تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یونس – آیه ۶۴ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

لَهُمُ الْبُشْرَی فِی الْحَیاةِ الدُّنْیَا وَفِی الآخِرَةِ لاَ تَبْدیلَ لِکَلِمَاتِ اللّهِ ذَلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ

برای آنان در زندگی دنیا و در آخرت مژده است، گفته های خدا تغییرپذیر نیست، این است آن کامیابی بزرگ.

 

1 ـ به اولیای خدا، هم در دنیا و هم در آخرت، بشارت ویژه ای داده خواهد شد که دیگر مؤمنان از آن بی نصیب خواهند بود.

 

ألا إن أولیاء اللّه ... لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة

تقدیم «لهم» بر «البشری» مفید حصر است و «ال» در «البشری» می تواند برای عهد ذهنی و اشاره به فرد خاصی از بشارت باشد. یعنی آن بشارت ویژه تنها از آن اولیای خداست.

 

2 ـ بشارتها در دنیا و آخرت، ویژه مؤمنانی است که با رعایت تقوای مستمر الهی، به مقام «ولیّ اللّهی» رسیدند.

 

ألا إن أولیاء اللّه ... الذین ءامنوا و کانوا یتقون. لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة

برداشت فوق مبتنی بر این است که «ال» در «البشری» برای استغراق باشد.

 

3 ـ ایمان و تقواپیشگی، زمینه ساز برخورداری از بشارتهای دنیوی و اخروی خداوند است.

 

الذین ءامنوا و کانوا یتقون. لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة

 

4 ـ بشارتهای خداوند به مؤمنان متقی، موجب رفع ترس و اندوه آنان است.

 

ألا إن أولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون. الذین ءامنوا و کانوا یتقون. لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة

جمله «لهم البشری» می تواند تعلیل برای جمله «لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» باشد ; یعنی، چون اولیای خدا در دنیا دریافت بشارت می کنند، خوف و حزن از آنان رخت برمی بندد.

 

5 ـ ترس و اندوه نداشتن اولیای خدا، بشارتی است از سوی خدا به آنان.

 

ألا إن أولیاء اللّه لا خوف علیهم و لا هم یحزنون ... لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة

برداشت فوق مبتنی بر این است که «ال» در «البشری» برای عهد ذکری و اشاره به جمله «لا خوف علیهم و لا هم یحزنون» باشد.

 

6 ـ کلمات خدا (وعده ها و سنن الهی) بدون تغییر و تخلف ناپذیر است.

 

لا تبدیل لکلمت اللّه

 

7 ـ بشارتهای ویژه به اولیای خدا در دنیا و آخرت، وعده تخلف ناپذیر الهی

 

لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة لا تبدیل لکلمت اللّه

 

8 ـ دستیابی به مقام «ولیّ اللّهی» و دریافت بشارتهای ویژه در دنیا و آخرت، برای اولیای خداوند کامیابی بسیار بزرگی است.

 

ألا إن أولیاء اللّه ... لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة ... ذلک هو الفوز العظیم

 

9 ـ ایمان و تقواپیشگی، زمینه ساز رسیدن به رستگاری و کامیابی در دنیا و آخرت است.

 

الذین ءامنوا و کانوا یتقون. لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة ... ذلک هو الفوز العظیم

 

10 ـ بهره مندی و دریافت بشارتهای الهی در هر دو جهان، رستگاری عظیمی است.

 

لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة ... ذلک هو الفوز العظیم

برداشت فوق بر این اساس است که جمله «لهم البشری» برای بیان عاقبت کار اولیای خدا باشد.

 

11 ـ «أتی رسول اللّه (ص) رجل ... فقال: یا رسول اللّه أخبرنی عن قول اللّه عز و جل: «الذین آمنوا و کانوا یتقون لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة» فقال: اما قوله تعالی «لهم البشری فی الحیوة الدنیا» فهی الرؤیا الحسنة یراها المؤمن فیبشر بها فی دنیاه و اما قول اللّه عز و جل: «و فی الأخرة» فانها بشارة المؤمن عند الموت یبشر بها عند موته ان اللّه قد غفر لک و لمن یحملک إلی قبرک ;(1)

 

مردی خدمت رسول خدا (ص) رسید ... و عرض کرد: ای رسول خدا! مرا آگاه کن از معنای سخن خدا که می فرماید: «کسانی که ایمان آورده و پرهیزکاری می کردند، برای آنها بشارتی است در زندگی دنیا و در آخرت». حضرت فرمود: اما بشارت در دنیا، خواب خوبی است که مؤمن می بیند و به وسیله آن در دنیا بشارت داده می شود و اما بشارت آخرت، بشارتی است که هنگام مرگ به مؤمن می رسد که به او گفته می شود: خداوند تو را و کسانی که جنازه تو را به سوی قبرت حمل می کنند آمرزید».

