تفسیر آیات قرآن کریم – سوره نسا – آیه ۳۱ – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

إِن تَجْتَنِبُواْ کَبَآئِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنکُمْ سَیِّئَاتِکُمْ وَنُدْخِلْکُم مُّدْخَلاً کَرِیمًا

اگر گناهان بزرگی را که از آنها نهی می شوید ترک کنید [بقیّه] گناهانتان را از شما می زدائیم و شما را به جایگاهی ارجمند در می آوریم.

 

1 گناهان، دارای دو قسمِ صغیره و کبیره

ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیّئاتکم

به قرینه مقابله بین کبائر و سیئات، مراد از سیئات در اینجا، گناهان صغیره است.

 

2 دوری از گناهان بزرگ، زمینه آمرزش گناهان کوچک

ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیّئاتکم

 

3 ترغیب و تشویق مردم از سوی خداوند به اجتناب از گناهان کبیره

ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیّئاتکم و تدخلکم مدخلا کریماً

وعده آمرزش گناهان صغیره و کبیره و نیز وعده بهشت، برای تشویق مردم به دوری از گناهان کبیره است.

 

4 گناهی که وعده عذاب دوزخ در پی داشته باشد، کبیره است.*

سوف نصلیه ناراً ... ان تجتنبوا کبائر

ترغیب به اجتناب از گناهان کبیره، پس از بیان این حقیقت که برخی گناهان (همانند قتل نفس) آدمی را به دوزخ می کشاند، گویا اشاره به این است که از نشانه های گناهان کبیره، این است که خداوند مرتکب آن را به آتش دوزخ تهدید کرده باشد.

مؤیّد برداشت فوق فرمایش امام صادق (ع) است که درباره آیه فوق فرمود: الکبائر، التی اوجب اللّه عزّ و جل علیها النار.(1)

 

5 لزوم چشمپوشی از خلافکاریهای کوچک کسانی که مرتکب خلافهای بزرگ نمی شوند.*

ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیّئاتکم

این آیه می تواند درسی باشد برای زندگی اجتماعی مردم که همان گونه که خداوند در صورت اجتناب از گناهان بزرگ، گناهان کوچک را نادیده می انگارد، شما مردم نیز چنین باشید.

 

6 دست اندازی به داراییها دیگران با شیوه های باطل، گناهی بزرگ

لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه

به مقتضای ارتباط این آیه و آیات قبل، از مصادیق مورد نظر برای گناهان کبیره، همان تصرف ناروا در اموال دیگران است.

 

7 کشاندن جامعه به فساد و تباهی، از گناهان کبیره

لا تاکلوا اموالکم بینکم بالباطل ... و لا تقتلوا انفسکم ... ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه

 

8 آدمکشی، از گناهان کبیره

لا تقتلوا انفسکم ... ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه

 

9 انتحار و خودکشی، از گناهان کبیره*

لا تقتلوا انفسکم ... ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه

 

10 بهشت، پاداش اجتناب کنندگان از گناهان کبیره

و ندخلکم مدخلا کریماً

 

11 سرای اخروی پرهیزکنندگان از گناهان کبیره، جایگاهی گرانمایه و با شرافت

و ندخلکم مدخلا کریماً

 

12 بهشت، مکانی گرانمایه و با شرافت

و ندخلکم مدخلا کریماً

 

13 پاکی از گناهان صغیره و کبیره، شرط ورود به بهشت

ان تجتنبوا کبائر ... نکفر عنکم سیّئاتکم و ندخلکم و مدخلا کریماً

 

14 بهشت، پیامد پاکی و پیراستگی از گناهان صغیره و کبیره

ان تجتنبوا ... و ندخلکم مدخلا کریماً

 

15 خداوند، آمرزنده گناهان و جای دهنده پاکان در بهشت

نکفر عنکم ... و ندخلکم مدخلا کریماً

 

16 مؤمنان پرهیزکننده از گناهان کبیره، معاف از پاسخگویی درباره گناهان صغیره خویش

ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیّئاتکم

امام کاظم (ع): ... من اجتنب الکبائر من المؤمنین لم یسئل عن الصغائر سپس آن حضرت آیه فوق را تلاوت فرمود.(2)

بهشت:

عظمت بهشت 12 ; موجبات بهشت 10، 13، 14

پاکان:

در بهشت 15

جامعه:

افساد جامعه 7

جهنم:

عذاب جهنم 4

خدا:

آمرزش خدا 15

خودکشی:

گناه خودکشی 9

روایت: 16

عذاب:

وعده عذاب 4

قتل:

گناه قتل 8

غصب:

مال 6

گناه:

آمرزش گناه 15 ; اجتناب از گناه 10، 16 ; اجتناب از گناه صغیره 13، 14 ; اجتناب از گناه کبیره 2، 3، 13، 14 ; اقسام گناه 1 ; پاداش اجتناب از گناه 11، 14 ; زمینه آمرزش گناه 2 ; عفو گناه صغیره 5، 16 ; کیفر گناه کبیره 4 ; گناه صغیره 1 ; گناه کبیره 1، 4، 6، 7، 8، 9

متقین:

پاداش متقین 11

 

پی نوشت ها:

1. کافی، ج 2، ص 276، ح 1 ; نورالثقلین، ج 1، ص 473، ح 207.

2. توحید صدوق، ص 407، ح 6، ب 63 ; نورالثقلین، ج 1، ص 473، ح 206 ; تفسیر عیاشی، ج 1، ص 238، ح 112 ; تفسیر برهان، ج 1، ص 365، ح 4، 13.