین نامه به این کیفیت نداشته ایم . و جدیداً حدود و اینطور چیزها را تعیین کرده ایم . موافقان باماده 50 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد. ماده 51 را قرائت بفرمائید . مادة 51ـ در صورتیکه مجلس با ارجاع لایحه یا طرحی طبق اصل 85 قانون اساسی موافقت نمود آن لایحه یا طرح به کمیسیون و یا کمیسیون های مربوطه فرستاده می شود . ترتیب رسیدگی و تصویب این قبیل لوایح و طرحها در کمیسیون همان ترتیب رسیدگی و تصویب لوایح در مجلس خواهد بود . رئیس ـ مادة‌ 51 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 52ـ پس از تصویب قانون در کمیسیون ها تعیین مدت اجرای آزمایشی آن در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت به این ترتیب که قانون مصوب کمیسیون به همراه پیشنهاد مدت اجرا 48 ساعت قبل از طرح درم جلس تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار می گیرد . هنگام طرح تعیین مدت در جلسه علنی در صورتیکه پیشنهاد دیگری نباشد نسبت به پیشنهاد کمیسیون بدون مذاکره رأی گیری می شود .و در غیر اینصورت نسبت به پیشنهادات نمایندگان به ترتیب وصول در جلسه علنی و بدون مذاکره رأی گیری خواهد شد . رئیس ـ این در تعیین مدت است که دو سال یا 3 سال یا 5 سال این که زمان چند سال باشد دیگر بحث ندارد . یکی می گوید 2 سال یکی می گوید 5 سال . موافقان با ماده 52 قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . آقایان اگر خسته شده آید یکربع ساعت تنفس می دهیم ( عده از نمایندگان ـ تنفس بدهید ) منمی ترسم بروید تجدید تنفس کنید و بیائید اینجا ما را اذیت کنید ( عده ای از نمایندگان ـ تنفس نمی خواهد . ) چون پیرمردهای مجلس بلند شدند یک ربع ساعت تنفس می دهیم . ( جلسه در ساعت 35/10 بعنوان تنفس تعطیل و مجدداً در ساعت 07/11 بریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل گردید ) رئیس ـ جلسه برای ادامع مذاکرات رسمی است منتها چون رأی گیری داریم خواهش می کنم آقایان بیرون تشریف نداشته باشند برای اینکه نصاب کامل باشد . ضمناً ما از روز سه شنبه لایحه بودجه را مطرح می کنیم و لایحه بودجه که مطرح شد هر روز روزی 5 ساعت کار داریم و آقایان مرخصی برای شنبه آینده نخواهند چون ماده 49ـ هر گاه دولت یا 15 نفر از نمایندگان تقاضای ارجاع لایحه یا طرحی را طبق اصل هشتاد و پنج قانون اساسی به کمیسیون و یا کمیسیون های مجلس بنماید این تقاضا در جلسه علنی اعلام و به ترتیب دردستور کار مجلس قرار می گیرد . رئیس ـ مادة 49 را که قرائت شد به رأی می گذاریم . موافقان با این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند) تصویب شد . ماده‌ 50 را قرائت بفرمائید . مادة 50ـ‌ هنگام طرح تقاضای مزبور در مجلس نماینده پارلمانی دولت و یا نماینده منتخب تقاضا کنندگان دلایل ضرورت ارجاع لایحه و یا طرح را حداکثر به مدت 10 دقیقه بیان می نماید . و سپس یک نفر موافق که قبلاً ثبت نام کرده اند و در صورت عدم ثبت نام در مجلس نوبت گرفته باشند هر یک به مدت ده دقیقه صحبت کرده و آنگاه رأی گیری بعمل خواهد آمد . رئیس ـ اینها چیزهای جدیدی است و در گذشته در آئین نامه به این کیفیت نداشته ایم . و جدیداً حدود و اینطور چیزها را تعیین کرده ایم . موافقان باماده 50 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد. ماده 51 را قرائت بفرمائید . مادة 51ـ در صورتیکه مجلس با ارجاع لایحه یا طرحی طبق اصل 85 قانون اساسی موافقت نمود آن لایحه یا طرح به کمیسیون و یا کمیسیون های مربوطه فرستاده می شود . ترتیب رسیدگی و تصویب این قبیل لوایح و طرحها در کمیسیون همان ترتیب رسیدگی و تصویب لوایح در مجلس خواهد بود . رئیس ـ مادة‌ 51 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 52ـ پس از تصویب قانون در کمیسیون ها تعیین مدت اجرای آزمایشی آن در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت به این ترتیب که قانون مصوب کمیسیون به همراه پیشنهاد مدت اجرا 48 ساعت قبل از طرح درم جلس تکثیر و در اختیار نمایندگان قرار می گیرد . هنگام طرح تعیین مدت در جلسه علنی در صورتیکه پیشنهاد دیگری نباشد نسبت به پیشنهاد کمیسیون بدون مذاکره رأی گیری می شود .و در غیر اینصورت نسبت به پیشنهادات نمایندگان به ترتیب وصول در جلسه علنی و بدون مذاکره رأی گیری خواهد شد . رئیس ـ این در تعیین مدت است که دو سال یا 3 سال یا 5 سال این که زمان چند سال باشد دیگر بحث ندارد . یکی می گوید 2 سال یکی می گوید 5 سال . موافقان با ماده 52 قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . آقایان اگر خسته شده آید یکربع ساعت تنفس می دهیم ( عده از نمایندگان ـ تنفس بدهید ) منمی ترسم بروید تجدید تنفس کنید و بیائید اینجا ما را اذیت کنید ( عده ای از نمایندگان ـ تنفس نمی خواهد . ) چون پیرمردهای مجلس بلند شدند یک ربع ساعت تنفس می دهیم . ( جلسه در ساعت 35/10 بعنوان تنفس تعطیل و مجدداً در ساعت 07/11 بریاست آقای هاشمی رفسنجانی تشکیل گردید ) رئیس ـ جلسه برای ادامع مذاکرات رسمی است منتها چون رأی گیری داریم خواهش می کنم آقایان بیرون تشریف نداشته باشند برای اینکه نصاب کامل باشد . ضمناً ما از روز سه شنبه لایحه بودجه را مطرح می کنیم و لایحه بودجه که مطرح شد هر روز روزی 5 ساعت کار داریم و آقایان مرخصی برای شنبه آینده نخواهند چون رئیس ـ ( یکصد و هشتاد و پنج نفر در جلسه حاضرند )‌موافقان با ماده 54 و تبصره قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 55ـ‌ هرماه گزارش کارهای کمیسیون ها به هیأت رئیسه مجلس داده می شود تا از طریق تکثیر و نصب در تابلو به اطلاع نمایندگان برسد . رئیس ـ ماده 55 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 56 را قرائت فرمائید . مادة 56ـ در جلسات کمیسیون ها ، نمایندگانی که عضویت در آن کمیسیون ندارند بدون داشتن حق رأی می توانند حاضر شوند . و در صورتیکه از طرف کمیسیون برای اداء توضیح یا شرکت در مذاکرات دعوت شده باشند باید شرکت نموده ولی حق رأی ندارند . رئیس ـ ماده 56 را رأی می گذاریم . موافقان این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . محمد مجتهد شبستری ـ اصلاح عبارتی همشد که « باید شرکت نمایند ولی حق رأی ندارند .»