تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نحل – آیه ۸۴ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
وَیَوْمَ نَبْعَثُ مِن کُلِّ أُمَّةٍ شَهِیدًا ثُمَّ لاَ یُؤْذَنُ لِلَّذینَ کَفَرُواْ وَلاَ هُمْ یُسْتَعْتَبُونَ
و [یاد کن] روزی را که از هر امتی گواهی برمی انگیزیم، آن گاه به آنان که کافر بودند نه اذن داده می شود [که عذرخواهی کنند] و نه از آنان خواسته می شود که [با عمل خود] خدا را راضی سازند [;زیرا آخرت سرای عمل نیست].
1- در قیامت از میان هر امت، فردی به عنوان گواه و شاهد برانگیخته می شود.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
2- یادآوری از قیامت، توصیه خداوند به انسانهاست.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
برداشت فوق، مبتنی بر این نکته است که ظرف «یوم» متعلق به «اذکر» و یا «اذکروا» در تقدیر باشد.
3- از میان هر امتی در تمامی عصرها، فردی به عنوان شاهد و گواه در قیامت حضور پیدا می کند.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
حضور یافتن گواه هر امتی، ممکن است بدین صورت باشد که از میان تمامی امتها فردی از هر عصر و نسلی به عنوان گواهی دادن در قیامت حضور یابد. بنابراین به تعداد عصرها و نسلها، گواهانی به گواهی خواهند پرداخت.
4- در میان تمامی امتها در هر عصری، افرادی از جانب خداوند بر اعمال مردمان نظارت دارند.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
برداشت فوق به خاطر این نکته است که نظارت کردن، لازمه گواهی دادن است; زیرا تا نظارت بر چیزی انجام نگیرد، گواهی بر آن ممکن نخواهد بود.
5- قیامت، روز آشکار شدن اعمال، انگیزه ها و ماهیت همه انسانها
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
برداشت فوق از آن جاست که با گواهی دادن گواهان، پرده از تمامی اعمال، انگیزها و ... انسانها ـ که تا روز قیامت از منظرها پنهان بود ـ برداشته خواهد شد.
6- کسانی که در قیامت بر اعمال امت خویش گواهی می دهند، جزء نخبگان و بهترینهای امت خویشند.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
انتخاب شاهد و گواه از میان هر امتی، بیانگر آن است که آنان از نخبگان و خوبان امت خویشند; زیرا اگر آنان هم از افراد گناهکار باشند و بر کار آنان نیز گروه دیگری شاهد و گواه باشد، انتخابشان برای دادن گواهی لغو و بیهوده خواهد بود.
7- وجود انسانی صالح و مصون از هر گناه و خطا، در هر عصر و زمان
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا
8- رخصت نیافتن کافران برای سخن گفتن و معذرت خواهی به هنگام حضور شاهدان و گواهان امتها، در قیامت
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا ثمّ لایؤذن للذین کفروا
9- برانگیخته شدن شاهدان در قیامت، پایان فرصت کافران برای دفاع از خویش است. *
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا ثمّ لایؤذن للذین کفروا
واژه «ثمّ» که برای ترتیب است، ممکن است بدین نکته اشاره داشته باشد که پس از اقامه شهود ـ و نه قبل از آن ـ دیگر کافران رخصت نمی یابند.
10- محکومیت کافران در محکمه قیامت، با شهادت شاهدان همراه است.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا ثمّ لایؤذن للذین کفروا
11- شهادت گواهان در قیامت، خدشه ناپذیر و غیر قابل ردّ است.
و یوم نبعث من کلّ أُمّة شهیدًا ثمّ لایؤذن للذین کفروا
12- کافران در روز قیامت، هیچ راهی برای جلب رضایت خداوند نمی یابند.
ثمّ لایؤذن للذین کفروا و لا هم یستعتبون
«إستعتاب» (مصدر یستعتبون) به معنای درخواست از بدی کننده برای بازگشت از بدکاری و جلب رضایت کسی که به او بدی شده است، می باشد. بنابراین معنای جمله «و لا هم یستعتبون» چنین خواهد بود: از آنان نخواهند که عذرخواهی کنند و یا کاری کنند که خدا از ایشان راضی شود.
امتها
برگزیدگان امتها 6; صالحان امتها 7; گواهان امتها 1، 3، 4، 6، 8، 9; معصوم امتها 7
خدا
توصیه های خدا 2
ذکر
اهمیت ذکر قیامت 2
عمل
برگزیدگی گواهان عمل 6; گواهان عمل 4
قیامت
ظهور حقایق در قیامت 5; قبول گواهی در قیامت 11; گواهان در قیامت 1، 3، 6، 8، 9; گواهی در قیامت 10; ویژگیهای قیامت 5; ویژگیهای گواهی در قیامت 11
کافران
آخرین مهلت کافران 9; عذرخواهی اخروی کافران 8; کافران در قیامت 12; کافران و جلب رضایت خدا 12; محکومیت اخروی کافران 10
معصومان 7
تصاویر ضمیمه
