تفسیر آیات قرآن کریم – سوره المطففین– آیه 18– کتاب تفسیر راهنما – تالیف آیت الله هاشمی رفسنجانی

کَلَّا إِنَّ کِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِی عِلِّیِّینَ

چنین نیست [که می پندارند]، همانا نامه[اعمال ]نیکوکاران در «علّیّین» «ثبت» است.

1 - لزوم توجّه به معاد و غفلت نداشتن از قیامت

ألا یظنّ أُولـئک أنّهم مبعوثون ... کلاّإنّ کتـب الفجّار ... کلاّ إنّ کتـب الأبرار

حرف «کلاّ» در این آیه، مفاد «کلاّ» در آیه مربوط به فاجران را تأکید می کند. مقابله «أبرار» با «فجّار» بیانگر این ارتباط است.

2 - حضور مردم در پیشگاه خداوند در قیامت و حسابرسی اعمال آنان، قطعی و تردیدناپذیر است.

یوم یقوم الناس لربّ العـلمین . کلاّإنّ کتـب الفجّار ... کلاّإنّ کتـب الأبرار

3 - افسانه پنداشتن قرآن و تکذیب قیامت، توجیه ناپذیر است.

قال أسـطیر الأوّلین ... هـذا الذی کنتم به تکذّبون . کلاّ

حرف «کلاّ» ممکن است برای ردع و منع از توهّماتی باشد که در آیات پیشین، کافران گرفتار آن دانسته شده بودند.

4 - کردار نیکوکاران، ثبت و ضبط شده، در نامه عمل آنان باقی خواهد ماند.

کتـب الأبرار

«کتاب الأبرار» صحیفه ای است که در آن اعمال نیکوکاران ثبت شده است.

5 - نامه عمل نیکوکاران، در دیوانی تغییرناپذیر و جایگاهی رفیع، (علّیّین)، بایگانی و حفاظت می شود.

إنّ کتـب الأبرار لفی علّیّین

«علّیّین» گرچه به لفظ جمع آمده است; ولی به قرینه «کتاب مرقوم» و ضمیر مفرد در «یشهده المقرّبون»، معنای مفرد دارد. لسان العرب از ابو اسحاق نقل کرده است: چون «علّیّین» در لفظ به صورت جمع است، اِعراب جمع دارد. برخی از اهل لغت، آن را جمع «عِلّیّ» و به معنای سلسله مراتب رفیع تا بی نهایت می دانند. (مقاییس اللغة)

6 - پاداش نیکوکاران، حکم تقدیر شده و تغییرناپذیر خداوند و در مکان هایی ارجمند است.*

إنّ کتـب الأبرار لفی علّیّین

مراد از «کتاب»، ممکن است «مکتوب» (از ماده «کتابت» به معنای قضاء) باشد. در این صورت «کتاب الأبرار»; یعنی، پاداشی که خداوند برای «ابرار» مکتوب و محتوم ساخته است.

7 - توجّه به فرجام ارجمند نیکوکاران، بازدارنده انسان از کم فروشی و بی توجهی به حضور یافتن در نزد خداوند

ویل للمطفّفین ... یوم یقوم الناس لربّ العـلمین ... کلاّ إنّ کتـب الأبرار لفی علّیّین

انسان

حتمیت حشر اخروی انسان ها 2

ذکر

آثار ذکر فرجام محسنان 7; اهمیت ذکر قیامت 1; اهمیت ذکر معاد 1

علیین

نقش علیین 5

عمل

حتمیت حسابرسی عمل 2

غفلت

موانع غفلت از خدا 7

قرآن

توجیه ناپذیری تهمت افسانه به قرآن 3

قیامت

توجیه ناپذیری تکذیب قیامت 3; حتمیت حشر در قیامت 2

کم فروشی

موانع کم فروشی 7

محسنان

ارزشمندی جایگاه محسنان 6; ثبت عمل محسنان 4; حتمیت پاداش محسنان 6; محافظت از نامه عمل محسنان 5; نامه عمل محسنان 4