‌ یکی از نمایندگان ـ «‌می توانند » شبستری – ادای توضیح اگر باشد بایدشرکت کنند . رئیس ـ اگر دعوتشان کردند باید بروند « می توانند » نبود . مادة 57ـ تمام اسناد و اوراق مربوط به اموری که باید در کمیسیون ها بررسی شود آن اسناد را ملاحظه کنند و رئیس کمیسیون ترتیب آنرا خواهد داد . لکن اسناد مزبور نباید از کمیسیون خارج شود . رئیس ـ ( یکصد و هشتاد و هفت نفر در جلسه حاضرند )‌ . موافقان مادة 57 قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 58 ـ پس از آنکه مجلس در باره طرح یا لایحه ای رأی نهائی داد اسنادو اوراق و صورتجلسات مربوط به آن در اداره قوانین مجلس بایگانی میشود . رئیس ـ ماده 58 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 59ـ‌در مورد لوایح و طرحهائی که ارتباط اساسی آن به کمیسیون معین روشن نبوده و جنبه های مختلفی داشته باشد هیأت رئیسه مجلس می تواند کمیسیون موقت خاصی که افراد آن از طرف کمیسیون های مربوطه انتخاب می شوند تشکیل می دهد و طرح و لایحه را به آن کمیسیون ارجاع نماید . کمیسیون مانند کمیسیون های دیگر از بین اعضاء خود رئیس و نائب رئیس و دو منشی و یک مخبر انتخاب می کند و پس از دستور نتیجه رأی خود را به مجلس گزارش می دهد . رئیس ـ ماده 59 را به رأی می گذاریم . موافقان این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 60 را قرائت بفرمائید. مادة 60ـ در مورد مسائل مهم و استثنائی که برای کشور پیش می آید و تشکیل کمیسیون ویژه ای برای رسیدگی و گزارش ضرورت پیدا میکند به پیشنهاد حداقل 15 نفر از نمایندگان و تصویب مجلس کمیسیون تشکیل میشود و اعضاء کمیسیون ویژه که 5 تا 11 نفر خواهند بود مستقیماً در جلسه علنی توسط نمایندگان با رأی مخفی به اکثریت نسبی انتخاب خواهد شد . خزاعی ـ‌آقای هاشمی امکان تشکیل کمیسیون مشکل است . رئیس ـ اتفاقاً چیز خوبی است و دیگر بحث ندارد ( خزاعی ـ نمایندگان رأی نمی دهند مجددا اصلاحیه می آوریم ) به آن رسیدگی هم شده است . اقایانی که به بعضی موارد اعتراض دارند و فکر میکنند درست نیست . خواندن آن فعلاً این خاصیت را دارد که هم ما آشنا می شویم و هم توجه به نقاط ضعف می شود مردم هم که از تریبون آئین نامه را بشنوند بعداً در جریان بحث های مجلس قرار میگیرند این مفید است . و در مجموع کار خوبی است . ماده 60 را به رأی می گذاریم . موافقان با این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مبحث سوم لوایح معوق ، نحوه استرداد لوایح بوسیله دولت ، تنقیح قوانین گذشته . مادة‌ 61 ـ‌در ابتدای هر دوره قانونگذاری هیأت رئیسه صورتی از طرحها و لوایحی را که معوق مانده است بوسیله اداره قوانین تهیه و در اختیار نمایندگان می گذارد . و صورتی نیز برای دولت ارسال می دارد . هر یک از طرحها و لوایح معوقه که لزوم رسیدگی به آن بوسیله 15 نفر از نمایندگان یا از طرف دولت تقاضا شود طبق آئین نامه به کمیسیون های مربوطه ارجاع می شود . و کمیسیون ها رسیدگی را به ترتیب مندرج در آئین نامه انجام می دهند . و هر گاه شور اول آن طرحها و یا لوایح قبلاً خاتمه یافته باشد رسیدگی به طرح یا لایحه یا پیشنهاد کمیسیون و تصویب مجلس یک شوری انجام خواهد شد . و در مورد تغییر دولت لوایحی که دولت جدید رسماً استرداد آنها را اعلام کرده است از جریان خارج خواهد شد . رئیس ـ ماده 61 را به رأی می گذاریم . (‌ حاضران در جلسه همان 187 نفر ) . موافقان با ماده 61 قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة بعدی را قرائت بفرمائید . مادة 62ـ‌از اولین دوره مجلس شورای اسلامی کمیسیون ویژه ای به منظور رسیدگی به قوانین گذشته اعم از قوانین شورای انقلاب و قوانین قبل از انقلاب تشکیل می شود این کمیسیون متناسب با انقلاب اسلامی تغییرات لازم را در قوانین گذشته پیشنهاد می نماید که بصورت طرح یا لایحه مطابق آئین نامه در مجلس مطرح می شود . رئیس ـ ما هنوز این کمیسیون را تشکیل نداده ایم . آن شاء الله در تشکیلات جدید این کمیسیون تشکیل خواهد شد . موافقان با ماده 62 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . فصل چهارم ـ مبحث اول ترتیب جلسات مجلس و کمیسیون ها ـ‌ضبط و ثبت و توزیع مذاکرات جلسات ، اعتبار مصوبات مجلس ، گزارش مسائل روز . مادة 63ـ نمایندگن باید در روزی که قبلاً برای تشکیل جلسه رسمی معین می شود در مجلس حاضر شوند و منتها تا 15 دقیقه پس از وقت تعیین شده برای جلسه در تالار جلسه حضور یابند . در صورت تأخیر بدون عذر موجه از طرف هیأت رئیسه توبیخ خواهند شد . و نیز هر یک از نمایندگان که در موقع اخذ رأی با اعلام قبلی رئیس مجلس مبنی بر منع خروج از جلسه بدون عذر موجه غایب باشد برای مستحق یک توبیخ خواهد بود . و در صورت تکرار تأخیر و غیبت مقررات انتظامی آئین نامه از طرف هیأت رئیسه اجرا خواهد شد . رئیس ـ ماده 63 را به رأی می گذاریم . مخالفان این ماده تنبل ها هستند این را بدانند موافقان این ماده قیام بفرمایند . (‌ اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ( همهمه نمایندگان ) اتفاقاً ما در تجربه متوجه شدیم که این ماده خیلی لازم است خودتان دیدید که ما در چه شرایطی بودیم . خزاعی ـ آقای هاشمی تصویب نشد . دکتر روحانی ـ آقای هاشمی یک اصلاح عبارتی کنید «‌ تالار جلسه » یعنی چه ؟ رئیس ـ منظور « تالار » است که روی آن ما تکیه داریم . شبستری ـ بله منظور «‌جلسه است نه « مجلس » رئیس ـ ضمناً اعضای شورای نگهبان تشریف آورده اند و ما منتظر وزیر مسکن هستیم که لایحه اراضی شهری را که از شورای نگهبان برگشته است اصلاحاتی که لازم است در آن انجام دهیم ماده 64 را قرائت بفرمائید . مادة 64ـ حداکثر مدت برای هر جلسه رسمی چهار ساعت است که ممکن است یکسره و یا با فاصله تنفس باشد مگر در موارد ضروری به تشخیص رئیس و تصویب مجلس . غائبین بعد از تنفس هم مشمول ، مقررات مربوط به غیبت و تأخیر خواهند بود . تبصره وقت دستور جلسات رسمی مجلس چنان تنظیم خواهد شد که با اوقات اداری نماز برخورد نداشته باشد . رئیس ـ ماده 64 و تبصره را به رأی می گذاریم موافقان قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 65ـ نمایندگان عضو هیأت رئیسه و شعب و کمیسیون ها باید در ساعتی که قبلاً برای تشکیل جلسات تعیین می شود حاضر شوند و در صورت تأخیر با غیبت بدون عذر موجه با تشخیص رئیس مربوط بر طبق این آئین نامه محکوم به جریمه می شوند . موحدی ساوجی ـ « محکوم » را بردارید . رئیس ـ آقایانی که با اینطور چیزها مخالفت می کنند در کارهای مجلس زیاد جدی نیستند ( همهمه نمایندگان ) خیلی خوب کلمه « محکوم »‌را بر می دارم ( همهمه نمایندگان ) . قرار شد بحث نکنیم این جریمه ای که می شوند از حقوقشان کم می شود آخر آنها حقوق می گیرند برای همین کارها ما معمولا جریمه مالی که میکنیم از حقوق افراد کم می کنیم بخاطر اینکه وظایفشان راانجام نمی دهند کلمة « محکوم » را حذف کردیم موافقان با ماده 65 قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 66 را بخوانید . آقا رحیمی ـ آقای هاشمی شما که الحمدلله جانشین دارید و می روید ( خنده نمایندگان ) . رئیس ـ من که در همه دوران مجلس به اندازه یک ماه شماها غیبت نکردم . آقا رحیمی ـ اگر کاری داشته باشید نایب رئیس می نشیند و حضرتعالی تشریف می برید ما کدام نایب رئیس را داریم ( خنده نمایندگان ) . رئیس ـ خوب ‌نایب رئیس های من نایب رئیس شما هم که هستند شما آنها را انتخاب کردید ماده 66 قرائت شود . رهامی ـ موقع رأی گیری دو سوم را رعایت کنید. رئیس ـ دو سوم را رعایت میکنیم بدون دو سوم که اعلام نمی کنیم با توجه به آئین نامه عمل میکنیم طبق آئین نامه قبلی آنچه که منشیان می گویند قطعی است کسی نمی تواند روی آن اعتراض کند ماده 66 قرائت شود . مادة 66ـ تشکیل جلسات و رعایت ترتیب مذاکرات و اجرای آئین نامه و حفظ نظم جلسه طبق این آئین نامه بعهده رئیس جلسه است . رئیس ـ ماده 66 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 67 ـ تشخیص عده حضار با استفاده از تابلو یا طریق دیگر بعهده منشیان است که در اول هر جلسه و قبل از اخذ آراء بوسیله رئیس جلسه باید اعلام شود. رئیس ـ ماده 67 را به رأی می گذاریم . موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 68ـ در هر جلسه قبل از ورود در دستور ، رئیس مجلس می تواند در مورد گزارش حوادث مهم و مسائل فوری روز مطالبی را که آگاهی مجلس از آنها ضروری باشد به اطلاع نمایندگان برساند . حداکثر مدت برای این مطالب نیم ساعت خواهد بود ولی این مطالب بدون رأی مجلس مورد بحث واقع نخواهد شد . خزاعی ـ آقای هاشمی آن قسمت آخر را توضیحی بدهند که منظور چیست ؟ محمد شبستری ـ این تازگی ندارد ( رئیس ـ توضیح بدهید ) در آئین نامه قبل هم این عبارت بوده که رئیس مجلس می تواند قبل از آنکه (‌ یکی از نمایندگان ـ قسمت آخرش را بفرمائید ) آنچه که مورد بحث آقایان است این است که « بدون رأی مجلس مورد بحث واقع نخواهد شد »‌کیفیتش چیست ! لابد سؤال شما این است که چگونه مورد رأی مجلس قرار بگیرد . آن حق است که مشخص نشده است آیا طرح بدهند . پیشنهاد بدهند. خزاعی ـ خیر ، منظور این نیست . ( همهمه نمایندگان ) رئیس ـ اجازه بدهید ، سؤال آقایان این است که اصلاً منظور این چیست ؟ منظور این است که یک مطالبی را رئیس مجلس مطرح میکند ،‌بالاخره حوادثی پیش می آید . سؤال این است که آیا این در مجلس مورد بحث هم واقع می شود با صرف اظهار است اگر خواست مورد بحث قرار بگیرد و نمایندگان هم نظر بدهند باید مجلس رأی بدهد که این را مورد بحث قرار بدهید . مثلاً من یک مطلبی را راجع به سیاست خارجی مطرح میکنم و یکی از آقایان می گوید که این نظر رئیس است باید مجلس پیرامون آن حرف بزند . می گوید خیلی خوب .اگر مجلس موافق است مورد بحث قرار بگیرد برای اینکه این خیلی پیش بینی بجائی است که در مجلس شده و قبلاً هم این حرف بوده ( یکی از نمایندگان ـ عبارت رسا نیست ) عبارت هم رسا است . یکبار دیگر بخوانید . محمد شبستری ـ‌ مادة 68ـ در هر جلسه قبل از ورود در دستور ، رئیس مجلس می تواند در مورد گزارش حوادث مهم و مسائل فوری روز مطالبی را که آگاهی مجلس از آنها ضروری باشد به اطلاع نمایندگان برساند . حداکثر مدت برای این مطالب نیم ساعت خواهد بود ولی این مطالب بدون رأی مجلس مورد بحث واقع نخواهد شد . رئیس ـ یعنی اگر مجلس موافقت نکند نمیتوانیم روی آن بحث بکنیم . فقط اظهاری است . موافقان باماده 68 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 69 را بخوانید . مادة 69 ـ مذاکرات کامل هر جلسه با مصوبات ضبط و ثبت می شود و به انضمام اسامی غائبین و دیرآمدگان آن جلسه و حتی الامکان قبل از انعقاد جلسه بعد بین نمایندگان توزیع می شود . نماینده ای که در صورت مشروح مذاکرات مطلبی بر خلاف اظهارات ثبت شده باشد بطور اختصار می تواند فقط نسبت به همان مورد در جلسه رسمی تذکر بدهد و بعداً اصلاح آن قسمت از مذاکرات در مجموعه مجلس درج می شود و صورت مذاکرات جلسات باید به امضاء رئیس یا نائب رئیس مجلس که آن جلسه را اداره نموده است ، برسد . رئیس ـ ماده 69 را به رأی می گذاریم . موافقان با ماده 69 قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مادة 70ـ مصوبات جلسات غیر علنی که بنا به رعایت امنیت کشور طبق اصل 69 قانون اساسی به تقاضای نخست وزیر یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان تشکیل می گردد ، در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان تشکیل شود و مصوبات به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد . گزارش و مصوبات این جلسات در صورت پیشنهاد 15 نفر ازنمایندگان در مورد برطرف شدن شرایط اضطراری و تصویب مجلس برای اطلاع عموم منتشر می گردد . محمد یزدی ـ کلمه قانونی باید باشد چون گاهی اوقات تصمیم های قانونی گرفته میشود . محمد شبستری ـ آنها مصوبات نیست . محمد یزدی ـ خیر ، مصوبات دو نوع است در جلسه غیر علنی هم گاهی چیزی هست که مصوب است ولی قانونی نیست یعنی تصمیم گرفته شده است . محمد شبستری ـ‌ هر چه باشد باید هم منتشر بشود . محمد یزدی ـ درست است ولی بصورت قانونی و غیر قانونی گاهی یک نوع تصمیمی هست که قانونی نیست آن موردی که قانونی است حتماً باید اجرا بشود . محمد شبستری ـ پس هر چه هست باید منتشر بشود اعم از قانونی و غیر قانونی . محمدیزدی ـ خیر آنچه که قانونی است باید منتشر شود . رئیس ـ ما کلمه « قانونی » را در مصوبه داشتیم و نمیتوانیم حذف کنیم و اصل مطلب هم هست . محمد شبستری ـ بنظر من غلط است . رئیس ـ خیر ، دو جا آمده است معلوم می شود که غلط هم نیست . محمد شبستری ـ‌طبق قانون اساسی همه آنها باید منتشر بشود (‌همهمه نمایندگان )‌ آقا محمدی ـ آقای هاشمی غیر مصوبه که چیزی نمی تواند باشد . خزاعی ـ مصوبه به هر صورت قانون است . دکتر روحانی ـ‌ آقای هاشمی کلمه « قانونی » لازم است . محمد شبستری ـ خیر ،‌لازم نیست حالا عرض میکنم هر چه هست باید منشر بشود . دکتر خلیلی ـ در قانون اساسی هم قید شده است « مصوبات » . رئیس ـ در قانون اساسی کلمه قانونی ندارد . خزاعی ـ این معنایش اینست که مصوبات غیر قانونی هم دارد . رئیس ـ « در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند به تقاضای نخست وزیر یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان جلسه غیر علنی تشکیل می شود مصوبات جلسه غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد . گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از برطرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عمومی منتشر می گردد » شبستری ـ پس کلمه « قانونی »‌ نمی خواهد . آقا محمدی ـ عبارت « با حضور شورای نگهبان تشکیل شود » نباشد بهتر است یعنی « به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان »‌باشد کافیست کلمه « مصوبات » را هم نمی خواهد . رئیس ـ بلی ـ « مصوبات » هم نمی خواهد یعنی اینطور بگوئیم «‌ و به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد . » شبستری ـ عین قانون اساسی را در آن قسمت آورده ایم . آقا محمدی ـ در این اصلاح عبارتی سه کلمه حذف می شود و عین قانون اساسی می شود « با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم نمایندگان برسد » . رئیس ـ کلمه «‌تشکیل شود » فقط یک توضیح است چیز دیگری ندارد . خزاعی ـ « تشکیل شود » هم باید حذف گردد. رئیس ـ بلی ، کلمه « تشکیل می گردد» قبلاً هم داشتیم فعلاً نمی خواهد . خزاعی ـ اصلاً لازم نیست بهتر است بگوئیم « با حضور شورای نگهبان و به تصویب سه چهارم نمایندگان برسد » محمد شبستری ـ بهر جهت اینطور باید باشد « در صورتی معتبر است که »‌ حضور شورای نگهبان باشد و به تصویب سه چهارم نمایندگان برسد »‌ خزاعی ـ کلمه « باشد » هم نمی خواهد .همان به تصویب سه چهارم کافی است . رئیس ـ آقای شبستری ! حالا عبارت را یک بار بخوانید . محمد شبستری ـ‌ « مصوبات جلسات غیر علنی که بنا به رعایت امنیت کشور طبق اصل 69 قانون اساسی به تقاضای نخست وزیر یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان تشکیل می گردد ، در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان تشکیل شود و مصوبات به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد .» ولی یک سکته ای دارد . هادی ـ آقای هاشمی این ماده را بگذارید بماند تا بعد رأی بگیرید . محمد خامنه ای ـ‌ آقای هاشمی اجازه بدهید توضیحی بدهم . رئیس ـ بفرمائید . محمد خامنه ای ـ عرض کنم که جمله تمام است فقط کلمه « قانونی اول » بعد از مصوبه اشتباه شده است و دلیل اشتباهش هم این است که جمله این است : « مصوبات قانونی جلسات » در سطر سوم می گوید « رد صورتی معتبر است » اگر « قانونی » باشد ، دیگر «معتبر » نمی آورند بنابراین باید گفت « مصوبات جلسات غیر علنی » کلمه « تشکیل می گردد » در سطر دوم مربوط به جلسات است . جلسات غیر علنی که تشکیل می گردد در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان تشکیل شود . بنابراین « قانونی اول » زاید است چون اگر مصوبات قانونی باشد دیگر معتبر و غیر معتبر در سطر سوم ما نداریم « در صورتی معتبر است » یعنی مصوبات در صورتی معتبر است . ولی در سطر دوم در مصوبات قانونی بعد از اینکه به شورای نگهبان رفته است قانونی است و لذا این کلمه درست است من گمان می کنم در چاپ این کلمه « قانونی دوم » را حذف کردند . فکر کردند « قانونی اول » هم حذف شده است و در نتیجه اضافه کردند . بنابراین اگر قانونی اول را حذف کنیم ، جمله تمام است . مصوبات جلسات غیر علنی که بنا به رعایت امنیت کشور طبق اصل 69 قانون اساسی به تقاضای نخست وزیر یا یکی از مواردی « که طرق آن را نقل می کند » « تشکیل می گردد » یعنی « جلسات تشکیل می گردد » . آن مصوبات در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان تشکیل شود . ( خوئینی ها – تشکیل شود غلط است که ؟‌)‌ تشکیل شود یعنی … رئیس ـ کلمه « تشکیل شود » اصلاً فعلی است که قبلاً فاعلش را نگفته ایم چه تشکیل شود ؟ محمد خامنه ای ـ یعنی جلسات بالا . رئیس ـ خیر ، آن جلسات این طور نیست ، مصوبات جلسات است . آن دیگر فعل نمی تواند داشته باشد . ( همهمه نمایندگان ) آقا این عبارت کاملا با این کلمه « تشکیل شود » اصلاً غلط می شود . چون « مصوبات » آن مبتدا را که گفتیم هنوز خبرش نیاوردیم یعنی این وسط دیگر چیزی در نمی آید ( شبستری ـ‌ آقا این را اصلاح می کنیم ) عبارت الان کاملا درست است ( شبستری ـ خیر درست نیست ) درست درست است ( همهمه نمایندگان) آقایان ! اجازه بدهید اگر همه شما بخواهید حرف بزنید ، نمی شود . ولی من یک نفر می گویم ، ببینید چقدر درست در می آید : « مصوبات » مبتدا است . مصوبات جلسه غیر علنی … ( یکی از نمایندگان ـ درست نیست )‌ اجازه بدهید . « که بنا به رعایت » اینها که متعلقات این جمله است . بقیه را هم حذف کنید و ببینید چقدر عبارت کاملا درست هم هست : « مصوبات جلسات غیر علنی در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد » لذا عبارت کاملا صحیح است آن بقیه هم که قید جلسات علنی است . اگر کلمه « تشکیل گردد » و اینها را بیاوریم اصلاً عبارت خراب می شود . یک بار دیگر بخوانید . به شرح زیر خوانده شد ماده 70 ـ‌ مصوبات جلسات غیر علنی که بنا به رعایت امنیت کشور طبق اصل 69 قانون اساسی به تقاضای نخست وزیر یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان تشکیل می گردد ، در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان تشکیل شود و مصوبات به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد . گزارش و مصوبات این جلسات در صورت پیشنهاد 15 نفر از نمایندگان در مورد بر طرف شدن شرایط اضطراری و تصویب مجلس برای اطلاع عموم منتشر می گردد . رئیس ـ ماده 70 را به رأی می گذاریم نمایندگانی که موافق با ماده 70 هستند قیام بفرمایند . (‌ اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مبحث دوم دستور جلسات ـ نحوه انعقاد جلسات مجلس و حد نصاب رأی گیری و نطقهای قبل از دستور . ماده 71 ـ‌ دستور هفتگی مجلس باید به ترتیب وصول لوایح و طرحها از کمیسیون ها از طرف هیأت رئیسه مجلس تهیه و پس از طبع و توزیع بر لوحه مخصوص نصب شود . لوایح و طرحهائی که دارای اولویت باشند ممکن است بنا به تقاضای دولت و یا 15 نفر از پیشنهاد دهندگان طرح و موافقت هیأت رئیسه خارج از ترتیب وصول در دستور هفتگی مجلس قرار گیرد . این دستور قابل تغییر نیست نگر در موردی که از طرف دولت یا 15 نفر از نمایندگان کتباً تقاضای تغییر شود و در این صورت به شرط تصویب مجلس ، دستور جلسه بعد تغییر خواهد یافت . تبصره 1 ـ طرحها و لوایح دو فوریتی از این قاعده مستثنی و تابع ماده مربوطه خواهد بود . تبصره 2ـ در صورتیکه مجلس سه فوریتی ، لوایح یا طرحهها را تصویب کند یا باعث تغییر دستور همان روز هم خواهد بود . تبصره 3ـ‌ در صورتیکه بوایح و طرحها بقدر کافی به هیأت رئیسه نرسیده باشد،‌ برنامه آن هفته حداقل 48 ساعت قبل باید اعلام بشود. رئیس ـ سه فوریتی را دیروز گفتیم بعد هم خواهیم گفت که اضطرار باشد وبرای تصویب آن 24 ساعت هم وقت نمی دهیم بلکه در همان جلسه تصویب میشود . ماده 71 با سه تبصره که قرائت شد به رأی می گذاریم موافقان با این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . تشکیل جلسات و حد نصاب رأی گیری : ماده 72ـ انعقاد رسمی جلسات و اعتبار اخذ رأی منوط به حضور حداقل دو سوم مجموع نمایندگان ( 180 نفر ) می باشد و اکثریت مطلق آراء وقتی حاصل می شود که بیش از نصف حضار به آن رأی مثبت دهند مگر در مواردی که در قانون اساسی یا در آئین نامه یا بموجب قانون دیگر ، نصاب دیگری تعیین شده باشد . تبصره 1ـ برای ادامه مذاکرات حضور حداقل نصف مجموع نمایندگان ( 135 نفر ) ضروری است . تبصره 2ـ جلسات رسمی با تلاوت آیاتی چند از قرآن مجید که حتی الامکان متناسب جلسه آنروز باشد آغاز خواهد شد . رئیس ـ این کلمه « به آنرا »‌ بعضی از آقایان زیادی میدانند . یعنی نصف حضار رأی مثبت دهند . چون با تعبیر عبارت هم نمی سازد . «‌ قانون دیگر » منظور چیست ؟ آقای شبستری توضیح بدهید . محمد شبستری ـ «‌ مگر در مواردی که در قانون اساسی یا در آئین نامه یا بموجب قانون »‌ فرض بفرمائید یک مسأله مهمی به مجلس می آید 15 نفر از نمایندگان پیشنهاد میدهند که رأی گیری برای این طرح یا برای لایحه مثلاً رأی صد و فلان قدر لازم باشد آنوقت آن می شود قانون . رئیس ـ یعنی اگر در یک قانونی ماگذرانده باشیم و مثلاً بعضی از شرایط و چیزها را گذاشته باشیم که بگوئیم این با این مقدار رأی کافی است (‌شبستری ـ و در همین مجلس قانونی بگذارند ) خود مجلس ممکن است قانون بگذارند چون نه در آئین نامه استو نه در قانون اساسی . محمد شبستری ـ بخشی از آئین نامه نیست . آن یک چیز استثنائی می شود . دکتر روحانی ـ برای این قانون دوسوم رأی می خواهد . محمد شبستری ـ مثل آنچه که ما در قانون صدا و سیما ظاهراً انجام دادیم در انتخابات قانون صدا و سیما یک نفر می خواست از مجلس انتخاب بشود گفته شد که اکثریت به معنای نصف بعلاوه یک باشد . در حالیکه اکثریت نسبی در انتخابات مجلس ملاک است . رئیس ـ مثلاً در انتخای ها ، هر انتخابی طبق آئین نامه ما اکثریت نسبی کافی است اما برای صداو سیما گفتیم اکثریت مطلق . آن یک قانون است یک نصاب معینی تعیین کردیم ما در کمیسیون آئین نامه رسیدیم . مواردی داریم که طبق قانون نصاب لازم دارد و در آئین نامه نیست .. طیب ـ آقای هاشمی چنین چیزی خودش حکم آئین نامه پیدا میکند . محمد شبستری ـ آئین نامه یک امر دائمی است یعنی آن قانون را آنوقت بایدبا دو سوم رأی بگیرید . رئیس ـ خیر ، آئین نامه اداره مجلس نیست ( طیب ـ‌ در آن مورد حکم آئین نامه پیدا میکند ) آن قانونی که مجلس گذرانده است گفته است مثلاً برای عضو شورای سرپرستی صدا وسیما این نصاب رأی لازم دارد . این مربوط به آئین نامه نیست . ( همهمه نمایندگان ) طیب ـ در آن مورد مثل آئین نامه مجلس را ملزم میکند . رئیس ـ مثل ممکن است باشد ولی بهر حال آئین نامه نیست . ما اگر این را در اینجا بگذارنیم آن وقت یک استثناء نامعقولی می شود بنظر ما رسید بحثی که کردیم این مفید است این ضرری ندارد و کار ما را راحت می کند. ماده 72ـ با این دو تبصره را به رأی می گذاریم موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 73 را بخوانید ( بشرح زیر خوانده شد ) مادة 73ـ در هر جلسه رسمی یکنفر