تفسیر آیات قرآن کریم – سوره شعراء – آیه 20 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

قَالَ فَعَلْتُهَا إِذًا وَأَنَا مِنَ الضَّالِّینَ

گفت: آن (قتل قبطی) را آن وقت در حالی انجام دادم که از ناآگاهان بودم.

1 - اعتراف موسی(ع) در برابر فرعون به قتل غیرعمدی و ناخواسته مرد قبطی

قال فعلتها إذًا و أنا من الضالّین

تعبیر «أنا من الضالّین» می تواند اشاره به این باشد که موسی(ع) پیش از آن عمل نمی دانسته که درگیری او با مرد قبطی (برای دادخواهی مرد سبطی) منجر به قتل او خواهد شد.

2 - قتل مرد قبطی، قبل از رسیدن موسی(ع) به مقام رسالت بود.

قال فعلتها إذًا و أنا من الضالّین

برداشت یاد شده بدان احتمال است که مراد موسی از «و أنا من الضالّین» این باشد که او در آن زمان رسول نبوده است. این احتمال با توجه به این که فرعون برای ردّ رسالت او آن را یادآوری کرده است، تقویت می شود.

3 - امکان صدور عمل سهوی از پیامبران پیش از رسیدن به مقام رسالت

قال فعلتها إذًا و أنا من الضالّین

برداشت یاد شده بر این اساس است که مراد از «أنا من الضالّین» این باشد که آن عمل، عمدی نبوده است; بلکه ناخواسته و از روی سهو صادر شده بود.

4 ـ «فی خبر ابن الجهم قال: سأل المأمون الرضا(ع)... ما معنا قول موسی لفرعون «فعلتها إذاً و أنا من الضالّین» قال الرضا(ع):... قال موسی: «فعلتها إذاً و أنا من الضالّین» عن الطریق بوقوعی إلی مدینة من مدائنک...;(1)

ابن جهم گوید: مأمون از حضرت رضا(ع) پرسید:... معنای سخن موسی(ع) به فرعون «... أنا من الضالّین» چیست؟ فرمود: موسی گفت: «... أنا من الضالّین» عن الطریق بوقوعی إلی مدینة من مدائنک; یعنی، من از راه گم کردگان بودم به شهری از شهرهای تو برخوردم». از روایت استفاده می شود که حضرت موسی(ع) توریه کرده و از گفتن جمله «أنا من الضالّین» گم کردن جاده را اراده کرده بود...».

انبیا

انبیا و سهو 3

روایت 4

موسی(ع)

اقرار موسی(ع) 1; توریه موسی(ع) 4; قتلهای ـ 1، 2; قصه موسی(ع) 1; گم شدگی موسی(ع) 4; نبوت موسی(ع) 2

پی نوشت ها :

1. عیون اخبار الرضا، ج، 1 ص 199، باب 15، ح 1; نورالثقلین، ج 4، ص 48، ح 16.