تفسیر آیات قرآن کریم – سوره فرقان – آیه37– کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَقَوْمَ نُوحٍ لَّمَّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْنَاهُمْ وَجَعَلْنَاهُمْ لِلنَّاس آیَةً وَأَعْتَدْنَا لِلظَّالِمِینَ عَذَابًا أَلِیمًا

و قوم نوح را وقتی که رسولان را تکذیب کردند غرقشان کردیم و آنان را برای مردم آیتی [عبرت انگیز] قرار دادیم، و برای ستمکاران عذابی دردآور آماده کرده ایم.

 

1 ـ خداوند، قوم نوح را به خاطر تکذیب رسولان الهی، در میان امواج آب و توفان، غرق ساخت.

 

و قوم نوح لما کذّبوا الرسل أغرقنـهم

 

2 ـ قوم نوح، رسالت و پیامبری نوح(ع) و دیگر پیامبران الهی پیش از او را تکذیب کردند.

 

کذّبوا الرسل

برداشت یاد شده مبتنی بر این است که جمع آمدن «رسل» به لحاظ مجموعه پیامبران الهی پیش از نوح(ع) باشد; که در این صورت الف و لام «الرسل» برای عهد خواهد بود.

 

3 ـ پیامبران الهی، دارای جهت و هدفی واحداند و تکذیب هر پیامبری، به منزله تکذیب همه آنان است.

 

کذّبوا الرسل

برداشت فوق، مبتنی بر این نکته است که قوم نوح، تنها رسالت حضرت نوح(ع) را تکذیب کرده بودند و جمع آمدن «رسل» به اعتبار این است که تکذیب هر پیامبری، به منزله تکذیب همه پیامبران الهی است; زیرا هدف ها و خاستگاه آنان، یکی است.

 

4 ـ خداوند، غرق کردن قوم نوح را در آب، از نشانه های قدرت مندی خویش و درس عبرتی برای همه مردم قرار داد.

 

أغرقنـهم و جعلنـهم للناس ءایة

مقصود از «آیة» در این جا، ممکن است معنای لغوی آن (علامت و نشانه) و یا به معنای موعظه و عبرت باشد.

 

5 ـ گرفتاری تکذیب کنندگان پیامبران الهی و آیات او به قهر و هلاکت خداوند، از نشانه های قدرت خدا و درس عبرتی برای همه مردمان

 

الذین کذّبوا بأیـتنا فدمّرنـهم تدمیرًا . و قوم نوح ... أغرقنـهم و جعلنـهم للناس ءایة

 

6 ـ خداوند، برای ستم گران عذابی دردناک مهیّا ساخته است.

 

و أعتدنا للظـلمین عذابًا ألیمًا

 

7 ـ تکذیب آیات و رسولان الهی، ظلم است و تکذیب کنندگان، مردمانی ظالم اند.

 

الذین کذّبوا بأیـتنا ... کذّبوا الرسل ... و أعتدنا للظـلمین عذابًا ألیمًا

مراد از «الظالمین» در آیه همان تکذیب کنندگان آیات و انبیا هستند.

 

8 ـ تکذیب کنندگان آیات و رسولان الهی، علاوه بر هلاکت دنیوی، در آخرت نیز دچار عذابی دردناک و رنج آور خواهند شد.

 

الذین کذّبوا بأیـتنا فدمّرنـهم ... کذّبوا الرسل أغرقنـهم ... و أعتدنا للظـلمین عذابًا ألیمًا

 

9 ـ ظلم، درپی دارنده هلاکت دنیوی و عذاب دردناک اخروی

 

و أعتدنا للظـلمین عذابًا ألیمًا

مقصود از «ظالمین» همان تکذیب کنندگان آیات الهی و انبیا هستند. بنابراین آمدن آن به صورت اسم ظاهر، برای بیان این نکته است که علت هلاکت دنیوی و عذاب اخروی آنان ظلم خود آنها بوده است.

آیات خدا

ظلم تکذیب آیات خدا 7; عذاب اخروی مکذبان آیات خدا 8; هلاکت مکذبان آیات خدا 8

انبیا

تکذیب انبیا 3; ظلم تکذیب انبیا 7; عذاب اخروی مکذبان انبیا 8; کیفر مکذبان انبیا 1; مکذبان انبیا 2; هلاکت مکذبان انبیا 5، 8; هماهنگی انبیا 3

تاریخ

عبرت از تاریخ 4، 5

خدا

نشانه های قدرت خدا 4، 5

ظالمان 7

عذاب ظالمان  6

ظلم

آثار ظلم 9

عبرت

عوامل عبرت 4، 5

عذاب

عذاب دردناک 6; عوامل عذاب اخروی 9; مراتب عذاب 6، 8، 9

قوم نوح

تاریخ قوم نوح 1، 2; غرق قوم نوح 1، 4; کفر قوم نوح 2

نوح(ع)

مکذبان نوح(ع) 2

هلاکت

عوامل هلاکت