تفسیر آیات قرآن کریم – سوره انبیاء– آیه 67 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

أُفٍّ لَّکُمْ وَلِمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ أَفَلَا تَعْقِلُونَ

افّ بر شما و بر آنچه بجز خدا می پرستید! آیا با این حال عقل را به کار نمی گیرید؟

 

1- اظهار تنفر و انزجار شدید ابراهیم(ع) از بت پرستان و معبودهای آنان

 

أُفّ لکم و لما تعبدون

«أُفّ» کلمه ای است که به هنگام تنفر و انزجار از چیزی و یا شخصی، به کار می رود. تنوین «أُفٍّ» برای تعظیم است; یعنی، انزجار قوی و شدید.

 

2- لزوم اظهار تنفر و انزجار از مشرکان و عقاید انحرافی و باطل آنها و ارائه راه هدایت به آنان

 

إذ قال لأبیه ... أُفّ لکم و لماتعبدون

 

3- تنها خداوند یکتا، شایسته عبادت و پرستش است.

 

أُفّ لکم و لماتعبدون من دون اللّه

 

4- ابراهیم(ع) قوم بت پرست خویش را به خاطر تعقل نکردن در باورها و اندیشه های خود، مورد سرزنش قرار داد.

 

أُفّ لکم ... أفلاتعقلون

همزه در «أفلاتعقلون» برای استفهام توبیخی است.

 

5- قوم بت پرست ابراهیم، مردمی سطحی نگر و کم خرد بودند.

 

أفتعبدون من دون اللّه ما لاینفعکم شیئًا و لایضرّکم . أُفّ لکم ... أفلاتعقلون

برداشت یاد شده از عبادت بی حاصل قوم ابراهیم و سرزنش شدن آنان از سوی آن حضرت بر تعقل نکردن و اندیشه نورزیدن به دست می آید. گفتنی است به کسی که عقل خود را به کار نیندازد و در حد قوّه نگه دارد، کم خرد اطلاق می شود; به عبارت دیگر بی خردی یا کم خردی نسبت به خرد بالفعل است نه بالقوّه.

 

6- به کارگیری عقل، زمینه ره بردن انسان به توحید و معارف صحیح الهی

 

أُفّ لکم ... أفلاتعقلون

سرزنش کردن ابراهیم(ع) از قوم بت پرست خود به خاطر خرد نورزیدن، گویای این نکته است که خردمندی، زمینه ساز ره بردن به توحید و... است.

 

7- بت پرستی، عملی بی خردانه و ابلهانه است.

 

أُفّ لکم و لماتعبدون من دون اللّه أفلاتعقلون

 

8- توحید، اندیشه و باوری است مطابق عقل.

 

أُفّ لکم و لماتعبدون من دون اللّه أفلاتعقلون

حضرت ابراهیم(ع)، بت پرستان را به دلیل روی آوردن به شرک و دوری از توحید، مردمی کم خرد و بی فکر دانست. از این کلام استفاده می شود که روی کردن به توحید و دوری از شرک، نشانگر خردمندی است و عقیده توحیدی مطابق با عقل و خرد است.

 

9- پیوند خویشاوندی و عاطفی، باید تحت الشعاع روابط عقیدتی و دینی باشد.

 

إذ قال لأبیه و قومه ما هـذه التماثیل التی أنتم لها عـکفون ... أُفّ لکم و لماتعبدون من دون اللّه أفلاتعقلون

ابراهیم(ع)

تبری ابراهیم(ع) 1; سرزنشهای ابراهیم(ع) 4; قصه ابراهیم(ع) 4

ایمان

ایمان به توحید 6

بت پرستان

تبری از بت پرستان 1

بت پرستی

بی منطقی بت پرستی 7

تعقل

آثار تعقل 6

توحید

توحید عبادی 3; عقلانیت توحید 8

جهان بینی

جهان بینی توحیدی 3

خویشاوندی

اهمیت روابط خویشاوندی 9

دین

اهمیت دین 9

روابط

اهمیت روابط عاطفی 9

شرک

اهمیت تبری از شرک 2

عقیده

اهمیت تبری از عقیده باطل 2

عمل

عمل سفیهانه 7

قوم ابراهیم

بی عقلی قوم ابراهیم 5; تاریخ قوم ابراهیم 5; سرزنش قوم ابراهیم 4; سطحی نگری قوم ابراهیم 5

مشرکان

اهمیت تبری از مشرکان 2; اهمیت هدایت مشرکان 2

هدایت

زمینه هدایت 6