تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نحل – آیه ۵۹ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

یَتَوَارَی مِنَ الْقَوْمِ مِن سُوءِ مَا بُشِّرَ بهِ أَیُمْسکُهُ عَلَی هُونٍ أَمْ یَدُسُّهُ فِی التُّرَاب أَلاَ سَاء مَا یَحْکُمُونَ

از بدیِ آنچه به او مژده داده شده است، از مردم پنهان می شود[و مردد است]که آیا او را با خواری نگاه دارد یا به زورْ زیرِ خاکش کند؟ آگاه باشید که بد قضاوتی می کنند.

1- متواری و مخفی شدن مشرکان دختردار شده در دوران جاهلیت، به خاطر شدت ناراحتی ناشی از خبر دختردار شدن

و إذا بشّر أحدهم بالأُنثی ... یتوری من القوم من سوء ما بشّر به

2- خبر دختردار شدن برای مشرکان، خبری ناگوار و بد بود.

یتوری من القوم من سوء ما بشّر به

3- مردسالاری، در دوران جاهلی بر خانواده ها سایه افکنده بود.

و إذا بشّر أحدهم بالأُنثی ظلّ وجهه ... یتوری من القوم من سوء ما بشّر به أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب

4- دودلی و تحیر مشرکان در نگهداری از نوزادان دختر به حالت ذلت و یا در گور کردن آنان

أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب

مرجع ضمیر در «یمسکه»، مبشّربه است و منظور از آن نوزاد دختر می باشد و «علی هون» حال برای ضمیر مفعولی «یمسکه» است. «هون» به معنای خواری و ذلت است و «یدسّ» (از مصدر دسّ) به معنای پنهان کردن آمده است.

5- زنان و دختران در دوران جاهلیت، بی ارزش بوده و مایه ننگ و عار به شمار می آمدند.

أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب

6- مشرکان صاحب دختر در دوران جاهلیت، نگهداری دختران را برای خود عار و ذلت می دانستند.

أیمسکه علی هون

برداشت فوق بر این اساس است که «علی هون» حال برای ضمیر فاعلی «یمسک» باشد.

7- مردان، در دوران جاهلیت بر فرزندان خود ولایت و اختیار تام داشتند.

أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب

اینکه خداوند از تصمیم مشرکان درباره زنده نگه داشتن نوزادان دختر خود و یا در گور کردنشان سخن می گوید و کس دیگری را دخیل و معترض نمی داند، می تواند حاکی از نکته یاد شده باشد.

8- مشرکان صاحب دختر، حیثیت اجتماعی خود را با داشتن دختر در مخاطره می دیدند.

یتوری من القوم من سوء ما بشّر به أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب

9- قرار دادن دختر برای خدا و پسر برای خود از سوی مشرکان، قضاوتی بس زشت و ناروا بود.

و یجعلون لله البنـت سبحـنه و لهم ما یشتهون ... ألا ساء ما یحکمون

10- تفاوت قائل شدن بین دختران و پسران از سوی مشرکان عصر جاهلی، قضاوتی زشت و ناروا بود.

و یجعلون لله البنـت سبحـنه و لهم ما یشتهون ... ألا ساء ما یحکمون

11- تصمیم مشرکان به نگهداری ذلیلانه نوزادان دختر و یا در گور کردن آنان، تصمیمی بس ناروا و زشت

أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب ألا ساء ما یحکمون

12- هشدار خداوند به مشرکان، در مورد تصمیم آنان درباره نوزادان دختر

أیمسکه علی هون أم یدسّه فی التراب ألا ساء ما یحکمون

13- دفاع اسلام از شخصیت و حقوق زنان و دختران

ألا ساء ما یحکمون

پدر

ولایت پدر 7

جاهلیت

بی ارزشی دختر در جاهلیت 5; بی ارزشی زن در جاهلیت 5; بینش مشرکان جاهلیت 6، 8; پسردوستی مشرکان جاهلیت 9; تبعیض در جاهلیت 10; تحیر مشرکان جاهلیت 4; دختر در جاهلیت 2، 4، 8، 11، 12; ذلت دختر در جاهلیت 6; رسوم جاهلیت 1، 3، 11; قضاوت ناپسند مشرکان جاهلیت 9، 10; مردسالاری در جاهلیت 3، 7; مشرکان جاهلیت 1، 2، 12; نظام خانواده در جاهلیت 3

خدا

اسناد دختر به خدا 9; انذارهای خدا 12

دختر

زنده بگوری دختر 4; ناپسندی زنده بگوری دختر 11

ذلت

عوامل ذلت 5، 6

زن

حقوق زن 13; شخصیت زن 13

فرزند

ولایت بر فرزند 7

مشرکان

انذار مشرکان 12؛ فرار مشرکان 1؛ مشرکان و دختر 1، 2