سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در مسؤولین و استادان دانشگاه آزاد زابل

بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السّلام علی رسول الله و آله
خداوند را شاکریم که این توقیف را به ما عطا کرد تا در چنین منطقه‌ای نیازمند به کار علمی و تحقیقاتی، خدمات مهمی انجام شود. راه درستی که در سیستان ایجاد شده، توسعه دانشگاه و آموزش عالی می‌باشد، مشروط بر اینکه موقعیت علمی بتواند مشکلات سیستان را به طرز عالمانه حل نماید. اگر عالمانه کار شود، این منطقه را می‌تواند به یک منطقه آباد و مرفه برای مردم تبدیل نماید.
همت انسانها خیلی کارساز و بلند است. دانشگاه آزاد اسلامی 25 سال پیش بدین منظور ایجاد گردید که دیدیم در کشور تقاضا برای تحصیل علم و دانش زیاد است و مردم حاضرند هزینه تحصیلشان را خودشان بپردازند. همچنین پی بردیم که دانشگاهها و مراکز علمی و اساتید بازنشسته و نیروهای دولتی می‌توانند در این امر خطیر ما را یاری نمایند و می‌توانیم به این تقاضای فوق‌العاده مردمی جواب مثبت بدهیم.
با توجه به اینکه در آن زمان از هر 100 نفر داوطلب، یک نفر بیشتر به دانشگاه راه نمی‌یافت و مردم مأیوس شده بودند و در کنکور شرکت نمی‌کردند. لذا برای جمعیت 35 میلیون تا نزدیک 40 میلیون در کل کشور 15 هزار دانشجو بیشتر نداشتیم و می‌دانستیم که دولت نیز نمی‌تواند دانشگاهها را توسعه دهد. کسانی که در آن زمان دارای توانایی بیشتری بودند، به خارج از کشور می‌رفتند و به ادامه تحصیل می‌پرداختند و عده‌ای نیز بیکار می‌ماندند و هیچ راهی ندیدیم که جریان استفاده از منابع مردمی را برای توسعه دانشگاه فعال کنیم و تقاضای مردم را که بسیار قابل توجه و مهم بود، جواب دهیم.
اگر احساس نیاز در وجود آدمی موج بزند، به دنبال راه‌حل خواهد رفت و هیچ دانشگاهی در دنیا نیست که یک میلیون دانشجو با بیش از ده میلیون متر مربع فضای آموزشی وامکانات داشته باشد و در خدمت بشریت قرار گیرد. آن هم به خصوص در کشورهای نیازمند به توسعه. البته انتقاداتی نیز در این مورد هست. بنده مدتهاست که سؤال می‌کنم و هیچ‌کس جواب نمی‌دهد. اگر فرض کنیم دانشگاه آزاد اسلامی وجود نمی‌داشت، یک میلیون دانشجو فعلی و دو میلیون فارغ‌التحصیلان کجا بودند و کجا درس می‌خواندند؟
یا دیپلم بیکار بودند یا به خارج از کشور می‌رفتند. راه دیگری وجود نداشت. زیرا که ظرفیت دانشگاه دولتی بسیار محدود بود.
نکته مهمی که وجود دارد، مربوط به سیستان شما می‌شود. اگر نیروهای دانشگاهی و عالم تربیت و تقویت شوند، خودشان می‌توانند راه توسعه را باز کنند. اگر یک تحصیل کرده دانشگاهی به مشاغل آزاد نیز راه پیدا کند، در کار خود فردی موفق خواهد بود. یکی از نقاط ضعف این منطقه را که نیروی انسانی بوده، با تأسیس دانشگاهها و با وجود بیش از 15 هزار دانشجو در زابل بر طرف کردید و بسیاری از مشکلات فعلی سیستان و بلوچستان با اجرای طرح آمایش سرزمینی حل خواهد شد. در سیستان کنونی فعالیتهای زیادی می‌توان انجام داد. مثلاً الان در موقع پرآبی آب اینجا زیاد می‌شود. نگذاریم رودخانه هیرمند بمیرد. افغانیها باید توجه کنند که آب مشترک دو کشور است. ما از آبی که داخل کشور می‌آید و بعد از اینکه آب را قابل مصرف می‌کنیم، آن را به شهرهای افغان می‌فرستیم و به آنها آب می‌دهیم. من فکر می‌کنم در حال حاضر همکاریهای برادران افغانی ما به اندازه کافی مناسب نیست و نباید بگذارند آب قطع شود.
الان چاههای کوچک سطحی برای آب طراحی کردند که حدود شش هزار چاه توسط مردم حفر شد. ما این سابقه را در رفسنجان داریم که انقلاب کشاورزی با همین چاههای سطحی با آب شور ایجاد شد و واقعاً منطقه را نجات داد و امروز یکی از ثروتمندترین شهرهای ایران است. علیرغم اینکه در کویر است و وضع زمین و آب آن خیلی بدتر از شماست. الان مردم از عمق 250 متری آب می‌گیرند و با همان کشاورزی می‌کنند و سود می‌برند و زندگی خودشان را شرافتمندانه اداره می‌کنند. زمینهای آنها هم بسیار شور است. اگر باران موجب سیل شود و آب پای درختان برسد، موجب خشک شدن درختان می‌شود.
