تفسیر آیات قرآن کریم – سوره مؤمنون – آیه 19 – کتاب تفسیر راهنما – تألیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

فَأَنشَأْنَا لَکُم بهِ جَنَّاتٍ مِّن نَّخِیلٍ وَأَعْنَابٍ لَّکُمْ فِیهَا فَوَاکِهُ کَثِیرَةٌ وَمِنْهَا تَأْکُلُونَ

پس به وسیله آن برای شما باغ هایی از درختان خرما و انگور آفریدیم که برای شما در آنها میوه هایی بسیار است و از آنها [به عنوان غذا نیز] می خورید.

 

1 - پیدایش باغ های خرما و انگور بر اثر ریزش باران، به اراده خداوند است.

 

فأنشأنا لکم به جنـّت من نخیل و أعنـب

«إنشاء» (مصدر «أنشأنا») به معنای پدید آوردن و پروراندن و «جنّات» (جمع «جنّة») به معنای باغات است. «نخیل» نیز جمع «نخیلة» (خرما) و «أعناب» جمع «عنب» (انگور) است.

 

2 - تأثیر مهم و محوری آب در رویش گیاهان

 

فأنشأنا لکم به جنّت من نخیل و أعنـب

 

3 - عوامل طبیعی، مجاری تحقق اراده خداوند

 

فأنشأنا لکم به جنّت

 

4 - وجود حساب گری و هدف، در جهان آفرینش

 

و أنزلنا من السماء ماء بقدر ... فأنشأنا لکم به جنّت

 

5 - منابع گیاهی زمین، تأمین کننده بخش بزرگی از نیازمندی های انسان

 

لکم فیها فوکه کثیرة

ضمیر «فیها» به «جنّات» بازمی گردد. «فواکه» جمع «فاکهه» است و «فاکهه» به هر نوع میوه گفته می شود.

 

6 - پیدایش گیاهان مختلف با میوه های متفاوت به وسیله ریزش باران، یکی از جلوه های تدبیر و ربوبیت خداوند است.

 

فأنشأنا لکم به جنّت ... لکم فیها فوکه کثیرة

 

7 - تغذیه و امرار معاش از منابع گیاهی، یکی از مهم ترین فواید رویش گیاهان برای انسان

 

و منها تأکلون

ضمیر «منها» به «جنّات» بازمی گردد; یعنی: و از آن [باغ ها] می خورید. گفتنی است که جمله «منها تأکلون» (از باغ ها می خورید) می تواند کنایه از این باشد که شما با آن باغ ها، امرار معاش و گذران زندگی می کنید ;مثلاً وقتی گفته می شود «فلانی از حرفه اش می خورد» مقصود این است که در سایه حرفه اش زندگی می کند.

 

8 - وجود انسان، محور پیدایش نعمت های گوناگون در طبیعت

 

فأنشأنا لکم ... لکم فیها فوکه ... و منها تأکلون

آب

فواید آب 2

آفرینش

قانونمندی آفرینش 4; هدفداری آفرینش 4

انسان

فضایل انسان 8; منابع تأمین نیازهای انسان 5

انگور

منشأ پیدایش باغهای انگور 1

باران

فواید باران 1، 6

تغذیه

منابع ـ 7

خدا

آثار اراده خدا 1; مجاری اراده خدا 3; نشانه های تدبیر خدا 6; نشانه های ربوبیت خدا 6

عوامل طبیعی

نقش عوامل طبیعی 3

گیاهان

رویش گیاهان 6; عوامل رویش گیاهان 2; فواید گیاهان 5، 7

معاش

منابع تأمین معاش  7

میوه

تنوع میوه ها 6

نخلستان

منشأ پیدایش نخلستان 1

نعمت

فلسفه نعمت های دنیوی 8