از نمایندگان که مطلب مهمی داشته باشد و بخواهد به استحضار مجلس برساند می تواند تا یکساعت قبل از شروع جلسه رسمی به عنوان نطق قبل از دستور در لوحه مخصوصی شخصاً ثبت نام و مطالب خود را اظهار نماید و دو نفر دیگر از نمایندگان به نوبت طبق لیستی که با قید قرعه مشخص شده است صحبت خواهند کرد . وقت هرکدام از نمایندگان برای نطق 10 دقیقه است و می تواند تمام یا حداقل 3 دقیقه از حق خود را به یکنفر نماینده دیگر واگذار نماید . مجموع این نطقها در هر جلسه نبایستی از نیم ساعت تجاوز نماید . تبصره 1ـ هیچیک از نمایندگان نمی توانند برای نطق قبل از دستور در هر ماه بیش از یکبار ثبت نام ویا از وقت دیگری استفاده نماید مگر با تشخیص هیأت رئیسه که فقط برای یکبار دیگر معتبر خواهد . رئیس ـ ماده 73 با تبصره را به رأی میگذاریم موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . مبحث سوم مقررات مربوط به مذاکرات مجلس ـ‌جلوگیری از تخلفات . ترتیب و مدت نطق . کفایت مذاکرات . مادة 74 ـ موضوع هائی که طبق دستور مجلس مطرح میشود باید از یکساعت قبل از موقع انعقاد جلسه در ورقه مخصوصی که خارج از جلسه نصب می شود ، ثبت و مخالف و موافق با تفکیک کلیات و هر یک از مواد در آن ورقه در ستون مخصوصی شخصاً ثبت نام می نماید . حق تقدم نطق با کسانی است که ثبت نام کرده باشند . و به ترتیب یک مخالف و یک موافق نظق خواهند کرد . در صورتی که مخالف یا موافقی ثبت نام نکرده باشد نمایندگان مخالف و موافق درمجلس می توانند کتباً نوبت بگیرند مخالف و موافق با تناوب صحبت کنند اگر هیچ مخالفی وجود نداشته باشد ،‌موافقان نمی توانند صحبت کنند . و اگر موافقی موجود نباشد مخالفان میتوانند بترتیب صحبت کنند . منشیان اسامی نمایندگانی را که در جلسه کتباً اجازه صحبت می خواهند به ترتیب وصول ثبت می کنند و به رئیس می دهند . تبصره ـ در صورتی که اصل طرح یا لایحه ای مخالف نداشته باشد غیر از نماینده دولت و یا مخبر بعنوان موافق ،کسی صحبت نخواهد کرد . محمد یزدی ـ آقای هاشمی بفرمائید که توضیح بدهند فرق مخالف و موافق چیست ؟ یعنی چرا در صورتی که موافق نباشد ، مخالف می تواند صحبت بکند ولی وقتی مخالفی نبود ، موافق نمی تواند صحبت کند فلسفه اینکار چیست ؟ رئیس ـ چون مخالف می خواهد رد کند . محمد یزدی ـ یکی را می گویند صحبت بکند و یکی را می گویند صحبت نکند . رئیس ـ موافق زیاد است و لزومی هم ندارد که صحبت کند . محمد یزدی ـ هر دو مثل هم است . در یکی می گوید می تواند صحبت کند و در یکی می گوید نمی تواند صحبت کند . محمد مجتهد شبستری ( مخبر کمیسیون ) ـ در این مورد در کمیسیون بحث شد . فلسفه اش این بود که وقتی یک طرحی یا لایحه ای به مجلس داده می شود و در دستور کار مجلس قرار می گیرد ، اصل این است که به مجلس عرضه شده است و باید در مجلس مورد بحث قرار بگیرد . مادام که کسی اظهار مخالفت نکرده است نتیجه طبیعی آن است که مورد بحث قرار خواهد گرفت . اما در آن طرف قضیه اینطور نیست . اصل بر مخالفت نیست . اصل برموافقت است اللهم اینکه مخالفی ابراز مخالفت کند . به محض اینکه مخالفی ابراز مخالفت کرد و دلائلش را گفت آنوقت موافق هم می تواند صحبت بکند . اما در صورتی که هیچ مخالفتی با آن ابراز نمی شود این طبعاً معنایش این است که از کلیات بگذرید و به مواد بپردازید . اصلاً معنای این مسأله این است . محمد یزدی ـ کلیات و جزئیات که نیست . رئیس ـ اجازه بدهید هر لایحه ای که می آید یا دولت یا کمیسیون یا مخبر کمیسیون در موافقت آن صحبت میکند . اینطور نیست که موافق به کلی نداشته باشد . خیلی روشن است ، وقتی هم که روشن است نماینده ها نمیخواهند صحبت بکنند مسأله اینطوری است و موارد اینطوری ممکن است که پیش بیاید ، در گذشته هم داشتیم و مکرر هم تا بحال پیش آمده است که کسی بعنوان مخالف لازم ندیده است که صحبت بکند و مخالفین هم یک مخالفتی داشته اند که بایستی می گفته اند . زنگنه ـ‌ این «‌تفکیک کلیات و هر یک از مواد » چیست ؟ شبستری ـ برای این است که وقتی ثبت نام میکنند بنویسند که آیا در کلیات صحبت خواهند کرد ، یا هم کلیات و هم در مواد و یا اگر می خواهند در مواد صحبت بکنند و باید با دقت بنویسند که مخالف فلان ماده ، موافق فلان ماده ،‌اینطوری نباشد که کلی بنویسند بعد بیایند اینجا بگویند که ما در ده ماده حرف داریم . اگر در ده ماده حرف دارید مشخصات آن مواد را بگوئید مثلاً 1 و 2 و 3 در فلان مواد ،‌منضبط تر بشود . رئیس ـ با توجه با آن کاری هم که بعداً ما کرده ایم . این دفعه که در کلیات بحث می کنید باتوجه به مواد هم می توانید بحث بکنید . یک جوری است که درشور اول تقریباً لایحه در مجلس پخته می شود . این شکل جدید خواهد بود که مفید است . ماده 74 را با تبصره اش به رأی می گذاریم موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 75 قرائت شود . مادة‌ 75ـ هر گاه هنگام بحث در باره لوایح وطرحها نخست وزیر ، وزیران و معاونان آنها همچنین مخبرین کمیسیون های مربوطه لازم بدانند در موضوع مورد بحث با رعایت مواد طرح شده ، صحبت کنند ، برای مدت تعیین شده در ماده مربوط به آنها اجازه داده خواهد شد . رئیس ـ برای مدت تعیین شده یعنی همان نیمساعت هائی که دارند همان وقتی را که دارند در ماده مربوط به آنها اجازه داده خواهد شد . محمد شبستری ـ نه ، آن عطف به قبل است ، « برای مدت تعیین شده در مادة مربوط به آنها اجازه داده خواهد شد .»‌ یعنی باندازه همان مدت . رئیس ـ مگر مدتی تعیین می شود ؟ خزاغی ـ این نشان می دهد که هر ماده ای یک مدت تعیین شده مربوط دارد در حالی که اینجور نیست . محمد شبستری ـ آقای هاشمی نیم ساعت معین شده است . رئیس ـ بلی ، آنجا تعیین شده است . مدتی که در آن ماده تعیین شده است . خیلی خوب ، ماده 75 را به رأی می گذاریم موافقان ماده 75 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . نیست . اصل برموافقت است اللهم اینکه مخالفی ابراز مخالفت کند . به محض اینکه مخالفی ابراز مخالفت کرد و دلائلش را گفت آنوقت موافق هم می تواند صحبت بکند . اما در صورتی که هیچ مخالفتی با آن ابراز نمی شود این طبعاً معنایش این است که از کلیات بگذرید و به مواد بپردازید . اصلاً معنای این مسأله این است . محمد یزدی ـ کلیات و جزئیات که نیست . رئیس ـ اجازه بدهید هر لایحه ای که می آید یا دولت یا کمیسیون یا مخبر کمیسیون در موافقت آن صحبت میکند . اینطور نیست که موافق به کلی نداشته باشد . خیلی روشن است ، وقتی هم که روشن است نماینده ها نمیخواهند صحبت بکنند مسأله اینطوری است و موارد اینطوری ممکن است که پیش بیاید ، در گذشته هم داشتیم و مکرر هم تا بحال پیش آمده است که کسی بعنوان مخالف لازم ندیده است که صحبت بکند و مخالفین هم یک مخالفتی داشته اند که بایستی می گفته اند . زنگنه ـ‌ این «‌تفکیک کلیات و هر یک از مواد » چیست ؟ شبستری ـ برای این است که وقتی ثبت نام میکنند بنویسند که آیا در کلیات صحبت خواهند کرد ، یا هم کلیات و هم در مواد و یا اگر می خواهند در مواد صحبت بکنند و باید با دقت بنویسند که مخالف فلان ماده ، موافق فلان ماده ،‌اینطوری نباشد که کلی بنویسند بعد بیایند اینجا بگویند که ما در ده ماده حرف داریم . اگر در ده ماده حرف دارید مشخصات آن مواد را بگوئید مثلاً 1 و 2 و 3 در فلان مواد ،‌منضبط تر بشود . رئیس ـ با توجه با آن کاری هم که بعداً ما کرده ایم . این دفعه که در کلیات بحث می کنید باتوجه به مواد هم می توانید بحث بکنید . یک جوری است که درشور اول تقریباً لایحه در مجلس پخته می شود . این شکل جدید خواهد بود که مفید است . ماده 74 را با تبصره اش به رأی می گذاریم موافقان قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 75 قرائت شود . مادة‌ 75ـ هر گاه هنگام بحث در باره لوایح وطرحها نخست وزیر ، وزیران و معاونان آنها همچنین مخبرین کمیسیون های مربوطه لازم بدانند در موضوع مورد بحث با رعایت مواد طرح شده ، صحبت کنند ، برای مدت تعیین شده در ماده مربوط به آنها اجازه داده خواهد شد . رئیس ـ برای مدت تعیین شده یعنی همان نیمساعت هائی که دارند همان وقتی را که دارند در ماده مربوط به آنها اجازه داده خواهد شد . محمد شبستری ـ نه ، آن عطف به قبل است ، « برای مدت تعیین شده در مادة مربوط به آنها اجازه داده خواهد شد .»‌ یعنی باندازه همان مدت . رئیس ـ مگر مدتی تعیین می شود ؟ خزاغی ـ این نشان می دهد که هر ماده ای یک مدت تعیین شده مربوط دارد در حالی که اینجور نیست . محمد شبستری ـ آقای هاشمی نیم ساعت معین شده است . رئیس ـ بلی ، آنجا تعیین شده است . مدتی که در آن ماده تعیین شده است . خیلی خوب ، ماده 75 را به رأی می گذاریم موافقان ماده 75 که قرائت شد قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . خزاعی ـ آقای هاشمی این « ماده مربوط »‌بایستی حذف بشود سر سطر «‌مواد طرح شده » دارد این ماده مربوطه بر میگردد به آن مواد اول خط . رئیس ـ نه ، منظور این نیست . خزاعی ـ حالا می دانم منظور این نیست و آنچه که بر می آید این است . رئیس ـ منظور این است که در یکی از مواد آئین نامه که مدت ها را تعیین کرده ایم که برای هر کسی چقدر وقت هست . ماده 76 را قرائت کنید . جلوگیری از تخلفات . مادة 76 ـ ناطق نباید از موضوع مورد بحث خارج شده و در غیر اینصورت رئیس تذکر می دهد . تبصره 1ـ هر گاه رئیس تشخیص دهد که ناطق از موضوع خارج شده و در ضمن یک نطق دو نوبت به ناطق تذکر خروج از موضوع را بدهد و باز ناطق ادامه دهد . دفعه سوم رئیس مجلس می تواند ناطق را از ادامه نطق در آن موضوع در تمام جلسه منع نماید مگر اینکه مجلس ادامه صحبت را تأیید کند . تبصره 2ـ‌ قطع کلام ناطق و عدم مراعات سکوت از طرف نمایندگان و هر گونه تهمت و توهین و ایراد گیری های شخصی و حرکات و تظاهراتی که موجب بی نظمی مجلس باشد ، ممنوع است و مرتکب مشمول مجازات مندرج در این آئین نامه خواهد گردید . و رئیس مجلس مسئول جلوگیری از این تخلفات است . رئیس ـ ماده 76 را به رأی می گذاریم موافقان ماده 76 قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 77 را قرائت کنید . ترتیب و مدت نطق ماده 77 ـ ترتیب و مدت نطق بدین شرح است . الف ـ مدت نطق در جلسه علنی بقرار زیر خواهد بود . 1ـ برای استیضاح یک وزیر دو ساعت ، و برای استیضاح دولت و یا بیش از یک وزیر چهار ساعت . استیضاح کنندگان می توانند از بین خود یک یا چند نفر را برای بحث در موضوع استیضاح معرفی نمایند ، ولی در هر حال مجموع نطق های استیضاح کنندگان نباید از مدت فوق تجاوز نماید . 2ـ برای اظهارات مجموع مخالفین و نیز مجموه موافقین در مورد اصل هر لایحه و طرح در شور اول ، و نیز برای توجیه لوایح و طرحهای قانونی و توضیحات مخبر و یا وزیری که از لایحه دفاع می نماید چهل و پنج دقیقه . در مورد لوایح مهم و مفصل می توان اوقات فوق را با پیشنهاد رئیس و یا ده نفر از نمایندگان و تصویب مجلس ، تا دو برابر افزایش داد . تبصره ـ در اصل طرحها و لوایح که موافق وم خالف یا موافقین و یامخالفین ثبت نام می نمایند ، هر کدام در موافقت یا در مخالفت ، ده دقیقه صحبت خواهند کرد . 3ـ‌ برای هر یک از موافقان و مخالفان در برنامه و معرفی اعضاء دولت حداکثر نیم ساعت . 4ـ‌ سؤال از وزیر ، و همچنین توضیحات تکمیلی در مورد استیضاح حداکثر 15 دقیقه خواهد بود . تبصره ـ نماینده در توضیح سؤال خود پنج دقیقه و پس از اتمام یا قسمتی از پاسخ وزیر ، ده دقیقه می تواند صحبت نماید . جواب وزیر که باید مربوط به موضوع سؤال باشد جمعاً نباید از پانزده دقیقه تجاوز نماید . وزیر می تواند استفاده از قسمتی از وقت خود را به بعد از صحبت نهائی سؤال کننده موکول نماید . 5ـ مدت دفاع از توهین و تحریف نطق حداکثر 10 دقیقه . 