تفسیر آیات قرآن کریم – سوره یس – آیه 20 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَجَاء مِنْ أَقْصَی الْمَدینَةِ رَجُلٌ یَسْعَی قَالَ یَا قَوْمِ اتَّبعُوا الْمُرْسَلِینَ
و از دورترین نقطه شهر مردی (حبیب نجّار) شتابان آمد، گفت: ای قوم من! از این فرستادگان پیروی کنید.
1 - حبیب نجار، از حاشیه و کرانه شهر انطاکیه به دفاع از پیامبران تهدید شده به سنگسار و شکنجه، شتافت.
و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی
بیشتر مفسران ـ براساس شواهد تاریخی و روایات مربوطه ـ بر این باورند که مقصود از «رجل» حبیب نجار است و آیه شریفه تا آیه 27 درباره سرگذشت او می باشد. گفتنی است که حبیب نجار در کرانه شهر انطاکیه می زیست و به عبادت در غار و یا چرانیدن گوسفندان مشغول بود و آن گاه که شنید پیامبران به سنگسار و شکنجه تهدید شده اند، به میان مردم آمد و به دفاع از آنان برخاست. گفتنی است «الف» و «لامِ» «المدینة» برای عهد است و اشاره به شهر «اصحاب القریة» دارد.
2 - حبیب نجار، مردی بزرگ و با شخصیت در پیشگاه خداوند
و جاء من أقصا المدینة رجل
برداشت یاد شده از نکره آمدن «رجل» که برای تعظیم و تفخیم است استفاده می شود.
3 - انطاکیه، در عصر حبیب نجار و آمدن رسولان الهی بدان جا، به صورت شهر بود.
و جاء من أقصا المدینة رجل
4 - حبیب نجار، بیرون از شهر و در حاشیه و کرانه آن می زیست.
و جاء من أقصا المدینة رجل
«أقصا المدینة» به معنای دورترین جای شهر است که مقصود از آن در آیه شریفه ـ به دلیل شواهد تاریخی و روایات مربوطه ـ حاشیه و کرانه شهر است.
5 - حبیب نجار، مردی خیرخواه و در امر دین کوشا بود.
و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی
برداشت یاد شده از تعبیر «یسعی» استفاده شده است که صفت برای «رجل» می باشد.
6 - حبیب نجار، مردی آشنا به پیامبران عصر خویش و مؤمن و پیرو ایشان
و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
دفاع حبیب نجار از پیامبران و توصیه به پیروی از آنان، گویای برداشت یاد شده است.
7 - حبیب نجار، فردی شجاع و فداکار در راه دین و عقیده
لنرجمنّکم و لیمسّنّکم منّا عذاب ألیم ... و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
دفاع حبیب نجّار از پیامبران و توصیه به پیروی از ایشان، در شرایطی که آنان به سنگسار و شکنجه تهدید شده بودند، بیانگر برداشت یاد شده است.
8 - ابلاغ موفقیت آمیز پیام الهی، از سوی رسولان انطاکیه به مردمِ دورترین محله های آن شهر و حاشیه آن
و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی
تعبیر «من أقصا المدینة» می رساند که دعوت پیامبران به دورترین محله های شهر رسیده و به مرکز شهر محدود نشده بود.
9 - لزوم نهی از منکر و حمایت از دین و مبلغان دینی، به وقت ضرورت و نیاز
و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی
نقل داستان حبیب نجار، می تواند هشداری به همه مؤمنان باشد که مانند او به دفاع از دین و دینداران بپردازند.
10 - شتاب در کار خیر و در دفاع از دین و مبلغان دینی، کاری است شایسته و بایسته.
و جاء من أقصا المدینة رجل یسعی قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
11 - حبیب نجار، مردم انطاکیه را به اقتدا و پیروی از رسولان الهی، فراخوانده بود.
قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
12 - دعوت حبیب نجار به پیروی از انبیا، همراه با ملاطفت و اظهار محبت به مردم بود.
قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
برداشت یاد شده از تعبیر «یا قوم» (ای قوم من) ـ که معمولاً برای اظهار محبت و ابراز نزدیکی به کار می رودـ استفاده شده است.
13 - داشتن ملاطفت و برخورد محبت آمیز، روشی پسندیده و بایسته در تبلیغِ دین و برخورد با افراد خاطی و گناه کار
قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
14 - عمل به مقتضای دین و اقتدا به پیامبران، شرط دین داری و سعادتمندی است.
قال یـقوم اتّبعوا المرسلین
تصریح به اقتدا و پیروی از پیامبران ـ به جای ایمان آوردن به آنان و... ـ می تواند حاکی از برداشت یاد شده باشد.
15 - داستان مؤمن انطاکیه (حبیب نجار)، داستانی مثل زدنی و درس آموز
واضرب لهم مثلاً أصحـب القریة ... و جاء من أقصا المدینة رجل
برداشت یاد شده از آن جا است که آیات مربوط به حبیب نجار، به دنبال آیات مربوط به داستان مردم انطاکیه آمده و جزء آن می باشد.
16 - «قال رسول اللّه(ص) الصدیقون ثلاثة: حبیب النجار مؤمن آل یاسین الذی قال «یا قوم اتّبعوا المرسلین...»...;(1)
از رسول خدا روایت شده که صدیقین سه نفرند: [اول ]حبیب نجار همان مؤمن آل یاسین است که گفت: «یا قوم اتّبعوا المرسلین...»...».
آل یاسین
مؤمن آل یاسین 16
انبیا
آثار پیروی از انبیا 14; پیروی از انبیا ی انطاکیه 11; تبلیغ انبیا ی انطاکیه 8; تهدید انبیا ی انطاکیه 1; دفاع از انبیا ی انطاکیه 1; مؤمنان به انبیا ی انطاکیه 6; موفقیت انبیا ی انطاکیه 6
انطاکیه
تاریخ انطاکیه 3; دعوت از اهل انطاکیه 11; شهر انطاکیه 3
تبلیغ
روش تبلیغ 13; مهربانی در تبلیغ 13
حبیب نجار
اهمیت قصه حبیب نجار 15; ایثار حبیب نجار 7; ایمان حبیب نجار 6; تلاش حبیب نجار 5; خیرخواهی حبیب نجار 5; دعوتهای حبیب نجار 11، 12; دفاع حبیب نجار 1; شجاعت حبیب نجار 7; عبرت از قصه حبیب نجار 15; فضایل حبیب نجار 2، 5، 7، 16; قصه حبیب نجار 1، 6، 11، 12; مسکن حبیب نجار 4; مهربانی حبیب نجار 12
خطاکاران
روش برخورد با خطاکاران 13
دین
آثار عمل به دین 14; اهمیت دفاع از مبلغان دین 9; دفاع از دین 10; دفاع از مبلغان دین 10
دینداری
شرایط دینداری 14
روایت 16
سعادت
شرایط سعادت 14
صدیقین 16
عبرت
عوامل عبرت 15
عمل
تعجیل در عمل خیر 10; عمل پسندیده 10، 13
گناهکاران
روش برخورد با گناهکاران 13
نهی ازمنکر
اهمیت نهی ازمنکر 9
پی نوشت ها :
1. الدرالمنثور، ج 7، ص 53; نورالثقلین، ج 4، ص 384، ح 41.
تصاویر ضمیمه
