سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار با اعضای مؤسسه مسجد
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السلام علی رسول‌الله و آله
برادران و دوستان فعال در مهمترین پایگاه اسلام، یعنی مسجد خیلی خوش آمدید. باید از جناب آقای قرائتی صمیمانه تشکر کنم که با صبر، بردباری و پشتکار، حرکت ساماندهی مساجد را تا بحال پیش بردند، البته همیشه هم دل‌خوریهایی از بعضی عدم توفیق‌ها داشتند و حق هم دارند که این مسئله، مادر و مهم است.
الان کسی را نمی‌شناسیم که تردید داشته باشد که اساسی‌ترین و اصیل‌ترین پایگاه اسلام از لحاظ مکانی مسجد بوده است و این نقطه مقدس که خداوند ما را راهنمایی کرده و اسم خانه خود را روی آن گذاشته، بهترین امتیاز دادن به مکان است. خدا در همه جا هست، ولی جایی را به نام خانه خود معرفی کرده است، این نشانه با اهمیت بودن مساجد است.
نکته بعدی این است که همه ما قبول داریم در تاریخ اسلام، هیچ نقطه جغرافیایی به اندازه مسجد در زندگی جامعه ما تأثیر نداشته است. همه جا به نحوی ریشه در مسجد دارد. آنجاهایی که رنگ و بوی مساجد دارند، یا آدمها با مساجددر ارتباط هستند، تقدسی که مسجد دارد، باعث می‌شود حضور در مسجد به هر صورت، برای نماز یا کارهای علمی، آموزشی و ... تقدسی در وجود انسان وارد شود. تصاحب این موقعیت برای مسجد و این همنشینی تقدس مسجد و مطالبی که از طریق مسجد در وجود انسان وارد می‌شود، حالت جاودانی به کار می‌دهد و واقعاً مؤثر است.
البته من گاهی اوقات نوشته‌های آقای قرائتی را که می‌بینم، این‌قدر نکته درباره مسجد می‌گویند که فکر می‌کنم به ذهن خیلی‌ها نمی‌رسد و این برای شما یک تخصص شده است.
این تخصص را به جامعه منتقل کنید. اینکه وارد متون تحصیلی حوزه‌ها شدید، توفیق بالایی است. ما این همه روحانی خوب در کشور داریم، هیچ‌وقت مدیریت مسجد جزو معلومات نبوده است و مثل بقیه مردم با مسجد سر و کار داشتیم و به مسجد احترام می‌گذاریم، از آن استفاده می‌کنیم و آن را تعمیر می‌کنیم، ولی اینکه مسجد را عالمانه اداره و بهره‌گیری کنیم، هیچ‌وقت در آموزش ما نبوده است.
این کار، زیربنایی است که انجام شد و آثارش را کم کم خواهد گذاشت. در عمل این مسائل جای خودش را باز و توسعه پیدا می‌کند. تذکرات اخیری که ما در مذاکرات با شما گرفتیم که بین مسجد و سایر نقاط متبرک مقایسه‌ای داشتید، دیدم نکات مغفول عنه در آنها هست. بیشتر زندگیمان با مساجد آمیخته بوده است و از بعضی از این نکات غافل بودیم. فکر می‌کنم کار درستی انجام شده، تربیت افرادی از روحانیت که با مدیریت مسجد آشنا شوند، تأثیرگذار خواهد بود و آینده مساجد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این می‌تواند نوید بهتر شدن مساجد را بدهد.
نکات دیگری که در کنار آن می‌گویید، همین طور است. اگر در هر منطقه‌ای که قابل دسترسی برای مردم باشد، مکانی به نام مسجد باشد و یک روحانی به عنوان صاحب و مدیر این مکان باشد، خیلی از دردهای روحی و اجتماعی مردم حل خواهد شد. روحانی که با مردم دائماً در تماس باشد و مردم از او نیازهای فکری خودشان را بگیرند و مشکلات اجتماعی را با او در میان بگذارند و او دائماً معارف اسلام را برای آنها در ضمن نماز و برنامه‌های دیگر در میان بگذارد، بسیار سازنده است.
گاهی فکر می‌شود صدا و سیما، روزنامه‌ها و ... این کار را می‌کنند. درست است، ولی این نباید به عدم حضور شخصیت دینی در بین مردم بینجامد که اگر به اینجا برسیم، خسارت زیادی می‌بینیم.
این نوع تعلیمات در جای خودش برای توسعه آموزشهای خیلی خوب است، ولی اگر نتیجه‌اش عدم حضور روحانی باشد، خیلی تفاوت دارد. در تجربه شخصی خودم، روستاهایی که یک روحانی بوده با روستاهایی که روحانی ندارند، خیلی متفاوت هستند. مردم در جایی که روحانی همیشه در دسترسی آنها هست، به افکار اسلامی درست مسلح هستند و از لحاظ اخلاقی وضع بسیار بهتری دارند. ادبیات آنها تفاوت دارد، خانواده‌ها مستحکم‌ترند و ...
این ابتکاری که اسلام کرده و قطعه‌ای از زمین را در هر جایی به نام مسجد پذیرفته و تقدس مذهبی خاصی به آن داده و احکام ویژه‌ای برای آن تدوین شده، به اضافه کسی که بتواند نیازهای اجتماعی و دینی مردم را در آنجا به آنها بگوید، یکی از بهترین ابتکارهایی بوده که در تاریخ اسلام پیدا شده که بقیه ادیان هم داشتند. دینی را نمی‌شناسیم که معبد و یا متصدی معبد نداشته باشد. این سنت همیشه همراه بشر بوده است.
خوشبختانه حوزه امروز بسیار نیرومند است و نیروهای فراوانی هستند و اگر خروجی‌ها به نحوی باشد که مردم احساس کنند، طلبه‌ها بعد از چند سال در قم به یک مرشد محبوب مردم در جایی تبدیل می‌شوند، نیروهای بیشتری جذب خواهند شد. شرطش این است که حوزه برای آموزش و بکارگیری و خدمت این استعدادها برنامه‌ها داشته باشد. پیشنهادهایی که می‌فرمایید، به ما بدهید. کاری که فعلاً از من ساخته است، سعی کنیم بعضی از این مطالب را در سیاستهای کلی فرهنگی و عقیدتی کشور بگنجانیم که اگر اینها به یک سیاست تبدیل شود، آن موقع آسانتر می‌شود و پیگیری می‌کنیم. تبلور آن را در بودجه و برنامه‌های دولت و دستگاهها نظارت می‌کنیم که دارای یک سیستم خواهد شد. از سیاست کلی شروع می‌شود و تا آخر زنجیره تأثیر خواهد گذاشت. اگر بتوانیم نکات مهمی را در سیاستهای کلی بگنجانیم، ادامه کارهای زیربنایی شما خواهد بود که ما هم در این ثواب بزرگ شریک می‌شویم. از محبتی که کردید، خوشحالم و تشکر می‌کنم.
والسّلام علیکم و رحمه الله