6ـ برای مخالفت و موافقت نسبت به هر یک از مواد لوایح و طرحها و نیز برای توضیح پیشنهادهای اصلاحی نسبت به مواد لوایح و طرحها ، اعم از فردی و جمعی و برای توجیه پیشنهاد کفایت مذاکرات ، و یا مخالفت با آن و توضیح پیشنهاد فوریت ، و عدم آن و پیشنهاد مسکوت ماندن و مخالفت با آن ، و پیشنهاد تنفس و اخذ رأی مخفی و اخطار آئین نامه ای و یا اخطار قانونی و پیشنهاد انواع رأی در مورد استیضاح هر یک حداکثر پنج دقیقه . ب ـ در تمام موارد مذکور در بند الف در صورتی که ضرورت اقتضا کند ممکن است استثنائاً بدون مذاکره و با پیشنهاد رئیس و تصویب مجلس ، مدت نطق و شور اضافه شود . ج ـ برای مذاکره در باب کلیات بودجه سالانه کشور ، ده ساعت و برای هر ناطق نیم ساعت و برای متمم بودجه ، یک دوازدهم یا دو دوازدهم ، پنج ساعت و برای هر ناطق نیم ساعت . د ـ‌ برای مسائل مهم مربوط به سیاست خارجی از قبیل عهدنامه ها و مقاوله نامه ها و موافقت نامه های بین المللی حداکثر پنج ساعت خواهد بود و در صورت تجاوز از وقت طرحها و لوایح معمولی مشمول کفایت مذاکرات با تصویب دو سوم آراء حاضرین خواهد شد . نطق هر فرد در مورد مسائل سیاست خارجی حداکثر نیم ساعت خواهد بود با تصویب مجلس (‌این «‌ با تصویب مجلس » ،‌ظاهراً‌ زیاد است ) . رئیس ـ بلی ،‌جایش اینجا نیست . خزاعی ـ در تبصره بنده 2 قسمت الف آن «‌موافق و مخالف » زیادی است . رئیس ـ ما روی این ماده شاید سه چهار جلسه کمیسیون را گذاشتیم ، خیلی از نمایندگان هم شرکت کردند ، بحث های خیلی زیادی هم کرده ایم و به اینجا رسیده ایم . هر یک از این جزئیاتش که آقایان حرف داشته باشند و البته پیشنهاد شان را بدهند ، قابل بررسی است . بعداً‌ به آن می رسیم . روی اسن خیلی کار شده است . خزاعی ـ در اینجا یک اشتباه چاپی شده است و مخالف و موافق دو دفعه آمده است . رئیس ـ استباه چاپی را اصلاح می کنیم . خلخالی ـ بودجه پس فردا مطرح می شود این وقت خیلی کم است . رئیس ـ نه این تصویب شده نیست با این آئین نامه عمل نمی کنیم این باید به شورای نگهبان برود 190 نفر در جلسه حاضرند آقایانی که با ماده 77 که قرائت شد ، موافقند قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . رجائیان ـ‌ توجیه لوایح 45 دقیقه وقت می خواهد ؟ محمد شبستری ـ مخبر و وزیر و اینها مجموعاً‌ حداکثر 45 دقیقه وقت دارند . رئیس ـ بلی ، معمولا استفاده هم نمی شود ولی اگر شد ، وقت داشته باشند چون به مخالف هم 45 دقیقه وقت داده ایم به موافق هم 45 دقیقه . ماده 78 را قرائت کنید . مادة 78ـ‌ اگر در ضمن مذاکره صریحاً یا تلویحاً نسبت سوئی به یکی از نمایندگان داده شود یا عقیده و اظهار او را برخلاف جلوه دهند ، و نماینده مذکور برای رد آن نسبت ، یا رفع اشتباه ،‌در همان جلسه ، یا در جلسه بعد اجازه نطق بخواهد ، بدون رعایت نوبت تا ده دقیقه اجازه نطق داده می شود . رئیس ـ موافقان با ماده 78 قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 79 قرائت شود . کفایت مذاکرات . ماده 79 ـ‌ درمواردی که می توان پیشنهاد کفایت مذاکرات دارد هر گاه مذاکرات لازم و کافی بعمل آمد برای جلوگیری از تکرار مطالب و اتلاف وقت هر یک از نمایندگان می توانند کفایت مذاکره را پیشنهاد نمایند . اولین پیشنهاد کننده به ترتیب مندرج در بنده 6 ماده 77 دلائل خود را بعنوان موافق اظهار و اگر مخالفی باشد علل مخالفت خود را بیان می کند و پس از آن رأی گرفته می شود . مدت صحبت برای هر یک از این موارد پنج دقیقه است . در صورتی که نسبت به مطالبی پیشنهاد کفایت مذاکره به تصویب نرسید و پس از ادامه مذاکرات برای بار دوم پیشنهاد کفایت مذاکره و اعلام ختم آن از طرف رئیس ، دیگر به نماینده ای در آن باب اجازه نطق داده نمی شود . رجائیان ـ این روشن نیست . (‌رئیس ـ همه اش روشن است ) . موحدی ساوجی ـ «‌ به نماینده دیگر » شبستری ـ‌این در جای دیگر گفته شده است . رجائیان ـ کجاها می توانند ؟ رئیس ـ همه جا نمی شود ، آن جاهائی که وقت تعیین کرده ایم و الا نمی شود همه جا پیشنهاد کفابت مذاکرات بدهند هر جا که وقت تعیین کرده ایم نمی توانند بدهند آنجه که وقت ندارند ،‌منجمله همین بالا گفتیم که … (‌ رجائیان ـ کجا می توانند ؟ ) همین ماده قبلی یک مورد داشتیم گفتیم که کفایت مذاکره می توانند بدهند . آن قبلی را بخوانید حالا ماده 79 را به رأی می گذاریم . موافقان این ماده قیام بفرمایند . ( اکثریت برخاستند ) تصویب شد . ماده 80 را بخوانید . موقع و دستور جلسه بعد . ماده 80ـ رئیس قبل از ختم هر جلسه روز و ساعت تشکیل و دستور جلسه بعد را طبق ماده 71 اعلام می نماید که در صورت مشروح مذاکرات درج شود ، مگر در موارد اضطراری ( به تشخیص هیأت رئیسه ) که حداقل 24 ساعت قبل از تشکیل جلسه باید بطور رسمی اعلام شود . رئیس ـ ماده 80 را به رأی می گذاریم . موافقان ماده 80 قیام بفرمایند . (‌اکثریت برخاستند ) تصویب شد . اسامی غائبین خوانده شود . ‌منشی ـ جلسه امروز یکشنبه مورخ 16/12/60 5 غائب غیر موجه داریم که عبارتند از آقایان :‌ دوزدوزانی از تبریز ـ صادق حائری از شیراز ـ حجت کشفی از اصطهبان ـ خانم دستغیب از تهران ـ شاهرخی از خرم آباد ـ ضمنا 26 نفر هستند که یا در جبهه ، یا در مرخصی ، یا در مأموریت و یا بیمار هستند . و یازده نفر تأخیرهای از 17 دقیقه تا 60 دقیقه دارند که در پرونده شان ثبت می شود . 5 ـ پایان جلسه و تاریخ تشکیل جلسه آینده و دستور آن . رئیس ـ جلسه بعد روز سه شنبه ساعت هفت و نیم صبح تشکیل خواهد شد برای اینکه بودجه را داریم و پنج ساعت کار داریم و می خواهیم یکطوری یاشد که جلسه به بعد از ظهر نیفتد ( یکی از نمایندگان ـ آقای هاشمی نطق های قبل از دستور چه می شود ؟ ) حالا اگر نطقهای قبل از دستور را آقایان نکنند ما می گذاریم برای بعد از تصویب بودجه مانمی توانیم حذف کنیم ، اجباری نیست اگر آقایانی مایل باشند که نطق قبل از دستور شان به تأخیر بیفتد ،‌ممنونشان می شویم که کار بودجه را زودتر بتوانیم انجام بدهیم و جلسه ختم میشود . (‌جلسه ساعت 15/12 پایان یافت )‌ رئیس مجلس شورای اسلامی ـ اکبر هاشمی رفسنجانی