تفسیر آیات قرآن کریم – سوره المطففین– آیه 36– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

هَلْ ثُوِّبَ الْکُفَّارُ مَا کَانُوا یَفْعَلُونَ

که آیا کافران در برابر آنچه انجام می دادند به جزای خود رسیده اند؟

1 - عذاب های کافران در قیامت، کیفر مداومت آنان بر کردار زشت خویش در دنیا است.

هل ثوّب الکفّار ما کانوا یفعلون

«ثواب»; یعنی، جزا و «تثویب» به معنای جزا دادن است (قاموس). فعل «کانوا» ـ که بر مضارع داخل شده است ـ بر استمرار دلالت دارد.

2 - بی پاسخ نماندن تمسخرهای کافران و گرفتاری آنان به نتایج کردار خویش، امری طرفه و جالب توجّه است.

هل ثوّب الکفّار ما کانوا یفعلون

استفهام در آیه شریفه برای تقریر و تعجیب است; یعنی، کافران چنین حالتی را گمان نداشته و پیش بینی نمی کردند.

3 - کافران در قیامت، مورد تمسخر خداوند قرار خواهند گرفت.*

هل ثوّب

«ثواب» در مورد خیر و شرّ هر دو کاربرد دارد; ولی به خیر و خوبی اختصاص بیشتری دارد و در آن فراوان تر استعمال می شود (نهایه ابن اثیر). بنابراین ممکن است گفته شود: تعبیر «ثوّب» ـ که در قرآن تنها در مورد امر ناخوشایند استعمال شده (مفردات) ـ بیانگر آن است که خداوند، کیفر کافران را از روی تمسخر پاداش نامیده است.

4 - کردار بدکاران در قیامت، به صورت کیفر برای آنان ظاهر خواهد شد.*

هل ثوّب الکفّار ما کانوا یفعلون

«ما» در «ما کانوا...» مفعول دوم برای «ثوّب» است; یعنی، کافران با همان کردار خود، کیفر داده شدند.

5 - کفر، زمینه ساز گرفتاری به کیفرهای الهی در قیامت است.

هل ثوّب الکفّار

6 - مؤمنان، با آرمیدن بر تخت های بهشتی، مراحل کیفر دادن کافران را نظاره می کنند.

ینظرون . هل ثوّب الکفّار ما کانوا یفعلون

در برداشت یاد شده، آیه مورد بحث مفعول برای «ینظرون» (در آیه قبل) گرفته شده است.

بدکاران

بدکاران در قیامت 4; کیفر عمل بدکاران 4

بهشت

تکیه بر تختهای بهشت 6

خدا

استهزاهای خدا 3; زمینه کیفرهای خدا 5; ناظران کیفرهای خدا 6

عمل

کیفر تداوم عمل ناپسند 1

قیامت

ظهور حقایق در قیامت 4

کافران

استهزای کافران 3; حتمیت کیفر کافران 2; عوامل عذاب اخروی کافران 1; کافران در قیامت 1، 2، 3; کیفر استهزاهای کافران 2

کفر

آثار کفر 5

مؤمنان

تکیه گاه مؤمنان 6; نظارت مؤمنان 6