 

12 ـ ابو حمزه ثمالی گوید: «قلت لأبی جعفر (ع): ما یصنع باحد[نا] عند الموت؟ قال: ... ألا أبشرک یا أبا حمزة فقلت: بلی جعلت فداک، فقال: إذا کان ذالک اتاه رسول اللّه (ص) و علی (ع) معه ... فقال له رسول اللّه: ... هلمَّ الینا فما امامک خیر لک ممّا خلّفت ; أمّا ما کنت تخاف فقد أمنته و أمّا ما کنت ترجو فقد هجمت علیه، أیتها الروح أخرجی إلی روح اللّه و رضوانه، فیقول له علیّ (ع) مثل قول رسول اللّه (ص) ثم قال: یا أبا حمزة ألا أخبرک بذلک من کتاب اللّه؟ قوله: «الذین آمنوا و کانوا یتقون لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة ;(2)

 

به امام باقر (ع) عرض کردم: هنگام مرگ با افراد [ما] چه می کنند؟ حضرت فرمود: ... آیا بشارت ندهم تو را ای اباحمزه؟ عرض کردم چرا فدای تو شوم. فرمود: آن گاه که مرگ فرارسد، رسول خدا(ص) در حالی که علی (ع) با اوست ... [در کنار محتضر حاضر می شود. ]پس رسول خدا (ص) می فرماید: ... بیا به سوی ما آن چه در پیش رو داری بهتر است برای تو از آنچه برجای گذاشتی ; اما از آنچه می ترسیدی امان یافتی و آنچه را امید داشتی بر آن دست یافتی. ای روح! برای رسیدن به راحتی و خشنودی خدا خارج شو. پس علی (ع) نیز سخنی مانند سخن رسول خدا (ص) می گوید. سپس امام باقر (ع) فرمود: ای اباحمزه! آیا تو را به همین مطلب از کتاب خدا خبر ندهم؟ [و آن] سخن خداوند است: «الذین آمنوا و کانوا یتقون لهم البشری فی الحیوة الدنیا و فی الأخرة».

اندوه:

عوامل رفع اندوه 4

اولیاء اللّه:

اهمیّت دستیابی به مقام اولیاء اللّه 8 ; اهمیّت مقام اولیاء اللّه 2 ; بشارت اخروی به اولیاء اللّه 1 ; بشارت به اولیاء اللّه 5، 7، 11 ; بشارت دنیوی به اولیاء اللّه 1 ; عوامل رستگاری اولیاء اللّه 8 ; فضایل اولیاء اللّه 1، 2، 5 ; مرگ اولیاء اللّه 12

ایمان:

آثار ایمان 3، 9

بشارت:

بشارت اخروی 8 ; بشارت دنیوی 8 ; زمینه بشارت اخروی 3 ; زمینه بشارت دنیوی 3 ; مستحقان بشارت اخروی 2 ; مستحقان بشارت دنیوی 2

ترس:

عوامل رفع ترس 4

تقوا:

آثار تقوا 3، 9 ; اهمیّت تقوا 2

خدا:

آثار بشارتهای خدا 4 ; اهمیّت بشارتهای خدا 10 ; بشارتهای خدا 5، 7 ; حتمیت سنّتهای خدا 6 ; حتمیت کلمات خدا 6 ; حتمیت وعده های خدا 6، 7 ; زمینه بشارتهای خدا 3

رستگاری:

زمینه رستگاری اخروی 9 ; زمینه رستگاری دنیوی 9 ; مراتب رستگاری 8، 10 ; موارد رستگاری 10

روایت: 11، 12

مؤمنان:

بشارت به مؤمنان 4

متقین:

بشارت به متقین 4

 

پی نوشت ها :

 

1. من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 79، ح 11 ; نورالثقلین، ج 2، ص 309، ح 95.

2. تفسیر عیاشی، ج 2، ص 126، ح 34 ; نورالثقلین، ج 2، ص 313، ح 105.