سخنرانی آیت الله هاشمی رفسنجانی در دیدار اعضای دومین گردهمایی فارغ التحصیلان مرکز جهانی علوم اسلامی
بسم‌الله الرحمن الرحیم
الحمدلله و السّلام علی رسول الله و آله
خیلی خوش‌آمدید. واقعاً تحت تأثیر قرار گرفتم. الان در مورد کاری که انجام شد، حالت شکرگزاری دارم و احساس می‌کنم که نیاز دارم بیشتر با شما حرف بزنم. حتی موردی با هریک از شما حرفی و سؤالی داشته باشیم و استفاده کنیم، ولی چون امروز برای مجمع مجالس آسیا که در ایران است، ملاقات‌های خارجی زیاد دارم. بعد از این جلسه هم آقای نبیه بری می‌آیند و من درباره لبنان علاقه‌مندم مسائل را بیشتر بدانم و سعی می‌کنم وقت ایشان را زیاد نگیرم، مقداری با شما صحبت می‌کنم.
یکی از کارهای باارزشی که بعد از انقلاب اسلامی در ایران شد، همین تأسیس مرکز جهانی علوم اسلامی بود که برای داوطلبان تحصیل خارج از ایران طراحی شد و امروز گوشه‌ای از نتایج آن را می‌بینم. برای اولین بار است که اینگونه منظم جمع‌بندی شده و با حضور خود افراد گوشه‌ای از نتایج کارمان را می‌بینیم که فوق‌العاده برای من ارزشمند است. صمیمانه به شما خوش‌آمد عرض می‌کنم و خداوند را شکر می‌کنیم که باعث شدیم و شما هم خداوند را شکر کنید که این راه را انتخاب کردید و وارد مجموعه‌ای هستید که کل این مجموعه می‌تواند آثار فوق‌العاده مهمی در تاریخ داشته باشد.
خاطره‌ای یادم است که در شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد همین مرکز و دانشگاه امام خمینی(ره) که برای دانشجویان خارجی تأسیس کردیم، بحث شد. اول انقلاب با همان روحیه‌ای که قبلاً در همه جا بود که باید پیام انقلاب را به همه دنیا برسانیم، زودتر از همه این تصمیم گرفته شد که مراکز آموزشی برای نیروهای داوطلب مسلمان خارج از ایران تأسیس شود. دولت آمادگی داشت و زودتر دانشگاه را تأسیس کرد، هزینه‌های زیادی هم کردیم. در قزوین دانشگاه بزرگ از لحاظ زمین و ساختمان آماده شد. ولی متأسفانه با اهدافی که طراحی کرده بودیم، خیلی فاصله دارد. بخصوص زمانی که دانشجو می‌گیرند، به علت اینکه رشته‌هایی را ندارند، آنها را در دانشگاه‌های مختلف پخش می‌کنند و چون روی آنها نظارتی ندارند، نمی‌دانند نتیجه آن چه خواهد شد. یک دانشجو ممکن است خیلی خوب یا طور دیگری بشود.
تفاوت قم این است که تحت نظارت و مراقبت است و نوع افرادی که به دانشگاه قم می‌روند باجاهای دیگر تفاوت دارد. در شورای انقلاب فرهنگی بحث شد که ما بودجه بدهیم. زمانی تقاضایی از قم آمده بود و بودجه‌ای می‌خواستند تا مشکلاتی را که داشتند، حل کنند. بودجه‌های قم کم است. تردید بود. بعضی‌ها می‌گفتند حوزه قم که مستقل است و دولتی نیست و کارها را خودشان انجام می‌دهند. آیا مصلحت است که ما حوزه قم را به دولت وابسته کنیم؟
سیاست آنها این است که مستقل عمل کنند. من مقایسه سطحی کردم، هنوز وسط کار بودیم و نتیجه‌ای که الان می‌بینیم، نبود. از تفاوت هزینه‌های دو مرکز - چون رئیس جمهور بودم - اطلاع داشتم. به آنها گفتم و آن موقع هم صحبت از ده هزار و نه هزار دانشجو بود که آنجا حاضر شدند و اینجا هم صحبت از سه هزار دانشجو بود. مقایسه کردم. نمونه‌هایی هم از افراد تحصیل کرده داشتیم و آشنایی داشتیم. با آنها مطرح کردیم، گفتیم این شجره مبارکی است که در قم غرس شده و بار و بر آن خیلی بیشتر از اینهاست که شما فکر می‌کنید. اگر ما فضای تحصیلی اینها را کامل کنیم و با آنها آن طوری که شأن آنهاست، رفتار کنیم و آن جوری که استعدادشان است، آنها را تربیت کنیم و اینها با امنیت به کشورشان برگردند. خیلی مؤثر هستند. چون ما مخالف این بودیم که افرادی که می‌آیند، بعداً دولت‌هایشان مزاحمشان شوند. می‌خواستیم رسمی، قانونی، شناخته شده، با برنامه‌ها و با شناسنامه باشند که وقتی برمی‌گردند، دولت‌ها هم بدانند که آنها درس خوانده‌اند و می‌خواهند خدمت کنند. چون ممکن است عوامل جاسوسی گزارش‌های غیردرستی بدهند و مشکل درست کنند که مواردی هم شد.
