تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نسا – آیه ۸۶ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِذَا حُیِّیْتُم بتَحِیَّةٍ فَحَیُّواْ بأَحْسَنَ مِنْهَا أَوْ رُدُّوهَا إِنَّ اللّهَ کَانَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ حَسیبًا

و چون به شما تحیّتی گفته شد با تحیّتی نیکوتر از آن پاسخ گویید یا همان را باز گردانید; همانا خدا حساب همه چیز را دارد.

1 وجوب پاسخگویی به تحیّت و درود دیگران

و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا

«تحیّة» در اصل به معنای دعا و درخواست سلامتی و طول عمر است و سپس در مطلق دعا به کار رفته است و در عرف اسلامی به معنای سلام کردن و درود فرستادن است.

2 پاسخ به تحیّت و درود دیگران، باید بهتر از آن، یا همانند آن باشد.

و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا باحسن منها ااو ردّوها

3 سلام کردن، امری پسندیده است و پاسخ به آن، واجب.

و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا باحسن منها ااو ردّوها

4 اهمیّت روابط عاطفی و اخلاقی و برخوردهای نیکو در جامعه اسلامی

و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا باحسن منها او ردّوها

توصیه خداوند به پاسخگویی بهتر در برابر درود و تحیت دیگران، برای ایجاد روابط عاطفی و اخلاقی در جامعه اسلامی است.

5 جامعه ایمانی وظیفه دار برقراری روابط مسالمت آمیز با جوامعی که خواهان این نوع مناسبات هستند.

و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا باحسن منها او ردّوها

با توجّه به معنای لغوی «تحیّت» (درخواست سلامتی)، جمله «اذا ... » به این معناست که اگر فردی یا گروهی خواهان سلامت و امنیّت شما باشند، شما نیز خواهان سلامت و امنیت آنان باشید.

6 لزوم پاسخگویی بهتر یا برابر به نیکی دیگران

و اذا حیّیتم بتحیّة فحیّوا باحسن منها او ردّوها

7 قدرت و تسلط خداوند بر حسابرسی و سنجش هر چیز

انّ اللّه کان علی کل شیء حسیبا

8 هر عملی از انسان مورد حسابرسی خداوند قرار می گیرد.

انّ اللّه کان علی کل شیء حسیبا

9 تحیّتها و درودهای اهل ایمان به یکدیگر، مورد محاسبه خداوند و در پی دارنده اجر و پاداش الهی

و اذا حیّیتم ... انّ اللّه کان علی کل شیء حسیبا

محاسبه اعمال نیک کنایه از پاداش دهی خداوند بر آن اعمال می باشد.

10 توجّه به حسابرسی دقیق و کامل خداوند در هر عمل، زمینه انجام اعمال نیک و پرهیز از اعمال ناروا

و اذا حیّیتم ... انّ اللّه کان علی کل شیء حسیبا

احکام: 1، 3

بینخالملل:

روابط بینخالملل 5

پاسخ:

آداب پاسخ 6

جامعه:

روابط اجتماعی جامعه 4 ; مسؤولیت جامعه اسلامی 5

خدا:

حسابرسی خدا 7، 8، 9، 10 ; قدرت خدا 7

ذکر:

آثار ذکر 10

سلام:

آداب جواب سلام 2 ; احکام سلام 1، 3 ; پاداش سلام 9 ; وجوب جواب سلام 1، 3

عمل:

حسابرسی عمل 8 ; زمینه عمل صالح 10 ; موانع عمل ناپسند 10

معاشرت:

آداب معاشرت 4، 6

نظام اجتماعی: 4، 5

واجبات: 1، 3