سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار دانشجویان، استادان و کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی رشت
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السّلام علی رسول الله و آله
از نعمت‌های خداوند به بنده است که گاهی توفیق زیارت بزرگان علم، ادب، فرهنگ و دین را در مجامع علمی پیدا می‌کنم و در دانشگاههای آزاد اسلامی از این موهبت بیشتر برخوردار هستم. امروز هم از توفیقات من است که در خدمت شما باشم و مقداری با هم صحبت کنیم و با برنامه‌های آینده و نیازهای استان بیشتر آشنا شویم.
محبت‌های ریاست منطقه 3 و رئیس دانشگاه آزاد واحد رشت در مورد بنده بیشتر از حد شایستگی من بود و از کانون اسلامی دانشجویان هم تشکر می‌کنم. امیدوارم دانشگاه آزاد بتواند با کمک خود دانشجویان و استادان، بعد اسلامی و فرهنگ دینی را در مجموعه زیرپوشش خود تقویت کند. مطمئن باشید هر مقدار نیروی عالم و متدیِّن و وفادار به انقلاب به تاریخ تحویل بدهید، پیش خداوند به عنوان یک کار ارزشمند خیر و مأجور، پرونده خواهید داشت و در تاریخ سرافراز خواهید بود. همه این واژه‌ها و مفاهیم مثل دانش، دین و فرهنگ سرمایه بشری و جوهر ارزش انسانهاست. باید اینها را از دانشگاهها به تاریخ و با همت شما به جامعه تحویل بدهیم.
حقیقتاً دانشگاه آزاد اسلامی یک جرقه خدایی بود که آن زمان به خاطر نیاز به فکر مسئولان افتاد و استقبال وحمایت امام از این برنامه، کار را برای مسئولان آسان کرد. یک ضرورت انکارناپذیر در آن مقطع بود که ظرفیت دانشگاهی کشور خیلی کم و نیاز دانشجویی بسیار بالا بود. فضای دانشگاهی هیچ تناسبی با جامعه نداشت. اگر می‌خواست در روی همان پاشنه بگردد، کشور محکوم به عقب‌ماندگی و وابستگی بود.
اقیانوس امکانات ملت به طرف دانشگاه هدایت نمی‌شد. امکانات بود. چون هرجا تقاضا باشد، امکانات فراهم می‌شود. در همه جا تشنگی آب آفریده است. این تشنگی در جامعه بود، اما منتظر یک اقدام مناسب بود که مردم نیازمند، علاقه‌مند و عاشق تحصیل جایی را پیدا کنند تا بچه‌هایشان را با هزینه خود برای تحصیل به میدان بیاورند. این اتفاق افتاد و کمک کرد و به اینجا رسید که امروز در گزارش دوستان شنیدید. البته چون شما در میدان هستید، بیشتر از ما می‌دانید، ما در ستاد به مسایل کلی می‌پردازیم.
اینکه 1 میلیون و 300 هزار دانشجو، تحت پوشش داریم و اینکه بیش از 2 میلیون فارغ‌التحصیل داریم، خیلی مهم است. همه اینها مانند ستارگان نورافشان در جامعه پخش هستند. در تاریخ جاودان و ماندگارند. این چند میلیون انسان و میلیونها نفری که بعد از این خواهند آمد، با خانواده و بستگان، اعضای خانواده بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی هستند. محققاً از لحاظ کمیّت بزرگترین واحد دانشگاهی دنیاست.
کسی برای این دانشگاه هزینه نکرده است. خود داوطلبان هزینه کردند و کمی هم از امکانات عمومی و افراد خیّر بهره گرفتیم. به کشور هم خدمت مالی کرده‌اند. مالیاتی که دانشگاه می‌پردازد و کارهای عمرانی که شما کرده‌اید و اشتغالی که ایجاد شد، برای جامعه مهم است. اینها خدماتی است که همه به جامعه کرده‌اید و خدمات اصلی شما به مردم و آینده تاریخ، تربیت نیروهای ارزشمندی است که از این دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند و در خدمت انسانها قرار می‌گیرند.
این خدمت قابل ارزش‌گذاری نیست. دریایی از امکانات فزاینده است. روبه رشد است. می‌ماند و رشد و تکامل پیدا می‌کند. اگر امروز ارزیابی کنید، فردا ارزیابی شما از واقعیت‌ها عقب می‌افتد. چون فردا اتفاقات جدیدی از طرف خیل عظیم انسانهای بالنده در جامعه می‌افتد. خداوند را شکر کنید. ممنون خداوند باشید که چنین توفیقی را به شما داده است تا در این زمینه کار کنید.
