تفسیر آیات قرآن کریم- سوره فصلت – آیه 36 – کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

وَإِمَّا یَنزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطَانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ باللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیم

 

و اگر وسوسه ای از شیطان به تو برسد [که بدی را با بدی پاسخ دهی] به خدا پناه ببر، بی شک او خود شنوا و دانا است.

 

1 - لزوم استعاذه (پناه بردن) به خداوند، در برابر وسوسه ها و تهییج های شیطان

 

و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ فاستعذ باللّه

 

2 - شیطان، محرک انسان ها به نزاع، دشمنی و کشمکش

 

ادفع بالتی هی أحسن ... و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ

 

3 - تمامی انسان ها ـ حتی پیامبر(ص) ـ در معرض تحریک ها و وسوسه های شیطان قرار دارند.

 

و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ

«نزغ» در اصل به معنای تحریک کردن است و مراد از آن در آیه شریفه، وسوسه می باشد.

 

4 - تلاش شیطان، در واداشتن مؤمنان و پیامبر(ص) به انتقام جویی

 

ادفع بالتی هی أحسن ... و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ

تأکید در فعل «ینزغنّک» اشعار به تلاش شیطان دارد و از آن جا که این آیه در پی توصیه به شیوه برخورد نیکو و به دور از انتقام جویی در برابر بدرفتاری دیگران آمده است، مطلب بالا استفاده می شود.

 

5 - برانگیختن حس انتقام جویی در انسان، از شگردهای شیطانی است.

 

ادفع بالتی هی أحسن ... و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ

 

6 - انسان، نیازمند یاری خداوند، حتی در برابر کوچک ترین وسوسه شیطان

 

و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ فاستعذ باللّه

برداشت یاد شده از تنکیر «نزغ» ـ که برای تحقیر می باشد ـ استفاده شده است.

 

7 - شیطان در وسوسه و به انحراف کشاندن آدمیان، از توانی گسترده برخوردار است.

 

و إمّا ینزغنّک من الشیطـن نزغ فاستعذ باللّه

برداشت یاد شده مبتنی بر این نکته است که پیامبر(ص) نیز در برابر وسوسه های شیطان، نیازمند به استعاذه و پناه بردن به خداوند است.

 

8 - خداوند، سمیع (شنوا) و علیم (دانا) است.

 

إنّه هو السمیع العلیم

 

9 - شنوایی و دانایی مطلق، در انحصار خداوند است.

 

إنّه هو السمیع العلیم

 

10 - علم و آگاهی خداوند، مقتضی استعاذه و پناه بردن به او در برابر وسوسه های شیطان

 

فاستعذ باللّه إنّه هو السمیع العلیم

اختلاف:

منشأ اختلاف 2

استعاذه:

استعاذه از شیطان 1، 10; استعاذه به خدا 1، 10

اسماوصفات:

سمیع 8; علیم 8

انتقام جویی:

زمینه انتقام جویی 5

انسان:

نیازهای معنوی انسان 6

خدا:

اختصاصات خدا 9; شنوایی خدا 9; علم خدا 9، 10

دشمنی:

منشأ دشمنی 2

شیطان:

اغواگری شیطان 7; اهمیت وسوسه های شیطان 6; روش اغواگری شیطان 5; زمینه وسوسه های شیطان 3; قدرت شیطان 7; نقش شیطان 2; وسوسه های شیطان 1، 4، 10; ویژگیهای شیطان 7

مؤمنان:

زمینه انتقامجویی مؤمنان 4; وسوسه مؤمنان 4

محمد(ص):

زمینه انتقامجویی محمد(ص) 4; وسوسه محمد(ص) 3، 4

نیازها:

نیاز به امدادهای خدا 6