نمونه انسانی را عرض می‌کنم. در روستای ما در زمانی که من هنوز در روستا بودم، یکی از بچه‌های روستا، که برای ما کار می‌کرد، از چاههای کوچک در زمینهای شور استفاده و مزرعه پسته درست کرد و الان وضع آنها خوب شده است.
این آقا برای روستای ما که الان شهر کوچکی شده، تقاضای دانشگاه آزاد اسلامی کرد. سوادی هم ندارد و سیصد میلیون تومان از درآمد همین مزرعه را داد. سال قبل که برای بازدید اقوام رفته بودم، ساختمانی سه طبقه ساخته بود. که فعلاً مخارج جاری را می‌دهد تا دانشگاه خودکفا شود. پس یک فقیر در یک روستا از یک مزرعه پسته و چاه آب شور کارش به جایی می‌رسد که چنین اتفاق بزرگی را انجام می‌دهد.
آیا به نظر شما در زابل نمی‌توان این کار را انجام داد؟ من امروز در صحرای شما دیدم که می‌شود و خوب هم می‌شود این کار صورت بگیرد. تحقیقاتی که آقای دهمردی در مرکز تحقیقات خودشان کردند، خوب است. یکی از آنها نخل بود و باید راههای دیگری غیر از این پیدا کنید. اگر نخل در سیستان جواب دهد و ظاهراً هم تا الان خوب جواب داده است از پسته سودمندتر است. یعنی یک هکتار نخل از یک هکتار پسته سوددهی بیشتری دارد. اینجا زمین بسیار فراوان است، آب هم به این شکل است. همین آب کفایت این کار را می‌دهد. هرچند باید از آن بیشتر حفاظت کنید. زیتون هم بسیار پرسود است و خیلی از محصولات دیگر جواب می‌دهد و شما می‌توانید بهترین محصولات را در این منطقه کویر، که همیشه محصولات کویری از محصولات غیرکویری بهتر است، داشته باشد. چون هوای زیاد، نور زیاد و خیلی چیزهای دیگر از عوامل آن است.
من به شما عرض می‌کنم که شما باسواد هستید، همه رشته‌ها و امکانات تحقیقات را دارید، راهکارهای فراوانی را می‌توانید برای این منطقه درست کنید و از وجب به وجب اینجا استفاده کنید. نباید به گونه‌ای باشد که اینهمه زمین خوب باشد و استفاده نشود. اینها حرفهای آرمانی و بلند پروازانه نیست. من همه اینها را کاملاً عملیاتی می‌بینم. یعنی اگر گروهی از شما که در دانشگاه با هم هستید، راهکارهای متعدد را بررسی و عملیاتی کنید و مردم را دعوت کنید و آموزش بدهید و مردم وارد کار می‌شوند.
امروز صبح با کشاورزی صحبت کردم که چهار هکتار زمین داشت که هنوز تحت سرپرستی کمیته امداد قرار دارد  زمین و چاه دارد. اگر در رفسنجان چهار هکتار زمین و چاه داشته باشیم، ارباب هستیم و کلی به مستمندان کمک می‌کنیم. درگیلان اگر مردم چهار هکتار زمین داشته باشند، زندگیشان را خوب اداره می‌کنند. فکر می‌کنم دانشگاه زابل و شما تحصیل کرده‌های زابل و کل استان که شرایط شما را دارند، باید وارد عمل شوید. می‌توان میوه‌های گرمسیری را که الان به قیمت گزاف وارد می‌شود، پرورش داد. اگر شیوه آبیاری درست باشد، با همان آب می‌توان خیلی آن را توسعه داد.
بنابراین نقطه نقطه استان شما می‌تواند از رفاه خوب برخوردار باشد، به شرط اینکه مردم ارزش آب و خاک را بدانند و عالمانه عمل کنند و تجارت بی‌سود و مضّر را برکارهای مولد و اشتغالزا که شما را به خدا نزدیک می‌کند و کشور را به پیش می‌برد، ترجیح ندهند. خواهش ما این است که راه درست بهره‌گیری از منابع خودتان پیش پای مردم بگذارید. مردم به آموزش نیاز دارند که خیلی محسوس است.
شهر زابل و روستایی که ما دیدیم، نباید اینگونه باشد. جاده‌ها درست شده، ولی شهر قیافه‌شهر مرفه را ندارد و با شهرهای دیگر تفاوت دارد. می‌توانید این کارها را خیلی سریع با برنامه‌ریزی و جذب سرمایه به پیش ببرید و اگر اطلاع‌رسانی کنید، خیلی از افراد آمادگی سرمایه‌گذاری در این منطقه مساعد را دارند. شما را به خدا می‌سپارم.
والسّلام علیکم و رحمه‌الله