تفسیر آیات قرآن کریم – سوره توبه – آیه ۶۴ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَحْذَرُ الْمُنَافِقُونَ أَن تُنَزَّلَ عَلَیْهِمْ سُورَةٌ تُنَبِّئُهُمْ بمَا فِی قُلُوبهِم قُلِ اسْتَهْزؤُواْ إِنَّ اللّهَ مُخْرِجٌ مَّا تَحْذَرُونَ

منافقان از این بیم دارند که سوره ای بر [ضدّ ]آنان نازل شود و از آنچه در قلبشان است به آنان خبر دهد. بگو: مسخره کنید، قطعاً خدا آنچه را که از [آشکار شدن ]آن بیم دارید آشکار خواهد ساخت.

1 ـ بیم و نگرانی منافقان صدر اسلام، از افشای اسرارشان توسط وحی

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة تنبئهم بما فی قلوبهم

2 ـ آگاهی منافقان به اطلاع خداوند بر اسرار قلبشان

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة تنبئهم بما فی قلوبهم

شک نیست که ترس منافقان مبتنی بر مقدماتی است که از جمله آن مقدمات، آگاهی آنان است به اینکه خداوند بر اسرار آدمی آگاه و عالم است.

3 ـ حقانیت پیامبر(ص) و ارتباط او با وحی، امری ثابت شده برای منافقان

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة تنبئهم بما فی قلوبهم

بیم منافقان از افشای اسرارشان به وسیله قرآن، تلویحاً می رساند که آنان ارتباط پیامبر(ص) با وحی را امری مسلّم می شمردند.

4 ـ فاش شدن نیات قلبی منافقان، توسط وحی و قرآن*

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة تنبئهم بما فی قلوبهم

بیم منافقان، می تواند نشانگر افشاگریهای پیشین قرآن درباره آنان باشد.

5 ـ نزول تدریجی قرآن، متناسب با نیازها و رخدادهای اجتماعی

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة تنبئهم بما فی قلوبهم

6 ـ تلاش منافقان در مخفی نگاه داشتن باورها و سخنانشان از مردم

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة تنبئهم بما فی قلوبهم

7 ـ واژه «سوره» و استعمال آن در بخشی از آیات قرآن، اصطلاحی آشنا و شناخته شده در عصر وحی

یحذر المنفقون أن تنزل علیهم سورة

8 ـ پیامبر(ص)، مأمور موضع گیری در برابر منافقان و تهدید ایشان به افشای اسرارشان

یحذر المنفقون ... قل استهزءوا إن اللّه مخرج ما تحذرون

9 ـ استهزای منافقان نسبت به اسلام و پیامبر(ص)

یحذر المنفقون ... قل استهزءوا

10 ـ نفاق و دورویی در دین، استهزای دین است.

یحذر المنفقون ... قل استهزءوا

قبل از «استهزءوا» سخن خاصی از منافقان ذکر نشده که حاکی از استهزا باشد ; بدین جهت احتمال می رود که نفس حالت نفاق، استهزا باشد.

11 ـ تأکید خداوند بر افشای حتمی اسرار خائنانه منافقان، علی رغم خواست و تمایل آنان به کتمان آن

یحذر المنفقون ... إن اللّه مخرج ما تحذرون

12 ـ غلبه اراده خداوند، بر خواست آدمیان

یحذر المنفقون ... إن اللّه مخرج ما تحذرون

اسلام:

استهزاگران اسلام 9

خدا:

افشاگری خدا 11 ; حاکمیت اراده خدا 12

دین:

استهزای دین 10

دینداری:

نفاق در دینداری 10

سوره:

اصطلاح سوره 7 ; سوره در صدر اسلام 7

قرآن:

سوره های قرآن در صدر اسلام 7 ; فلسفه نزول تدریجی قرآن 5 ; نقش قرآن 4

محمّد(ص):

استهزاگران محمّد(ص) 9 ; تهدیدهای محمّد(ص) 8 ; محمّد(ص) و منافقان 8 ; مسؤولیت محمّد(ص) 8

منافقان:

آگاهی منافقان 2 ; استهزای منافقان 9 ; افشای راز منافقان 1، 4، 8، 11 ; تهدید منافقان 8 ; رازداری منافقان 6 ; منافقان و اسلام 9 ; منافقان و حقانیت محمّد(ص) 3 ; منافقان و علم غیب خدا 2 ; منافقان و کتمان عقیده 6 ; منافقان و محمّد(ص) 8، 9 ; منافقان و وحی به محمّد(ص) 3 ; نگرانی منافقان صدر اسلام 1

وحی:

نقش وحی 1، 4