تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مائده – آیه ۸۲ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی
لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاس عَدَاوَةً لِّلَّذینَ آمَنُواْ الْیَهُودَ وَالَّذینَ أَشْرَکُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذینَ آمَنُواْ الَّذینَ قَالُوَاْ إِنَّا نَصَارَی ذَلِکَ بأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّیسینَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ یَسْتَکْبرُونَ
بی تردید یهودیان و مشرکان را دشمن ترین مردم نسبت به مؤمنان خواهی یافت، و قطعاً کسانی را که می گویند: ما نصرانی هستیم، نزدیک ترین مردم در دوستی نسبت به مؤمنان خواهی یافت. این بدان سبب است که میان آنان کشیشان و راهبانی هستند، و بدان سبب است که آنان تکبّر نمیورزند.
1 یهودیان و مشرکان سرسخت ترین دشمن برای مسلمانان
لتجدن اشد الناس عدوة للذین ءامنوا یهود و الذین اشرکوا
2 هشدار خداوند به پیامبر (ص) در مورد کینه توزی یهودیان و مشرکان نسبت به مؤمنان
لتجدن اشد الناس عدوة للذین ءامنوا الیهود و الذین اشرکوا
3 دشمنی یهود با مسلمانان بیش از دشمنی مشرکان با آنان است.
لتجدن اشد الناس عدوة للذین ءامنوا الیهود و الذین اشرکوا
تقدیم ذکری «یهود» بر «مشرکان» می تواند اشاره به برداشت فوق باشد.
4 ایجاد پیوند دوستانه یهود با کافران برای تشکیل جبهه ای متحد و نیرومند علیه مسلمانان
تری کثیراً منهم یتولون الذین کفروا ... لتجدن اشد الناس عدوة للذین ءامنوا
بیان عداوت یهودیان و مشرکان با اهل ایمان پس از بیان برقراری دوستی یهود و اهل شرک می رساند که این رابطه دوستی در جهت دشمنی با مسلمانان است.
5 نصارا دارای نزدیکترین روابط عاطفی و دوستانه با مسلمانان
و لتجدن اقربهم مودة للذین ءامنوا الذین قالوا إنّا نصری
6 حضور کشیشان و راهبان خداترس در بین مسیحیان موجب دوستی و نزدیکی آنان با مسلمانان
اقربهم مودة للذین ءامنوا الذین ... ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً
7 نقش مؤثر عالمان دینی و عابدان خداترس در بهبود و اصلاح آراء و افکار مردم
ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً
به عالمان دینی که عهده دار ریاست مذهبی مسیحیان هستند، قسیسین (کشیش) گفته می شود و رهبان جمع راهب است و راهب به کسی گفته می شود که از ترس خدا بی اندازه عبادت می کند. و در اصطلاح به عابدان مسیحی اطلاق می شود.
8 نقش مؤثرتر کشیشان از راهبان در هدایتگری مردم
ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً
تقدیم ذکری «قسیسین» بر «رهباناً» می تواند اشاره به نقش مؤثرتر قسیسین داشته باشد.
9 مسیحیان و عالمان دینی آنان، مردمی حق پذیر و برخوردار از سلامت نفس
الذین قالوا إنّا نصری ... و انهم لایستکبرون
بنابر اینکه متعلق حذف شده از «لایستکبرون» کلمه ای همانند «عن اتباع الحق» باشد، آیه بعد این معنا را تأیید می کند.
10 نبود روحیه سلطه گری و گردن فرازی در بین نصارا زمینه مودت و دوستی آنان با مسلمانان
اقربهم مودة للذین ءامنوا الذین قالوا إنّا نصری ... و انهم لایستکبرون
بدان احتمال که فعل «لایستکبرون» دارای متعلقی محذوف نباشد در این صورت لایستکبرون به این معنا است که آنان خواهان سلطه گری و گردن فرازی نیستند.