الان رسالت بزرگی برعهده داریم. بالاخره چنین امکانی که خداوند در اختیار ما قرار داده، ظرفیت بالایی برای اقدامات بزرگی است. این مسئولیت بهترین است. باید بعدها جواب بدهیم که چه مقدار از این ظرفیت بزرگ برای راه خداوند، انقلاب، ایران و بشریت استفاده کردیم.
مسایلی برای امروز و مسایل فراوانتری برای فردا و فرداهاست. امروز کشور در شرایطی است که دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند گامهای مؤثری بردارد. در یک مقطع مشکل بزرگ جامعه را حل کردیم که آن افزایش ظرفیت دانشجویی و پذیرش استادان فراوان برای موقعی بود که نیاز ضروری جامعه بود. اگر این کار را نمی‌کردیم، بحران در کشور قطعی بود. اگر متانت مردم بحران را مهار می‌کرد، اتلاف منابع اسلامی و هدر دادن این استعدادها بزرگترین ظلم تاریخی بود که در کشور اتفاق می‌افتد. الحمدلله دانشگاه آزاد اسلامی توانست این مشکل را حل کند.
زمانی از خودتان سئوال کنید که اگر دانشگاه آزاد اسلامی نبود، الان آن 2 میلیون فارغ‌التحصیل کجا بودند؟ چه سرنوشتی داشتند؟ هیچ‌کس نمی‌تواند جواب درستی بدهد، ولی حدس می‌زنیم که سرنوشت خوبی نداشتند. یا در حد دیپلم و خیلی‌ها دیپلم بیکار و یا متواری اطراف دنیا بودند که به خارج رفتن انبوهی از جوانان، آن هم بدون هدایت و کنترل دولت وضع خوبی نبود. نمی‌دانم چگونه برمی‌گشتند. شاید خیلی‌ها دانشمند می‌شدند و برمی‌گشتند، اما خیلی‌ها برنمی‌گشتند.
فکر کنید بچه‌های یک خانواده بعد از 12 سال تحصیل در مقاطع ابتدایی، راهنمایی و متوسطه، با آرزوی دانشگاه به کنکور می‌آمدند و دست خالی به خانه‌هایشان برمی‌گشتند. وقتی انسان حال جوان و خانواده‌اش را تصوّر می‌کند، متأثر می‌شود. بر آنها چه می‌گذرد!! شما این خلأ بزرگ را پر کردید.
امروز مسئولان کشور افتخار می‌کنند و می‌گویند از 4 نفری که وارد کنکور می‌شوند، 3 نفر پذیرفته می‌شوند. این ظرفیت را همت استادان و مدیران و خانواده‌ها و خود دانشجویان پر کرده و به شرایط امروز رسیده است. آرزوی ما این است که شاهد روزی باشیم – البته این آرزو تحقق یافتنی است – که هرکسی مایل باشد به تحصیلات عالیه برسد، راهش باز باشد و اگر کنکور هست، برای انتخاب رشته‌های برتر باشد و نه برای تحصیل در مقاطع عالی. شاید در بعضی از رشته‌ها برای همیشه گزینش باشد، اما اصل تحصیل می‌تواند برای همه وافر باشد.
این کار را دانشگاه آزاد اسلامی می‌تواند انجام دهد. چون دانشگاه از اول خود را متکی به خواست و نیاز مردم کرده است. با این نیازی که در جامعه است، مردم حاضرند قیمت کاری را که برایشان می‌شود، بپردازند و به خوبی می‌پردازند.
امروز صبح رئیس دانشگاه آزاد اسلامی رشت به من فرمودند که همزمان با شروع عملیات اجرایی پروژه دانشگاه آزاد اسلامی در لاکان، ساخت دانشکده علوم پزشکی هم شروع شد، اما الان شما در آن واحد دانشجو می‌پذیرید و آنها دنبال واگذاری هستند و نیمه کاره مانده است. چون دولت نمی‌رسد. امکانات دولت در سراسر کشور آن قدر نیست که بتواند متمرکز روی همه پروژه‌ها کار کند. می‌دانم چرا طرحهای دولتی تأخیر می‌افتند. به خطر کمی امکانات و فراوانی نیازهاست. ولی چون دست دانشگاه آزاد باز است و گرفتار بروکراسی دولتی نیست، با امکانات خود تصمیم می‌گیرد و زمانبندی می‌کند و در زمان مقرر کارهایش را تحویل می‌دهد.
این مزیت خیلی بزرگ است. هم ارزانتر تمام می‌شود و هم از سرمایه درست استفاده می‌شود. بقیه کارها هم این‌گونه است.
ارزش و قیمت تمام شده کارهای دانشگاه آزاد خیلی ارزانتر است. حتی از بخش خصوصی هم ارزانتر است. چون دانش کارها در اینجا هست و یا برای اموال مردم دلسوزی می‌شود.