بین هزینه‌ها و نتیجه‌ها خیلی تفاوت وجود داشت. بهره‌ای که در قم گرفته می‌شد، چندین برابر دانشگاه بود. من الان که می‌بینیم همه شما جوان هستید، جوانهایی که درس خواندید و کارهایی که شما انجام می‌دهید و اینجا قرائت شد، همه افزایش تصاعد هندسی در آینده خواهد داشت. دانشجوها و طلبه‌هایی که دارید، مقالاتی که می‌نویسید، تدریس‌هایی که می‌کنید و ارتباطی که با مردم دارید، همه دائماً در حال رشد است و بالا می‌رود.
اگر ما صدها مورد از مواردی که شما گفتید که قاعدتاً باید در دنیا داشته باشیم، از این مرکز جهانی علوم اسلامی در دنیا داشته باشیم، خیلی کار عظیمی کردیم. کار سیاسی زیاد منظورم نیست، البته کار سیاسی هم هست، چون این انسانها قطعاً نمی‌توانند در محیط خودشان بی‌تفاوت باشند و احساس مسئولیت می‌کنند و شاگردان، دوستان و جمعیتشان، کارهای دیگری خارج از مسائلی که می‌گوییم، می‌کنند.
من حوزه‌های خودمان را می‌گویم. در قم بالاخره کار همیشه همین بوده و ما طلبه‌ها از روستاها و شهرها در قم جمع شدیم، درس خواندیم و دوباره به بلادمان برگشتیم و الان همه ایران تحت پوشش طلبه‌هایی هستند که عمدتاً از زمان مرحوم آیت‌الله بروجردی در قم شروع شد. بعداً به تدریج برگشتند. شما هر جای ایران که تشریف ببرید، جمعی از تحصیل کرده‌های قم را می‌بینید که آنجا را از لحاظ معنوی، دینی، اسلامی، اجتماعی و فعلاً سیاسی آباد کردند و حفاظت می‌کنند.
حرکتی که در اینجا شروع شد، در سطح جهانی است و در همه دنیا می‌تواند تأثیرگذار باشد. پیام اسلام را آن طوری که درک کردید، به مردمتان می‌رسانید. چون انقلاب اسلامی غیر از اسلام چیزی نمی‌خواهد، همه چیز تحت‌الشعاع این است. این جریان به خصوص با این نظمی که جناب آقای اَعرافی گفتند که من برنامه‌هاشان را قبلاً هم از زبانشان شنیده بودم، متحول شد. آن زمانی که شما بودید، این مقدار نظم نبود والان وضع به شکل قابل قبول‌تری درآمد. گرچه از ابتدا از همه کسانی که برای این کار زحمت کشیدند، صمیمانه تشکر می‌کنیم، ولی طبیعت کار این است که هرچه جلو برویم، بهتر شود و باید اینگونه باشد و درجا نزنیم.
بهرحال من خداوند را شکر می‌کنم که از اول انقلاب، این تفکر را در مسئولان کشور به وجود آورد. حوزه علمیه قم پیشتاز شد و امروز بهترین نوع تربیت انسان را از این بُعد در دستور کار خود دارد و انشاءالله صدها سال آینده از همین هستة اصلی که فعلاً شکل گرفته، بلاد اسلامی و امت اسلامی استفاده خواهند کرد و شما خودتان با ارتباطات و تجربه‌ای که پیدا کردید و الان صدها نفر از امثال خودتان را در دنیا می‌شناسید که اینجا باهم تحصیل کردید، می‌توانید تجاربتان را مبادله کنید و با قم ارتباط دارید و می‌توانید مشورت بگیرید.
مجموع چیزها، سرمایه بزرگی برای اسلام شد. علاقه‌مند بودم که مقداری از شما بشنوم. یعنی بنشینیم و شما مطالب خودتان را بفرمایید که الان به من گفتند مهمان نزدیک شد و زود می‌رسد و من باید در دفترم باشم که ایشان تشریف می‌آورند. از شما خداحافظی می‌کنیم. ولی‌امیدواریم که بتوانیم شما را بیشتر، به خصوص در محل کارتان ببینیم. انشاءالله اگر فرصتی پیدا کردیم و مسافرتی رفتیم، با فراغت آدرس شما را می‌گیریم و می‌آییم و زیارتتان می‌کنیم.
والسّلام علیکم و رحمه الله