11 تمجید خدا از کشیشان و راهبان وارسته و مسیحیان حق پذیر و فروتن
ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً و انهم لایستکبرون
12 نیل به حقیقت، مولود امتزاج علم، عبادت و اخلاق
ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً و انهم لایستکبرون
13 یهودیان و علمای آنان دارای روحیه سلطه گری و حق ناپذیری
اشد الناس عدوة للذین ءامنوا الیهود ... و انهم لایستکبرون
14 حق ناپذیری و روحیه استکباری یهود، عامل عداوت آنان با مسلمانان
اشد الناس عدوة للذین ءامنوا الیهود ... و انهم لایستکبرون
15 جهل، گردن فرازی و حق ناپذیری، از ریشه های دشمنی و مخالفت با اسلام و اهل ایمان
اشد الناس عدوة للذین ءامنوا الیهود ... و انهم لایستکبرون
16 ضرورت شناسایی دشمنان و دوستان جامعه ایمانی
لتجدن اشد الناس عدوة للذین ءامنوا الیهود ... الذین قالوا إنّا نصری
17 ضرورت تحلیل و دستیابی به علل و عوامل جهت گیریهای گوناگون جوامع و پیروان ادیان در برابر جامعه اسلامی
لتجدن اشد الناس ... ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً و انهم لایستکبرون
18 وجود کشیشان و راهبان منتظر بعثت حضرت محمد (ص) در میان مسیحیان، موجب محبت آنان، به مسلمانان
و لتجدن اقربهم مودة للذین ءامنوا ... ذلک بان منهم قسیسین و رهباناً و انهم لایستکبرون
از امام صادق (ع) روایت شده که پس از خواندن آیه فوق فرمود: أولئک کانوا قوماً بین عیسی (ع) و محمد (ص) ینتظرون مجییء محمد (ص).(1)
اخلاق:
آثار اخلاق 12
استکبار:
آثار استکبار 15
اسلام:
دشمنی با اسلام 15
اصلاح:
عوامل اصلاح 7
ترس:
از خدا 7
تواضع:
آثار تواضع 10
جهل:
آثار جهل 15
حق:
آثار حق ناپذیری 15 ; روش وصول به حق 12
خدا:
مدحهای خدا 11 ; هشدار خدا 2
دشمنان:
جامعه اسلامی 17 ; دشمنان مسلمانان 1، 3، 4، 14 ; دشمنان و مؤمنان 2
دشمنخشناسی:
اهمیّت دشمنخشناسی 16، 17
دشمنی:
عوامل دشمنی 14، 15
دوستان مسلمانان: 5، 6، 10
دوستخشناسی:
اهمیّت دوستخشناسی 16
دوستی:
زمینه دوستی 10 ; عوامل دوستی 6
روایت: 18
عبادت:
آثار عبادت 12
علم:
و اخلاق 12 ; علم و عبادت 12
علما:
نقش علما ی دین 7
کشیشان:
پسندیده 11 ; نقش کشیشان 6، 8، 18
مسیحیان:
تواضع مسیحیان 10 ; حق پذیری مسیحیان 9 ; مسیحیان حق پذیر مسیحیان 11 ; مسیحیان و محمّد (ص) 18 ; مسیحیان و. مسلمانان 5، 6، 10، 18
مسیحیت:
حق پذیری علمای مسیحیت 9، 11 ; علمای مسیحیت 8 ; نقش علمای مسیحیت 6، 18
مشرکان:
بغض مشرکان 2 ; دشمنی مشرکان 1، 3 ; مشرکان و مسلمانان 1، 3 ; مشرکان و مؤمنان 2
مؤمنان:
دشمنی با مؤمنان 15
هدایت:
عوامل هدایت 8
یهود:
استکبار علمای یهود 13 ; استکبار یهود 13، 14 ; بغض یهود 2 ; حق ناپذیری علمای یهود 13 ; حق ناپذیری یهود 13، 14 ; دشمنی یهود 1، 3، 14 ; یهود و کافران 4 ; یهود و مسلمانان 1، 3، 14 ; یهود و مؤمنان 4
پی نوشت ها:
1. تفسیر عیاشی، ج 1، ص 335، ح 162; نورالثقلین، ج 1، ص 662، ح 317.
تصاویر ضمیمه