این مجموعه بزرگ نیروی انسانی معلم، مدیر، دانشجو و کارمند، بهترین سرمایه ماست تا پیشرفت کشور را برای آینده بیمه کنیم. شما که نوعاً تحصیل کرده سطوح بالا هستید، می‌دانید که یک انسان تحصیل کرده و عالم هرجا که هست، برای خودش جا باز می‌کند. صاحب هنر به هیچ مکانی غریب نیست. هیچ‌جا در بن‌بست قرار نمی‌گیرد. فکرش خلّاق و سازنده است. طراح است و خودش را اداره می‌کند.
در معارف اسلامی و قرآن که دقت می‌کنیم، برای محوریت پیشرفت، ترقی، تکامل و رسیدن به خدا، به انسان توجه شده است. یعنی اسلام انسان را می‌سازد و بقیه را انسانها می‌سازند. کار بزرگ پیامبر اسلام (ص) این بود که در جزیره‌العرب بی‌سواد، جاهل و مشرک، تعداد زیادی انسان صالح از همانها ساخت که آنها دنیا را ساختند و بزرگترین تمدن بشریت را به وجود آوردند. امروز بعد از 1400 سال بهترین مکتب دنیا در اختیار بشریت است. برنامه‌اش از انسان‌سازی شروع شده است. انسان را عالم و مؤمن و با صلابت و یک انسان واقعی تربیت کرده است.
بحمدلله کار ما در این مقطع به خوبی پیش رفت وامروز باید دو سه مشکل کشور را حل کنیم. یکی مسئله تبدیل دانشها به فنون، صنعت و تولید است. البته کار صنعتگران است و آنها انجام خواهند داد، ولی ما به عنوان یک قدرت علمی و فنی که در دانشگاه آزاد متراکم شده و امکاناتی که در همه واحدها دارید، می‌توانید برنامه‌های درستی را طراحی کنید و به وجود بیاورید و طرحهایی را که دانشجویان و استادان دارند، مهندسی کنید و بعد از مهندسی با کمک مردم به پایلوت ببرید. مردم خودشان اقدام می‌کنند. پولی از ما نمی‌خواهند. فقط باید راهشان را فراهم کنیم. باید پارکهای علمی را در واحدها به وجود بیاوریم و هدایت کنیم. در آن صورت آنها با وامها و امکانات خود، پایلوت را می‌سازند و صنعتگران پایلوت را تبدیل به صنایع بزرگ می‌کنند.
دانشگاه فقط هدایت و حمایت می‌کند و در جاهایی که ممکن است، شریک می‌شود. اگر حرکت وسیعی در کشور آغاز شود و در واحدهای بزرگ این موقعیت به وجود بیاید، پنج سال بعد می‌بینید که یک انقلاب صنعتی در کشور اتفاق افتاده است و یک گام بزرگ در تولید و فن به پیش می‌رویم.
الان غیر از دانشگاه آزاد کجا می‌تواند این کار را بکند؟ دولت برنامه‌هایی دارد و پولهای معینی دارد که خرج می‌کند. آنهم در حدّی که مجلس به دولت اجازه می‌دهد. البته هر روز هزینه دولت بیشتر می‌شود، چون برنامه‌ها و نیازهای کارکنانش بر بودجه عمومی تحمیل می‌شود. ولی دانشگاه آزاد یک دریای بی‌انتها و یک اقیانوس بی‌کرانه است.
مسئله بعدی که ما باید حل کنیم، مقاطع عالی تحصیل است. شما باید نیروهای زبده علمی را بیشتر جذب کنید. در بورسیه‌ها با دست باز عمل کنید. استعدادهای کشور را جذب و بورسیه کنید. آنها سرمایه شما برای بالا آوردن کیفیت دانشگاه می‌شوند. امروز در داخل و خارج از کشور استعدادهای نیرومندی هست که اگر سخاوتمندانه به آنها برسیم، جذب دانشگاه می‌شوند. الان خارجی‌ها همه آزمایشگاههای دنیا را زیر نظر دارند.
استعدادهایی را که در کنکورها و المپیادها پیدا می‌شوند، فوری شناساسی می‌کنند و از طریق سفارتخانه‌ها با آنها ارتباط برقرار می‌کنند و دعوتشان می‌کنند و در دانشگاههای خارج به آنها بورسیه می‌دهند. هم اعتبار دانشگاههای خود را بالا می‌برند و هم از دانش اینها برای طرحهایشان بهره می‌برند. چرا ما این کار را نکنیم؟
بنای ما در هیأت مؤسس و هیأت امنا این است که اختیارات مناطق را بالا ببریم. اختیارات واحدهای بزرگ را بالا ببریم. خودتان تصمیم بگیرید و منتظر تصمیمات هیأت مؤسس و هیأت امنا نمایند. اختیارات مدیریت عالی دانشگاه بین واحدها توزیع شود. چون اکثر شما از شخصیت‌های علمی و طراح کشور هستید. می‌توانید با امکانات و اقتضائات محیط خودتان و حمایت مسئولان منطقه و مردم و علما به عنوان واحدهای مستقل عمل کنید. باید میدان کار برای شما باز باشد تا مقاطع بالا را تقویت کنید.
از این به بعدکمتر در فشار پذیرش دانشجویان کاردانی و کارشناسی خواهیم بود. در فشار تقاضای مقاطع عالی خواهیم بود. الان نیازهای 20 سال پیش کشور به بخش مقاطع عالی منتقل شده است. الان باید به این نیاز جواب بدهیم. همان کاری را که اول انقلاب کردیم، امروز برای مقاطع عالی انجام بدهیم.
الان یکی از دردهای کشور بیکاری تحصیل کرده‌هاست. الان نرخ بیکاری در سطح جامعه حدود 13 درصد است، اما وقتی همین را در جامعه تجزیه می‌کنیم، می‌بینیم متأسفانه این بیکاری بین جوانها و عمدتاً بین تحصیل‌کردهاست. در حد کارگران ساده و صفرخیلی کمتر است. هر وقت به میدان بیایند، کارفرما هست که برایشان کاری پیدا شود و سرکار می‌روند. همین الان که افغانی‌ها را از کشور بیرون می‌کنند، به زحمت می‌توانند کارگران را به جای آنها ببرند. چون کارگر کم است و این مربوط به همه جای کشور است.
مشکل بیکاری عمدتاً برای تحصیل‌کرده‌ها و جوانانی است که می‌خواهند کارهای علمی، فرهنگی و نرم‌افزاری کنند. شاید یکی از بهترین زمینه‌ها در دانشگاه آزاد باشد.
می‌توانید ارتباط صمیمی با بانکها برقرار و همکاری کنید. بهترین مشتریان بانکها هستید. پولهای مردم را که در بانکها جمع می‌شود، در جهت خیر ملت هدایت کنید و برگردانید. قاعدتاً انسانهای دلسوز بانکها با شما همکاری می‌کنند و زمینه را برای اشتغال – در درجه اول فارغ‌التحصیلان خودتان و دیگران – فراهم کنید. خلاصه اینکه در مقطع تاریخی نتیجه گرفتن از ربع قرن مجاهدت علمی و مدیریتی مجموعه خانواده بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی هستیم. در دوران ریاست جمهوری که به کشورهای جهان سوم رفت و آمد داشتم، می‌دیدم که شهرت دانشگاه آزاد آنجاها را گرفته‌است. معمولاً از ما درخواست می‌کردند که با تأسیس دانشگاه به ما کمک کنید. آن موقع به خاطر مسایل ارز نمی‌توانستیم برویم. چون تأمین ارز آسان نبود. ولی الان خیلی آسان است. البته این مسایل مربوط به واحدهای دانشگاهی نیست. خودمان باید تصمیم بگیریم. داریم برنامه‌ریزی می‌کنیم تا در دنیا هم بیشتر حضور پیدا کنیم.
همین انتخاباتی که در اتحادیه دانشگاهها می‌شود و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از بین آن همه چهره‌های علمی دنیا رأی می‌رود، به خاطر اعتبار دانشگاه است. عقبه آن اعتبار در کشور است. اطلاعات شما در جاهای دیگر هست‌وآنها مطالعه می‌کنند.
الان اینترنت فضای بسیار بسیار خوبی برای ماست. باید از این شاهراه بزرگ اطلاعاتی برای معرفی اسلام، ایران، شخصیت‌های ایرانی و دانشگاه آزاد اسلامی بیشتر بهره بگیریم. کارهای فراوانی هست که می‌توانیم از طریق آموزشهای مجازی دنبال کنیم. باید دانشگاه آزاد به این سمت حرکت کند که باز هم کار شما مهم است. مقدار زیادی به ما مربوط است که در ستاد تصمیم بگیریم و مقداری به خود شما مربوط می‌شود که با ابتکارات خود به مسئولان تصمیم گیرنده دانشگاه کمک کنید.
به هرحال بنده از ملاقات با دانشجویان و استادان در واحد خوب رشت خوشحالم. حتماً به سایت لاکان می‌روم و آنجا را هم می‌بینم. انشاءالله بعد از برگشت به تهران، مسایلی را که اینجا مطرح شده، با برادران مطرح خواهم کرد. شما را به خدا می‌سپارم و امید توفیق بیشتر برای شما دارم.
والسّلام علیکم و رحمه الله